Dojrzałość/gotowość szkolna

Transkrypt

1 Dojrzałość/gotowość szkolna

2 Część I Definicja dojrzałości szkolnej Komponenty dojrzałości szkolnej

3 Dojrzałość czy gotowość szkolna Dojrzałość szkolna zmiany rozwojowe mają charakter spontaniczny i wiążą się z dojrzewaniem; dojrzałość szkolna to etap w procesie rozwoju Gotowość szkolna istnieje możliwość ćwiczenia, kształtowania pewnych właściwości dziecka, stwarzająca szansę osiągnięcia dojrzałości szkolnej, dziecko można przygotować do szkoły; gotowość nie jest stanem, na który wystarczy poczekać, trzeba ją kształcić

4 Dojrzałość szkolna - definicja Dojrzałość szkolna to osiągnięcie przez dziecko takiego poziomu rozwoju fizycznego, społecznego i psychicznego, który je czyni wrażliwym i podatnym na systematyczne nauczanie i wychowanie w klasie pierwszej szkoły podstawowej. (S. Szuman) Moment równowagi między wymaganiami szkoły, a możliwościami rozwojowymi dziecka. Taki poziom rozwoju, przy którym dziecko jest w stanie sprostać wymaganiom jakie stawia szkoła.

5 Komponenty dojrzałości szkolnej Dojrzałość fizyczna (rozwój fizyczny somatyczny i motoryczny) Dojrzałość społeczno-emocjonalna (także wolicjonalna) Dojrzałość umysłowa (poznawcza) dojrzałość do nauki czytania i pisania dojrzałość do uczenia się matematyki

6 Dojrzałość fizyczna Odpowiedni wzrost i ciężar ciała Właściwy rozwój kośćca i muskulatury Odpowiednia sprawność motoryczna Prawidłowo funkcjonujące zmysły Odpowiedni stan zdrowia

7 Dojrzałość społeczno-emocjonalna Dojrzałość społeczna samodzielność w zakresie samoobsługi, umiejętność organizacji pracy, przestrzeganie norm, zasad i reguł, podporządkowanie się poleceniom, nawiązywanie kontaktów społecznych, zgodne współdziałanie w grupie, poszanowanie innych i ich wytworów i mienia, liczenie się z potrzebami innych, poczucie obowiązku, wypełnianie zadań, stosowanie zwrotów grzecznościowych, sygnalizowanie potrzeb, samopoczucie w grupie, Dojrzałość emocjonalna równowaga nerwowa, kontrolowanie własnych uczuć, zawieranie kompromisów, właściwe reagowanie na niepowodzenia i przegraną, dążenie do celu mimo drobnych niepowodzeń, odróżnianie spraw ważnych od mniej ważnych, wrażliwość na opinie nauczyciela, Dojrzałość wolicjonalna chęć uczenia się, wytrwałość w pracy, celowa działalność, podejmowanie inicjatyw, doprowadzanie podjętych zadań do końca,

8 Dojrzałość umysłowa Dojrzałość w sferze poznawczej: - Myślenie rozumienie symboliki, rozumowanie operacyjne na konkretach, ujmowanie związków przyczynowo-skutkowych, przewidywanie konsekwencji działania, klasyfikowanie, porządkowanie w sekwencje - Mowa odpowiedni zasób słownikowy słownik czynny i bierny, poprawność gramatyczna, artykulacyjna - Uwaga skupianie uwagi na tym co mówi nauczyciel, na zadaniu, uwaga dowolna, utrzymywanie uwagi - Spostrzeganie (percepcja) właściwy poziom percepcji wzrokowej, słuchowej, kinestetyczno-ruchowej oraz integracji percepcyjnomotorycznych - Pamięć krótkotrwała - długotrwała, sekwencyjna, mimowolna - dowolna, mechaniczna logiczna - Orientacja w świecie zasób wiedzy o świecie, samowiedza,

