(54) (4-Cyklopropylo-6-metylopirymidyn-2-ylo-)-fenyloamina w krystalicznej odmianie B i środek grzybobójczy

Transkrypt

1 RZECZPOSPOLITA POLSKA (12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) (13)B 1 Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (21) Numer zgłoszenia: (22) Data zgłoszenia: (51) IntCl7: C07D 239/26 A01N 43/34 (54) (4-Cyklopropylo-6-metylopirymidyn-2-ylo-)-fenyloamina w krystalicznej odmianie B i środek grzybobójczy (30) Pierwszeństwo: (73) Uprawniony z patentu: ,CH,3368/93-1 Novartis AG, Bazylea, CH ,CH,2393/94-2 (72) Twórcy wynalazku: (43) Zgłoszenie ogłoszono: Willy Baettig, Pratteln, CH Reinhard G. Hanreich, Basle, CH BUP 10/95 (45) O udzieleniu patentu ogłoszono: (74) Pełnomocnik: W ie rzchoń Jan, JAN W IE R ZC H O Ń & WUP 10/00 PARTNERZY, Biuro Patentów i Znaków Towarowych S.c. 1. (4-Cyklopropylo-6-metylopirymidyn-2-ylo)-fenyloamina w krystalicznej odmianie B, o wysokiej czystości eutektycznej, zwłaszcza o zawartości co najmniej 98%, o temperaturze topnienia wynoszącej ponad 73 C, korzystnie C, znamienna tym, że jej widmo w podczerwieni wykazuje wiązanie NH przy cm-1, a widmo rentgenowskie proszku ma następujące dane PL B1 Wartość d ( m) Natężenie Wartość d ( m) Natężenie 12,9 średnie 3,97 słabe 8,7 mocne 3,86 średnie 6,8 mocne 3,80 b mocne 6,1 słabe 3,78 średnie 5,93 b słabe 3,67 średnie 5,66 mocne 3,56 średnie 5,39 słabe 3,54 b słabe 5,19 b słabe 3,42 średnie 4,96 słabe 3,38 słabe 4,81 średnie 3,30 średnie 4,75 średnie 3,25 b. słabe 4,55 b. mocne 3,16 słabe 4,47 średnie 3,09 słabe 4,36 słabe 3,04 b słabe

2 (4-Cyklopropylo-6-metylopirymidyn-2-ylo)-fenyloamina w krystalicznej odmianie B i środek grzybobójczy Zastrzeżenia patentowe 1. (4-Cyklopropylo-6-metylopirymidyn-2-ylo)-fenyloamina w krystalicznej odmianie B, o wysokiej czystości eutektycznej, zwłaszcza o zawartości co najmniej 98%, o temperaturze topnienia wynoszącej ponad 73 C, korzystnie C, zmamiemma tym, że jej widmo w podczerwieni wykazuje wiązanie NH przy cm-1, a widmo rentgenowskie proszku ma następujące dane Wartość d ( m) Natężenie Wartość d ( m) Natężenie 12,9 średnie 3,97 słabe 8,7 mocne 3,86 średnie 6,8 mocne 3,80 b. mocne 6,1 słabe 3,78 średnie 5,93 b. słabe 3,67 średnie 5,66 mocne 3,56 średnie 5,39 słabe 3,54 b. słabe 5,19 b. słabe 3,42 średnie 4,96 słabe 3,38 słabe 4,81 średnie 3,30 średnie 4,75 średnie 3,25 b. słabe 4,55 b. mocne 3,16 słabe 4,47 średnie 3,09 słabe 4,36 słabe 3,04 b. słabe 2. Środek grzybobójczy, zawierający substancję biologicznie czynną wraz z nośnikiem, znamienny tym, że jako substancję biologicznie czynną zawiera (4-cyklopropylo-6-metylopirymidyn-2-ylo)-fenyloaminę w krystalicznej odmianie B o temperaturze topnienia powyżej 73 C. * * * Przedmiotem wynalazku jest (4-cyklopropylo-6-metylopirymidyn-2-ylo)-fenyloamina w krystalicznej odmianie B, o temperaturze topnienia powyżej 73 C, korzystnie w zakresie C i środek grzybobójczy zawierający tę odmianę krystaliczną jako substancję biologicznie czynną mający zastosowanie do zwalczania zakażeń grzybami w uprawach roślin. Z opisu EP-A znana jest (4-cyklopropylo-6-metylo-pirymidyn-2-ylo)-fenyloa mina w odmianie krystalicznej A, o temperaturze topnienia C. Ten związek o właściwościach grzybobójczych działa przeciwko licznym schorzeniom, wywoływanym przez workowce lub podstawczaki. Stałe preparaty z tą substancją biologicznie czynną wykazują jednak jedynie niewielką trwałość podczas przechowywania, co przejawia się zwłaszcza w niepożądanym wzroście kryształów. W praktyce prowadzi to, przykładowo, do tego, że ciecz opryskowa przygotowana do zastosowania, stanowiąca zawiesinę względnie dyspersję, wykazuje niedostateczną stabilność i w wyniku zatyka dysze opryskiwacza. Nieoczekiwanie stwierdzono, że przez odpowiedni wybór procesu krystalizacji (4-cyklopropylo-6-metylopirymidyn-2-ylo)-fenyloaminy można otrzymać nową odmianę krystaliczną B, która nie wykazuje tych niepożądanych własności. Nowa krystaliczna odmiana B ma temperaturę topnienia C i różni się zarówno widmem rentgenowskim proszku (patrz tabela 1), jak również widmem w podczerwieni, od niżej topiącej się odmiany krystalicznej A (patrz wykresy widm w

