PROGRAM PROFILAKTYKI ZESPÓŁ SZKÓŁ PUBLICZNYCH NR 4 W ŻYRARDOWIE Żyrardów 2014 r. 1
PODSTAWA PRAWNA Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz.U. z 1997 r. Nr 78 poz. 483 ze zm.), Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 27sierpnia 2012 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół (Dz.U. z 2012 r. poz. 977), Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 31 stycznia 2003 r. w sprawie szczegółowych form działalności wychowawczej i zapobiegawczej wśród dzieci i młodzieży zagrożonych uzależnieniem (Dz.U. z 2003 r. Nr 26 poz. 226), Ustawa z dnia 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego (Dz.U. z 2011 r. Nr 231 poz. 1375 ze zm.), Ustawa z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (Dz.U. z 2012 r. poz. 1356 - tekst jednolity) Ustawa z dnia 24 kwietnia 1997 r. o przeciwdziałaniu narkomanii (Dz.U. z 2012 r. poz. 124- tekst jednolity), Ustawa z dnia 9 listopada 1995 r. o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych (Dz.U. z 1996 r. Nr 10 poz. 55 ze zm.), 2
WSTĘP Misją naszą jest szkoła przyjazna dziecku. Służymy dzieciom z różnorodnych środowisk, dzieciom o zróżnicowanych potrzebach intelektualnych, a także dzieciom borykającym się z problemami. Wspieramy wychowawczą funkcję rodziny. Głównym zadaniem szkoły jest zainteresowanie uczniów życiem naszej placówki, przekonanie ich do aktywnego uczestnictwa w jej działaniach, a w konsekwencji do radzenia sobie w każdej dziedzinie skomplikowanej rzeczywistości oraz zwiększenie poczucia bezpieczeństwa dzieci w szkole. Program profilaktyki Zespołu Szkół Publicznych Nr 4 w Żyrardowie jest dostosowany do potrzeb rozwojowych uczniów, potrzeb środowiska, a wszystkie treści i działania profilaktyczne skierowane są do uczniów, nauczycieli, rodziców, pracowników szkoły oraz instytucji współpracujących. Tworzy spójną całość z Programem Wychowawczym Szkoły. Opracowany program sporządzony został w oparciu o aktualne przepisy prawa oświatowego. W realizacji celu kierujemy się poszanowaniem godności i tolerancją, umożliwiamy naszym uczniom rozwijanie zainteresowań. Nasz cel zamierzamy realizować poprzez kształtowanie: intelektu, ducha woli i ciała; wzajemnego szacunku, akceptacji i zaufania; zaangażowania w naukę, zabawę i pracę; chęci do działania; kreatywnego myślenia; radości i humoru; entuzjazmu we własnej aktywności. 1. Diagnoza problemów występujących w społeczności szkolnej Diagnozę zachowań problemowych przeprowadzono na podstawie rozmów oraz obserwacji uczniów. Przeprowadzona analiza wykazała, że największymi problemem w szkole są: niska kultura osobista uczniów, trudności w uczeniu się, palenie papierosów, przypadki stosowania przemocy, wagary i niska frekwencja, brak umiejętności racjonalnego wykorzystania czasu wolnego. 2. Założenia programu A. Profilaktyka, rozumiana jako zapobieganie występowaniu niepożądanych procesów i zjawisk, określanych jako przejawy patologii życia społecznego, jako system działań wzmacniających lub podtrzymujących różne, dodatnie społecznie postawy uczniów w toku wychowania, realizowana jest podczas działalności edukacyjnej szkoły, tj. w ramach godzin wychowawczych i w postaci różnych odrębnych zajęć profilaktyczno-edukacyjnych. B. Tworzenie Szkolnego Programu Profilaktyki zostało poprzedzone diagnozą potrzeb naszych uczniów, ich problemów, możliwości oraz uwarunkowań otoczenia. C. Profilaktyka w naszej szkole powinna koncentrować się na wzmacnianiu czynników chroniących: a) rozwijanie zainteresowań uczniów oraz przeciwdziałanie niepowodzeniom szkolnym (zainteresowanie nauką szkolną), b) wspomaganie rozwoju moralnego uczniów (poszanowanie norm, wartości i autorytetów), 3
