RAPORT Z EWALUACJI WEWNĘTRZNEJ

ZESPÓŁ SZKÓŁ W HUCIE JÓZEFÓW RAPORT Z EWALUACJI WEWNĘTRZNEJ OBSZAR: EFEKTY DZIAŁALNOŚCI DYDAKTYCZNEJ, WYCHOWAWCZEJ I OPIEKUŃCZEJ ORAZ INNEJ DZIAŁALNOŚCI STATUTOWEJ SZKOŁY LUB PLACÓWKI. PRZEDMIOT: RESPEKTOWANE SĄ NORMY SPOŁECZNE W SZKOLE ROK SZKOLNY 2011/2012 1

SPIS TREŚCI: I. Cele i zakres ewaluacji wewnętrznej. 1. Cele ewaluacji wewnętrznej. 2. Zakres diagnozowania: a) obszar, b) wymaganie, 3. Pytania kluczowe. c) charakterystyka wymagania. II. Informacje dotyczące organizacji ewaluacji. 1. Wskazanie źródeł informacji o jakości pracy w obszarach objętych ewaluacją. 2. Opis metod i narzędzi badawczych wykorzystanych przy ewaluacji. 3. Terminy przeprowadzania czynności ewaluacyjnych. III. Prezentacja wyników ewaluacji. 1. Opracowanie zbiorcze wyników ankiety przeprowadzonych wśród uczniów. 2. Opracowanie wyników wywiadu przeprowadzonego wśród uczniów. 3. Opracowanie wyników ankiety przeprowadzonych wśród rodziców. 4. Opracowanie wyników ankiety przeprowadzonej wśród nauczycieli. 5. Sprawozdanie z obserwacji zachowania uczniów podczas przerw międzylekcyjnych oraz podczas oczekiwania na autobus szkolny. 6. Analiza dokumentacji szkolnej. IV. Ostateczne rezultaty ewaluacji wewnętrznej i wnioski do dalszej pracy. 2

I. CELE I ZAKRES EWALUACJI WEWNĘTRZNEJ 1. Cele ewaluacji wewnętrznej: Pozyskanie informacji nt. poczucia bezpieczeństwa w szkole wśród uczniów oraz skali i typu zagrożeń występujących na terenie szkoły. Opracowanie wniosków do działań mających na celu zwiększenie wśród społeczności szkolnej respektowania norm społecznych i zmniejszenia/ wyeliminowania zachowań niezgodnych z ogólnie przyjętymi normami. 2. Zakres diagnozowania: Obszar: Efekty działalności dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej oraz innej działalności statutowej szkoły. Wymaganie: Respektowane są normy społeczne w szkole. Charakterystyka wymagania: Uczniowie czują się w szkole bezpiecznie i wiedzą, jakich zachowań się od nich oczekuje. W szkole diagnozuje się zachowania uczniów. Podejmuje się działania wychowawcze mające na celu eliminowanie zagrożeń oraz wzmacnianie właściwych zachowań. 3. Pytania kluczowe: Czy uczniowie czują się w szkole bezpiecznie? Jaka jest skala poczucia bezpieczeństwa wśród uczniów? Jaka jest charakterystyka społeczna uczniów, którzy mają poczucie zagrożenia? Jakich zachowań (np. agresji słownej, cielesnej) dotyczy identyfikowane zagrożenie? Jakie jest źródło tych zachowań (np. ze strony uczniów, nauczycieli, personelu szkoły, obcych w szkole)? Jakie działania podejmowane są w szkole celem eliminowania niewłaściwych zachowań? Jakie efekty przynoszą te działania? II. INFORMACJE DOTYCZĄCE EWALUACJI WEWNĘTRZNEJ 1. Wskazanie źródeł informacji w obszarach objętych ewaluacją: a) ankiety przeprowadzone wśród uczniów klasy V szkoły podstawowej oraz klasy Ib i III gimnazjum, b) ankiety przeprowadzone wśród rodziców uczniów klasy V szkoły podstawowej oraz Ib i III gimnazjum, c) wywiad z uczniami klas I i III szkoły podstawowej, d) ankiety przeprowadzone wśród nauczycieli, e) wyniki obserwacji prowadzonych przez nauczycieli, f) dokumentacja szkolna. 3

2. Opis metod i narzędzi badawczych wykorzystanych przy ewaluacji: a) ankiety uczniowie, rodzice, nauczyciele, b) wywiad uczniowie, c) obserwacje zachowania uczniów podczas przerw międzylekcyjnych oraz podczas oczekiwania na autobus szkolny, d) analiza dokumentów szkoły: dokumentacja wychowawców, protokoły zespołów nauczycieli, dokumentacja pedagoga szkolnego, dzienniki lekcyjne, opinie nauczycieli, Program Wychowawczy, Program Profilaktyki, Plan Pracy Szkoły Promującej Zdrowie, Księga Protokołów Rady Pedagogicznej. 3. Terminy prowadzenia czynności ewaluacyjnych: a) określenie przedmiotu ewaluacji, kryteriów, pytań kluczowych, metod i próby badawczej do 20 października 2011, b) przebieg ewaluacji, zbieranie informacji do 10 grudnia 2011, c) analiza zebranych informacji do 10 stycznia 2012, d) pisanie raportu do 15 stycznia 2012, e) zapoznanie z raportem dyrektora szkoły do 30 stycznia 2012, f) zapoznanie z raportem nauczycieli, uczniów, rodziców do 30 kwietnia 2012. III. FORMY/ SPOSOBY UPOWSZECHNIANIA RAPORTU uczniom sprawozdanie na lekcjach z wychowawcą, nauczycielom prezentacja i dyskusja na posiedzeniu rady pedagogicznej, rodzicom sprawozdanie na wywiadówce, ponadto umieszczenie raportu: - w bibliotece szkolnej, - na stronie internetowej szkoły. IV. PREZENTACJA WYNIKÓW EWALUACJI 1. Opracowanie zbiorcze wyników ankiety przeprowadzonej wśród uczniów Badaniem objęto 18 uczniów z klasy V szkoły podstawowej oraz 33 uczniów z klasy I i III gimnazjum. Ankieta składała się z szesnastu pytań, do których należało wybrać odpowiedzi zaproponowane w kafeterii. 1. Czy czujesz się bezpiecznie w Twojej szkole? a) Tak b) Nie c) Nie zawsze 4

Tabela nr 1 Czy czujesz się bezpiecznie w Twojej szkole? Chłopcy Dziewczęta Razem Chłopcy Dziewczęta Razem Tak 71% 62% 68% 73% 86% 79% Nie 4% 8% 5% 3% 7% 5% Nie zawsze 25% 30% 27% 24% 7% 16% Z danych zawartych w tabeli nr 1 wynika, że 68% badanych uczniów ze szkoły podstawowej i 79% z gimnazjum czuje się w szkole bezpiecznie. Innego zdania jest po 5% badanych. Natomiast odpowiednio 21% i 16% twierdzi, że nie zawsze. Gdy spojrzymy na zagadnienie z podziałem na chłopców i dziewczęta to widać, że dziewczęta czują się bezpieczniej. Mniejszy procent młodzieży gimnazjalnej czuje się zagrożony. 2.Czy słyszałeś o tym lub sam byłeś uczestnikiem, że w szkole wśród uczniów zdarzały się przypadki: a) agresji, przemocy Tabela nr 2 Czy miałeś do czynienia ze zjawiskiem agresji, przemocy? Chłopcy Dziewczęta Razem Chłopcy Dziewczęta Razem nigdy 18% 38% 24% 49% 32% 41% rzadko 68% 62% 66% 39% 57% 48% często 7% 0% 5% 12% 11% 11% bardzo często 7% 0% 5% 0% 0% 0% Z danych zawartych w tabeli nr 2 wynika, iż z częstymi i bardzo częstymi przypadkami agresji ma do czynienia 10% uczniów szkoły podstawowej i 11% gimnazjum. Z rzadkimi przypadkami agresji ma do czynienia 66% uczniów ze szkoły podstawowej i 48% 5

