METODA DIAGNOSTYKI SOCJOMETRYCZNEJ JAKO NARZĘDZIE BADAŃ CECH JAKOŚCIOWYCH KIEROWNIKÓW

Transkrypt

1 FOLIA UNIVERSITATIS AGRICULTURAE STETINENSIS Fol Unv. Agrc. Stetn. 007, Oeconomc 54 (47, Leond WOROBJOW METODA DIAGNOSTYKI SOCJOMETRYCZNEJ JAKO NARZĘDZIE BADAŃ CECH JAKOŚCIOWYCH KIEROWNIKÓW THE METHOD OF SOCIOMETRIC DIAGNOSTIC AS A TOOL OF RESEARCH OF MANAGERS QUALITY FEATURES Ktedr Mrketngu, Akdem Rolncz ul. Żołnersk 47, Szczecn Abstrct. In recent yers t hs been very populr to mesure employees opnons s mnfest of humn resources mngement. For the purposes of ths pper there hs been conducted reserch of mngers qulty fetures mong compny employees. The reserch ws bsed on mesurng of employees tttudes towrds compny mngers. The mesurement tool ws n nonymous questonnre. The presented method of socometrc dgnostc lets for conductng obectve nlyses of mngerl nd personl chrcterstcs of enterprses' drectors. It my be used by uthors of thess nd doctorte students to clculte sttstcl dt, whch chrcterze dfferent soco-economc occurrences. Słow kluczowe: cechy kerowncze, dne sttystyczne, dgnostyk, socometr. Key words: dgnostc, mnger's chrcterstc, socometrcs, sttstcl dt. WSTĘP W osttnch ltch brdzo populrne stło sę bdne opn prcownków ko przew zrządzn zsobm ludzkm. Wynk to z chęc k npełneszego wykorzystn potencłu prcownków, w tym ch tzw. sły kretywne (Juchnowcz 003. W zdobywnu opn prcownków brdzo przydtn est dgnostyk socometryczn. Jest to metod bdwcz struktur, relc włdzy komunkc pomędzy ednostkm. Nzwę socometr wprowdzł do ltertury Jcob L. Moreno (1934, którego uwż sę równeż z twórcę metod bdń socometrycznych. Metody te operą sę n reestrownu zmn we wzemnych stosunkch uczucowych mędzy poszczególnym osobm, mędzy osobm grupm orz mędzy grupm. N potrzeby zrządzn socometr sprowdz sę do bdn postw opn prcownków. Nczęśce w bdnu pros sę o ocenę prcy zrządu, ego poszczególnych członków, ocenę bezpośrednch zwerzchnków, k też o wydne opn n temt nblższych współprcownków. Z tego względu dgnostyk socometryczn stł sę kretorem nowoczesne poltyk personlne stosowne n cłym śwece, główne przez czołowe frmy koncerny funkconuące n rynkch mędzynrodowych. W Polsce, nestety, metod t est stosunkowo mło populrn, choć brdzo pożyteczn skuteczn. Stosowne technk socometrycznych ne wymg speclstycznego przygotown zwodowego, w zwązku z czym ne m potrzeby korzystn z usług speclstów. Do przeprowdzen bdn ne są też potrzebne skomplkowne nrzędz testowe, ne trzeb węc ch kupowć.

