RACHUNEK KOSZTÓW - EGZAMIN

dr Tomasz Wnuk-Pel Katedra Rachunkowości Wydział Zarządzania Uniwersytet Łódzki STUDIA PODYPLOMOWE RACHUNKOWOŚĆ ZARZĄDCZA I CONTROLLING RACHUNEK KOSZTÓW - EGZAMIN imię i nazwisko... należy rozwiązać test i cztery z pięciu zadań punkty test zadanie 1 zadanie 2 zadanie 3 zadanie 4 zadanie 5 maksymalne 20 20 20 20 20 20 uzyskane Łódź, 13.12.2008 Tomasz Wnuk-Pel 1

TEST 1. Na UNIWERSYTECIE ŁÓDZKIM rozpoczęto prace nad wdrożeniem systemu informacyjnego rachunkowości zarządczej, powinien on dostarczać informacji głównie: a. do sporządzania sprawozdań finansowych według wymagań Ustawy o Rachunkowości lub Krajowych Standardów Rachunkowości, b. Ministerstwu Szkolnictwa Wyższego, c. kierownikom wewnętrznych jednostek organizacyjnych, np. Wydziałów, d. żadne z powyższych. 2. Kosztem pośrednim dla takiego produktu jak Studia Podyplomowe z Rachunkowości Zarządczej i Controllingu oferowanego przez WYDZIAŁ ZARZĄDZANIA UŁ jest: a. koszt wynagrodzeń wykładowców prowadzących zajęcia w dwóch grupach studentów, b. koszty Dziekanatu Studiów Podyplomowych, który służy wszystkim studiom podyplomowym prowadzonym w Katedrze Rachunkowości na Wydziale Zarządzania UŁ, c. koszty utrzymania strony internetowej www.controlling.org.pl. d. żadne z powyższych. 3. Dla rozróżnienia kosztu bezpośredniego od kosztu pośredniego produktu (polis ubezpieczeniowych), w firmie ubezpieczeniowej INSURANCE POLICY S.A., konieczne jest określenie czy: a. koszt ten jest zależny od poziomu działalności (liczby sprzedanych polis), czy też jest od tego poziomu działalności niezależny, b. koszt ten może być stosunkowo łatwo przypisany do obiektu kosztów (np. polis samochodowych), czy też dotyczy wielu różnych typów produktów (np. polis samochodowych, polis na dom itd.), c. koszt ten jest kosztem kontrolowanym przez agenta ubezpieczeniowego czy też jest kosztem przez niego niekontrolowanym, d. żadne z powyższych. 4. Do ustalania kosztów remontu kombajnu węglowego fedrującego węgiel w KOPALNI ZOFIÓWKA, posłuży w WYDZIALE REMONTOWYM JASTRZĘBSKICH ZAKŁADÓW REMONTOWYCH: a. kalkulacja doliczeniowa asortymentowa, b. kalkulacja podziałowa prosta, c. kalkulacja podziałowa ze współczynnikami, d. kalkulacja doliczeniowa zleceniowa. 5. Metodą kalkulacji kosztów odpowiednią do kalkulacji kosztów wydobycia tony rudy miedzi w KOPALNI RUDNA należącej do KGHM S.A. (kopalnia pozyskuje tylko dwuprocentową rudę miedzi), jest: a. kalkulacja sprzężona/łączna/w skojarzeniu, b. kalkulacja doliczeniowa zleceniowa, c. kalkulacja podziałowa prosta, d. kalkulacja podziałowa ze współczynnikami. 6. W FINANCE SPECIALISTS Ltd., firmie oferującej usługi finansowe trwają prace nad stworzeniem nowego produktu; koszt wynagrodzeń pracowników zaangażowanych w te prace to: a. koszty na poziomie produktu (zależne od liczby produktów), b. koszty na poziomie partii (zależne od liczby partii produktów), c. koszty na poziomie rodzaju produktów (zależne od liczby nowych produktów), d. koszty na poziomie firmy (niezależne ani od liczby produktów, ani od liczby partii ani od liczby nowych produktów). Tomasz Wnuk-Pel 2