3 podczerwieni uwidocznione na fig. 1 i fig. 2). Krystaliczna odmiana B według wynalazku różni się więc, w charakterystyczny sposób, od odmiany A temperaturą topnienia, widmem w podczerwieni oraz widmem rentgenowskim proszku. Tabela 1 Widmo rentgenowskie proszku. Zdjęcie aparatem Guiniera (FR 552 Enraf-Nonius) w geometrii prześwietlania z kwarcem jako standardem wewnętrznym, z zastosowaniem promieniowania miedzi Kαl (λ = 1, m) na filmie rentgenowskim. Wartość d ( m) Odmiana krystaliczna A Natężenie Wartość d ( m) Odmiana krystaliczna B Natężenie 13,0 średnie 12,9 średnie 7,8 średnie 8,7 mocne 6,6 średnie 6,8 mocne 6,5 słabe 6,1 słabe 5,74 b. słabe 5,93 b. słabe 5,06 b. mocne 5,66 mocne 4,90 słabe 5,39 słabe 4,81 mocne 5,19 b. słabe 4,49 b. słabe 4,96 słabe 4,39 słabe 4,81 średnie 4,11 średnie 4,75 średnie 3,93 średnie 4,55 b. mocne 3,89 mocne 4,47 średnie 3,60 słabe 4,36 słabe 3,54 b. mocne 3,97 słabe 3,34 mocne 3,86 średnie 3,30 słabe 3,80 b. mocne 3,22 b. słabe 3,78 średnie 3,16 słabe 3,67 średnie 3,12 b. słabe 3,56 średnie 3,54 b. słabe 3,42 średnie 3,38 słabe 3,30 średnie 3,25 b. słabe 3,16 słabe 3,09 słabe 3,04 b. słabe Stałe receptury z nową odmianą krystaliczną B mają tę jednoznaczną zaletę w porównaniu z recepturami ze znaną odmianą A, że wykazują wysoką trwałość w czasie przechowywania i po długim czasie przechowywania nawet w podwyższonych temperaturach zachowują swoje doskonałe własności fizykochemiczne, jak zdolność do tworzenia zawiesin i dyspersji. Badania termodynamiczne wykazały, że krystaliczną (4-cyklopropylo-6-metylo-pirymi dyn-2-ylo-)-fenyloaminę w krystalicznej odmianie A można przeprowadzić całkowicie w nową odmianę krystaliczną B w obecności środka solubilizującego (na przykład takiego rozpuszczalnika organicznego, jak toluen lub metylocykloheksan) w temperaturze 26 C w ciągu paru go-

4 dzin. Poniżej tej temperatury zachodzi ilościowa przemiana odmiany krystalicznej B w A, ale po upływie znacznie dłuższego czasu. Proces tej przemiany nie odgrywa jednak żadnej roli przy zastosowaniu agrotechnicznym. Przy nieobecności środka solubilizującego odmiana krystaliczna A może być przeprowadzona w temperaturze tuż poniżej temperatury jej topnienia wynoszącej C w odmianę B, topiącą się w wyższej temperaturze. Taki proces można obserwować zwłaszcza podczas mielenia w młynie mechanicznym. Nieoczekiwanie natomiast stwierdzono, że przemiany odmiany B w A, przy nieobecności środka solubilizującego, nie można wykazać, co ma największe znaczenie dla praktyki. Receptury trwałe podczas przechowywania tworzy się więc z odmianą B, która nawet w niższych temperaturach, na przykład w pobliżu temperatury zamarzania, nie ulega przemianie w recepturę z odmianą A. Doświadczenia z nasyconymi roztworami obydwu odmian dały w wyniku następujące związki: Warunki doświadczenia: Otrzymywanie nasyconego roztworu (4-cyklopropylo-6-metylo-pirymidyn-2-ylo-)-fenyloaminy w toluenie. Następnie 2-3 godziny mieszania i zaszczepianie krystalizacji 20 mg substancji. Dalsze 2-3 godziny mieszania, a potem odsączanie ciała stałego. Suszenie wykrystalizowanej substancji w odpowiedniej temperaturze w próżni. Określenie odmiany suchej substancji wykrystalizowanej przez pomiar metodą chromatografii cienkowarstwowej (temperatura topnienia). Temperatura [ C] Warunki wyjściowe: Nasycony roztwór z odmianą krystaliczną A, jako składnikiem w fazie stałej Warunki wyjściowe: Nasycony roztwór z odmianą krystaliczną B, jako składnikiem w fazie stałej 20 A + zaszczepianie przez A > A B + zaszczepianie przez A > A A + zaszczepianie przez B > A B + zaszczepianie przez B > A 26 A + zaszczepianie przez A > A B + zaszczepianie przez A > A/B 30 A + zaszczepianie przez B > A B + zaszczepianie przez A > B 35 A + zaszczepianie przez B > B B + zaszczepianie przez A > B Dla praktycznego stosowania jest więc ważny możliwie wysoki udział odmiany B, aby uniknąć dalszej przemiany krystalicznej A -> B podczas