z gimnazjum. 24% uczniów ze szkoły podstawowej i 41% z gimnazjum twierdzi, że nigdy nie miała do czynienia z agresją w szkole. b) używania wulgarnych słów, obrażania innych Tabela nr 3 Czy w szkole często dochodzi używania wulgarnych słów Chłopcy Dziewczęta Razem Chłopcy Dziewczęta Razem nigdy 10% 15% 12% 6% 14% 10% rzadko 29% 38% 32% 55% 21% 39% często 50% 38% 46% 24% 39% 31% bardzo często 11% 9% 10% 15% 25% 20% Odpowiadając na to pytanie 56% uczniów w szkole podstawowej i 51% w gimnazjum uważa, że w szkole często i bardzo często używa się wulgaryzmów. O rzadkim używaniu wulgarnych słów mówi 32% uczniów ze szkoły podstawowej i 39% z gimnazjum. O tym, że w ogóle nie używa się takiego słownictwa stwierdza 12% uczniów ze szkoły podstawowej i 10% z gimnazjum. c) kradzieży, Tabela nr 4 Czy spotkałeś się w szkole ze zjawiskiem kradzieży? Chłopcy Dziewczęta Razem Chłopcy Dziewczęta Razem nigdy 82% 85% 83% 91% 79% 85% rzadko 18% 15% 17% 9% 21% 15% często 0% 0% 0% 0% 0% 0% bardzo często 0% 0% 0% 0% 0% 0% 6

83% uczniów ze szkoły podstawowej i 85% z gimnazjum, twierdzi że nigdy nie miała do czynienia z kradzieżą. 17% uczniów ze szkoły podstawowej i 15% gimnazjum twierdzi, że rzadko. d) spożywania alkoholu Tabela nr 5 Czy doszło w szkole do przypadku spożywania alkoholu? Chłopcy Dziewczęta Razem Chłopcy Dziewczęta Razem nigdy 96% 100% 98% 95% 82% 94% rzadko 4% 0% 2% 5% 8% 6% często 0% 0% 0% 0% 0% 0% bardzo często 0% 0% 0% 0% 0% 0% Analizując odpowiedzi na powyższe pytanie widzimy, iż 98% uczniów szkoły podstawowej i 94% gimnazjum uważa, że nigdy w szkole nie zdarzały się przypadki spożywania alkoholu. 2% uczniów szkoły podstawowej i 6% uczniów gimnazjum twierdzi, że rzadko. e) palenia papierosów Tabela nr 6 Chłopcy Dziewczęta Razem Chłopcy Dziewczęta Razem Czy na terenie szkoły miały miejsce przypadki palenia papierosów? nigdy 96% 100% 98% 79% 81% 80% rzadko 4% 0% 2% 21% 19% 20% często 0% 0% 0% 0% 0% 0% bardzo często 0% 0% 0% 0% 0% 0% 7

98% uczniów szkoły podstawowej i 80% gimnazjalistów twierdzi, że nigdy nie słyszało o przypadkach palenia papierosów. Natomiast 2% uczniów ze szkoły podstawowej i 20% z gimnazjum twierdzi, że takie przypadki zachodzą rzadko. Z przypadkami palenia papierosów częściej spotkali się chłopcy niż dziewczęta. f) zażywania narkotyków Tabela nr 7 Czy doszło kiedykolwiek w szkole do przypadku zażywania narkotyków? Chłopcy Dziewczęta Razem Chłopcy Dziewczęta Razem nigdy 100% 100% 100% 100% 100% 100% rzadko 0% 0% 0% 0% 0% 0% często 0% 0% 0% 0% 0% 0% bardzo często 0% 0% 0% 0% 0% 0% Z odpowiedzi na to pytanie jednoznacznie wynika, że uczniowie szkoły podstawowej i gimnazjum nie spotkali się z przypadkami zażywania narkotyków. g) wymuszania, wyłudzania Tabela nr 8 Czy spotkałeś się z przypadkami wymuszania bądź wyłudzenia? Chłopcy Dziewczęta Razem Chłopcy Dziewczęta Razem nigdy 93% 92% 93% 82% 93% 87% rzadko 7% 8% 7% 18% 7% 13% często 0% 0% 0% 0% 0% 0% bardzo często 0% 0% 0% 0% 0% 0% 8

93% uczniów szkoły podstawowej i 87% gimnazjum twierdzi, że nigdy nie miało do czynienia z wymuszeniami. Odpowiednio 7% uczniów szkoły podstawowej i 13% gimnazjum twierdzi, że rzadko. h) izolowania Tabela nr 9 Czy doświadczyłeś w szkole zjawiska izolowania? Chłopcy Dziewczęta Razem Chłopcy Dziewczęta Razem nigdy 75% 92% 85% 70% 60% 66% rzadko 25% 8% 15% 15% 18% 16% często 0% 0% 2% 12% 18% 15% bardzo często 0% 0% 2% 3% 4% 3% Ze zjawiskiem izolacji częściej mamy do czynienia w gimnazjum. 18% gimnazjalistów i 15% uczniów szkoły podstawowej odczuwa, że są rzadko izolowani. Odpowiednio 66% i 85% uczniów nie miało do czynienia z tym zjawiskiem w szkole. i) grożenia Tabela nr 10 Czy zdarzyły się w szkole przypadki, że ktoś Ci groził? Chłopcy Dziewczęta Razem Chłopcy Dziewczęta Razem nigdy 68% 85% 73% 64% 61% 63% rzadko 25% 15% 22% 21% 32% 26% często 7% 0% 5% 15% 7% 11% bardzo często 0% 0% 0% 0% % 0% 9

Z częstymi przypadkami grożenia spotkało się 5% uczniów szkoły podstawowej i 11% gimnazjum. Rzadko odpowiednio 22% i 26% natomiast nigdy 73% i 63%. j) inne sytuacje, jakie? Tabela nr 11 Z jakimi innymi niebezpiecznymi dla Ciebie sytuacjami spotkałeś się w szkole? Chłopcy Dziewczęta Razem Chłopcy Dziewczęta Razem wyśmiewanie, zaczepianie, plucie, kopanie 3% 0% 2% 6% 14% 10% Uczniowie wymienili jako inne sytuacje: wyśmiewanie, zaczepianie, plucie i kopanie. Takie zjawisko zauważa 2% uczniów ze szkoły podstawowej i 10% z gimnazjum. 3. Jeśli byłeś (aś) ofiarą przemocy, kto był jej sprawcą? (dopuszcza się możliwość wyboru kilku odpowiedzi) a) rówieśnik, rówieśnica b) starszy uczeń, uczennica szkoły c) osoba spoza szkoły d) nauczyciel lub inny pracownik szkoły Tabela nr 12 Kto Twoim zdaniem najczęściej jest sprawcą przemocy? Chłopcy Dziewczęta Razem Chłopcy Dziewczęta Razem a) rówieśnik, rówieśnica 57% 42% 55% b) starszy uczeń, uczennica szkoły 43% 58% 45% 50% 52% 51% 50% 48% 49% c) osoba spoza szkoły 0% 0% 0% 0% 0% 0% d) nauczyciel lub inny pracownik szkoły 0% 0% 0% 0% 0% 0% 10