9 Dojrzałość do nauki czytania i pisania Zainteresowanie nauką czytania i pisania Percepcja słuchowa sprawność fonologiczna odpowiednio rozwinięty słuch fonematyczny, umiejętność dokonywania analizy i syntezy sylabowej i głoskowej, Percepcja wzrokowa sprawność analizy i syntezy wzrokowej oraz precyzja spostrzegania, pozwalająca na odróżnianie i odwzorowywania prostych i złożonych znaków graficznych, Orientacja przestrzenna i lateralizacja orientacja w schemacie własnego ciała, rozpoznawanie i odtwarzanie kierunków, położenia i proporcji wymiarów odwzorowywanych form graficznych, orientacja na kartce papieru, wykształcona lateralizacja Sprawność manualna właściwa pozycja przy rysowaniu, kreśleniu, właściwy chwyt narzędzia pisarskiego, odpowiedni poziom precyzji i szybkości ruchów docelowych, właściwa regulacja napięcia mięśniowego, umiejętność przetwarzania obrazu graficznego na obraz ruchu, pamięć ruchowa, umiejętność kontrolowania wzrokiem własnych ruchów i kierowania nimi koordynacja wzrokowo-ruchowa, umiejętność używania nożyczek,

10 Dojrzałość do uczenia się matematyki Dojrzałość do uczenia się matematyki na sposób szkolny (w warunkach szkolnych) - odpowiedni poziom rozwoju tych procesów psychicznych, które dziecko angażuje w trakcie nabywania wiadomości i umiejętności matematycznych w szkole (w warunkach klasowo-lekcyjnych) duża grupa, różny poziom możliwości dzieci, jeden nauczyciel, nauczyciel mówi do wszystkich, określone tempo pracy, patrzenie na tablicę, wykonywanie różnych czynności, lęk przed popełnieniem błędu,

11 Dojrzałość do uczenia się matematyki - zakres, komponenty 1. Dziecięce liczenie 2. Operacyjne rozumowanie na poziomie konkretnym 3. Zdolność do odrywania się od konkretów i posługiwania się reprezentacjami symbolicznymi 4. Dojrzałość emocjonalna 5. Zdolność do syntetyzowania i zintegrowania funkcji percepcyjno-motorycznych

12 Część II Diagnozowanie dojrzałości szkolnej

13 Diagnozowanie dojrzałości szkolnej Diagnoza dojrzałości fizycznej bilans zdrowia diagnoza lekarska Diagnoza dojrzałości umysłowej i społecznoemocjonalnej diagnoza nauczycielska nauczycielka przedszkola, klasy I diagnoza orzecznicza poradnia psychologiczno-pedagogiczna

14 Diagnozowanie dojrzałości fizycznej Nauczyciel może poczynić pewne spostrzeżenia dotyczące dojrzałości fizycznej, jednak nie on pełni główną rolę w ocenie dojrzałości w tym obszarze.

15 Element diagnozy dojrzałości poznawczej oraz społeczno-emocjonalnej Diagnozowanie poziomu orientacji w świecie zewnętrznym i komunikacji Pytania o imię, nazwisko, wiek, imiona rodziców, rodzeństwo, zawód rodziców, miejsce zamieszkania, pory roku, dni tygodnia, (pamięć sekwencyjna) Diagnoza także w trakcie badania innych sfer przy badaniu mowy i myślenia, orientacji przestrzennej Element diagnozy dojrzałości poznawczej samowiedza, mowa, pamięć sekwencyjna Element diagnozy dojrzałości społeczno-emocjonalnej zachowanie podczas badania

16 Element diagnozy dojrzałości poznawczej oraz społeczno-emocjonalnej Diagnozowanie poziomu orientacji w świecie zewnętrznym i komunikacji

17 Element diagnozy dojrzałości poznawczej Diagnozowanie mowy i myślenia Zasób słownikowy Wyrażanie myśli w formie zdania Myślenie przyczynowo-skutkowe Dostrzeganie sprzeczności, braku logiki Klasyfikacja Uogólnianie Przy okazji ocena zasobu wiedzy, koncentracji uwagi, funkcjonowania w sytuacji zadaniowej

18

19

20

21

22 Element diagnozy dojrzałości poznawczej

23

24 Element diagnozy dojrzałości poznawczej

25 Element diagnozy dojrzałości poznawczej

26 Element diagnozy dojrzałości poznawczej

27 Element diagnozy dojrzałości poznawczej

28

29 Element diagnozy dojrzałości poznawczej Diagnozowanie percepcji wzrokowej Precyzja spostrzegania różnice między obrazkami, dobieranie identycznych form, dobieranie form pod jakimś względem podobnych, Analiza i synteza wzrokowa ujmowanie zależności pomiędzy całością i częściami składowymi układanki z części Orientacja w przestrzeni obrót figury