7. Które z poniższych twierdzeń jest fałszywe w TOP MARKET S.A., firmie handlującej towarami spożywczymi w sieci składającej się z 10 regionów i 120 sklepów w Polsce: a. kierownik sklepu kontroluje przychody sklepu, b. region jest ośrodkiem odpowiedzialnym za marżę handlową (przychody minus koszty sprzedanych towarów), c. TOP MARKET S.A. kontroluje koszty, przychody i wielkość zaangażowanego kapitału, d. żadne z powyższych. 8. W hurtowni towarów krawieckich NEEDLE Sp. z o.o., która od niedawna prowadzi prace nad stworzeniem budżetu na przyszły rok, w ostatniej kolejności sporządzany będzie: a. budżet wynagrodzeń, b. budżet środków pieniężnych, c. budżet bilansu, d. budżet sprzedaży. 9. Które z niżej wymienionych zdarzeń, spowoduje spadek zapotrzebowania na środki pieniężne w hurtowni towarów krawieckich NEEDLE Sp. z o.o.: a. wzrost poziomu należności nieściągalnych, b. wzrost cen kupowanych towarów, c. spadek kursu euro (spółka 10% zakupów realizuje za granicą, natomiast sprzedaż prowadzi tylko w kraju), d. wzrost odsetek od kredytów, które NEEDLE Sp. z o.o. zaciągnęła w PKO BP S.A. 10. Analizę odchylenia cen sprzedaży i odchylenia poziomu sprzedaży można przeprowadzić: a. w firmie usługowej, takiej jak Wydział Zarządzania UŁ dla produktu Studium Podyplomowe Rachunkowości Zarządczej i Controllingu, b. w firmie handlowej takiej jak NEEDLE Sp. z o.o. dla towarów takich jak tkaniny czy nici, c. w firmie takiej jak KGHM S.A., dla wyrobu takiego jak srebro (KGHM jest jednym z większych producentów srebra na świecie), d. we wszystkich powyższych. CASE 1 JUICY STEAK Sp. z o.o. to sieć restauracji działająca w 60 miastach całej Polski i oferująca dania w stylu dzikiego zachodu. Podstawowe pozycje menu to dania mięsne z grilla, ale w ofercie są również ryby oraz duży wybór dań wegetariańskich. Szybki rozwój sieci i wzrost obrotów z każdego lokalu jest z jednej strony spowodowany oferowaniem smacznych posiłków po rozsądnych cenach a z drugiej strony jest efektem skutecznej i agresywnej kampanii promocyjnej. Centralne miejsce w tej kampanii zajmuje akcja roznoszenia ulotek, na którą firma przeznacza duże środki pieniężne i w której Dyrektor Handlowy upatruje głównego czynnika wzrostu przychodów JUICY STEAK Sp. z o.o. Ned Whitaker, który od roku jest Controllerem Finansowym w JUICY STEAK Sp. z o.o. zebrał następujące informacje o liczbie dystrybuowanych ulotek i przychodach ze sprzedaży za ostatni rok: miesiąc ulotki (szt.) przychody (zł) styczeń 40.000 700.000 luty 50.000 800.000 marzec 30.000 600.000 kwiecień 20.000 600.000 maj 40.000 650.000 czerwiec 30.000 650.000 Tomasz Wnuk-Pel 3

lipiec 50.000 750.000 sierpień 60.000 800.000 wrzesień 40.000 750.000 październik 50.000 700.000 listopad 50.000 750.000 grudzień 30.000 700.000 Na podstawie zebranych informacji, wykorzystując analizę regresji, Ned oszacował następujące równanie (miesięczne przychody = przychody zależne od liczby ulotek + przychody niezależne od liczby ulotek): miesięczne przychody = 5 zł/ulotkę * liczba ulotek + 500.000 zł POLECENIA DLA CONTROLLERA: 1. Na prośbę Dyrektora Handlowego, Ned ma sporządzić analizę zależności przychodów ze sprzedaży JUICY