45% uczniów ze szkoły podstawowej i 49% z gimnazjum odpowiedziało, że najczęstszym sprawcą przemocy są starsi uczniowie. 55% uczniów ze szkoły podstawowej i 51% z gimnazjum uważa, że sprawcami przemocy są rówieśnicy. 4. W jakich miejscach najczęściej zdarzają się akty przemocy? (dopuszcza się możliwość wyboru kilku odpowiedzi) a) teren wokół szkoły b) szatnie c) toalety d) korytarze e) sale lekcyjne f) suterena g) stołówka h) w szkole nie zdarzają się akty przemocy Tabela nr 13 W jakich miejscach najczęściej zdarzają się akty przemocy? Chłopcy Dziewczęta Razem Chłopcy Dziew. Razem a) teren wokół szkoły 24% 22% 24% 26% 21% 23% b) szatnie 18% 11% 16% 20% 19% 19% c) toalety 16% 11% 14% 11% 13% 12% d) korytarz 20% 15% 18% 15% 29% 22% e) sale lekcyjne 4% 0% 3% 2% 2% 2% f) suterena 8% 15% 11% 13% 13% 13% g) stołówka 2% 0% 1% 4% 0% 2% h) w szkole nie zdarzają się akty przemocy 6% 26% 13% 9% 4% 6% Najwięcej uczniów, bo aż 24% ze szkoły podstawowej i 23% z gimnazjum odpowiedziało, że najczęściej do aktów przemocy dochodzi na terenie wokół szkoły. Również często takie incydenty mają miejsce na korytarzu szkolnym - odpowiednio 18% i 22%. Inne niebezpieczne miejsca to szatnie szkolne 16% i 19%, toalety 14% i 12%, suterena 11% i 13%. 5. Czy dyżury nauczycieli na przerwach podnoszą Twoje poczucie bezpieczeństwa? Tak Nie Częściowo 11

Tabela nr 14 Czy dyżury nauczycieli Chłopcy Dziewczęta Razem Chłopcy Dziewczęta Razem na przerwach podnoszą Twoje poczucie bezpieczeństwa? Tak 64% 69% 66% 36% 40% 30% Nie 7% 0% 5% 24% 21% 28% Częściowo 29% 31% 29% 40% 39% 42% 66% uczniów ze szkoły podstawowej i 30% z gimnazjum twierdzi, że dyżury nauczycieli podnoszą ich poczucie bezpieczeństwa na przerwach. 29% uczniów szkoły podstawowej i 42% gimnazjum uważa, że częściowo. Zdaniem 5% uczniów ze szkoły podstawowej i 28% z gimnazjum dyżury nauczycieli nie mają wpływu na ich bezpieczeństwo podczas przerw. 6. Na kogo, Twoim zdaniem możesz liczyć, jeśli masz jakiś problem? a) wychowawca klasy b) nauczyciel przedmiotu c) dyrektor szkoły d) starszy kolega, koleżanka e) samorząd uczniowski f) na siebie h) inne osoby lub instytucje, jakie? Tabela nr 15 Na kogo, Twoim zdaniem możesz liczyć jeśli masz jakiś problem? Chłopcy Dziewczęta Razem Chłopcy Dziewczęta Razem a) wychowawca klasy 47% 48% 47% 21% 33% 28% b) nauczyciel przedmiotu 7% 8% 8% 7% 6% 7% c) dyrektor szkoły 10% 3% 7% 7% 3% 5% d) starszy kolega, koleżanka 15% 14% 14% 29% 42% 36% e) samorząd uczniowski 2% 0% 1% 0% 0% 0% f) na siebie 2% 10% 6% 29% 27% 49% 12

h) inne osoby lub instytucje, jakie? Rodzice, rodzeństwo 17% 17% 17% 7% 3% 5% Odpowiadając na pytanie zawarte w tabeli nr 15 najwięcej uczniów, bo aż 47% ze szkoły podstawowej i tylko 28% z gimnazjum zaznaczyło, że z prośbą o pomoc zwróciłoby się do wychowawcy klasy. Po pomoc do osoby nie wymienionej w ankiecie, m.in. do rodziców, rodzeństwa zwróciłoby się 17% ze szkoły podstawowej i tylko 5% z gimnazjum. 14% badanych ze szkoły podstawowej i 36% z gimnazjum zwróciłaby się z prośbą o pomoc do starszych kolegów lub koleżanek. Bardzo duży odsetek uczniów z gimnazjum liczy tylko na siebie bo jest to 49%, a w szkole podstawowej 6%. 7. Określ za pomocą wymienionych przymiotników swój poziom bezpieczeństwa w szkole: (możesz wybrać tylko jedną odpowiedź) Tabela nr 16 bardzo dobry, dobry, zadawalający, pełen niepokoju Proszę określić za pomocą wymienionych przymiotników swój poziom bezpieczeństwa w szkole. Chłopcy Dziewczęta Razem Chłopcy Dziewczęta Razem Bardzo dobry 53% 46% 51% 71% 46% 48% Dobry 43% 31% 39% 29% 42% 36% Zadawalający 4% 23% 10% 0% 9% 8% Pełen niepokoju 0% 0% 0% 0% 3% 8% Odpowiadając na pytanie z tabeli nr 16 zdecydowana większość, bo 90% uczniów ze szkoły podstawowej i 84% z gimnazjum czuje się w szkole bardzo dobrze i dobrze. Jedynie 8% uczniów z gimnazjum odczuwa stan niepokoju. Wnioski: Zdecydowana większość uczniów czuje się w szkole bezpiecznie, ale są też uczniowie, którzy mieli do czynienia ze zjawiskiem agresji i przemocy. Jako jej sprawców najczęściej wskazywali swoich rówieśników oraz uczniów klas starszych. Nikt nie zaznaczył jako sprawców przemocy nauczycieli, innych pracowników szkoły, czy osób spoza niej. 13

Miejscami, gdzie najczęściej dochodziło do niebezpiecznych zdarzeń zdaniem uczniów były: teren wokół szkoły oraz korytarz. Uczniowie stwierdzili, że dyżury nauczycieli na korytarzach podnoszą poziom bezpieczeństwa. W przypadku poczucia zagrożenia uczniowie szkoły podstawowej zwracali się z prośbą o pomoc głównie do wychowawców (47%). Gimnazjaliści mieli nieco odmienne zdanie, ponieważ mniej osób zwracało się do nauczyciela czy wychowawcy - było to 28%. Częściej wybierali starszego kolegę, koleżankę bądź zdawali się sami na siebie. W badaniu bezpieczeństwa nie sposób pominąć zjawisk takich jak: spożywanie alkoholu, palenie papierosów, zażywanie narkotyków. O ile w kwestii zażywania narkotyków uczniowie w 100% zaprzeczyli, iż by takie incydenty miały miejsce, o tyle przypadki spożycia alkoholu czy palenia papierosów zdarzały się. Wśród uczniów szkoły podstawowej miała z tym do czynienia niewielka liczba osób. Przyznają się do tego głównie chłopcy. W klasach gimnazjalnych problem wzrasta. Z przypadkami spożycia alkoholu spotkało się więcej dziewcząt niż chłopców. Palenie papierosów niestety było zjawiskiem częstszym. Jak wynika z tabeli nr 6 przyznało się do tego niemal 20% uczniów. Zdecydowana większość uczniów wypowiedziała się, iż nie spotkała się ze zjawiskiem kradzieży. Kilkanaście procent stwierdziło, że takie przypadki miały miejsce rzadko. Sporadycznie miały miejsce w szkole wymuszenia i wyłudzenia. Więcej takich zdarzeń było w gimnazjum niż w szkole podstawowej. Kilka procent uczniów szkoły podstawowej oraz uczniów z gimnazjum miało często do czynienia z przypadkami grożenia. Jednak zdaniem większości miało to miejsce rzadko. Niewielu uczniów spotkało się ze zjawiskiem wyśmiewania, zaczepiania, plucia czy kopania. Częściej spotykali się z takimi zdarzeniami gimnazjaliści. Uczniowie gimnazjum częściej czuli się izolowani w swoim środowisku. O ile odpowiedzi, że zdarzyło im się to często lub bardzo często w szkole podstawowej nie udzielił nikt, to w gimnazjum przyznaje się do tego 15% chłopców i 22% dziewcząt. W szkole podstawowej poczucie jedności z grupą odczuwało 85% uczniów, w gimnazjum tylko 66%. Niestety narastającym problemem jest nagminność używania przez dzieci i młodzież wulgaryzmów. Duża liczba uczniów zarówno szkoły podstawowej jak i gimnazjum zaznaczyła, że używano ich często. Kończąc ankietę uczniowie określali subiektywne odczucie poziomu bezpieczeństwa za pomocą przymiotników. Wysoce zadowalający jest fakt, iż zdecydowana większość uczniów określiła swój poziom bezpieczeństwa jako bardzo dobry i dobry. Zaledwie niewielki procent uczniów gimnazjum odczuwało stan niepokoju. 2. Analiza wywiadu przeprowadzonego w klasie I i III szkoły podstawowej Celem wywiadu było poznanie opinii uczniów klas pierwszej i trzeciej szkoły podstawowej na temat bezpieczeństwa w szkole. Uczniowie odpowiadali na pytania przedstawione poniżej. Badaniem objęto 15 uczniów ( 10 dziewczynek i 5 chłopców). 1. Czy czujesz się bezpiecznie w Twojej szkole? 14

