ŚCISKNI SŁUÓW OSTYCH 1 1. ÓWNOWG T ZY ŚCISKNIU < > rónaga stateczna rónaga bjętna rónaga niestateczna Tak dług, jak < pręt zachuje się spsób stateczny, tzn. znajduje się stanie pczątkej rónagi prstliniej. Wóczas, gdy siła siągnie artść ytyczną pręt traci statecznść (ulega ybczeniu), a jeg ugięcia mgą być dlnie duże. Wybczenie jest t zatem utrata przez ściskany pręt stanu rónagi statecznej na rzecz rónagi bjętnej lub niestatecznej.. SIŁ KYTYCZN D SŁU.1. Zaes lini sprężysty słup idealny, tzn. idealnie prsty i bciążny centralnie przyłżną siłą ściskającą materiał słupa jest lini sprężysty (materiał Hke a).. Zaes lini sprężysty ręt sbdnie pdparty (zadanie ulera 177-1783) x M, M x x I x M x x k def I x k x x sin kx B cs kx x B x sin k k n ; n 1,, 3...
ŚCISKNI SŁUÓW OSTYCH n x x sin I n n I n 1 I.3. Ogólna pstać siły ytycznej (siły ulera) długści ybczenie = = 1 1 I.. dstae zasady kształtania słupó siła ytyczna, jak bciążenie pdujące ybczenie słupa (z reguły ybczenie znacza utratę przez knstrukcję zdlnści d praidłej pracy), pinna być jak najiększa siła ytyczna jest prprcjnalna d sztynści giętnej słupa I i drtnie prprcjnalna d długści ybczeniej - tak ięc ziększenie siły mże nastąpić jedynie drdze dpiednieg ukształtania przeju pprzeczneg lub/i schematu statyczneg słupa. Nie ziększa siły ytycznej zastsanie materiału bardz yskiej ytrzymałści! przypadku słupó przez dpiednie ukształtanie przeju rzumie się taki dbór jeg gemetrii, który z eślnej ilści materiału pzala uzyskać przeój maksymalnej sztynści, czyli maksymalnym mmencie bezładnści. Mżna t siągnąć pprzez rzmieszczenie materiału tak dalek d śrdka ciężkści przeju, jak t tylk mżlie. rzykład. le przeju słupa ma ynsić =5 cm. rónać siły ytyczne dla słupa przeju prstkątnym, kłym i rurym.
prmienie, r i grubść [cm] mm. bezładn. [cm ] mm. bezładn. [cm ] ŚCISKNI SŁUÓW OSTYCH 3 b h h b k ; k 1 ; k b ; I 3 h b 1 1 k ; I ; 3. 989 cm ; I 198. 9 cm r 1 r k 1 k ; r r r r 1 I r r k z yesó idać, że przeój rury jest zdecydanie bardziej eknmiczny niż przeój lity tym samym plu 5 3 1 prstkąt kł rura 1 3 5 spółczynnik ymiaró k 5 3 1 rura 1 3 5 stsunek średnic k czym stsunek prmieni ścianki zen. i en. jest mniejszy (a zatem cieńsza jest ścianka rury) tym krzyści płynące z zastsania przeju rureg są iększe. Niestety, jeżeli grubść jest zbyt mała ścianka rury sama staje się niestateczna i mże djść d lkalneg ybczenia pstaci pfałdania pierzchni rury. Zamiast glbalneg ybczenia słupa mamy óczas tz. lkalną utratę statecznści (zapbiega się jej przez stsanie użebrania). 1 1 1 8 6 prmień zenętrzny prmień enętrzny r grubść ścianki 1 3 5 6 stsunek średnic k = /r
ŚCISKNI SŁUÓW OSTYCH 3. NĘŻNI NOMN W SŁUI 3.1. Średnie naprężenie ściskające I i def. smukłść i naprężenie ytyczne e aprks. Jhnsna-Ostenfelda aprks. Tetmajera-Jasińskieg H zya ulera gr smukłść ybczenie pza zaesem S ybczenie zaesie S 3.. Zaes lini sprężystej ( S )pracy materiału H gr H 3.3. Zaes pzalini sprężystej pracy materiału H e gr H e gr arunki brzege e ; gr H aprksymacja linia T-J TJ a b TJ e e H H aprksymacja parabliczna J-O J O J O B e e H H
ŚCISKNI SŁUÓW OSTYCH 5. OJKTOWNI ĘTÓW ŚCISKNYCH arunek prjektania W przypadku dpuszczenia d ybczenia zaesie pzalini sprężystym przyjmuje się, że zamiast granicy plastycznści e należy ziąć ytrzymałść bliczenią na rzciąganie. H dla gr gr H H H 1 H H 1 1 dla gr załżenie spółczynnik ybczeniy Nrmy uzględniają e spółczynniku ybczeniym takie czynniki jak lsść charakterystyk materiałych, lsść bciążenia i dstępsta d prstliniści pręta ściskaneg (tz. imperfekcje). Zgdnie z nrmą d prjektania knstrukcji stalych p smukłść zględna p smukłść prónacza 1.15 1 n 1 n (n spółczynnik imperfekcji).1. lgrytm bliczeń 1. arunek ytrzymałściy. przyjąć przeój 3 3. bliczyć smukłść pręta i smukłść prónaczą i p 1.15. z tablic ziąć artść sp. ybczenieg dla eślneg stsunku p 5. spradzić arunek prjektania 6. jeżeli arunek prjektania jest spełniny, t prces prjektania jest zakńczny. W przecinym ypadku należy ziększyć przeój i rócić d punktu 3.