STEAK Sp. z o.o. w zależności od liczby dystrybuowanych ulotek. Postanowił najpierw nanieść wszystkie obserwacje dotyczące przychodów ze sprzedaży i liczby ulotek na układ współrzędnych, a następnie poprowadzić "na oko" linię najlepiej dopasowaną do wszystkich obserwacji. Czyniąc to chciał się przekonać czy między liczbą dystrybuowanych ulotek a poziomem przychodów ze sprzedaży istnieje jakakolwiek zależność (narysuj linię na wykresie poniżej). przychody ze sprzedaży w zależności od poziomu kosztów reklamy 900000 800000 700000 600000 przychody 500000 400000 300000 200000 100000 0 0 10000 20000 30000 40000 50000 60000 70000 koszty reklamy 2. Do analizy zależności między liczbą dystrybuowanych ulotek a poziomem przychodów ze sprzedaży JUICY STEAK Sp. z o.o., Ned Whitaker postanowił wykorzystać metodę dwóch punktów i w oparciu o nią podzielić przychody na część stałą (niezależną od liczby dystrybuowanych ulotek) i część zmienną (zależną od liczby dystrybuowanych ulotek). 3. Ned Whitaker postanowił sprawdzić, wykorzystując zarówno metodę analizy regresji jak i metodę dwóch punktów, jaki wzrost przychodów ze sprzedaży zostanie osiągnięty przy wzroście liczby dystrybuowanych ulotek o 10.000 szt. 4. Ponieważ rezultaty zastosowania metody dwóch punktów i analizy regresji mogą być nieco odmienne Ned został poproszony przez Dyrektora Handlowego o wyjaśnienie, które szacunki są bardziej wiarygodne (swoją odpowiedź ma krótko uzasadnić). Tomasz Wnuk-Pel 4

CASE 2 COKING-PLANT Ltd. to producent koksu, który w złożonym procesie produkcyjnym wytwarza kilka rodzajów koksu wielkopiecowego. Proces produkcji koksu to proces sprzężony (łączny), w którym przymusowo powstaje kilka produktów głównych, kilka ubocznych oraz odpady. Koszty procesu sprzężonego obejmują koszty materiałów bezpośrednich (węgli i koksów) oraz pozostałe koszty związane z ich przetworzeniem na koks i wynoszą 935.000 zł. W uproszczeniu proces produkcji koksu rozpoczyna się na Wydziale Węglowni, gdzie są mielone i mieszane w odpowiednich proporcjach różne rodzaje węgla i koksików. Tak sporządzona mieszanka jest ładowana do komór koksowniczych na Wydziale Piecosortowni, gdzie w procesie wielogodzinnego spalania wytwarzane są trzy rodzaje koksu (produkty główne) koks kęsy, koks kostka i koks orzech. Podstawowe dane o wielkościach produkcji, cenach oraz kosztach bezpośrednich sprzedaży produktów głównych za ostatni okres obrachunkowy są podane niżej. kęsy kostka orzech razem ilość (t) 1.000 2.000 2.000 5.000 cena (zł/t) 400 300 250 koszty bezpośrednie sprzedaży (zł/t) 20 10 8 Oprócz produktów głównych (koksów), w procesie sprzężonym powstają produkty uboczne (smoła, benzol i siarczan amonu). Podstawowe dane o wielkościach produkcji, cenach i kosztach bezpośrednich produkcji i sprzedaży przedstawione są poniżej. smoła benzol siarczan amonu razem ilość (tonę) 1.000 500 500 2.000 cena (zł/tonę) 20 40 20 koszty bezpośrednie wytworzenia (zł/tonę) 5 2 2 koszty bezpośrednie sprzedaży (zł/tonę) 2 1 1 Narzut kosztów ogólnego zarządu na produkty uboczne jest obliczany jako narzut na cenę sprzedaży i wynosi 10%. Wiadomo że koszt wytworzenia