c) stwarzanie uczniom możliwości przynależenia do pozytywnych grup rówieśniczych: kół zainteresowań, zespołów sportowych, muzycznych, d) wspomaganie rodziców w prawidłowym pełnieniu przez nich funkcji wychowawczych (silna więź emocjonalna z rodzicami). D. Działalność profilaktyczna szkoły pozostaje w ścisłym związku z działalnością profilaktyczną w środowisku lokalnym odgrywa ono ważną rolę w kształtowaniu osobowości ucznia. Jest także pomocne w kształtowaniu odpowiednich postaw moralnych i przygotowaniu wychowanków do dokonywania właściwych i przemyślanych wyborów życiowych. Aby profilaktyka odniosła właściwy skutek, szkoła współpracuje z następującymi instytucjami: a) placówki kulturalno-oświatowe (ośrodek kultury, biblioteka publiczna, kino, teatr, muzea i inne): uczestnictwo w spektaklach teatralnych o charakterze profilaktycznym, udział w spotkaniach poświęconych problemom zdrowotnym, udział w konkursach organizowanych przez placówki kulturalno-oświatowe, uczestnictwo w seansach filmowych o charakterze profilaktycznym; b) placówki oświatowo-opiekuńcze (poradnia psychologiczno-pedagogiczna, poradnia uzależnień, ośrodek pomocy społecznej): pomoc uczniom przejawiającym trudności w zachowaniu i nauce, pomoc dzieciom z rodzin uzależnionych i patologicznych, udzielanie pomocy rodzinom znajdującym się w trudnej sytuacji materialnej, udział w prelekcjach organizowanych przez psychologów, pedagogów, lekarzy specjalistów; c) wymiar sprawiedliwości (sąd, kuratorzy, policja): współpraca z kuratorami sądowymi, udział w zajęciach prowadzonych przez policję na temat przeciwdziałania agresji i przestępczości. 3. Cele programu stworzenie warunków bezpiecznego funkcjonowania szkoły, stworzenie warunków powstania szkoły wolnej od zagrożeń, zapobieganie poprzez odpowiednią działalność profilaktyczną takim uzależnieniom jak: alkoholizm, narkomania, nikotynizm, lekomania; informowanie o zagrożeniach, m.in. HIV i AIDS, promocja zdrowego stylu życia, kształtowanie właściwego zachowania uczniów, utrwalenie postaw i zachowań społecznych warunkujących prawidłowy rozwój, zmiana obiegowych przekonań na temat stosowania środków psychoaktywnych. 4. Cele programu/cele szczegółowe Adresaci działań profilaktycznych zdobędą należytą wiedzę i umiejętności w trakcie realizacji programu. A. Uczniowie: a) cała społeczność szkolna (według Szkolnego Programu Wychowawczego): uczniowie nabywają praktyczne umiejętności umożliwiające samostanowienie i obronę własnych praw, ze szczególnym uwzględnieniem asertywności, nauczyciele integrują społeczność szkolną oraz stwarzają system wsparcia dla młodzieży, który promowałby działania związane ze zdrowym stylem życia, uczniowie posiadają umiejętność podejmowania i realizacji własnych pomysłów oraz trenowania samodzielności, uczniowie zdobywają umiejętność efektywnej komunikacji, podejmowania decyzji oraz radzenia sobie ze stresem, 4