przechowywania lub stosowania (zatykanie dysz opryskiwaczy lub zbrylanie się recepturowanego towaru). Przedmiotem niniejszego wynalazku jest (4-cyklopropylo-6-metylo-pirymidyn-2-ylo-)- -fenyloamina w krystalicznej odmianie B, o wysokiej czystości eutektycznej (zawartość przynajmniej 98%) i temperaturze topnienia powyżej 73 C, korzystnie 73 C - 75 C, o widmie w podczerwieni według wykresu na fig. 2 z charakterystycznym wiązaniem NH przy cm-1 (st = oscylacja długości) oraz o widmie rentgenowskim proszku według tabeli 1. Należy zwrócić uwagę na fakt, że szybkie ogrzewanie próbki materiału z odmianą B może prowadzić do pozornej temperatury topnienia, wynoszącej od 74,5 do 76 C. W rozwiązaniu według wynalazku istotna jest jednorodna, krystaliczna odmiana B. (4-Cyklopropylo-6-metylopirymidyn-2-ylo)-fenyloaminę w krystalicznej odmianie B, będącej przedmiotem wynalazku, otrzymuje się w ekonomiczny sposób, charakteryzujący się tym, że prowadzi się jej krystalizację ze stopionej substancji. Chemiczne sposoby otrzymywania (4-cyklopropylo-6-metylopirymidyn-2-ylo)-fenyloaminy ujawniono w opisie EP-A Dla otrzymania nowej odmiany krystalicznej B wykrystalizowuje się tę substancję biologicznie czynną z odpowiedniego rozpuszczalnika (na przykład z izopropanolu, metylocykloheksa nu) lub uzyskuje się ją jako surowy stop przez oddestylowanie rozpuszczalnika. W celu osiągnięcia wymaganej czystości destyluje się ją następnie w wyparce cienkowarstwowej. Jakość substancji biologicznie czynnej otrzymanej obydwoma sposobami (tj. zarówno metodą krystalizacji, jak i metodą stapiania) jest odpowiednia, aby po procesie krystalizacji ze stopionej substancji dać żądaną odmianę krystaliczną B o wysokiej czystości eutektycznej. Gorący,

5 stopiony produkt chłodzi się przy tym w odpowiednim urządzeniu do C, przeważnie do 74 C. W szczególności, powstające kryształy zeskrobuje się z chłodzonej ścianki zbiornika. Bardzo korzystna okazuje się temperatura ścianki zbiornika od 40 C do 60 C, zwłaszcza 50 C. Tak otrzymany stop, zawierający zarodki krystalizacji, ochładza się w dalszym ciągu, do całkowitego zakończenia procesu krystalizacji. Korzystnie, stop ten kieruje się przez odpowiednie urządzenie na chłodzoną powierzchnię (na przykład walca lub taśmy, oskroby wanych z łusek), aż do zakończenia krystalizacji. Środek grzybobójczy, zawierający substancję biologicznie czynną wraz z nośnikiem, zgodnie z wynalazkiem charakteryzuje się tym, że jako substancję biologicznie czynną zawiera (4-cyklopropylo-6-metylopirymidyn-2-ylo)-fenyloaminę w krystalicznej odmianie B o temperaturze topnienia powyżej 73 C, korzystnie C. W szczególności, środek ten może zawierać również dalsze środki grzybobójcze, środki bakteriobójcze, selektywne środki chwastobójcze, a także środki owadobójcze, środki nicieniobójcze, środki mięczakobójcze lub mieszaninę większej liczby tych substancji biologicznie czynnych. Środek, będący przedmiotem wynalazku, otrzymuje się sposobem, polegającym na dokładnym wymieszaniu substancji aktywnej z jednym lub więcej nośnikiem i ewentualnie z inną substancją biologicznie czynną. Przez podawanie (4-cyklopropylo-6-metylopirymidyn-2-ylo)-fenyloaminy w krystalicznej odmianie B w ilości działającej skutecznie grzybobój czo lub za pomocą nowego środka grzybobójczego, leczy się rośliny. (4-Cyklopropylo-6-metylopirymidyn-2-ylo)-fenyloamina w krystalicznej odmianie B może być używana w postaci niezmienionej, to jest uzyskiwanej podczas otrzymywania, ale przeważnie przerabia się ją w zwykły sposób ze środkami pomocniczymi używanymi przy sporządzaniu postaci użytkowych, na przykład zawiesin, proszków zawiesinowych, proszków rozpuszczalnych, preparatów opyłowych, granulatów lub mikrokapsułek. Sposób stosowania, jak opryskiwanie, rozpylanie mgły, opylanie, nawilżanie, rozsypywanie lub polewanie wybiera się, podobnie jak rodzaj środka, odpowiednio do założonego celu i występujących warunków. Środki, preparaty i kompozycje, zawierające (4-cyklopropylo-6-metylopirymidyn-2-ylo)- -fenyloaminę w krystalicznej odmianie