produktów ubocznych równa się przychodom netto ze sprzedaży, które są różnicą między przychodami z tych produktów a kosztami bezpośrednimi wytworzenia tych produktów, kosztami bezpośrednimi sprzedaży produktów oraz rozliczonymi kosztami ogólnego zarządu. Wszystkie koszty bezpośrednie dotyczące produktów głównych i ubocznych to koszty ponoszone na te produkty po zakończeniu procesu sprzężonego (po punkcie rozdziału). W procesie sprzężonym prowadzonym w COKING-PLANT Ltd. powstają również odpady, których utylizacja w ostatnim okresie obrachunkowym kosztowała 100.000 zł. POLECENIA DLA CONTROLLERA: 1. Controller Kosztów w COKING-PLANT Ltd. Henry Bright, ma obliczyć jednostkowe koszty wytworzenia produktów ubocznych oraz skalkulować koszty procesu sprzężonego przypadające na produkty główne (na wszystkie produkty główne razem). 2. Obecnie w COKING-PLANT Ltd. koszty procesu sprzężonego przypadające na produkty główne rozlicza się na te produkty w proporcji do cen sprzedaży. Dyrektor Finansowy, Betty O'Neil zastanawia się jaki byłby wynik rozliczenia tych kosztów na produkty w proporcji do liczby ton. W związku z tym poleciła Henry'emu sporządzić kalkulację kosztów wytworzenia i kosztów sprzedaży produktów głównych stosując do rozliczenia kosztów procesu sprzężonego kolejno obie metody. Tomasz Wnuk-Pel 5

3. Dyrektor Handlowy COKING-PLANT Ltd. obawia się długoterminowego zmniejszenia zapotrzebowania na jeden z produktów głównych (koks orzech), a co za tym idzie wyraźnego obniżenia jego ceny do 150 zł/t. i w związku z tym rozważa czy nie zaprzestać jego produkcji. Henry Bright został poproszony o wyrażenie krótkiej opinii na ten temat. CASE 3 PLASM TV, to producent 62 calowych telewizorów plazmowych mający swą siedzibę pod Wrocławiem. Kryzys gospodarczy, który coraz szerzej rozlewa się na cały świat dotknął również branży elektronicznej w związku z czym sprzedaż w październiku i listopadzie była istotnie niższa niż sprzedaż w analogicznych miesiącach poprzedniego roku. Jedynie w grudniu, ze względu na wzmożone zakupy świąteczne sprzedaż była znacznie wyższa nią w poprzednich miesiącach. Za ostatnie trzy miesiące dane są następujące informacje o sprzedaży, produkcji i kosztach Spółki. październik listopad grudzień zapas początkowy (szt.) 0 200 200 produkcja (szt.) 1.000 800 1.000 sprzedaż (szt.) 800 800 1.100 zapas końcowy (szt.) 200 200 100 cena jednostkowa (zł/szt.) 1.500 1.500 1.500 koszty zmienne wytworzenia (zł/szt.) 400 400 400 koszty zmienne sprzedaży (zł/szt.) 200 200 200 koszty stałe wytworzenia (zł) 500.000 500.000 500.000 koszty stałe ogólnego zarządu (zł) 140.000 140.000 140.000 POLECENIA DLA CONTROLLERA: 1. Controller Kosztów w PLASM TV, Elizabeth Brown dostała od Dyrektora Finansowego Firmy polecenie sporządzenia rachunku wyników za ostatnie trzy miesiące (za każdy miesiąc odrębnie), wykorzystując koncepcję rachunku kosztów zmiennych i rachunku kosztów pełnych. 2. Elizabeth ma również uzgodnić różnice w wyniku finansowym między rachunkiem kosztów pełnych a rachunek kosztów zmiennych w poszczególnych miesiącach. 