uczniowie potrafią budować pozytywny obraz własnej osoby, uczniowie pogłębiają i wzmacniają naturalne systemy wsparcia, tj.: koleżeństwo, przyjaźń, zaufanie i uczciwość, uczniowie zdobywają wiedzę i nabywają umiejętności dotyczące zdrowia fizycznego, psychicznego, społecznego i duchowego; b) grupa podwyższonego ryzyka: uczniowie wykształcają postawy sprzyjające podejmowaniu racjonalnych decyzji związanych z zażywaniem alkoholu i środków odurzających, uczniowie rozwijają takie umiejętności interpersonalne jak: chronienie siebie w sytuacji nacisku grupowego, asertywność, otwartość, empatia, odreagowanie napięć i budowanie udanych relacji z ludźmi, uczniowie potrafią rozwiązywać problemy określają różnice zdań, akceptują różnice, poszukują rozwiązań, uczniowie są przygotowani do radzenia sobie z trudnościami wieku młodzieńczego; c) grupa najwyższego ryzyka: szkoła podnosi świadomość młodzieży na temat skutków używania środków psychoaktywnych i podejmowania racjonalnych decyzji dotyczących ich zażywania, nauczyciele ukazują możliwości stworzenia w środowisku alternatyw dla nadużywania alkoholu, narkotyków, a także innych destruktywnych zachowań, uczniowie uczą się umiejętności radzenia sobie z własnymi negatywnymi emocjami oraz z przemocą z zewnątrz. B. Rodzice pedagog szkolny, psycholog i wychowawcy klas organizują spotkania ze specjalistami, na których rodzice uczniów: poznają motywy sięgania młodzieży po środki uzależniające, uzyskują rzetelne informacje i zdobywają wiedzę o uzależnieniach i ich wpływie na funkcjonowanie organizmu, poznają możliwości rozpoznawania, czy ich dziecko zażywa środki psychoaktywne, poznają możliwości i miejsca pomocy dla osób uzależnionych. są wspomagani przez wychowawców i pozostałych nauczycieli w procesie wychowania dzieci. C. Nauczyciele: stanowią przykład dla uczniów, potrafią rozpoznawać wczesne objawy uzależnienia, poznają sposoby interwencji w sytuacjach spożywania przez uczniów alkoholu czy zażywania narkotyków, potrafią postępować w kontaktach z uczniami w taki sposób, aby nie wyzwalać w nich złości, przekory i bezradności. 5. Treści programu profilaktyki ze wskazaniem adresata A. Uczniowie (z uwzględnieniem potrzeb rozwojowych ucznia oraz rodzaju grup ryzyka): urzeczywistnianie wartości i przestrzeganie norm społecznych, uczenie najważniejszych umiejętności psychologicznych i społecznych, np.: umiejętności radzenia sobie ze stresem, nawiązywania i podtrzymywania dobrych kontaktów z ludźmi, odpierania presji otoczenia i grupy rówieśniczej, rozwijanie umiejętności prowadzenia zdrowego trybu życia, motywowanie do podejmowania osobistych wyborów i postanowień, uczenie akceptowanych społecznie sposobów spędzania czasu wolnego, przekazanie rzetelnej i adekwatnej wiedzy o konsekwencjach zachowań ryzykownych. 5
