1 ĆWICZENIE ANALIZA SITOWA I PODSTAWY OCENY GANULOMETYCZNEJ SUOWCÓW I PODUKTÓW 1. Cel zkres ćwczen Celem ćwczen jest opnowne przez studentów metody oceny mterłu sypkego pod względem loścowej zwrtośc frkcj welkoścowych. Podstwy procesu przesewn, sposoby wyznczeń zwrtośc przesewów odsewów, grfczn nterpretcj tych welkośc stnową zkres nnejszego ćwczen.. Podstwy teoretyczne W przetwórstwe rolno-spożywczym mterły stłe występują njczęścej w postc sypkej tj. jko mesznn cząstek o zróżncownym ksztłce wymrch. Podzł określene loścowe zborów o tych smych zkresch wymrowych frkcj stnow jedno z podstwowych zgdneń w lnch produkcyjnych (mąk, psz) lub w lbortorch do oceny mterłów np. przed po rozdrobnenu. W tym celu przeprowdz sę nlzę stową ocenę skłdu grnulometrycznego. Njbrdzej powszechną metodą rozdzeln mterłów sypkch jest przesewne. Określon ms mesznny jest umeszczn n sce przez którego otwory część mterłu przemeszcz sę (przesew), ntomst drug część jest n sce ztrzymywn (odsew). Mszyny służące do przesewn nzywją sę przesewczm, ch elementm roboczym są zestwy st o różnych welkoścch otworów. Pod względem konstrukcyjnym st dzelmy n (rys. 10.1): ys. 10.1. odzje st: ) st blszne, b) drucne, c) plecone meszne ) Blszne - wykonne z blchy stlowej o grubośc 1 mm, otwory okrągłe lub kwdrtowe są wercone lub wytłczne. b) Drucne - wykonne z drutu stlowego, medznego, mosężnego lub brązocynowego metodą przepltn. Ich otwory są w przyblżenu kwdrtowe, grubość drutu wynos od 0,04, mm.
c) Tkne - wykonne z jedwbu lub tworzyw sztucznych (np. nylonu), są równeż wykonne metodą przepltn, ch otwory są brdzo młe przeznczone do mterłów brdzo rozdrobnonych (np. pylstych). Stosunek sumrycznej powerzchn otworów do cłkowtej powerzchn st (lub dowolnej powerzchn perforownej np. mtrycy w grnultorze, wytłczrce czy ekstruderze) określny jest mnem współczynnk prześwtu wyrżny jko wrtość w przedzle 0 1. Ms przesewu otrzymn w jednostce czsu z jednostk powerzchn odsewn określn jest przesewlnoścą st. Wrtość t zleży od welu czynnków jest prmetrem chrkteryzującym konstrukcję przesewcz. W Polsce w wrunkch przemysłowych zstosowne znlzły st wykonne w/g trzech norm: ) polskej - PN/A-401 (tb. 10.1) b) nemeckej - DIN 1171 (tb. 10.) dl której zchodz zleżność: gdze: - krwędź oczk w mm, d - średnc drutu w mm. ( d) + = 0,6 (10.1) Numer st określ lczbę oczek znjdujących sę n 1 cm długośc st. c) ngelskej - norm w/g Tyler (tb. 10.) w której mędzy kolejnym stm zchodz zwązek: gdze: - wymr krwędz oczk w mm. 1 = (10.) Numer st, czyl tzw. lczb mesh ozncz lość oczek n 1 cl (5,4 mm) długośc st. Ilorz welkośc przesewu do cłej lośc przesewnego mterłu nzyw sę sprwnoścą st - η wyzncz sę go z zleżnośc: η s = G1 G1 = G G % (10.) gdze: - procentow zwrtość dnej frkcj w mterle, G 1 - ms uzysknego przesewu w kg, G - cłkowt ms przesewnego mterłu w kg.
