Jadwiga Szymaniak PEDAGOGIKA SZKOLNA Koszalin 2013 3
SPIS TREŚCI OD AUTORKI... ROZDZIAŁ I PEDAGOGIKA SZKOLNA JEJ POCZĄTKI I ZRĘBY NAUKOWOŚCI... Ustalenia terminologiczne. Powiązania z socjologią wiedzy... Wychowaniei jego przemiany... Rozważania wstępne... Etymologia słowa wychowanie... Stanowiskopersonalistyczne... Korzenie historyczne idealizm i utylitaryzm... Lata ostatnie... Tradycyjne i nowe ujęcie procesu socjalizacji... Pojęciesocjalizacji... Próbynowej argumentacji. Wkład polskiej myśli socjologicznej... Humanistyczne podejście do teorii socjalizacji... Samosocjalizacja. Jednostka w wirze zmian... StanowiskoEricha Fromma... Odbudowa doświadczeń międzypokoleniowych... ROZDZIAŁ II W POSZUKIWANIU DEFINICJI PEDAGOGIKI SZKOLNEJ I JEJ ZADAŃ WSPOŁECZEŃSTWIE WIEDZY... Różne spojrzenia na pedagogikę szkolną... Paradygmatyi instytucjonalizacja... Paradygmatywspółczesnej pedagogiki szkolnej... ROZDZIAŁ III ANTROPOLOGICZNE PODSTAWY PEDAGOGIKI SZKOLNEJ... Badaniedzieciństwa i dorastania... 11 15 17 26 26 27 28 30 33 39 39 41 44 48 51 52 55 57 64 67 69 72 73 75 5
Wteraźniejszości... Dzieciństwojako stan życia... Dzieciństwo jako faza i sposób życia... Dylemat zmienionego dzieciństwa pedagogika relacji... ROZDZIAŁ IV MŁODZIEŻ I DZIECI W PEDAGOGICZNYM DYSKURSIE... Dzieci szkolne i dzieci luk (Kids)... Pomoci wyzwania... Refleksja pokoleniowa... PokolenieT czyli transformacji... Apel o kulturę intelektualną iciągłość pokoleń... Zmianywartości i ich transmisja... Aksjosfera... Ćwiczenia i zagadnienia dodyskusji... ROZDZIAŁ V KONWERGENCJE PEDAGOGIKI SZKOLNEJ I SPOŁECZNEJ... Czerpiemyz tradycji... Pedagog społeczny wszkole (przykłady pracy)... Wyrabianie kompetencji łagodzenia konfliktów... Rozwiązywanie konfliktów (opracowałamaria Dębska)... Demokracjai globalizacja... Prekursorzy... Demokracja i wychowanie jako wzrost... Fenomen globalizacji... Badania PISA... Migracjei eurosieroctwo... Eurosieroctwo jako współczesny edukacyjny i wychowawczy dylemat (opracowała Gabriela Kierzkowska)... ROZDZIAŁ VI POJĘCIE KULTURY SZKOLNEJ. KSZTAŁCENIE JAKO DOKONANIE PODMIOTU... Kultura szkolna i kompetencje społeczne... Kultura komunikowania się i wspierania. Jakość interakcji... Nowe idee wiodące po roku 1960... Metodyi formy kształtujące nauczanie... Momenty strukturalne procesu nauczania uczenia się. Wspieranie tego procesu... 6 77 78 81 85 92 93 96 99 101 104 106 108 111 112 113 113 118 120 121 130 130 130 136 137 139 140 149 151 151 153 155 157 158
Jakość nauczania i skuteczność uczenia się... ROZDZIAŁ VII POTRZEBY ROZWOJOWE WYCHOWANKÓW I BUDOWANIE TOŻSA- MOŚCI... Cechypodejścia fenomenologicznego... Zadania rozwojoweokresuadolescencji irola mądrości praktycznej nauczyciela... Wyniki badań empirycznych... Wiedzyetycznej poszukuje każdy... Świat sacrum... Moralnywymiar nauczania... ROZDZIAŁ VIII KONCEPCJA LIFE WORLD. TRENING KULTUROWY W ZAKRESIE CZYTANIA I KULTURY CZYTELNICZEJ, LICZENIA I POSTAW OBYWA- TELSKICH... Techniki kulturowe i nowe kompetencje dydaktyczne... Definicja i warunki budowania kompetencji... Budujemy zaufanie i dobre współbycie. Opis doświadczeń praktycznych... Analizy przypadków (relacja z projektu badawczego)... Stajemysię obywatelami... Poprzez liczbydo refleksji... ROZDZIAŁ IX DYSCYPLINA W SZKOLE... Zwolennicydyscypliny dziś... Argumentyprzeciw... Wstronę praktyki... ROZDZIAŁ X PREWENCJA I INTERWENCJA... Prewencja i jej typy... Noe jako przykład programu uniwersalnego... Narzędzia diagnozyw pracyprofilaktycznej... Relacje z pracyi badań. Trening odbudowy... Uzależnienia zagrożeniem dla zadań rozwojowych... Interwencja. Praca z rodzicami... 161 164 165 165 166 169 170 171 173 175 177 181 182 183 186 189 190 191 193 193 196 199 200 201 201 204 205 207 209 213 214 7