B, o temperaturze topnienia pomiędzy 73 C i 75 C, mogą być sporządzane w znany sposób, na przykład przez dokładne wymieszanie i/lub mielenie tej substancji biologicznie czynnej z nośnikiem lub nośnikami. Nośniki w ramach niniejszego wynalazku mogą być zarówno stałe, jak i ciekłe. Jako stałe materiały nośnikowe, na przykład do preparatów opyłowych i proszków zawiesinowych, mogą być z reguły stosowane naturalne mączki mineralne takie, jak kalcyt, talk, kaolin, montmorylonit lub atapulgit. W celu polepszenia własności fizycznych może być również dodawany wysoko dyspersyjny kwas krzemowy lub wysoko dyspersyjne nasiąkliwe polimery. Jako ziarniste, ad sorbujące nośniki granulowane wchodzą w rachubę ich porowate rodzaje, jak np. pumeks, rozdrobniona cegła, sepiolit lub bentonit, a jako nie sorbujące materiały nośnikowe, na przykład kalcyt lub piasek. Ponadto można stosować wiele materiałów granulowanych o charakterze nieorganicznym lub organicznym takich, jak zwłaszcza dolomit lub rozdrobnione resztki roślin. Przykładami ciekłych nośników są rozpuszczalniki i związki powierzchniowo czynne. Jako rozpuszczalniki wchodzą w rachubę: węglowodory aromatyczne, zwłaszcza frakcje od C8 do C12, takie jak mieszaniny alkilobenzenów, na przykład mieszanina ksylenów lub alkilo wany naftalen; węglowodory alifatyczne i cykloalifatyczne, takie jak alkany, cykloheksan lub czterowodoronaftalen; alkohole, takie jak etanol, propanol lub butanol; glikole oraz ich etery i estry, takie jak glikol propylenowy lub eter glikolu dwupropylenowego, ketony, takie jak cykloheksanon, izoforon lub alkohol dwuacetonowy, silnie polarne rozpuszczalniki, takie jak N-metylo-2-pirolidon, sulfotlenek dwumetylowy lub woda; oleje roślinne oraz ich estry, takie jak olej rzepakowy, olej rycynowy lub olej sojowy; ewentualnie również oleje silikonowe. Jako związki powierzchniowo czynne wchodzą w rachubę niejonowe, kationoaktywne i/lub anionoaktywne związki o dobrych własnościach emulgujących, dyspergujących i zwilżających. Przez związki powierzchniowo czynne rozumie się również ich mieszaniny.

6 Odpowiednimi anionowymi związkami powierzchniowo czynnymi mogą być zarówno tzw. rozpuszczalne w wodzie mydła, jak i rozpuszczalne w wodzie syntetyczne związki powierzchniowo czynne. Jako mydła należy wymienić sole alkaliczne, ziem alkalicznych lub ewentualnie podstawione amonowe wyższych kwasów tłuszczowych (C10-C22), jak na przykład sole Na lub K kwasu oleinowego albo kwasu stearynowego, bądź też naturalnych mieszanin kwasów tłuszczowych, które można uzyskać na przykład z oleju z orzechów kokosowych lub z oleju łojowego. Dalej można również wymienić sole kwasów tłuszczowych i metylotauryny. Częściej jednak stosuje się tzw. syntetyczne związki powierzchniowo czynne, zwłaszcza sulfoniany alkoholi tłuszczowych, siarczany alkoholi tłuszczowych, sulfonowane pochodne benzimidazolu lub sulfoniany alkiloarylowe. Sulfoniany lub siarczany alkoholi tłuszczowych występują z reguły jako sole alkaliczne, ziem alkalicznych lub ewentualnie podstawione amonowe i posiadają resztę alkilową zawierającą od 8 do 22 atomów C, przy czym alkil obejmuje również część alkilową reszty acylowej, np. sól Na lub Ca kwasu ligninosulfonowego, estru dodecylowego kwasu siarkowego lub mieszaniny siarczanów alkoholi tłuszczowych, otrzymanej z naturalnych kwasów tłuszczowych. Należą tu również sole estrów kwasu siarkowego i kwasów sulfonowych z adduktami alkoholi tłuszczowych i tlenku etylenu. Sulfonowane pochodne benzimidazolu zawierają przeważnie 2 grupy sulfonowe i jedną resztę kwasu tłuszczowego z 8-22 atomami C. Sulfoniany alkiloarylowe są to na przykład sole Na, Ca lub trójetanoloaminy kwasu dodecylobenzenosulfonowego, kwasu dwubutylonafitalenosulfonowego lub produktu kondensacji formaldehydowej kwasu nafta lenosulfonowego. Dalej wchodzą w rachubę również odpowiednie fosforany, jak na przykład sole estru kwasu fosforowego z adduktem p-nonylofenol-(4-14)-tlenek etylenu. Jako niejonowe substancje powierzchniowo czynne wchodzą w rachubę przede wszystkim pochodne