B. Rodzice: podnoszenie wiedzy i umiejętności wychowawczych rodziców (grupy wsparcia), współudział rodziców w określaniu kierunków działań profilaktycznych, współudział rodziców przy rozwiązywaniu konfliktów pomiędzy uczniami, pomoc rodzicom w rozwiązywaniu problemów dziecka. C. Nauczyciele: prezentowanie prawidłowych wzorców zachowań przez nauczycieli (i innych pracowników szkoły), podnoszenie wiedzy i doskonalenie kompetencji wychowawczych nauczycieli, rozwijanie umiejętności dobrej współpracy na linii nauczyciele rodzice, wyciąganie odpowiednich konsekwencji przez nauczycieli (i innych pracowników szkoły) wobec nieprawidłowych zachowań uczniów. 6. Strategie i metody realizacji programu profilaktyki A. Strategie informacyjne (metody): Pogadanka podczas lekcji, spotkanie ze specjalistą, prezentacja filmu pełnometrażowego, wideo, wycieczka tematyczna, praca w oparciu o tekst przewodni (książkę), prezentacja teatralna i parateatralna itp. B. Strategie edukacyjne (metody): realizacja znanych programów edukacyjnych, krąg uczuć, rysunki, drama, przedstawienia, burza mózgów, dyskusja, symulacja różnych sytuacji życiowych, np.: rozwiązywanie wyimaginowanego konfliktu, technika uzupełniania zdań, gry i zabawy dydaktyczne, praca w małych grupach, metody pedagogiki zabawy, happeningi, uroczystości (obrzędowość szkolna) itp. 6
C. Strategie działań alternatywnych (metody): koła zainteresowań, spotkania hobbystów, wycieczki, festyny, zajęcia i zawody sportowe itp. D. Strategie interwencyjne (metody): interwencja w środowisku domowym ucznia prowadzona przez upoważnione osoby lub instytucje, interwencja w środowisku szkolnym ucznia, interwencja w sytuacji kryzysu rozwojowego (prowadzona przez specjalistę), pomoc psychologiczna, pedagogiczna (prowadzona przez specjalistę), terapia specjalistyczna indywidualna, grupowa (prowadzona przez specjalistę). 7. Osoby odpowiedzialne za realizację dyrektor/wicedyrektor szkoły, wychowawcy klas, nauczyciele pozostałych przedmiotów, pedagog szkolny, psycholog szkolny, rodzice, pielęgniarka szkolna. 8. Ewaluacja programu ankieta ewaluacyjna skierowana do uczniów, obserwacje, wywiad środowiskowy, rozmowy wychowawcze, opinie uczniów i rodziców, analiza dokumentów szkoły. 9. Spodziewane efekty zmniejszenie liczby zachowań agresywnych w szkole, utrwalenie zachowań asertywnych, wzrost wiedzy uczniów oraz rodziców na temat uzależnień i przeciwdziałania im, dbanie o zdrowie fizyczne i psychiczne, umiejętność organizowania czasu wolnego, 7
świadome i umiejętne korzystanie z komputera, internetu, TV, prawidłowe reakcje w sytuacji zagrożenia, zachowanie higieny osobistej, sukcesy uczniów w szkole. 8
CELE ZADANIA TREŚCI 1.Wspomaganie harmonijnego rozwoju psychofizycznego uczniów. 1. Stymulowanie i umożliwianie uczniom podejmowania aktywności ruchowej i wyrażania własnych przeżyć w zabawach, grach, tańcach. 1. Ćwiczenia kształtujące postawę ciała oraz stymulujące rozwój układów: ruchowego, oddechowego krążeniowego, nerwowego. STANDARD PRZEWIDYWANYCH OSIĄGNIĘĆ 1. Organizowanie i uczestniczenie w rekreacji, turystyce, zawodach sportowych z przestrzeganiem obowiązujących zasad (np.: zasada czystej gry w sporcie) SPOSOBY REALIZACJI 1. Organizowanie zajęć pozalekcyjnych i pozaszkolnych SKS basen rajdy wycieczki piesze wycieczki autokarowe ODPOWIEDZIALNI nauczyciel muzyki, nauczyciele w-f, wychowawcy, opiekun SKKT, opiekun ZHP 2. Rozwijanie i doskonalenie sprawności ruchowej i tężyzny fizycznej uczniów. 