3. Dyrektor ds. Handlowych Spółki poprosił Elizabeth o krótką rekomendację odnośnie zasadności wykorzystania rachunku kosztów pełnych i rachunku kosztów zmiennych w interpretacji krótkookresowych wyników Spółki. CASE 4 STOP ADDICTION Sp. z o.o. to prywatny ośrodek leczenia uzależnień, który oferuje usługi leczenia uzależnienia od internetu, uzależnienia od zakupów i uzależnienia od hazardu. Terapie są prowadzone w formie konsultacji indywidualnych i spotkań grupowych w grupach terapeutycznych (osoby uczestniczące w terapii nie są hospitalizowane). W ciągu roku STOP ADDICTION Sp. z o.o. przyjmuje 800 pacjentów w programie leczenia uzależnień od internetu a ich terapia trwa przeciętnie 1/2 roku (sześć miesięcy), a zatem czas terapii wszystkich pacjentów leczonych w ramach tego programu wynosi 800 pacjentów * 1/2 roku = 400 lat przeliczeniowych. Dane dotyczące liczby pacjentów, przeciętnego czasu trwania terapii oraz liczby lat przeliczeniowych dla wszystkich programów terapeutycznych zaprezentowano poniżej. Tomasz Wnuk-Pel 6

uzależnienie uzależnienie uzależnienie od internetu od zakupów od hazardu razem liczba pacjentów 800 1.200 800 2.800 przeciętny czas terapii (miesiące) 6 4 12 razem lata terapii 400 400 800 1.600 Wszystkie terapie prowadzone są przez wykwalifikowany personel, w skład którego wchodzą lekarze interniści, psycholodzy i pielęgniarki. Liczbę zatrudnionych w STOP ADDICTION Sp. z o.o. oraz ich roczne zarobki przedstawiono poniżej. liczba wynagrodzenie koszt interniści 4 100.000 400.000 psycholodzy 10 80.000 800.000 pielęgniarki 8 30.000 240.000 Pracownicy STOP ADDICTION Sp. z o.o. są w różny sposób zaangażowani w realizację poszczególnych programów terapeutycznych liczbę pracowników w poszczególnych programach przedstawiono poniżej. uzależnienie uzależnienie uzależnienie od internetu od zakupów od hazardu razem interniści 1 3 4 psycholodzy 2 2 6 10 pielęgniarki 2 4 2 8 Koszty ponoszone przez STOP ADDICTION Sp. z o.o., oprócz kosztów wynagrodzeń personelu obejmują: środki medyczne 160.000 wynajem pomieszczeń 80.000 prowadzenie dokumentacji 64.000 usługi laboratoryjne 50.000 Controller Finansowy w STOP ADDICTION Sp. z o.o. Derek Mortensen sądzi, że koszty środków medycznych oraz koszty prowadzenia dokumentacji są proporcjonalne do czasu trwania terapii. Pozostałe dane o poszczególnych programach terapeutycznych zebrane przez Dereka, przedstawiono poniżej. uzależnienie uzależnienie uzależnienie od internetu od zakupów od hazardu razem razem lata terapii 400 400 800 1.600 m 2 zajmowanej powierzchni 100 100 200 400 liczba testów w laboratorium 400 1.400 700 2.500 POLECENIA DLA CONTROLLERA: 1. Derek Mortensen ma za zadanie obliczyć stawki kosztów na jednostkę takich zasobów STOP ADDICTION Sp. z o.o. jak środki medyczne, wynajmowane pomieszczenia, prowadzenie dokumentacji i usługi laboratoryjne. Jako nośniki kosztów poszczególnych zasobów ma wykorzystać takie wielkości, co do których jest przekonany, że najlepiej odzwierciedlają relacje między liczbą jednostek nośnika a poziomem kosztów zasobów. Tomasz Wnuk-Pel 7