eteru poliglikolowego alkoholi alifatycznych i cykloalifatycznych, nasyconych lub nienasyconych kwasów tłuszczowych i alkilofenoli, które mogą zawierać od 3 do 30 grup gliko loeterowych i od 8 do 20 atomów węgla w (alifatycznej) reszcie węglowodorowej oraz od 6 do 18 atomów węgla w reszcie alkilowej alkilofenolu. Dalszymi odpowiednimi niejonowymi substancjami powierzchniowo czynnymi są rozpuszczalne w wodzie addukty tlenku polietylenu z glikolem polipropylenowym, glikolem etylenodwuaminopolipropylenowym i glikolem alkilopolipropylenowym (od 1 do 10 atomów węgla w łańcuchu alkilowym), zawierające od 20 do 250 grup eterowych glikolu etylenowego oraz od 10 do 100 grup eterowych glikolu propylenowego. Wymienione związki zawierają zazwyczaj od 1 do 5 jednostek glikolu etylenowego na jednostkę glikolu propylenowego. Jako przykłady niejonowych związków powierzchniowo czynnych należy wymienić: nonylofenolopolietoksyetanole, eter poliglikolowy oleju rycynowego, addukty polipropylenu z tlenkiem polietylenu, trójbutylofenoksypolietoksyetanol, glikol polietylenowy i oktylofenoksypolietoksyetanol. Dalej wchodzą w rachubę również estry kwasów tłuszczowych i polioksyetylenosorbita nów, takie jak trójoleinian polioksyetylenosorbitanu. W przypadku kationowych związków powierzchniowo czynnych chodzi przede wszystkim o czwartorzędowe sole amoniowe, które zawierają jako N-podstawniki przynajmniej jedną resztę alkilową, mającą od 8 do 22 atomów C, a jako dalsze podstawniki wykazują niższe, ewentualnie chlorowcowane reszty alkilowe, benzylowe lub niższe hydroksyalkilowe. Sole te stanowią przeważnie halogenki, metylosiarczany lub etylosiarczany, na przykład chlorek oktadecylotrójmetyloamoniowy lub bromek benzylo-dwu-(2-chloroetylo)-etyloamoniowy. Związki powierzchniowo czynne, używane przy opracowywaniu receptur, które można stosować również w środkach według wynalazku, opisano m.in. w następujących publikacjach: - Mc Cutcheon's Detergents and Emulsifiers Annual (Roczniki detergentów i emulsyfi katorów Mc Cutcheona), Mc Publishing Corp., Glen Rock, New Jersey, 1988.

7 M. Ash i J.Ash, Encyclopedia of Surfactants (Encyklopedia związków powierzchniowo czynnych), tom I-III, Chemical Publishing Co., New York, Dr Helmut Stache Tensid-Taschenbuch (Podręcznik związków powierzchniowo czynnych), Carl Hanser Verlag, Monachium/Wiedeń Preparaty grzybobójcze zawierają z reguły od 0,1 do 99% wagowych, zwłaszcza od 0,1 do 95% wagowych (4-cyklopropylo-6-metylo-pirymidyn-2-ylo-)-fenyloaminy w krystalicznej odmianie B, od 1 do 99% wagowych stałej lub ciekłej substancji dodatkowej oraz od 0 do 25% wagowych, zwłaszcza od 0,1 do 25% wagowych związku powierzchniowo czynnego. O ile jako towary handlowe korzystne są raczej środki w postaci skoncentrowanej, to użytkownik końcowy z reguły stosuje środki rozcieńczone. Środki te mogą zawierać również dalsze dodatki, jak stabilizatory, na przykład ewentualnie epoksydowane oleje roślinne (epoksydowany olej z orzechów kokosowych, olej rzepakowy lub olej sojowy), środki przeciwpieniące, na przykład olej silikonowy, środki konserwujące, regulatory lepkości, środki wiążące, środki zwiększające przyczepność, jak również substancje nawozowe lub inne substancje biologicznie czynne w celu osiągnięcia specjalnych skutków. Te dalsze substancje biologicznie czynne mogą być dostarczycielami pierwiastków śladowych lub innymi preparatami, wpływającymi na wzrost roślin. Szczególnie korzystne receptury zestawiono, jak następuje: (% = procenty wagowe). Preparaty opyłowe. Aktywna substancja biologicznie czynna: od 0,1 do 50%, przeważnie od 0,1 do 1%. Stały nośnik: od 99,9 do 90%, przeważnie od 99,9 do 99%. Koncentraty zawiesinowe: Aktywna substancja biologicznie czynna: od 5 do 75%, przeważnie od 10 do 50%. Woda: od 94 do 24%, przeważnie od 88 do 30%. Środek powierzchniowo czynny: od 1 do 40%, przeważnie od 2 do 30%. Proszki zwilżalne: Aktywna substancja biologicznie czynna: od 0,5 do 90%, przeważnie od 1 do 80%. Środek powierzchniowo czynny: od 0,5 do 20%, przeważnie od 1 do 