Tabela 1 Czy czujesz się bezpiecznie w Twojej szkole? Chłopcy Dziewczęta Razem Tak 80% 90% 87% Nie zawsze 20% 10% 13% Z danych zawartych w tabeli wynika, że 87% badanych uczniów z klas młodszych szkoły podstawowej czuje się w szkole bezpiecznie, 13% twierdzi, że nie zawsze. Żadne dziecko nie czuje się zagrożone. 2. Czy słyszałeś o tym lub sam byłeś uczestnikiem, że w szkole wśród uczniów zdarzały się przypadki: a) agresji, przemocy Tabela 2 2.Czy słyszałeś o tym lub sam byłeś uczestnikiem, że w szkole wśród uczniów zdarzały się przypadki a) agresji, przemocy Chłopcy Dziewczęta Razem nigdy 40% 50% 47% rzadko 60% 50% 53% 47% uczniów nigdy nie doświadczyła aktów agresji, natomiast 53% - rzadko. b) używania wulgarnych słów, obrażania innych Tabela 3 b) używania wulgarnych słów Chłopcy Dziewczęta Razem nigdy 40% 20% 27% rzadko 20% 50% 40% często 20% 20% 20% bardzo często 20% 10% 13% 27% uczniów twierdzi, że nie używa się w szkole słów wulgarnych, 40% twierdzi, że rzadko, 20% - często i 13% - bardzo często. c) kradzieży, Tabela 4 c) kradzieży Chłopcy Dziewczęta Razem nigdy 80% 90% 87% rzadko 20% 10% 13% 87% uczniów twierdzi, że nigdy nie miało do czynienia z kradzieżą w szkole, 13%, że rzadko. 15

3. Jeśli byłeś ofiarą przemocy, kto był jej sprawcą? (dopuszcza się możliwość wyboru kilku odpowiedzi) a) rówieśnik, rówieśnica b) starszy uczeń, uczennica szkoły c) osoba spoza szkoły d) nauczyciel lub inny pracownik szkoły Tabela 5 3. Jeśli byłeś ofiarą przemocy, kto był jej sprawcą? Chłopcy Dziewczęta Razem a) rówieśnik, rówieśnica 50% 56% 54% b) starszy uczeń, uczennica szkoły 50% 44% 46% c) osoba spoza szkoły 0% 0% 0% d) nauczyciel lub inny pracownik szkoły 0% 0% 0% 54% uczniów uważa, że sprawcami przemocy są rówieśnicy, 46% wskazuje starszych kolegów. 4. W jakich miejscach najczęściej zdarzają się akty przemocy? (dopuszcza się możliwość wyboru kilku odpowiedzi) a) teren wokół szkoły b) szatnie c) toalety d) korytarz e) sale lekcyjne f) suterena g) stołówka h) w szkole nie zdarzają się akty przemocy Tabela 6 4. W jakich miejscach najczęściej zdarzają się akty przemocy? Chłopcy Dziewczęta Razem a) teren wokół szkoły 67% 33% 47% b) szatnie 0% 0% 0% c) toalety 0% 0% 0% d) korytarz 0% 33% 20% e) sale lekcyjne 0% 0% 0% f) suterena 0% 0% 0% g) stołówka 0% 11% 7% h) w szkole nie zdarzają się akty przemocy 33% 22% 27% Najwięcej uczniów, bo aż 47% odpowiedziało, że miejscem, gdzie najczęściej dochodzi do przemocy jest teren wokół szkoły, 20% wskazuje korytarz. W tym przedziale wiekowym 27% uczniów stwierdziło, że w szkole nie dochodzi do aktów przemocy. 5. Czy dyżury nauczycieli na przerwach podnoszą Twoje poczucie bezpieczeństwa? Tabela 7 5. Czy dyżury nauczycieli na przerwach podnoszą Twoje poczucie bezpieczeństwa? Chłopcy Dziewczęta Razem Tak 60% 100% 87% Częściowo 40% 0% 13% 16

Wśród tej grupy dzieci 87% twierdzi, że dyżury nauczycieli mają wpływ na poczucie bezpieczeństwa, a 13%, że częściowe. 6. Na kogo, Twoim zdaniem możesz liczyć, jeśli masz jakiś problem? Tabela 8 6. Na kogo, Twoim zdaniem możesz liczyć, jeśli masz jakiś problem? Chłopcy Dziewczęta Razem a) wychowawca klasy 60% 70% 67% b) nauczyciel przedmiotu 0% 10% 6% c) dyrektor szkoły 40% 20% 27% W klasach młodszych szkoły podstawowej największym zaufaniem cieszy się wychowawca klasy. To do nich zwróciłoby się 67% ankietowanych uczniów z prośbą o pomoc. Na drugim miejscu jest dyrektor szkoły 27% i nauczyciel przedmiotu 6%. 7. Określ za pomocą wymienionych przymiotników swój poziom bezpieczeństwa w szkole: (możesz wybrać tylko jedną odpowiedź) bardzo dobry, dobry, zadawalający, pełen niepokoju Tabela 9 7. Określ za pomocą wymienionych przymiotników swój poziom bezpieczeństwa w szkole Chłopcy Dziewczęta Razem Bardzo dobry 60% 60% 60% Dobry 40% 40% 40% Zadawalający 0% 0% 0% Pełen niepokoju 0% 0% 0% 60% uczniów określa poziom bezpieczeństwa w szkole jako bardzo dobry, natomiast 40% - jako dobry. Wnioski: Zdecydowana większość uczniów czuje się w szkole bezpiecznie, ale są też uczniowie, którzy mieli do czynienia ze zjawiskiem agresji i przemocy. Jako jej sprawców najczęściej wskazywali swoich rówieśników oraz uczniów klas starszych. Miejscami, gdzie najczęściej dochodziło do niebezpiecznych zdarzeń zdaniem uczniów były: teren wokół szkoły oraz korytarz. Uczniowie stwierdzili, że dyżury nauczycieli na korytarzach podnoszą poziom bezpieczeństwa. W przypadku poczucia zagrożenia uczniowie szkoły podstawowej zwracali się z prośbą o pomoc głównie do wychowawców (67%) i dyrektora szkoły (27%). Kończąc wywiad uczniowie określali subiektywne odczucie poziomu bezpieczeństwa 17

za pomocą przymiotników. Wysoce zadowalający jest fakt, iż zdecydowana większość uczniów określiła swój poziom bezpieczeństwa jako bardzo dobry i dobry. 3. Opracowanie zbiorcze wyników ankiety przeprowadzonej wśród rodziców Celem ankiety było poznanie opinii rodziców na temat bezpieczeństwa w szkole. Zestaw pytań był taki sam dla wszystkich. Badaniem objęto rodziców uczniów klas I, III i V szkoły podstawowej oraz I b i III gimnazjum. Ankiety rozdano wszystkim rodzicom obecnym na wywiadówce. Do analizy wróciło 19 ankiet z gimnazjum i 41 ze szkoły podstawowej. 1. Czy Państwa dziecko czuje się bezpiecznie w szkole? Tak Nie Nie zawsze Tabela 1 Czy Państwa dziecko czuje się bezpiecznie w szkole? M K Razem M K Razem Tak 100% 64% 74% 50% 75% 74% Nie 0% 7% 5% 0% 3% 2% Nie zawsze 0% 29% 21% 50% 22% 24% W szkole podstawowej 2%, a w gimnazjum 5% ankietowanych rodziców uważa, że ich dziecko nie czuje się w szkole bezpiecznie. 74% w szkole podstawowej i w gimnazjum uważa, że ich dziecko czuje się bezpiecznie, a odpowiednio 24% i 21%, że nie zawsze. 2. Czy słyszeli Państwo, że w szkole wśród uczniów zdarzały się przypadki: a) agresji, przemocy Tabela 2 M K Razem M K Razem a) agresji, przemocy nigdy 40% 50% 47% 25% 30% 29% rzadko 60% 29% 37% 75% 62% 63% często 0% 7% 5% 0% 5% 5% bardzo często 0% 7% 5% 0% 0% 0% 47% ankietowanych rodziców z gimnazjum i 29% ze szkoły podstawowej uważa, że w szkole nie występuje zjawisko agresji. 47% rodziców uczniów gimnazjum i 37% szkoły podstawowej twierdzi, że rzadko, zaś często po 5%. Na bardzo częste występowanie zjawiska agresji w szkole wskazuje 5% rodziców uczniów gimnazjum. b) używania wulgarnych słów, obrażania innych 18