2. Wykorzystując koncepcję Activity Based Costing, Derek Mortensen ma również rozliczyć wszystkie koszty STOP ADDICTION Sp. z o.o. na poszczególne programy terapeutyczne oraz obliczyć koszt leczenia jednego pacjenta w ramach każdego programu. 3. Na prośbę Dyrektora ds. Leczenia, Derek ma przygotować trzy krótkie argumenty świadczące o przydatności ABC w STOP ADDICTION Sp. z o.o. CASE 5 Przedsiębiorstwo ARMCHAIR S.A. jest producentem wypełnień do specjalnych foteli samochodowych wyposażonych w funkcję masażu. Budżetowane przed rozpoczęciem III kwartału bieżącego roku, rezultaty działalności Spółki zostały przedstawione poniżej. pozycja ilość stawka wartość przychody 1.000 szt. 380.000 zł materiały bezpośrednie 15 kg/szt. 12 zł/kg 180 zł/szt. stałe koszty wydziałowe 120.000 zł Ned White, Kierownik Wydziału Produkcyjnego w ARMCHAIR S.A. otrzymał następujące dane rzeczywiste za III kwartał: pozycja ilość wartość (zł) przychody 1.200 szt. 480.000 materiały bezpośrednie 16.000 kg 240.000 stałe koszty wydziałowe 70.000 POLECENIA DLA CONTROLLERA: 1. Ned White, chociaż nie jest z wykształcenia finansistą, ostatnio ukończył Podyplomowe Studium Controllingu i Rachunkowości Zarządczej na Wydziale Zarządzaniu UŁ. Ned analizuje otrzymane z Działu Rachunkowości informacje dotyczące budżetowanych i rzeczywistych rezultatów działalności ARMCHAIR S.A. W celu porównania rezultatów rzeczywistych i planowanych postanowił sporządzić budżetowany i rzeczywisty wynik finansowy na działalności Spółki. 2. Ned White chciałby poznać podstawowe przyczyny odchylenia rzeczywistego wyniku finansowego od wyniku budżetowanego. W tym celu musi policzyć odchylenie poziomu sprzedaży, cen sprzedaży, cen materiałów bezpośrednich, zużycia materiałów bezpośrednich oraz odchylenie budżetowe kosztów stałych wydziałowych. Każde odchylenie ma opisać jako korzystnie (K) bądź niekorzystnie (N) wpływające na wynik finansowy. 3. W celu uzgodnienia rzeczywistego wyniku finansowego z wynikiem budżetowanym Ned ma przygotować zestawienie, w którym do budżetowanego wyniku finansowego doda odchylenia korzystne a odejmie od niego odchylenia niekorzystne, w rezultacie otrzymując rzeczywisty wynik finansowy. Tomasz Wnuk-Pel 8

TEST ROZWIĄZANIE cbb dccd ccd CASE 1 ROZWIĄZANIE 1. przychody ze sprzedaży w zależności od poziomu kosztów reklamy 900000 800000 y = 5x + 500000 700000 600000 przychody 500000 400000 300000 200000 100000 0 0 10000 20000 30000 40000 50000 60000 70000 koszty reklamy 2. ulotki (szt.) przychody (zł) obserwacja maksymalna 60.000 800.000 obserwacja minimalna 20.000 600.000 kj = 200.000 zł / 40.000 szt. = 5,00 zł/szt. KC = kzj * X + KS Max: 800.000 zł = 5 zł/szt. * 60.000 szt. + KS KS = 800.000 zł 300.000 zł KS = 500.000 zł Min: 600.000 zł = 5 zł/szt. * 20.000 szt. + KS KS = 600.000 zł 100.000 zł KS = 500.000 zł przychody = 5 zł/szt. * X + 500.000 zł 3. wzrost poziomu działalności o 10.000 ulotek wzrost poziomu kosztów w oparciu o metodę dwóch punktów = 5,00 zł/szt. * 10.000 szt. = 50.000 zł wzrost poziomu kosztów w oparciu o analizę regresji = 5,00 zł/szt. * 10.000 szt. = 50.000 zł 4. Bardziej wiarygodne są szacunki dokonane metodą analizy regresji ponieważ do oszacowania parametrów równania wykorzystuje ona wszystkie obserwacje (metoda dwóch punktów wykorzystuje tylko dwie obserwacje skrajne co może dać nieco przypadkowy wynik). CASE 2 ROZWIĄZANIE 1. ustalenie kosztów wytworzenia produktów ubocznych smoła benzol siarczan amonu razem przychody ze sprzedaży produktów ubocznych (zł) 20.000 20.000 10.000 50.000 Tomasz Wnuk-Pel 9