15%. Stały nośnik: od 5 do 95%, przeważnie od 15 do 90%. Granulaty: Aktywna substancja biologicznie czynna: od 0,1 do 30%, przeważnie od 0,1 do 15%. Stały nośnik: od 99,5 do 70%, przeważnie od 97 do 85%. (4-cyklopropylo-6-metylo-pirymidyn-2-ylo-)-fenyloamina według wynalazku jest z reguły używana skutecznie w ilości od 0,001 do 2 kg/ha, zwłaszcza od 0,005 do 1 kg/ha. Dawkowanie wymagane dla żądanego działania można określać doświadczalnie. Zależy ono od rodzaju działania, stadium rozwojowego upraw roślinnych oraz od stopnia zakażenia chorobą, jak również od warunków stosowania (miejsce, czas, sposób) i może zmieniać się w obrębie szerszego zakresu, uwarunkowanego tymi parametrami. (4-cyklopropylo-6-metylo-pirymidyn-2-ylo-)-fenyloaminę w krystalicznej odmianie B według wynalazku stosuje się zazwyczaj w postaci składnika zestawu i może ona być podawana

8 na leczoną powierzchnię lub roślinę równocześnie z innymi substancjami biologicznie czynnymi lub po kolei. Korzystnym sposobem wprowadzania (4-cyklopropylo-6-metylo-pirymidyn-2-ylo-)-fenyloaminy w krystalicznej odmianie B według wynalazku, bądź też środka agrochemicznego zawierającego tę substancję biologicznie czynną, jest nanoszenie na listowie (stosowanie nalistne). Częstość stosowania i nakład ilościowy zależą przy tym od stopnia zakażenia odnośnym czynnikiem chorobotwórczym. Krystaliczna odmiana B według wynalazku może jednak dostawać się do roślin również przez glebę i ukorzenienie (działanie systemowe) w ten sposób, ze miejsce wegetacji rośliny napaja się ciekłym preparatem lub nanosi na glebę substancję w postaci stałej, na przykład w postaci granulatu (stosowanie doglebowe). W przypadku wodnych upraw ryżu takie granulaty można dawkować na zalane pola ryżowe. (4-cyklopropylo-6-metylo-pirymidyn-2-ylo-)- -fenyloamina w krystalicznej odmianie B może być jednak wprowadzana także na ziarna nasion (materiał siewny) (pokrywanie) w ten sposób, że ziarna albo nasyca się w ciekłym preparacie, albo pokrywa powłoką stałego preparatu. Dalszym korzystnym sposobem stosowania jest kontrolowane podawanie substancji biologicznie czynnej. W tym celu substancję biologicznie czynną w roztworze nanosi się na mineralny nośnik granulowany lub granulowany polimer (mocznik/formaldehyd) i pozostawia do wyschnięcia. Ewentualnie można nanosić dodatkową powłokę (granulat łuskowy), która pozwala dawkować substancję biologicznie czynną w określonym przeciągu czasu. Granulat ten następnie usuwa się w znany sposób. (4-cyklopropylo-6-metylo-pirymidyn-2-ylo-)-fenyloamina w krystalicznej odmianie B według wynalazku wykazuje bardzo korzystne dla praktycznych potrzeb spektrum biobójcze do zwalczania zakażeń grzybami. Ma ona bardzo korzystne własności lecznicze, zapobiegawcze, a zwłaszcza systemowe i jest używana do ochrony licznych roślin uprawnych. Stosując ją można ograniczyć lub zniszczyć szkodniki, pojawiające się na roślinach lub częściach roślin (owocach, kwiatach, liściach, łodygach, bulwach, korzeniach) rozmaitych upraw użytkowych, przy czym również później zaleczone części roślin pozostają chronione, na przykład przed mikroorganizmami fitopatogenicznymi. (4-cyklopropylo-6-metylo-pirymidyn-2-ylo-)-fenyloamina jest skuteczna przykładowo przeciwko grzybom fitopatogenicznym, należącym do następujących klas: grzyby niedoskonałe (zwłaszcza Botrytis, dalej Pyricularia, Heminthosporium, Fusarium, Septoria, Cercospora i Altemaria); podstawczaki (na przykład Rhizoctonia, Hemileia, Puccinia). Ponadto działa przeciwko klasie workowców (na przykład Venturia i Erysiphe, Podosphaera, Monilinia, Uncinula) oraz lęgniow ców (na przykład Phytophthora, Pythium, Plasmopara). (4-cyklopropylo-6-metylo-pirymidyn-2-ylo-)-fenyloamina w krystalicznej odmianie B może być ponadto używana jako zaprawa przy traktowaniu materiałów siewnych (owoców, bulw, ziaren) i sadzonek roślinnych dla ochrony przed zakażeniem grzybami oraz przed fitopatogenicznymi grzybami, występującymi w glebie. Jest ona ponadto skuteczna przeciwko szkodliwym owadom, na przykład przeciwko szkodnikom