Tabela 3 M K Razem M K Razem b) używania wulgarnych słów nigdy 20% 43% 37% 25% 11% 12% rzadko 60% 21% 32% 25% 49% 46% często 0% 36% 26% 50% 35% 37% bardzo często 0% 0% 0% 0% 5% 5% 69% rodziców gimnazjalistów i 58% rodziców uczniów szkoły podstawowej twierdzi, że to zjawisko nie występuje lub występuje rzadko. Na częste używanie wulgaryzmów wskazuje 26% rodziców uczniów gimnazjum i 37% ze szkoły podstawowej. 5% rodziców uczniów szkoły podstawowej twierdzi, że bardzo często. c) kradzieży, Tabela 4 M K Razem M K Razem c) kradzieży nigdy 80% 79% 79% 75% 59% 61% rzadko 0% 14% 11% 25% 35% 34% często 0% 0% 0% 0% 0% 0% bardzo często 0% 0% 0% 0% 0% 0% Nie wszyscy rodzice udzielili odpowiedzi na to pytanie. Jednak z udzielonych wypowiedzi wynika, iż przypadki kradzieży zdarzają rzadko 11% - gimnazjum i 34% - szkoła podstawowa. 79% ankietowanych z gimnazjum i 61% ze szkoły podstawowej nigdy nie słyszała o tym zjawisku w szkole. d) spożywania alkoholu Tabela 5 M K Razem M K Razem d) spożywania alkoholu nigdy 94% 94% 97% 100% 89% 90% rzadko 0% 6% 3% 0% 0% 0% często 0% 0% 0% 0% 0% 0% bardzo często 0% 0% 0% 0% 0% 0% 97% ankietowanych rodziców z gimnazjum i 90% ze szkoły podstawowej twierdzi, że do przypadki spożywania alkoholu w szkole nigdy nie miały miejsca. 3% rodziców dzieci z gimnazjum twierdzi, że rzadko. 10% ankietowanych z gimnazjum nie udzieliła żadnej odpowiedzi. 19

e) palenia papierosów Tabela 6 M K Razem M K Razem e) palenia papierosów Nigdy 94% 94% 94% 75% 84% 83% rzadko 6% 6% 6% 0% 8% 7% często 0% 0% 0% 0% 0% 0% bardzo często 0% 0% 0% 0% 0% 0% Na to pytanie 10% rodziców ze szkoły podstawowej nie udzieliła odpowiedzi. 94% rodziców uczniów gimnazjum i 83% szkoły podstawowej stwierdziło, że nie istnieje problem palenia papierosów. Natomiast 6% ankietowanych z gimnazjum i 7% ze szkoły podstawowej twierdzi, że przypadki palenia papierosów zdarzają się rzadko. f) zażywania narkotyków Tabela 7 M K Razem M K Razem f) zażywania narkotyków nigdy 100% 100% 100% 100% 92% 93% rzadko 0% 0% 0% 0% 0% 0% często 0% 0% 0% 0% 0% 0% bardzo często 0% 0% 0% 0% 0% 0% Wszyscy rodzice, którzy udzielili odpowiedzi twierdzą, że nie słyszeli o zażywaniu narkotyków w szkole. 7% rodziców uczniów ze szkoły podstawowej nie udzieliło odpowiedzi na to pytanie. g) wymuszania, wyłudzania Tabela 8 M K Razem M K Razem g) wymuszania, wyłudzenia nigdy 100% 93% 95% 75% 76% 76% rzadko 0% 7% 5% 25% 14% 15% często 0% 0% 0% 0% 0% 0% bardzo często 0% 0% 0% 0% 0% 0% 95% rodziców uczniów gimnazjum twierdzi, że w szkole nie zdarzają się przypadki wymuszania. W szkole podstawowej tak samo twierdzi 76% rodziców. 5% rodziców uczniów z gimnazjum i 15% ze szkoły podstawowej twierdzi, że takie przypadki zdarzają się rzadko. 20

h) izolowania Tabela 9 M K Razem M K Razem h) izolowania nigdy 80% 89% 84% 50% 65% 65% rzadko 20% 11% 16% 50% 35% 35% często 0% 0% 0% 0% 0% 0% bardzo często 0% 0% 0% 0% 0% 0% Analizując poniższą tabelę wynika, iż 84% rodziców uczniów z gimnazjum i 65% ze szkoły podstawowej twierdzi, ze nigdy nie dochodzi do izolowania dzieci. Odpowiednio 16% i 35% twierdzi, że rzadko. i) grożenia Tabela 10 M K Razem M K Razem i) grożenia nigdy 80% 71% 74% 50% 63% 63% rzadko 20% 29% 26% 50% 37% 37% często 0% 0% 0% 0% 0% 0% bardzo często 0% 0% 0% 0% 0% 0% 74% rodziców z gimnazjum i 63% ze szkoły podstawowej uważa, że nigdy nie zdarzają się przypadki grożenia. Odpowiednio 26% i 37% twierdzi, że rzadko. j) inne sytuacje, jakie? Rodzice nie wymienili żadnych innych sytuacji, o których słyszeliby od swoich dzieci. 3. Kto Państwa zdaniem najczęściej jest sprawcą przemocy? (dopuszcza się możliwość wyboru kilku odpowiedzi) a) rówieśnik, rówieśnica b) starszy uczeń, uczennica szkoły c) osoba spoza szkoły d) nauczyciel lub inny pracownik szkoły Tabela 11 3. Kto Państwa zdaniem najczęściej jest M K Razem M K Razem sprawcą przemocy? a) rówieśnik, rówieśnica 100% 50% 50% 20% 38% 36% b) starszy uczeń, uczennica szkoły 0% 50% 50% 80% 62% 64% c) osoba spoza szkoły 0% 0% 0% 0% 0% 0% d) nauczyciel lub inny pracownik szkoły 0% 0% 0% 0% 0% 0% 21

50% rodziców z gimnazjum i 64% ze szkoły podstawowej wskazuje, iż sprawcą przemocy jest starszy uczeń, 50% z gimnazjum i 64% ze szkoły podstawowej wskazuje na rówieśników. 4. W jakich miejscach Państwa zdaniem najczęściej zdarzają się akty przemocy? (dopuszcza się możliwość wyboru kilku odpowiedzi) a) teren wokół szkoły b) szatnie c) toalety d) korytarze e) sale lekcyjne f) suterena g) stołówka h) w szkole nie zdarzają się akty przemocy Tabela 12 4. W jakich miejscach Państwa zdaniem M K Razem M K Razem najczęściej zdarzają się akty przemocy? a) teren wokół szkoły 67% 41% 45% 50% 31% 32% b) szatnie 33% 24% 25% 25% 16% 16% c) toalety 0% 12% 10% 0% 17% 16% d) korytarz 0% 12% 10% 0% 19% 18% e) sale lekcyjne 0% 0% 0% 0% 0% 0% f) suterena 0% 6% 5% 0% 7% 6% g) stołówka 0% 0% 0% 0% 0% 0% h) w szkole nie zdarzają się akty przemocy 0% 6% 5% 25% 10% 11% 45% uczniów z gimnazjum i 32% ze szkoły podstawowej odpowiedziało, że najczęstszym miejscem, gdzie dochodzi do przemocy jest terem wokół szkoły. Również często zdaniem rodziców do aktów przemocy dochodzi w szatni szkolnej odpowiednio 25% i 16%. Inne niebezpieczne miejsca to toalety 10% i 16%, korytarz 10% i 18%, oraz suterena 5% i 6%. 5. Czy dyżury nauczycieli na przerwach podnoszą poczucie bezpieczeństwa Państwa dzieci? Tak Nie Częściowo Tabela 13 5. Czy dyżury nauczycieli na przerwach M K Razem podnoszą M K Razem poczucie bezpieczeństwa Państwa dzieci? Tak 80% 50% 58% 75% 76% 76% Nie 0% 7% 5% 0% 3% 2% Częściowo 20% 43% 37% 25% 14% 15% 58% ankietowanych rodziców z gimnazjum i 76% ze szkoły podstawowej uważa, że dyżury nauczycieli wpływają na poczucie bezpieczeństwa dzieci w szkole. Odpowiednio 37% z gimnazjum i 15% ze szkoły podstawowej uważa, że częściowo a 5% i 2% twierdzi, że nie ma to wpływu na poczucie bezpieczeństwa. 22