Tbel 10.1. St wg polskej normy PN/A-40 Nr st ozmr otworu 4.00 4.00.15.15.50.50.00.00 1.60 1.60 1.5 1.5 1.00 1.00 800 0.80 650 0.65 500 0.50 400 0.40 15 0.15 50 0.50 00 0.00 160 0.160 15 0.15 0. 80 0.080 6 0.06 50 0.050 40 Grubość drutu 0.9 0.9 0.8 0.74 0.64 0.55 0.47 0.40 0. 0.8 0. 0.19 0.16 0.1 0.10 0.08 0.07 0.05 0.045 0.08 0.01 W trkce przesewn ne wszystke cząstk zdolne do przesewu przechodzą przez oczk st. Tę część mterłu pozostjącą w odsewe nzyw sę nedosewem. Stąd, efekt odsewn może być schrkteryzowny współczynnkem sprwnośc przesewn lub współczynnkem nedosewu - ε. Tbel 10.. St wg nemeckej normy DIN 1171 Nr st ozmr otworu Grubość drutu 1 4 5 6 8 10 1 14 16 0 4 0 40 50 60 70 80 6.00.00.00 1.50 1.0 1.0 0.76 0.60 0.49 0.4 0.85 0.00 0.50 0.00 0.150 0.10 0.10 0.088 0.075 0.060 4.00.00 1. 1.00 0.80 0.65 0.50 0.40 0.4 0.8 0.4 0.0 0.17 0.1 0.10 0.08 0.055 0.055 0.050 ε = 1 - η s (10.4)
W zleżnośc od konstrukcj sprwność st zwer sę w grncch 60 75%. Do czynnków wpływjących n sprwność nleżą: ) ksztłt welkość cząstek mterłu przesewnego, b) ksztłt welkość otworów st, c) grubość wrstwy mterłu w sce, d) wlgotność mterłu, e) rodzj ruchu cząstek względem st. Przesewcze jko mszyny robocze dzelmy przede wszystkm w/g rodzju ruchu (rys. 10.). Anlzę stow przeprowdz sę po dokonnu przesewu próbk mterłu przez zestw st określenu udzłów procentowych odsewów n poszczególnych stch (rys. 10. 10.4). 4 ys. 10.. odzje przesewczy: ) ruch posuwsto-zwrotny, b) ruch obrotowo-zwrotny, c) ruch obrotowy Tbel 10.. St w/g ngelskej zsdy Tyler Nr st mesh ozmr otworu Grubość drutu Nr st mesh.5.5 4 5 6 7 8 9 10 1 14 16 0 4 8 7.95 6.680 5.61 4.699.96.7.794.6 1.981 1.651 1.97 1.168 0.991 0.8 0.701 0.689.4 1.77 1.65 1.65 1.1 0.915 0.8 0.81 0.88 0.888 0.71 0.65 0.597 0.47 0.0 0.9 5 4 48 60 65 80 115 150 170 00 50 70 5 400 ozmr otworu 0.495 0.417 0.51 0.95 0.48 0.08 0.175 0.147 0.14 0.104 0.088 0.074 0.061 0.05 0.04 0.06 Grubość drutu 0.76 0.86 0.54 0. 0.178 0.14 0.14 0.107 0.0965 0.066 0.061 0.05 0.04 0.054
5 ys. 10.. Schemt przesewcz lbortoryjnego z zestwem st ys.10.4. Wykresy nlzy stowej: I udzł procentowy frkcj, II wykres sumryczny nlzy stowej Średną welkość cząstek d we frkcj ztrzymnej mędzy dwom kolejnym stm o krwędzch otworów 1-1 możn oblczyć ze wzorów: lub 1 d = 1 ; gdy > (10.5)
d = 1 + 6 1 ; gdy (10.6) Przecętny rozmr cząstek mterłu sypkego poddnego nlze stowej możn podć jko: ) przecętną średncę przesewu: d p = (10.7) b) przecętną średncę cząstk oblczoną n podstwe powerzchn cząstk: d pb = (10.8) c) przecętną średncę cząstk oblczoną n podstwe objętośc cząstk: d pc = (10.9) gdze: - procentowy udzł frkcj ztrzymny n kżdym sce. Ops stnowsk lbortoryjnego Stnowsko skłd sę z nstępujących elementów: ) dwóch różnych, rozdrobnonych mterłów zbożowych, b) lbortoryjnego przesewcz wbrcyjnego wyposżonego w cztery st w zkrese.4,.4, 1.8 mm, c) wg elektroncznej o zkrese do 5 kg, d) pojemnków plstkowych o znnych msch, e) czsomerz. 4. Przebeg ćwczen Pojedynczy pomr przeprowdzmy w nstępującej kolejnośc: ) przygotowć przesewcz z odpowednm zestwem st, b) odwżyć trzy próbk 1-klogrmowe mterłu A próbk mterłu B, c) umeścć pojedynczą próbkę n powerzchn górnego st, d) zbezpeczyć uruchomć przesewcz relzując proces przez okres 5 mn., e) wyłączyć przesewcz zdemontowć zestw st, f) określć msy odsewów n poszczególnych stch orz ch procentowe udzły w odnesenu do msy początkowej, f) wykonć tbelę dokonć zpsu poszczególnych wrtośc,
7 g) pomry g powtórzyć dl wszystkch próbek mterłu A B. 5. Anlz wynków pomrów wnosk W perwszej kolejnośc wyznczyć wrtośc średnc dl wynków uzysknych n mterle A B. Nstępne wykonć wykres I przedstwjące udzły procentowe poszczególnych frkcj welkośc otworów st, n wspólnych współrzędnych dl mterłu A B. Kolejno wykreślć wykres II podjący sumę mterłu ztrzymnego n wszystkch poprzednch stch o wększych otworch równeż w funkcj welkośc otworów st. Dokonć nlzy skłdu grnulometrycznego, porównując chrkterystyk zwrte n wykresch I II. Oblczyć przecętną średncę cząstk n podstwe wzorów 10.8 lub 10.9. 6. Ltertur [10.1] Dmtrewsk J.: Teor konstrukcj mszyn rolnczych, tom. PW L, Wrszw 1978. [10.] Grochowcz J.: Mszyny do oczyszczen sortown nson. WA Lubln 1994, ss.6 [10.] Stbnkow W.N.: Procesy prty w przemyśle spożywczym. WNT Wrszw 1978.