zbóż, zwłaszcza przeciwko szkodnikom ryżu. Do upraw użytkowych, których dotyczy ujawnione tutaj zastosowanie do ochrony roślin w ramach niniejszego wynalazku, należą następujące rodzaje roślin: zboża (pszenica, jęczmień, żyto, owies, ryż, kukurydza, proso i różne ich odmiany); buraki (cukrowe i pastewne); owoce pestkowe i jagodowe (jabłka, gruszki, śliwki, brzoskwinie, migdały, czereśnie, truskawki, maliny, jeżyny); owoce strączkowe (fasole, soczewice, grochy, soja); rośliny oleiste (rzepak, gorczyca, mak, oliwki, słoneczniki, kokosy, rącznik, kakao, orzeszki ziemne); rośliny ogórkowe (dynia, ogórki, melony); rośliny włókniste (bawełna, len, konopie, juta); owoce cytrusowe (pomarańcze, cytryny, grejpfruty, mandarynki); warzywa (szpinak, sałata głowiasta, szparagi, kapusty, marchew, cebula, pomidory, ziemniaki, papryka); rośliny wawrzynowe (awokado, cynamon, kamfora) oraz takie rośliny, jak tytoń, orzechy, kawa, trzcina cukrowa, herbata, pieprz, winorośl, chmiel, banany, rośliny kauczukowe, a także rośliny ozdobne. Następujące przykłady objaśniają bliżej wynalazek, ale go nie ograniczają.

9 Przykłady otrzymywania Przykład H1: Otrzymywanie (4-cyklopropylo-6-metylo-pirymidyn-2-ylo-)-fenyloaminy W 190 kg metylocykloheksanu tworzy się zawiesinę 90 kg węglanu fenyloguanidyny i dodaje 63,3 kg 1-cyklopropylo-1,3-butandionu. Następnie podczas mieszania przez 6 godzin w C oddestylowuje się azeotropowo powstającą wodę poreakcyjną. Po ochłodzeniu do C prowadzi się ekstrakcję 80 kg wody o ph 3-4 i oddziela wodną fazę. Dodając 50 kg wody o ph 9-10 ekstrahuje się po raz drugi. Wodną fazę znów oddziela się, a fazę organiczną ogrzewa pod chłodnicą zwrotną w C w celu azeotropowego usunięcia pozostałej wody. Wydzielanie produktu następuje albo A) w postaci stopionej, albo B) przez krystalizację. A) Jeśli (4-cyklopropylo-6-metylo-pirymidyn-2-ylo-)-fenyloaminę wydziela się w postaci stopionej, to rozpuszczalnik oddestylowuje się na przykład w wyparce ze spływającą warstewką pod zmniejszonym ciśnieniem. Na końcowym drugim stopniu ciśnienia produkt oddestylowuje się w wyparce cienkowarstwowej, a następnie doprowadza gorący stop do procesu krystalizacji ze stopionej substancji. B) W celu wykrystalizowania produktu roztwór organiczny chłodzi się do C, aż rozpocznie się krystalizacja. Następnie chłodzi się dalej i w końcu odsącza się produkt. Wilgotny placek filtracyjny przemywa się 80 kg metylocykloheksanu i suszy w próżni w C. Wysuszony produkt można następnie, według życzenia, również stopić i także doprowadzić do krystalizacji ze stopionej substancji. Przykład H2: Otrzymywanie(4-cyklopropylo-6-metylo-pirymidyn-2-ylo-)-fenyloaminy w krystalicznej odmianie B o temperaturze topnienia C Gorący stopiony produkt, doprowadzany w sposób ciągły, chłodzi się w zbiorniku ze skrobakami (objętość: 250 litrów, stopień napełnienia: 75%) i utrzymuje w temperaturze 74 C. Powstające kryształy zeskrobuje się ze ściany zbiornika specjalnym krążącym ramieniem mieszającym, które przechodzi w pobliżu ściany zbiornika chłodzonej do 50 C. Tak otrzymany stop zawierający zarodki krystalizacji w sposób ciągły odprowadza się ze zbiornika i przez odpowiednie korzystne urządzenie przenosi na chłodzoną powierzchnię w celu ukształtowania w postaci łusek, pigułek itd. Po zakończeniu przebiegu krystalizacji (4-cyklopropylo-6-metylo-pirymidyn-2-ylo-)-fenyloaminę w krystalicznej odmianie B transportuje się do procesu sporządzania form użytkowych. Przykłady receptur Przykład F1: Proszek zawiesinowy a) b) c) Substancja biologicznie czynna w krystalicznej odmianie B 25% 50% 75% Ligninosulfonian Na 5% 5% - Laurylosiarczan Na 3% - 5% Dwuizobutylonaftalenosulfonian Na - 6% 10% Eter oktylofenolowy glikolu polietylenowego (7-8 M tlenek etylenu) 2% _ Wysokodyspersyjny kwas krzemowy 5% 10% 10% Kaolin 62% 27% - Substancję biologicznie czynną miesza się starannie z dodatkami i dokładnie miele w odpowiednim młynie. Otrzymuje się proszek zawiesinowy, który można rozcieńczać wodą dla sporządzania zawiesiny o dowolnym żądanym stężeniu.