2 348 L. Worobow Przed przystąpenem do bdn nleży sno sprecyzowć ego cel. Od tego zleżą form treść pytń kwestonrusz. Trzeb tkże pmętć, by bdne ne okzło sę bezsensowne. Bdn grup pownn być sno określon. Zlec sę, by bdne obemowło klknśce osób ne węce nż trzydześc. Uczestnkom nkety nleży zpewnć odpowedne wrunk n czs udzeln odpowedz, bdnym tność orz poufność. Pytn nkety pownny być ednoznczne, ne mogą budzć wątplwośc, przy czym ne pownny sugerowć odpowedz. W zleżnośc od tego, czego chcemy sę dowedzeć o bdne grupe, pytn kwestonrusz możemy operć n wyborch pozytywnych lub negtywnych. Wrunkem wrygodnych wynków est kwestonrusz skłdący sę z klkunstu pytń, dotyczących różnych spektów prcy osób będących obektem bdn. Zbyt mł lczb pytń, dotycząc wąske grupy spektów prcy, zneksztłc obrz wynk. Pondto tke bdne ne może być podstwą podemown decyz. Nwżneszym etpem bdn est sprwdzene rzetelnośc kwestonrusz, ego trfnośc, czyl stwerdzene, czy rzeczywśce osągnęto z ego pomocą to, co zmerzno osągnąć. Trfność prognostyczną możn sprwdzć poprzez konfrontcę z rzeczywstym stnem rzeczy. Po przeprowdzenu nkety, przenlzownu dnych możn przystąpć do krytyczne nlzy oceny wynków orz do podemown decyz. MATERIAŁ I METODY Bdne, dotyczące welu spektów współprcy nterkc personlnych, wymg brdze złożonych metod oprcowywn dnych, ponewż czyste wynk nket ne dą pełnego obrzu sytuc. W celu uzyskn rzetelnych wynków stosue sę nowoczesne metody sttystyczne, czyl metody oprcowywn zebrnych wcześne dnych dl lepszego wnoskown, prognozown orz podemown decyz. W zwązku z tym bdną zborowość dzel sę przykłdowo n m grup po n osób w kżde. Nleży zznczyć, że przy stosownu te metodyk odpowedz kwestonrusz pownny być w forme tzw. ktegorlne, co ozncz, że stosue sę pewną sklę ocen, np. od 1 do 5, gdze 5 est oceną nwyższą. Oznczmy ocenę wystwoną -tym zbdnym w kżde grupe ko x = (x 1, x, x 3,, x n. Dl wszystkch grup nleży wylczyć lczbę przecętną wszystkch ocen: X1 = ( x 1+ x x xn/ n = x / n X = ( x1+ x x xn/ n = x / n (1 X = x + x x xn/ n = x / n ( 1 Xm = x + x x xn/ n = x / n ( 1

3 Metod dgnostyk socometryczne ko nrzędze bdń Nstępne wylcz sę odeśce przecętne kwdrtowe dl kżde z grup: σ x 1 = [1/( n 1 ( x X 1/ 1 ] 1/ ] σ x = [1/( n 1 ( x X ( σ σ x x m = [ 1/( n 1 ( x X = [ 1 /( n 1 ( x X m ] 1/ ] 1/ Z końcową ocenę przymue sę lczbę przecętną: X = X + X X X = X 1 1 m m (3 gdze: czynnk wgowy, który wskzue znczene X. gdze: σ X = 1 X = 1/ σ (4 (5 dyspers, tzn. kwdrt odeśc przecętnego kwdrtowego. Z (4 (5 otrzymuemy: 1 1 = (1/ σ X ( 1/ σ (6 X = (1/ σ X ( 1/ σ X = (1/ σ X ( 1/ σ X m = (1/ σ X m ( 1/ σ X Grnce odeśc ocen zbegą sę z odeścem przecętnym kwdrtowym S wszystkch ocen z m grup po n osób, które wylcz sę ze wzoru: 1 X 1/ Xm S= ( 1 σ X + σx σ m σ = ( 1/ X 1/ X ] σ = [1/( σ (7 Ocenę końcową zpsue w sposób nstępuący: X ± S (8 =