2. Tworzenie warunków do doskonalenia sprawności i kondycji fizycznej. 2. Formy ruchu stwarzające możliwości doskonalenia koordynacji wzrokowo-ruchowej oraz wzmocnienia kondycji fizycznej. 2. Udział w zawodach sportowych reprezentowanie klasy, szkoły. 3. Rozwijanie poczucia odpowiedzialności za zdrowie własne i innych 3. Zapoznawanie uczniów z podstawowymi formami rekreacji, turystyki oraz z podstawowymi zasadami uprawiania wybranych przez uczniów dyscyplin sportowych. 3. Ćwiczenia zwinnościowoakrobatyczne oraz skoki. 4. Podstawowe elementy techniki i taktyki gier zespołowych, konkurencji lekkoatletycznych, gier rekreacyjnych, tańców, pływania oraz wybranych sportów zimowych. 9
5. Ćwiczenia i zabawy według inwencji uczniów uwzględniające zasady współdziałania, respektowania przepisów, zasad i ustaleń. 6. Przepisy i zasady organizacji zajęć ruchowych uwzględniające troskę o zdrowie. 7. Kontrola i ocena rozwoju oraz sprawności funkcjonowania organizmu. 8. Zasady sportowego współzawodnictwa. 1. Kształtowanie refleksyjnej postawy wobec człowieka, jego natury, powinności moralnych oraz wobec różnych sytuacji życiowych. 1. Wspieranie uczniów w ich poszukiwaniu wartości. 9. Propozycje spędzania czasu wolnego z wykorzystaniem gier, zabaw, form turystycznych i sportowych. 1. Poznawanie siebie, dostrzeganie cech indywidualnych własnych i najbliższych osób. 1. Dostrzeganie różnorodnych postaw i zachowań ludzi. 1. Aktualizowanie zapisów prawa wewnątrzszkolnego dyrektor, wicedyrektor 2. Przygotowanie do rozpoznawania podstawowych 2. Ukazywanie uczniom konieczności doskonalenia 2. Wyjaśnianie prawdziwego znaczenia 2. Rozpoznawanie swoich obowiązków wobec najbliższego 2. Stosowanie statutowego systemu nagród i kar wychowawcy, dyrektor 10
wartości i dokonywania właściwej ich hierarchizacji. samego siebie. własnych zachowań oraz ich przyczyn i konsekwencji. otoczenia, rodziny i szkoły. 3. Ukazywanie sensu praw i obowiązków, zasad i reguł, nakazów i zakazów obowiązujących w życiu społecznym. 3. Człowiek jako osoba, godność człowieka. 3. Stosowanie metod aktywizujących w pracy z uczniami.. nauczyciele przedmiotu 4. Uczenie szacunku dla siebie i innych osób. 4. Przyjmowanie odpowiedzialności za siebie. 4. Ustalenie norm dotyczących poprawnego zachowania na lekcjach i wdrożenie ich w praktyce lekcyjnej. nauczyciele przedmiotu 5. Prawa i obowiązki, zasady i reguły postępowania (pkt 4 i 5 uczciwość). 5. Przeprowadzenie obowiązkowych zajęć integrujących zespoły klasowe. wychowawcy 6. Uczestnictwo w grupie, porozumiewanie się z innymi. 6. Inicjowanie klasowych przedsięwzięć służących integracji zespołów uczniowskich (imprezy klasowe, wyjścia, wycieczki). wychowawcy, trójki klasowe 7. Wolność i jej różne rozumienie, autorytety i wzory osobowe. 7. Przeprowadzenie lekcji otwartych dla rodziców. wychowawcy, pedagog szkolny 8. Praca i jej wartość dla człowieka. 11