- koszty bezpośrednie wytworzenia (zł) 5.000 1.000 1.000 7.000 - koszty ogólnego zarządu (zł) 2.000 2.000 1.000 5.000 - koszty sprzedaży (zł) 2.000 500 500 3.000 = koszt wytworzenia produktów ubocznych (zł) 11.000 16.500 7.500 35.000 / ilość (jednostki) 1.000 500 500 = jednostkowy koszt wytworzenia (zł/j) 11 33 15 ustalenie kosztów procesu łącznego przypadających na produkty główne koszty procesu łącznego (zł) 935.000 - koszty wytworzenia produktów ubocznych (zł) 35.000 + koszty utylizacji odpadów (zł) 100.000 = koszty procesu sprzężonego przypadające na produkty główne (zł) 1.000.000 2. rozliczenie kosztów procesu łącznego na produkty główne w proporcji do ceny sprzedaży kęsy kostka orzech razem przychody ze sprzedaży (zł) 400.000 600.000 500.000 1.500.000 wagi (%) 26,67% 40,00% 33,33% 100,00% rozliczone koszty procesu łącznego (zł) 266.667 400.000 333.333 1.000.000 koszty bezpośrednie sprzedaży produktów głównych (zł) 20.000 20.000 16.000 56.000 razem koszty produktów głównych (zł) 286.667 420.000 349.333 1.056.000 ilość (t) 1.000 2.000 2.000 5.000 koszt jednostkowy produktu głównego (zł/t) 286,67 210,00 174,67 rozliczenie kosztów procesu łącznego na produkty główne w proporcji do liczby ton kęsy kostka orzech razem ilość (t) 1.000 2.000 2.000 5.000 wagi (%) 20,00% 40,00% 40,00% 100,00% rozliczone koszty procesu łącznego (zł) 200.000 400.000 400.000 1.000.000 koszty bezpośrednie sprzedaży produktów głównych (zł) 20.000 20.000 16.000 56.000 razem koszty produktów głównych (zł) 220.000 420.000 416.000 1.056.000 ilość (t) 1.000 2.000 2.000 5.000 koszt jednostkowy produktu głównego (zł/t) 220,00 210,00 208,00 3. COKING-PLANT Ltd. nie powinna rozważać eliminacji nierentownego produktu, gdyż ze względu na charakter procesu produkcyjnego (proces sprzężony), eliminacja taka jest technicznie niemożliwa. Firma może zrezygnować z całego procesu sprzężonego i wszystkich produktów razem jeżeli proces ten byłby nierentowny, ale nie jest w stanie wstrzymać produkcji jednego wyrobu a kontynuować produkcję pozostałych. CASE 3 ROZWIĄZANIE: 1. rachunek kosztów zmiennych październik listopad grudzień przychody ze sprzedaży 1.200.000 1.200.000 1.650.000 koszty zmienne wytworzenia 400.000 320.000 400.000 zapas początkowy 0 80.000 80.000 zapas końcowy 80.000 80.000 40.000 koszty zmienne wyrobów sprzedanych 320.000 320.000 440.000 marża brutto I 880.000 880.000 1.210.000 koszty zmienne sprzedaży 160.000 160.000 220.000 marża brutto II 720.000 720.000 990.000 koszty stałe wytworzenia 500.000 500.000 500.000 koszty stałe ogólnego zarządu 140.000 140.000 140.000 zysk operacyjny 80.000 80.000 350.000 rachunek kosztów pełnych październik listopad grudzień przychody ze sprzedaży 1.200.000 1.200.000 1.650.000 koszty zmienne wytworzenia 400.000 320.000 400.000 Tomasz Wnuk-Pel 10