6. Na kogo, Państwa zdaniem może liczyć Państwa dziecko, jeśli ma jakiś problem? a) wychowawca klasy b) nauczyciel przedmiotu c) dyrektor szkoły d) starszy kolega, koleżanka e) samorząd uczniowski f) na siebie h) inne osoby lub instytucje, jakie? Tabela 14 6. Na kogo, Państwa zdaniem może liczyć M K Razem M K Razem Państwa dziecko, jeśli ma jakiś problem? a) wychowawca klasy 100% 56% 64% 100% 71% 74% b) nauczyciel przedmiotu 0% 10% 8% 0% 0% 0% c) dyrektor szkoły 0% 14% 12% 0% 11% 10% d) starszy kolega, koleżanka 0% 10% 8% 0% 7% 6% e) samorząd uczniowski 0% 0% 0% 0% 0% 0% f) na siebie 0% 10% 8% 0% 9% 8% h) inne osoby lub instytucje, jakie? 0% 0% 0% 0% 2% 2% 64% rodziców dzieci z gimnazjum i 74% ze szkoły podstawowej stwierdziło, że w trudnej sytuacji dziecko może liczyć na pomoc wychowawcy. Do dyrektora szkoły zwróciłoby się z problemami odpowiednio 12% i 10%, do nauczyciela przedmiotu 8% uczniów z gimnazjum. Po 8% z gimnazjum i ze szkoły podstawowej twierdzi, że dziecko może liczyć na siebie. Na starszego kolegę może liczyć odpowiednio 8% i 6%. 2% rodziców uważa, że ich dzieci w przypadku kłopotów mogą liczyć na nich lub starsze rodzeństwo. 7. Proszę określić za pomocą wymienionych przymiotników poziom bezpieczeństwa w szkole Państwa dzieci: (możesz wybrać tylko jedną odpowiedź) bardzo dobry, dobry, zadawalający, pełen niepokoju Tabela 15 7. Proszę określić za pomocą M K Razem M K Razem wymienionych przymiotników przeciętny nastrój w szkole Państwa dzieci: Bardzo dobry 20% 7% 11% 0% 30% 27% Dobry 60% 79% 74% 75% 59% 61% Zadawalający 20% 14% 15% 25% 11% 12% Pełen niepokoju 0% 0% 0% 0% 0% 0% Wg rodziców poczucie bezpieczeństwa w szkole znajduje się na poziomie dobrym. Tak określiło w odpowiedzi na to pytanie 74% rodziców dzieci z gimnazjum i 61% ze szkoły podstawowej. Na poziomie bardzo dobrym 11% z gimnazjum i 27% ze szkoły podstawowej. Natomiast 15% z gimnazjum i 12% ze szkoły podstawowej twierdzi, iż na zadawalającym. 23

Wnioski: Rodzice określają poziom bezpieczeństwa w szkole jako dobry. 74% uczniów czuje się w szkole bezpiecznie. Według ankietowanych rodziców zjawisko agresji występuje rzadko. Najczęściej ich dzieci spotykają się z agresją słowną (wulgaryzmy, obrażanie innych). Zdarzały się przypadki kradzieży, wymuszeń i wyłudzeń. Częściej spotykało to gimnazjalistów. Nikt z ankietowanych nie słyszał o zażywaniu narkotyków. Picie alkoholu, czy palenie papierosów to zjawiska sporadyczne. Poważnym problemem w gimnazjum są grożenia i izolowanie uczniów. Jako sprawców przemocy rodzice zdecydowanie wskazują starszych kolegów i koleżanki, a dochodzi do nich najczęściej na terenie wokół szkoły, w szatni, toalecie i na korytarzach. Większość rodziców twierdzi, że dyżury nauczycieli podnoszą poziom bezpieczeństwa. Według ankietowanych dziecko w sytuacji zagrożenia może liczyć na pomoc wychowawcy i dyrektora szkoły. 4. Opracowanie zbiorcze wyników ankiety przeprowadzonej wśród nauczycieli Celem ankiety było poznanie opinii nauczycieli na temat bezpieczeństwa w szkole. 1. Czy Państwa zdaniem dzieci czują się bezpiecznie w szkole? Tabela 1 Tak Nie Nie zawsze Czy Państwa zadaniem dzieci czują się bezpiecznie w szkole? Mężczyźni Kobiety Razem Tak 100% 88% 92% Nie 0% 0% 0% Nie zawsze 0% 13% 8% Z tabeli wynika, iż 92% badanych nauczycieli twierdzi, że dzieci w szkole zawsze czują się bezpiecznie, 8% twierdzi, że nie zawsze. 2. Czy słyszeli Państwo, że w szkole wśród uczniów zdarzały się przypadki: a) agresji, przemocy Tabela 2 a) agresji, przemocy Mężczyźni Kobiety Razem nigdy 25% 27% 26% rzadko 75% 73% 74% często 0% 0% 0% bardzo często 0% 0% 0% Z danych zawartych w tabeli wynika, iż 26% nauczycieli twierdzi, że w szkole nie dochodzi do aktów przemocy, natomiast zdecydowana większość (74%) twierdzi, że rzadko. 24

b) używania wulgarnych słów, obrażania innych Tabela 3 b) używania wulgarnych słów Mężczyźni Kobiety Razem nigdy 0% 0% 0% rzadko 25% 25% 25% często 75% 63% 67% bardzo często 0% 13% 8% 75% badanych nauczycieli uważa, że w szkole uczniowie często i bardzo często używają wulgaryzmów. c) kradzieży, Tabela 4 c) kradzieży Mężczyźni Kobiety Razem nigdy 75% 50% 58% rzadko 25% 50% 42% często 0% 0% 0% bardzo często 0% 0% 0% 58% nauczycieli twierdzi, że w szkole nigdy nie zdarzają się kradzieże, natomiast 42%, że rzadko. d) spożywania alkoholu Tabela 5 d) spożywania alkoholu Mężczyźni Kobiety Razem nigdy 100% 100% 100% rzadko 0% 0% 0% często 0% 0% 0% bardzo często 0% 0% 0% Analizując odpowiedzi nauczycieli na to pytanie można stwierdzić, iż spożywanie alkoholu w szkole nie zdarza się. e) palenia papierosów 25