1. Nabywanie umiejętności dbania o swoje zdrowie. 1. Stwarzanie warunków do kształtowania zachowań sprzyjających zdrowiu i bezpieczeństwu. 9. Uzasadnianie opinii, wydawanie sądów, kryteria ocen. 1. Higiena ciała, odzieży, obuwia, miejsca pracy i wypoczynku. 1. Dbanie o zdrowie własne i współpraca z dorosłymi w tym zakresie. 1. Przygotowanie i przeprowadzenie pogadanek dotyczących higienicznego trybu życia. nauczyciel przyrody,. pielęgniarka szkolna, opiekun PCK 2. Rozbudzanie zainteresowania dziecka własnym zdrowiem i rozwojem, ułatwianie nabywania podstawowych umiejętności dbania o swoje zdrowie. 2. Bezpieczeństwo na drodze podczas gier i zabaw ruchowych, pierwsza pomoc w niektórych urazach. 2. Rozróżnianie czynników wpływających pozytywnie i negatywnie na zdrowie i rozwój. 2. Przygotowanie uczniów i przystąpienie do egzaminu na kartę rowerową. nauczyciel w-f prowadzący klasy IV 3. Profilaktyka uzależnień. 3. Urozmaicenie i regularność posiłków, estetyka ich spożywania, zabezpieczenie żywności przed zanieczyszczeniem i zepsuciem. 3. Organizowanie czasu wolnego i nauki w domu. 3. Przygotowanie i przeprowadzenie pogadanek dotyczących udzielania I pomocy w niektórych urazach. pielęgniarka szkolna 4. Zabawy ruchowe i rekreacja, organizacja odrabiania lekcji i czasu wolnego, prawidłowa postawa ciała. 4. informowanie uczniów o skutkach uzależnienia od nikotyny, alkoholu i środków uzależniających (narkotyki, leki i dopalacze). 4. Tworzenie zespołów wyrównawczych. nauczyciele przedmiotu, pedagog szkolny 5. Rozpoznawanie własnych mocnych i słabych stron, zalet i wad; kształtowanie właściwego stosunku do własnych pozytywnych i 5. Zorganizowanie samopomocy koleżeńskiej. wychowawcy, nauczyciele przedmiotu nauczyciel bibliotekarz, pedagog szkolny, pielęgniarka szkolna 12
negatywnych emocji; radzenie sobie w sytuacjach trudnych i umiejętność szukania pomocy; zachowania sprzyjające i zagrażające zdrowiu (radzenie sobie ze stresem) 6. Podstawowe zasady i reguły obowiązujące w relacjach międzyludzkich 6. Zgromadzenie materiałów, nowoczesnych środków dydaktycznych w profilaktyce uzależnień wychowawcy, pedagog szkolny, pielęgniarka szkolna wicedyrektor, 7. Problemy i potrzeby kolegów niepełnosprawnych, osób chorych i starszych. 8. Przyczyny (namawianie i presja grupy ze strony osób) i skutki używania środków psychoaktywnych i nadużywania leków i innych nałogów. 7. Przygotowanie i przeprowadzenie lekcji wychowawczych dotyczących zagrożeń związanych z uzależnieniami. Branie udziału w spektaklach teatrów profilaktycznych. 8. Edukacja rodziców dotyczącej profilaktyki uzależnień oraz zdrowego żywienia. 9. Zdiagnozowanie miejsc oraz sytuacji występowania przemocy i agresji w wychowawcy wychowawcy, pedagog szkolny, specjaliści pedagog szkolny 13
szkole. 1.Dostrzeganie zmian zachodzących w otaczającym środowisku oraz ich wartościowanie. 1. Ukazanie zależności stanu środowiska od działalności człowieka 1. Wpływ codziennych czynności i zachowań w domu, szkole, miejscu zabawy i pracy na stan środowiska naturalnego. 1. Wskazywanie pozytywnych i negatywnych aspektów ingerencji człowieka w środowisko. 10. Przeprowadzenie badań socjometrycznych lub ankietowych w klasach. 1. Lekcje przyrody, języka polskiego, godziny wychowawcze. pedagog szkolny, wychowawcy nauczyciele przyrody, języka polskiego, wychowawcy 2. Rozwijanie wrażliwości na problemy środowiska. 2. Style życia i ich związek z wyczerpywaniem się zasobów naturalnych. 2. Udział w konkursach ekologicznych wewnątrzszkolnych i międzyszkolnych. nauczyciele przedmiotowi 3. Degradacja środowiska - przyczyny, wpływ na zdrowie człowieka oraz jej związek z formami działalności ludzi. wychowawcy 14