koszty stałe wytworzenia 500.000 500.000 500.000 razem koszty wytworzenia 900.000 820.000 900.000 zapas początkowy 0 180.000 205.000 zapas końcowy 180.000 205.000 90.000 koszty wytworzenia wyrobów sprzedanych 720.000 795.000 1.015.000 zysk brutto na sprzedaży 480.000 405.000 635.000 koszty zmienne sprzedaży 160.000 160.000 220.000 koszty stałe ogólnego zarządu 140.000 140.000 140.000 zysk operacyjny 180.000 105.000 275.000 2. zmiana stanu zapasów w RKZ 80.000 0-40.000 zmiana stanu zapasów w RKP 180.000 25.000-115.000 różnica w wycenie zmiany stanu zapasów -100.000-25.000 75.000 zysk operacyjny w RKZ 80.000 80.000 350.000 zysk operacyjny w RKP 180.000 105.000 275.000 różnica w zysku operacyjnym -100.000-25.000 75.000 3. Do podejmowania decyzji krótkookresowych lepiej służy RKZ, który umożliwia analizę wrażliwości i planowanie. CASE 4 ROZWIĄZANIE: 1. koszty nośnik kj środki medyczne 160.000 1.600 100 zł/rok leczenia pacjenta wynajem pomieszczeń 80.000 400 200 zł/m2 prowadzenie dokumentacji 64.000 1.600 40 zł/rok leczenia pacjenta usługi laboratoryjne 50.000 2.500 20 zł/test 2. uzależnienie od internetu uzależnienie od zakupów uzależnienie od hazardu razem interniści 100.000 0 300.000 400.000 psycholodzy 160.000 160.000 480.000 800.000 pielęgniarki 60.000 120.000 60.000 240.000 środki medyczne 40.000 40.000 80.000 160.000 wynajem pomieszczeń 20.000 20.000 40.000 80.000 prowadzenie dokumentacji 16.000 16.000 32.000 64.000 usługi laboratoryjne 8.000 28.000 14.000 50.000 razem koszty 404.000 384.000 1.006.000 1.794.000 liczba pacjentów 800 1.200 800 2800 koszt na jednego pacjenta 505,00 320,00 1257,50 3. ABC w STOP ADDICTION Sp. z o.o. może być wykorzystane do: ustalenia kosztów leczenia pacjentów w ramach poszczególnych programów, zrozumienia przyczyn powstawania kosztów w Spółce, co mogło by doprowadzić do poprawy efektywności, zorientowania się w dłuższym okresie na te programy, które można wykonywać po stosunkowo niewielkich kosztach. CASE 5 ROZWIĄZANIE: 1. budżetowany wynik działalności ilość (szt.) stawka (zł/szt.) wartość (zł) przychody 1.000 380 380.000 materiały bezpośrednie 1.000 180 180.000 stałe koszty wydziałowe 120.000 wynik finansowy 80.000 Tomasz Wnuk-Pel 11

rzeczywisty poziom działalności ilość (szt.) stawka (zł/szt.) wartość (zł) przychody 1.200 400 480.000 materiały bezpośrednie 1.200 200 240.000 stałe koszty wydziałowe 70.000 wynik finansowy 170.000 2. odchylenie poziomu sprzedaży = (1.200 szt. 1.000szt.) * (380 zł/szt. 180 zł/szt.) = 40.000 K odchylenie cen sprzedaży = (400 zł/szt. 380 zł/szt.) * 1.200 szt. = 24.000 K odchylenie cen materiałów bezpośrednich = (12 zł/kg 15 zł/kg) * 16.000 kg = -48.000 N odchylenie zużycia materiałów bezpośrednich = (1.200 szt. * 15 kg/szt. 16.000 kg) * 12 zł/kg = 24.000 K odchylenie budżetowe kosztów stałych wydziałowych = 120.000 zł 70.000 zł = 50.000 K 3. budżetowany wynik finansowy 80.000 odchylenie poziomu sprzedaży 40.000 odchylenie cen sprzedaży 24.000 odchylenie cen materiałów bezpośrednich -48.000 odchylenie zużycia materiałów bezpośrednich 24.000 odchylenie budżetowe kosztów stałych wydziałowych 50.000 rzeczywisty wynik finansowy 170.000 Tomasz Wnuk-Pel 12