Tabela 6 e) palenia papierosów Mężczyźni Kobiety Razem nigdy 90% 95% 90% rzadko 10% 10% 10% często 0% 0% 0% bardzo często 0% 0% 0% Z przypadkami palenia papierosów przez uczniów na terenie szkoły zetknęło się 10% nauczycieli. 90% twierdzi, że nigdy nie miało do czynienia z paleniem wśród uczniów. f) zażywania narkotyków Tabela 7 f) zażywania narkotyków Mężczyźni Kobiety Razem nigdy 100% 100% 100% rzadko 0% 0% 0% często 0% 0% 0% bardzo często 0% 0% 0% Nauczyciele nie zauważyli na terenie szkoły przypadków zażywania przez uczniów narkotyków. g) wymuszania, wyłudzania Tabela 8 g) wymuszania, wyłudzenia Mężczyźni Kobiety Razem nigdy 100% 100% 100% rzadko 0% 0% 0% często 0% 0% 0% bardzo często 0% 0% 0% Nauczyciele twierdzą, że nie zetknęli się ze zjawiskiem wyłudzania. h) izolowania Tabela 9 h) izolowania Mężczyźni Kobiety Razem nigdy 0% 0% 0% rzadko 100% 75% 83% często 0% 25% 17% bardzo często 0% 0% 0% 26

Analizując dane z tabelki wynika, że w naszej szkole zdarzają się przypadki izolowania. Rzadko twierdzi 83% ankietowanych, często 17%. i) grożenia Tabela 10 i) grożenia Mężczyźni Kobiety Razem nigdy 50% 25% 33% rzadko 50% 63% 58% często 0% 13% 8% bardzo często 0% 0% 0% Analizując tabelkę wynika, że z groźbami nigdy nie zetknęło się 33% nauczycieli natomiast 58% rzadko i 8% często. j) inne sytuacje, jakie? Nie wymieniono żadnych innych sytuacji. 3. Kto Państwa zdaniem najczęściej jest sprawcą przemocy? (dopuszcza się możliwość wyboru kilku odpowiedzi) a) rówieśnik, rówieśnica b) starszy uczeń, uczennica szkoły c) osoba spoza szkoły d) nauczyciel lub inny pracownik szkoły Tabela 11 3. Kto Państwa zdaniem najczęściej jest sprawcą przemocy? Mężczyźni Kobiety Razem a) rówieśnik, rówieśnica 50% 50% 50% b) starszy uczeń, uczennica szkoły 50% 50% 50% c) osoba spoza szkoły 0% 0% 0% d) nauczyciel lub inny pracownik szkoły 0% 0% 0% Analiza odpowiedzi na to pytanie pokazuje jednoznacznie, iż nauczyciele stwierdzają, że sprawcami przemocy w szkole są sami uczniowie rówieśnicy lub starsi koledzy. 4. W jakich miejscach Państwa zdaniem najczęściej zdarzają się akty przemocy? (dopuszcza się możliwość wyboru kilku odpowiedzi) a) teren wokół szkoły b) szatnie c) toalety d) korytarze e) sale lekcyjne 27

f) suterena g) stołówka h) w szkole nie zdarzają się akty przemocy Tabela 12 4. W jakich miejscach Państwa zdaniem najczęściej zdarzają się akty przemocy? Mężczyźni Kobiety Razem a) teren wokół szkoły 27% 40% 35% b) szatnie 18% 7% 12% c) toalety 18% 27% 23% d) korytarz 18% 13% 15% e) sale lekcyjne 9% 0% 4% f) suterena 0% 13% 8% g) stołówka 9% 0% 4% h) w szkole nie zdarzają się akty przemocy 0% 0% 0% 35% nauczycieli wskazuje, że miejscem, gdzie najczęściej zdarzają się akty przemocy jest teren wokół szkoły. 5. Czy dyżury nauczycieli na przerwach podnoszą poczucie bezpieczeństwa dzieci? Tabela 13 Tak Nie Częściowo 5. Czy dyżury nauczycieli na przerwach podnoszą poczucie bezpieczeństwa dzieci? Mężczyźni Kobiety Razem Tak 100% 75% 83% Nie 0% 0% 0% Częściowo 0% 25% 17% 83% nauczycieli uważa, że ich dyżury wpływają na poczucie bezpieczeństwa w szkole. Natomiast 17% badanych uważa, że częściowo. 6. Na kogo, Państwa zdaniem może liczyć dziecko, jeśli ma jakiś problem? a) wychowawca klasy b) nauczyciel przedmiotu c) dyrektor szkoły d) starszy kolega, koleżanka e) samorząd uczniowski f) na siebie h) inne osoby lub instytucje, jakie? 28

Tabela 14 6. Na kogo, Państwa zdaniem może liczyć Państwa dziecko, jeśli ma jakiś problem? Mężczyźni Kobiety Razem a) wychowawca klasy 75% 100% 92% b) nauczyciel przedmiotu 75% 38% 50% c) dyrektor szkoły 50% 88% 75% d) starszy kolega, koleżanka 0% 13% 8% e) samorząd uczniowski 0% 0% 0% f) na siebie 25% 0% 8% h) inne osoby lub instytucje, jakie? Rodzice, rodzeństwo 0% 0% 0% 92% ankietowanych wskazuje wychowawcę klasy jako osobę, do której uczniowie zwracają się z prośbą o pomoc, 50% wskazuje nauczyciela przedmiotu, 75% - dyrektora szkoły, 8% - starszego kolegę. 8% ankietowanych uważa, że uczeń może liczyć tylko na siebie. 7. Proszę określić za pomocą wymienionych przymiotników poziom bezpieczeństwa w szkole (możesz wybrać tylko jedną odpowiedź) bardzo dobry, dobry, zadawalający, pełen niepokoju Tabela 15 7. Proszę określić za pomocą wymienionych przymiotników przeciętny nastrój w szkole dzieci: Mężczyźni Kobiety Razem Bardzo dobry 50% 38% 42% Dobry 50% 63% 58% Zadawalający 0% 0% 0% Pełen niepokoju 0% 0% 0% 58% nauczycieli określiła nastrój dzieci w szkole jako dobry, zaś 42% jako bardzo dobry. WNIOSKI Według nauczycieli dzieci i młodzież czują się w szkole bezpiecznie. Jednak w szkole zdarzają się akty przemocy. Z danych zawartych w tabeli nr 2 wynika, że 74% nauczycieli miało do czynienia z przemocą i agresją wśród uczniów. Najczęstszą formą agresji pojawiającej się wśród uczniów jest nadużywanie wulgaryzmów w kontaktach z rówieśnikami. Nauczyciele spotkali się z przypadkami kradzieży na terenie szkoły (Tabela nr 4). Nie odnotowano zaś wymuszeń i wyłudzeń. Ankietowani nie mieli do czynienia z przypadkami spożywania przez uczniów alkoholu, ani zażywania narkotyków. Natomiast byli świadkami nielicznych incydentów palenia papierosów. W szkole występuje zjawisko izolowania. Zostało ono dostrzeżone przez wszystkich nauczycieli ( Tabela nr 9). 29