10 Przykład F2: Preparat opyłowy a) b) Substancja biologicznie czynna w krystalicznej odmianie B 5% 8% Talk 95% Kaolin 92% Otrzymuje się preparat opyłowy gotowy do zastosowania w ten sposób, że substancję biologicznie czynną miesza się z nośnikiem i miele w odpowiednim młynie. Przykład F3: Granulat wytłaczany Substancja biologicznie czynna w krystalicznej odmianie B 10% Ligninosulfonian N 2% Karboksymetyloceluloza 1% Kaolin 87% Substancję biologicznie czynną miesza się z dodatkami, miele i zwilża wodą. Mieszaninę tę wytłacza się, a następnie suszy w strumieniu powietrza. Taki granulat jest nieograniczenie trwały podczas przechowywania w niskich temperaturach (od -20 C do +20 C), a także w podwyższonych temperaturach (od +20 C do +55 C). Przykład F4: Granulat łuskowy Substancja biologicznie czynna w krystalicznej odmianie B 3% Glikol polietylenowy (MC 200) 3% Kaolin 94% Drobno zmieloną substancję biologicznie czynną nakłada się w mieszalniku równomiernie na kaolin zwilżony glikolem polietylenowym. W ten sposób otrzymuj e się granulat łuskowy wolny od pyłu. (MC - masa cząsteczkowa). Przykład F5: Koncentrat zawiesinowy Substancja biologicznie czynna w krystalicznej odmianie B 40% Glikol etylenowy 10% Eter nonylofenolowy glikolu polietylenowego (15 M tlenek etylenu) 6% Ligninosulfonian N 10% Karboksymetyloceluloza 1% 37% wodny roztwór formaldehydu 0,2% 75% wodna emulsja oleju silikonowego 0,8% Woda 32% Drobno zmieloną substancję biologicznie czynną miesza się dokładnie z dodatkami. W ten sposób otrzymuje się koncentrat zawiesinowy trwały podczas przechowywania zarówno w niskich, jak i podwyższonych temperaturach, z którego przez rozcieńczanie wodą można otrzymać zawiesiny o dowolnym żądanym stężeniu. Przykłady zastosowań Przykład A l: Fizykochemiczne zachowanie się obydwu odmian krystalicznych po dłuższym przechowywaniu. Z obydwu krystalicznych odmian A i B każdorazowo sporządzono formy użytkowe według receptury przykładu F 1 c) i określono ich fizykochemiczne zachowanie. Po 6 miesiącach przechowywania w 50 C zachowanie to nie zmieniło się w przypadku receptury, która zawierała odmianę krystaliczną B według wynalazku. Natomiast zdolność tworzenia zawiesin oraz dysper-

11 sji w przypadku receptury, która zawierała znaną odmianę krystaliczną A, po 6 miesiącach przechowywania w 22 C lub po miesiącu przechowywania w 35 C pogorszyła się wyraźnie. Otrzymano następujące wartości (TP - temperatura pokojowa). Czas przechowywania [miesiące] Temperatura przechowywania [ C] -18 TP TP TP Odmiana A Łatwość tworzenia zawiesiny + + /- + + / /- Pozostałość sitowa + + / / / - - Odmiana B Łatwość tworzenia zawiesiny Pozostałość sitowa Ocena: + dobra / zadowalająca - zła Przykład A2: Działanie przeciwko Venturia inaeąualis na pędach jabłoni. Sadzonki jabłoni o długości młodych pędów od 10 do 20 cm skrapiano cieczą opryskową (0,006% substancji aktywnej), otrzymaną z proszku zawiesinowego substancji biologicznie czynnej krystalicznej odmiany B o temperaturze topnienia C. Po 24 godzinach tak potraktowane rośliny zakażano zawiesiną zarodników grzybów. Następnie rośliny te przetrzymywano prze 5 dni w warunkach od 90 do 100% wilgotności względnej powietrza, a na następne 10 dni postawiono je w cieplarni w temperaturze od 20 do 24 C. Zakażenie strupowe oceniano po 15 dniach od zainfekowania. (4-Cyklopropylo-6-metylopirymidyn-2-ylo)-fenyloamina w krystalicznej odmianie B zmniejszyła zakażenie grzybem Venturia do poziomu od 0 do 10%. Natomiast rośliny kontrolne, nie potraktowane środkiem ochronnym, po zakażeniu wykazywały 100% zakażenia grzybem Yenturia.

12 F IG

13 F IG. 1 Departament Wydawnictw UP RP. Nakład 70 egz. Cena 4,00 zł.