4 350 L. Worobow Przedstwoną metodę bdwczą nzywmy metodyką dgnostyk socometryczne. Dl przerzystośc wynków, zrówno cząstkowych, k końcowych, umeszcz sę e w tbelch. Anlzy wynków końcowych dokonue sę pozomo orz ponowo, co ozncz, że bdmy edną osobę według różnych ktegor ocen (ponowo orz dokonuemy porównn podmotów bdn według te sme ktegor (pozomo. PRZEPROWADZENIE BADANIA W PRZEDSIĘBIORSTWIE Rozptrzymy terz zstosowne te metodyk n konkretnym przykłdze w hpotetycznym przedsęborstwe. N potrzeby tego rtykułu przeprowdzono bdne chrkterystyk koścowych kerownków wśród prcownków przedsęborstw. Poległo ono n ocene postw prcownków wobec głównych menedżerów frmy. W tym celu przygotowno nketę, w które proszono o ocenę cech kerownków przez prcownków. Anket był nonmow, co zpewnło prcownkom swobodę podczs udzeln odpowedz orz wększą wrygodność wynków. Bdn byl: dyrektor generlny, zstępc dyrektor orz główn ksęgow. W celu otrzymn k nbrdze wrygodnych wynków nketę przeprowdzono wśród speclstów, którzy mą kontkt z głównym menedżerm frmy bezpośredno m podlegą. Prób wynosł 18 osób, co stnow około 30% cłe populc (prcownków frmy. N potrzeby przeprowdzen wylczeń bdn zborowość zostł podzelon n trzy grupy po sześć osób w kżde. W nkece wprowdzono odpowedz w forme ktegorlne. Prcowncy ocenl swych zwerzchnków w skl ocen od 1 do 5, gdze: 1 ocen neodpowedn, ocen słb, 3 ocen przecętn, 4 ocen dobr, 5 ocen brdzo dobr. Chcąc w sposób wrygodny poznć postwy prcownków frmy wobec e głównych menedżerów, wybrno dzesęć cech, które nbrdze odpowdą różnorodnym spektom prcy orz umeętnoścom menedżerów, ednocześne relzuą cel bdn (tb. 1. Kwestonrusz mł formę tbelryczną, oceny były wpsywne w odpowedne rubryk. Tbel 1. Arkusz oceny kerownków Lp Cech Kompetenc czy menedżer m odpowedne umeętnośc kwlfkce do prcy n zmownym stnowsku? Sumenność czy menedżer wypełn swoe obowązk z nleżytą dokłdnoścą? Odpowedzlność czy menedżer est uczcwy odpowedzlny z swoą prcę orz podemowne decyze? Welozdnowość czy menedżer potrf prcowć nd klkom proektm ednocześne? Innowcyność czy menedżer est otwrty n wszelke nowośc zmny w frme? Odporność czy menedżer est opnowny odporny n wszelke nedogodnośc? 7 Współprc czy menedżer potrf prcowć w grupe? Sprwedlwość czy menedżer równo trktue swych podwłdnych sprwedlwe ocen ch prcę? Wymgn wobec współprcownków czy menedżer est wymgący wobec współprcownków podwłdnych? Towrzyskość czy menedżer est osobą komunktywną towrzyską? Dyrektor generlny Zstępc dyrektor Główn ksęgow

5 Metod dgnostyk socometryczne ko nrzędze bdń Zsumumy oceny końcowe, n podstwe dnych z nket, n przykłdze oceny kompetenc dyrektor generlnego. Tbel zwer oceny wystwone przez prcownków dyrektorow generlnemu. Tbel. Oceny prcy zwodowe (kompetenc dyrektor generlnego Grup Oceny Wylczen: (1 Przecętn wszystkch ocen dl kżde grupy: X 1 = ( / 6= 0 / 6 = 3,33 X = ( / 6 = 1 / 6 = 3,5 X 3 = ( / 6 = 7 / 6 = 4,5 ( Odeśce przecętne kwdrtowe dl kżde grupy: σ X1 = 1 / (6 1 [(4 3,33 + (3 3,33 + (4 3,33 + (5 3,33 + ( 3, ( 3,33 ] 1/ = (1,47 1/ = 1,1 σ X = 1 / (6 1 [(3 3,5 + (4 3,5 + ( 3,5 + (4 3,5 + (4 3,5 + + (4 3,5 ] 1/ = (0,7 1/ = 0,84 σ X3 = 1 / (6 1 [(4 4,5 + (5 4,5 + (5 4,5 + (4 4,5 + (5 4,5 + + (3 4,5 ] 1/ = (0,7 1/ = 0,84 (3 Ocen końcow lczb przecętn: (4 (5 = 0, + 0,4 + 0,4 = 1 X = 0, 3,33 + 0,4 3,5 + 0,4 4,5 = 3,87 (6 Czynnk wgowe dl kżde grupy, wskzuące n znczene X: = [1 / 1,1 ] / [(1 / 1,1 + (1 / 0,84 + (1 / 0,84 ] = (1 / 1,1 / 3,5 = 0, = (1 / 0,84 / 3,5= 0,4 = (1 / 0,84 / 3,5= 0,4 (7 Odeśce przecętne kwdrtowe wszystkch ocen: S = (0, 1,1 + 0,4 0,84 + 0,4 0,84 1 / = (0,8 1 / = 0,53 Wynk cząstkowe orz końcowe zpsuemy w odpowedne tbel (tb. 3:

6 35 L. Worobow Tbel 3. Wynk oceny prcy zwodowe dyrektor generlnego Wskźnk Grup 1 3 X 3,33 3,5 4,5 σ X 1,1 0,84 0,84 0,0 0,4 0,4 X 3,87 S 0,53 Ocen kompetenc dyrektor generlnego wynos 3,87±0,5. Oceny końcowe kolenych kerownków, według kolenych cech, zostły wylczone w ten sm sposób przy wykorzystnu te sme metody (tb. 4. Tbel 4. Wynk ocen cech koścowych kerownków Lp. Cech Dyrektor generlny Zstępc dyrektor Główn ksęgow 1 Kompetence 3,9±0,5 3,7±0,5 4,8±0, Sumenność 4,1±0,4 3,5±0,4 4,7±0,3 3 Odpowedzlność 4,1±0,6 3,7±0,6 4,7±0,3 4 Welozdnowość 4,0±0,5 3,3±0,6 4,3±0,3 5 Innowcyność 4,4±0,4 3,3±0,6 4,±0,4 6 Odporność 3,9±0,5 3,5±0,6 4,3±0,3 7 Współprc 3,4±0,5 3,0±0,8 4,5±0,4 8 Sprwedlwość,4±0,6,8±0,7 4,7±0,3 9 Wymgn wobec współprcownków 4,3±0,4 3,8±0,6 4,3±0,6 10 Towrzyskość,8±0,5,6±0,7 4,6±0,3 WYNIKI I DYSKUSJA Kolenym etpem bdn est szczegółow nlz wynków w ukłdze ponowym, czyl ocen poszczególnych kerownków według cech orz w ukłdze pozomym, węc porównne kerownków według poszczególnych cech. Pytne, dotyczące kompetenc kerownków, brzmło nstępuąco: Czy menedżer m odpowedne umeętnośc kwlfkce do prcy n zmownym stnowsku? Dyrektor generlny zostł ocenony nwyże ze względu n nnowcyność (4,4±0,4, ntomst nnże ze względu n sprwedlwość (,4±0,6. Ocen powyże dobre z nnowcyność ozncz, że dyrektor postrzegny est ko osob otwrt n wszelke nowośc zmny w frme. Jest menedżerem, który zmerz w kerunku ksztłtown orgnzc tk, by mogł sę odnleźć w nowoczesnych wrunkch rynkowych. Wysok ocen z nnowcyność może równeż oznczć, że dyrektor est docenny przez swó personel z otwrtość n wszelke zgłszne przez nch pomysły nnowce.

7 Metod dgnostyk socometryczne ko nrzędze bdń Ntomst dyrektor generlny ne był wysoko ocenony z swoe kompetence (3,9±0,5. Ne est to wprwdze ocen nsk (rcze blsk dobre, lecz trzeb uwzględnć fkt, że dyrektor, ko osob stoąc n nwyższym szczeblu w herrch orgnzc, pownen posdć k nlepsze kwlfkce orz wyróżnć sę neprzecętnym umeętnoścm, by dobrze pełnć swoe funkce; ne est to ztem ocen stysfkconuąc. W tk sm sposób możn oblczyć przenlzowć nne cechy wszystkch menedżerów. Porównuąc wynk, ke osągnęl dyrektor generlny, zstępc dyrektor orz główn ksęgow, możn ednoznczne stwerdzć, kto est nlepszym kerownkem według prcownków przedsęborstw. PODSUMOWANIE Przedstwon metod dgnostyk socometryczne pozwl n przeprowdzene obektywne nlzy cech kerownczych osobstych menedżerów przedsęborstw. Może być równeż stosown przez utorów prc mgsterskch orz doktorntów do oblczn dnych sttystycznych, chrkteryzuących różne zwsk społeczno-ekonomczne. PIŚMIENNICTWO Drucker P. F Zrządzne w XXI weku. Muz S.A., Wrszw. Jcher W Metodologczne problemy socolog prcy. Unwersytet Śląsk, Ktowce. Juchnowcz M Nrzędz prktyk zrządzn zsobm ludzkm. Poltext, Wrszw. Lutyńsk K Wywd kwestonruszowy. Ossolneum, Wrocłw. Mk S Psycholog społeczn. PWN, Wrszw. Nowk S Metody bdń socologcznych. PWN, Wrszw. Penc J Kretywne kerowne. Agenc Wydwncz Plcet, Wrszw. Worobow L., Spychlsk G. 00. Podstwy ekonomk orgnzc zrządzn w produkc ogrodncze. AR, Szczecn.