Ankietowani nauczyciele spotkali z przypadkami grożenia. się rzadko z takimi przypadkami (Tabela nr 10). Nauczyciele nie spotkali się z innymi sytuacjami wpływającymi na poziom bezpieczeństwa uczniów. Sprawcami przemocy w szkole są sami uczniowie rówieśnicy lub starsi koledzy. Nikt nie wskazał osób spoza szkoły, czy też osób w niej pracujących. Nauczyciele zauważyli, że niemal w każdym miejscu szkoły dochodzi to aktów przemocy ( Tabela nr 12 ). Najczęściej takie przypadki mają miejsce na terenie wokół szkoły. Zdaniem większości ankietowanych nauczycieli ich dyżury na przerwach ( Tabela nr 13) podnoszą poziom bezpieczeństwa uczniów. Nauczyciele pełniący dyżury, swoją obecnością zapobiegają wielu incydentom, podejmują interwencję, gdy już takie zaistnieją. Nauczyciele wskazują, że uczniowie zwracają się do nich ze swoimi problemami (Tabela nr 14). Obserwacje nauczycieli pozwoliły także na ocenę nastroju uczniów w szkole pod względem poczucia bezpieczeństwa ( Tabela nr 15). Wszyscy ankietowani określili nastrój uczniów w szkole jako dobry oraz bardzo dobry. 5. Analiza arkuszy obserwacji zachowania uczniów Cel obserwacji: Ocena respektowania w szkole norm społecznych Okres obserwacji: październik i listopad 2011 r. Badający: nauczyciele pełniący dyżury Próba badawcza: uczniowie z podziałem na wiek i płeć Narzędzia badawcze: arkusz obserwacji W miesiącu październiku i listopadzie 2011 r. nauczyciele pełniący dyżury obserwowali zachowania uczniów. Celem tej obserwacji była ocena respektowania w szkole norm społecznych. Obserwację prowadzono w różnych miejscach szkoły: na korytarzach, w suterenie, w szatni i przed szkołą. Każdemu nauczycielowi dyżurnemu do obserwacji przydzielono jedną z sześciu grup uczniów tj: I etap edukacyjny - chłopcy I etap edukacyjny - dziewczęta II etap edukacyjny - chłopcy II etap edukacyjny - dziewczęta III etap edukacyjny - chłopcy III etap edukacyjny - dziewczęta Po wyżej wymienionym okresie nauczyciele przedłożyli uzupełnione arkusze obserwacji. Ogółem wpłynęło 12 takich arkuszy(na 14). Zawierały one: charakterystykę badanej grupy, wyszczególnione obszary obserwacji, miejsca gdzie obserwacja była prowadzona oraz wnioski i uogólnienia. Wnioski: Najbardziej absorbującą grupą dla nauczycieli dyżurnych są uczniowie z I etapu edukacyjnego zarówno dziewczęta jak i chłopcy. Są bardzo ruchliwi podczas przerw, przeważnie biegają po schodach i korytarzu, bawiąc się w,,berka lub,,chowanego. Zdarzają się przypadki kłótni, popychania lub przezywania. Również trudno zapanować nad tą grupą podczas kilkuminutowego oczekiwania na odwóz. Lekceważą upomnienia 30

nauczycieli, nie przestrzegają ustalonych reguł obowiązujących podczas oczekiwania i wsiadania do autobusu. Część uczniów klas IV-VI także biega. Ci,,upodobali sobie klatkę schodową do sutereny, gdzie z kolei gaszą światło, co stanowi zagrożenie dla innych osób przebywających aktualnie na schodach. Jednak większość tej grupy wiekowej gromadzi się przy stołach do tenisa grając w tzw.,, kręciołka, gdyż to pozwala na dostęp do stołu większej grupie grających. Najmniej problemów sprawiają uczniowie gimnazjum. Przeważnie gromadzą się w grupach, rozmawiają, powtarzają lekcje, przekomarzają się. Nauczyciele dostrzegli pojedyncze przypadki utarczek słownych i wyzwisk. Dyżurujący nauczyciele zwrócili także uwagę na tornistry pozostawione podczas przerwy na korytarzach. Uczniowie zmieniając sale, podczas przerw pozostawiają tornistry na korytarzach rzucając je byle jak i byle gdzie, a często wprost na środku. Najgorzej jest podczas przerw obiadowych. Również problemem jest utrzymanie porządku w szatniach. Zrzucona kurtka, nieschowane do szafki buty to codzienność. Zdarzają się przypadki umyślnego chowania obuwia lub wiązania sznurówek. 6. Analiza dokumentacji szklonej Praca szkoły opiera się na Programie Wychowawczym i Programie Profilaktyki, które opracowano i zatwierdzono zgodnie z przepisami prawa. Na początku roku szkolnego wychowawcy klas wspólnie z uczniami opracowali kontrakty, które zawierają prawa i obowiązki wraz z wykazem pożądanych zachowań. Uczniowie zostali również zapoznani z regulaminami obowiązującymi w szkole. Szkoła podjęła wiele działań mających na celu poprawę bezpieczeństwa. Tygodniowy rozkład zajęć edukacyjnych jest skorelowany z harmonogramem przywozu i odwozu uczniów. W budynku zainstalowano monitoring wizyjny. W bieżącym roku szkolnym w Planie Szkoły Promującej Zdrowie zaplanowano realizację zagadnień pod hasłem Agresji mówimy STOP. Odbyło się spotkanie z policjantem. Pracownik PPPP w Kraśniku przeprowadził pedagogizację rodziców nt. źródeł i przejawów agresji wśród dzieci. Zorganizowano obchody Dnia bez papierosa, ramach którego odbył się konkurs plastyczny i zaprezentowano inscenizację pt. Kopciuch. Uczniowie oglądali spektakle o tematyce profilaktycznej ( Nad przepaścią, Poskromienie złośnika, Tęcza zdarzeń ). Nauczyciele realizują zagadnienia zawarte w planach oraz reagują na przejawy zachowań agresywnych, o czym świadczą zapisy dokonane w dziennikach lekcyjnych. Na bieżąco monitorują zachowanie uczniów. W przypadku łamania obowiązujących zasad przeprowadzają rozmowy i pogadanki z uczniami oraz informują rodziców. W trudnych sprawach kierują uczniów do pedagoga szkolnego. Zachowania uczniów były przedmiotem spotkań zespołów nauczycieli uczących w klasach IV-VI szkoły podstawowej i I-III gimnazjum. Wychowawcy klas I-III szkoły podstawowej na zajęciach kształcenia zintegrowanego realizują tematy dotyczące bezpieczeństwa i respektowania norm społecznych np.: Klasa I - Pierwszy dzień w szkole kultura zachowania Moje prawa i obowiązki układanie klasowego regulaminu Klasa II Bądźmy ostrożni! Bądźmy rozważni! Odkrywamy prawdę o sobie (katalog zasad postępowania) Klasa III Bezpieczna szkoła i okolica 31

Wspólnie łatwiej Natomiast wychowawcy klas IV-VI i I-III gimnazjum realizują wspomnianą tematykę na godzinach z wychowawcą np.: Klasa IV Poznajemy się i współpracujemy w grupie - normy społeczne Klasa V Jakie mamy prawa i obowiązki? Zachowania pozytywne i negatywne w szkole i poza nią Klasa VI Kultura języka, stroju i zachowania Kochaj bliźniego swego jak siebie samego czyli rzecz o zapobieganiu Przemocy i agresji Klasy I Bezpieczna i przyjazna szkoła Agresja co z tego będziesz miał? Klasa II Przeciwdziałamy przemocy i agresji Prawa człowieka Klasa III Zapoznanie z kodeksem ucznia Jak nie wpaść w uzależnienie. Z analizy protokołów z posiedzeń rady pedagogicznej wynika, że uczniowie nie sprawiają większych problemów wychowawczych, o czym świadczą zestawienia ocen zachowania: - klasyfikacja roczna 2008/2009 36% uczniów uzyskało ocenę wzorową, 32% - ocenę bardzo dobrą, 25% - ocenę dobrą, 7% - ocenę poprawną. Nie było ocen nieodpowiednich i nagannych; - klasyfikacja roczna 2009/2010 23% uczniów uzyskało ocenę wzorową, 46% - ocenę bardzo dobrą, 16% - ocenę dobrą, 12% - ocenę poprawną. Nie było ocen nieodpowiednich i nagannych; - klasyfikacja roczna 2010/2011 23% uczniów uzyskało ocenę wzorową, 45% - ocenę bardzo dobrą, 30% - ocenę dobrą, 2% - ocenę poprawną. Nie było ocen nieodpowiednich i nagannych. Powyższe dane pokazują, że nie ma ocen najniższych, czyli nagannych i nieodpowiednich i ubywa ocen poprawnych. Rekomendacje: 1. Prowadzić lekcje wychowawcze, w których uczniowie opanowaliby techniki pozwalające rozładować emocje, a w szczególności agresję słowną. 2. W dalszym ciągu monitorować zachowania uczniów podczas przerw międzylekcyjnych wewnątrz budynku i na placu wokół szkoły. 3. Wspierać rodziców w rozwiązywaniu problemów wychowawczych i skutecznej komunikacji z dziećmi poprzez organizowanie pogadanek, prelekcji i spotkań ze specjalistami (pedagogiem, psychologiem). 4. Dążyć do skutecznego rozwiązywania problemów związanych z nieprzestrzeganiem norm społecznych (np. poprzez spotkania mediacyjne z uczniami, z uczniami i rodzicami, zwiększenie współpracy z przedstawicielami PPP oraz Policji). 32