1. Ukazywanie wartości rodziny w życiu osobistym człowieka 1. Integrowanie wychowawczych działań szkoły i rodziny 1. Podstawowe funkcje rodziny; rola wartości społecznych, moralnych i religijnych w życiu rodziny. 1. Rozumienie znaczenia rodziny w życiu człowieka i swojej w niej roli. 1. Podejmowanie na godzinach wychowawczych tematyki odpowiedzialności prawnej i moralnej. wychowawcy 2. Pomoc w przygotowaniu się do przemian okresu dojrzewania. 2. Wzmacnianie prawidłowych relacji dziecka z rodziną opartych na miłości. 2. Związki uczuciowe, relacje i komunikacja w rodzinie. 2. Umiejętności ułatwiające prawidłową komunikację i rozwiązywanie konfliktów, empatia. 2. Przeprowadzanie godzin wychowawczych dotyczących przyjaźni, miłości, szczęścia rodzinnego. katecheci, wychowawcy 3. Przygotowanie uczniów do okresu dojrzewania i pozytywnego przyjęcia jego przejawów fizycznych i psychicznych. 3. Przekaz wartości i tradycji w rodzinie, wspólne świętowanie, spędzanie wolnego czasu. 3. Dostrzeganie potrzeb własnych i innych ludzi; wyrażania uczuć; asertywność. 3. Wykorzystywanie uczestnictwa młodzieży w praktykach religijnych dla dostarczania wiedzy o wartościach uniwersalnych. wychowawcy, pedagog szkolny 4. Wspieranie prawidłowego rozwoju emocjonalnego i społecznego, w tym koleżeństwa i przyjaźni 4. Potrzeby, prawa i obowiązki członków rodziny. 4. Aktywny udział w życiu rodziny. 4. Przeprowadzenie godzin wychowawczych dotyczących zachowań asertywnych i umiejętności społecznych. wychowawcy, nauczyciele języka polskiego 5. Współpraca z rodzicami w przygotowaniu uczniów do okresu dojrzewania. 5. Dojrzałość psychiczna, społeczna, duchowa i religijna; zmiany psychiczne w okresie dojrzewania. 5. Umiejętne korzystanie z mass mediów. 5. Zorganizowanie debaty klasowej dotyczącej roli mediów w kształtowaniu negatywnych wzorców zachowań. wychowawcy, pedagog szkolny 6. Koleżeństwo, przyjaźń, zakochanie. 6. Lekcje otwarte dla rodziców wychowawcy, pedagog szkolny 15
1. Rozwijanie poczucia odpowiedzialności za bezpieczeństwo własne i innych. 1.Rozbudzanie wrażliwości na bezpieczeństwo własne i innych. 2.Kształtowanie umiejętności właściwego reagowania w niebezpiecznych sytuacjach 1.Bezpieczne zachowanie w szkole i na wycieczkach szkolnych. 2.Zwracanie uwagi na bezpieczeństwo osób przebywających w naszym otoczeniu - zwłaszcza słabszych lub młodszych 1.Uczniowie przestrzegają zasad BHP, z którymi zostali zapoznani przez nauczycieli. Stosują się do regulaminów i procedur obowiązujących w szkole 1.Zapoznawanie uczniów z zasadami postępowania w sytuacjach zagrożenia zdrowia i życia swojego i innych. 2.Zapoznawanie uczniów z regulaminami poszczególnych pracowni, świetlicy, biblioteki. 3.Zajęcia z psychologiem "Przeciw przemocy". wychowawcy klas pedagog szkolny 4.Zwiększanie ilości czasu poświęconego kulturze słowa na lekcjach języka polskiego i innych. psycholog 5.Wspólna inicjatywa klas starszych i młodszych, apele, konkursy, wycieczki integrujące członków społeczności szkolnej. cała społeczność ZSP 4 16