OPCJE - PODSTAWY TEORETYCZNE cz.1

OPCJE - PODSTAWY TEORETYCZNE cz.1 Opcja to prawo do kupna instrumentu bazowego po cenie, która jest z góry określona - głosi definicja opcji. Owa cena, które jest z góry określona to tzw. cena wykonania opcji. Jeśli na przykład opcja dotyczy indeksu Wig20 a cena wykonania wynosi 3400 punktów to inwestor, który otworzy pozycje długą na opcji kupna będzie miał prawo do kupna indeksu Wig20 po tej właśnie cenie. W rzeczywistości jednak inwestor nie kupuje dosłownie indeksu, w momencie wygaśnięcia opcji na jego rachunku pojawia się zysk lub strata, która wynika bezpośrednio z wartości indeksu Wig20 w stosunku do ceny wykonania. Wartość zysku lub straty jest liczona ze wzorów, o których powiemy niżej. Są dwa rodzaje opcji: opcje typu call (opcje kupna) oraz opcje typu put (opcje sprzedaży). W pierwszym przypadku nabywamy prawo do kupna instrumentu bazowego po cenie wykonania w drugim wypadku nabywamy prawo do sprzedaży instrumentu bazowego po cenie wykonania. ZESPÓŁ REKOMENDACJI I ANALIZ GIEŁDOWYCH DEPARTAMENT KLIENTÓW DETALICZNYCH 1

Na diagramie powyżej przedstawiono przykład przepływów finansowych dla opcji kupna przy zajęciu pozycji długiej. Inwestor, który kupił opcje kupna po cenie C z ceną wykonania X w dniu wygaśnięcia tej opcji zaksięguje na swoim rachunku zysk lub stratę, której wielkość określa krzywa przedstawiona na powyższym wykresie oraz wartość indeksu wig20 w dniu wygaśnięcia. Ceny opcji zmieniają się na rynku podobnie jak ceny akcji a przedstawiony wykres określa przepływy finansowe w dniu wygaśnięcia uchwycone w danej chwili czasowej, t. Podobna transakcja (pozycja długa na opcji kupna) zawarta kilka minut później może mieć inna cenę C jednak dla tej samej serii opcji zawsze tę samą cenę wykonania X. W wykresu widać ze jeśli wartość indeksu wig20 będzie mniejsza od X to w dniu wygaśnięcia inwestor poniesie stratę w wysokości C. Jeśli wartość indeksu będzie większa od (C+X) to inwestor zaksięguje zysk. Na wartość opcji (cenę) mają wpływ: aktualna wartość indeksu, cena wykonania, czas pozostający do wygaśnięcia, zmienność indeksu oraz wolna od ryzyka stopa procentowa. Diagramy poniżej przedstawiają wpływ tych czynników na cenę opcji ZESPÓŁ REKOMENDACJI I ANALIZ GIEŁDOWYCH DEPARTAMENT KLIENTÓW DETALICZNYCH 2

ZESPÓŁ REKOMENDACJI I ANALIZ GIEŁDOWYCH DEPARTAMENT KLIENTÓW DETALICZNYCH 3

Cena wykonania opcji X to stały parametr, który nie ulega zmianie w czasie notowania danej serii opcji na rynku. Natomiast wartość instrumentu bazowego ulega zmianie. Dla opcji typu call (opcja kupna), jeśli na przykład wartości indeksu Wig20 w czasie notowania opcji spadną poniżej ceny wykonania X to opcja będzie typu out-of-the-money. Jeśli wartości indeksu znajdują się w okolicy wartości ceny wykonania to opcja będzie at-the-money, natomiast dla wartości indeksu powyżej ceny wykonania opcja jest in-the-money. Inaczej sprawa wygląda dla opcji typu put (opcja sprzedaży). Jeśli wartości indeksu znajdują się poniżej ceny wykonania X to opcja jest typu in-the-money, jeśli indeks jest notowany na poziomie równym cenie wykonania to opcja jest typu at-the-money i wreszcie jeśli indeks jest notowany powyżej ceny wykonania to mamy opcje typu out-of-the-money. ZESPÓŁ REKOMENDACJI I ANALIZ GIEŁDOWYCH DEPARTAMENT KLIENTÓW DETALICZNYCH 6

Jeśli inwestor zajął pozycje długą na opcji call to jego przepływy finansowe w dniu wygaśnięcia opcji będą opisane zależnością liniową pokazaną na powyższym wykresie. Zależność ta to tzw. wartość wewnętrzna opcji. Jednak notowania tej opcji na rynku w funkcji wartości instrumentu bazowego układają się według zależności nieliniowej (krzywa powyżej zależności liniowej). Różnica pomiędzy tymi dwoma wielkościami jest nazywana wartością czasową opcji. Warto zwrócić uwagę że w miarę wzrostu wartości instrumentu bazowego rośnie także wartość opcji typu call, jednak wartość czasowa (różnica pomiędzy wartością wewnętrzną a wartością opcji) ulega zmniejszeniu. ZESPÓŁ REKOMENDACJI I ANALIZ GIEŁDOWYCH DEPARTAMENT KLIENTÓW DETALICZNYCH 7