ROZDZIAŁ XI UCZEŃ TRUDNY... Zrębyszkolnej pedagogiki zaufania... Równowaga między autonomią wspieranych a strategiami kontrolującymi... Przykładpracy... ROZDZIAŁ XII SZKOŁA I JEJ MIEJSCE W SPOŁECZEŃSTWIE... Przemianyszkoły europejskiej w ciągu historii... Aktywistyczna i realistycznakoncepcja szkoływedług Floriana Znanieckiego Miejsce szkoływewspółczesnym społeczeństwie... Aktualne teorie i koncepcje szkołyoraz jej rozwoju. Teoria enkulturacji... Szkoła ustawicznie doskonalona... Niektórewarunki optymalizacji modelu szkoły... Szkołyalternatywne... Programszkolny... Historia i filozofia programuszkolnego... Terminy związane z planami kształcenia (curriculum, ewaluacja, program ukryty)... Koncepcjecurriculum i podręcznika... Wyniki porównawczej analizy programów szkolnych. Postulaty i przesłanie... Typologie programów szkolnych i ich psychologiczne podstawy..... ROZDZIAŁ XIII NORMY ŻYCIA SZKOLNEGO. SZKOLNA CODZIENNOŚĆ I KULTURA SZKOLNA (RAZ JESZCZE)... Normyszkolne... Kultura szkolna jako horyzont myślowy i jakość interakcji... Poznaneterminyi problemyotwarte... ROZDZIAŁ XIV ZMIANY W KULTURZE WSPÓŁCZESNEJ I ICH KONSEKWENCJE DLA PEDAGOGIKI... Kształceniemiędzykulturowe... Opisyprzypadków... Anna... Bernard... Klaudia Nowak (opracowała Gabriela Kierzkowska)... 8 215 215 217 219 221 223 223 224 227 229 233 233 234 236 236 240 242 245 247 250 251 252 254 260 264 265 271 275 275 276 277
Karolina (opracowała Gabriela Kierzkowska)... Odległe tradycje... ROZDZIAŁ XV DIAGNOZA I METODY POMOCY... Diagnoza... Metody pomocy (na przykładzie metody indywidualnego przypadku)... Kompetencje pomagającego... ROZDZIAŁ XVI CHARAKTERYSTYKA FUNKCJI ZAWODOWYCH PEDAGOGA SZKOL- NEGO... ROZDZIAŁ XVII BADANIA W PEDAGOGICE SZKOLNEJ... Odrębność badań pedagogicznych... Teren i wybrane typy badań w pedagogice szkolnej... Typybadań... Badania diagnostyczne i ich egzystencjalne znaczenie... Badania wyjaśniającei weryfikacyjne... Badania wdziałaniu... Badania jakościowe w pedagogice szkolnej... Tradycja badań jakościowych... Biograficznie zorientowane badania wychowania i socjalizacji... Techniki badawcze i postulaty... Znaczenie badań biograficznych w pedagogice szkolnej... Badania ilościowe w pedagogice szkolnej... ROZDZIAŁ XVIII SPORY WOKÓŁ DOKTRYNY KSZTAŁCENIA PEDAGOGICZNEGO... Koncepcja studiów pedagogicznych w latach 1926 1973... Koncepcja studiów pedagogicznych z roku 1926... Koncepcja studiów pedagogicznych z roku 1956... Koncepcja studiów pedagogicznych z roku 1962 i w latach następnych.. Pragmatyczna koncepcja studiów pedagogicznych z roku 1973... Troska o przygotowanie kadr akademickich... Reforma edukacji (1 IX 1999 r.) a przygotowanie szkół do nowego ustroju szkolnego... Niektóre nowe propozycje pedagogicznej edukacji... 279 282 285 287 287 290 293 294 295 310 311 311 316 317 317 323 327 331 332 333 334 336 340 342 345 347 348 349 351 353 354 356 358 9
Kształcenie pedagogów w debacie międzynarodowej... ZAKOŃCZENIE STARA SZKOŁA W MODERNISTYCZNYM SPOŁECZEŃSTWIE... Próba spojrzenia na współczesnydyskurs o szkole... Oczywistości i konsens... Szkoła jako miejsce uczenia się... Szkoła jako miejsce społeczne... Biblioteka szkolna jako integralna część procesu dydaktycznego (opracowała Gabriela Kierzkowska)... Świetlica szkolna miejscem wspomagającym działania szkoły(opracowała Gabriela Kierzkowska)... Rozwój szkoły otwarcie i kooperacja... ANEKS... BIBLIOGRAFIA... 362 365 367 367 367 369 370 371 377 381 383 401 10