30 Element diagnozy dojrzałości poznawczej

31 Element diagnozy dojrzałości poznawczej

32 Element diagnozy dojrzałości poznawczej

33 Element diagnozy dojrzałości poznawczej

34 Element diagnozy dojrzałości poznawczej

35 Element diagnozy dojrzałości poznawczej Test Spionek Percepcja wzrokowa odtwarzanie kształtu, analiza i synteza wzrokowa Poziom możliwości graficznych Orientacja w przestrzeni i lateralizacja

36 Element diagnozy dojrzałości poznawczej

37 Element diagnozy dojrzałości poznawczej

38 Element diagnozy dojrzałości poznawczej Diagnozowanie orientacji przestrzennej Strona prawa i lewa wyprowadzanie kierunków z osi własnego ciała, względność strony prawej i lewej Znajomość i posługiwanie się określeniami położenia przedmiotów w przestrzeni na środku, z prawej strony, wyżej, między, w prawym górnym rogu, pod, obok, w Orientacja na kartce papieru rysowanie linii, od prawej do lewej, z góry do dołu, w górę, w prawo Ja i woreczek, Laleczka i ołówek, Pudełko, Szukanie zabawek, Greckie wzory

39 1. Próba Piageta Instrukcja: Polecamy dziecku: Usiądź wygodnie na krześle i skrzyżuj ręce na kolanach. Prowadzący badanie siada naprzeciwko dziecka i także krzyżuje ręce na kolanach. Następnie mówi: 1. "Pokaż mi swoją własną rękę prawą, lewą", 2. "Pokaż mi swoją nogę lewą, prawą", 3. "Pokaż moją rękę prawą, lewą", 4. "Pokaż moją nogę lewą, prawą". Ocena: Każdą poprawną odpowiedź oceniajmy przyznając po 1 punkcie - łącznie 6 punktów. Dwa pierwsze zadania pozwalają nam na stwierdzenie, czy dziecko różnicuje strony prawą i lewą w stosunku do własnej osoby. Zadania 3 i 4 - czy rozróżnia strony 'na kimś', z uwzględnieniem pozycji ciała osoby siedzącej naprzeciwko dziecka. Element diagnozy dojrzałości poznawczej

40 Element diagnozy dojrzałości poznawczej

41 Element diagnozy dojrzałości poznawczej Diagnozowanie sprawności manualnej Ustalenie preferencji ręki (lateralizacji) Prawidłowy chwyt pisarski Rysowanie figur geometrycznych, znaków literopodobnych, liter, ciągu liter Nacisk narzędzia na podłoże Cięcie nożyczkami Sprawność czynności samoobsługowych

42 Diagnozowanie sprawności manualnej

43

44 Element diagnozy dojrzałości poznawczej Diagnozowanie sprawności manualnej

45 Element diagnozy dojrzałości poznawczej Diagnozowanie percepcji słuchowej Wyodrębnianie wyrazów w zdaniu, ustalanie ich liczby Wyodrębnianie sylab w wyrazie Scalanie wyrazu z sylab Wyodrębnianie głosek w nagłosie i wygłosie Scalanie wyrazu z głosek

46 Element diagnozy dojrzałości poznawczej Diagnozowanie percepcji słuchowej

47 Element diagnozy dojrzałości poznawczej Diagnozowanie percepcji słuchowej Analiza sylabowa ustalenie liczby sylab Analiza głoskowa wysłuchiwanie głoski w nagłosie

48 Element diagnozy dojrzałości poznawczej Diagnozowanie percepcji słuchowej Analiza słuchowa - wyodrębnianie głoski w wygłosie Analiza słuchowa - wyodrębnianie głoski w śródgłosie

49 Element diagnozy dojrzałości poznawczej Diagnozowanie percepcji słuchowej

50 Element diagnozy dojrzałości poznawczej

51 Diagnozowanie zdolności do syntetyzowania oraz zintegrowania funkcji percepcyjno-motorycznych Sprawne odwzorowywanie złożonych kształtów, rysowanie i konstruowanie Wszystkie elementy diagnozy dotyczące funkcji percepcyjno-motorycznych.

52 Element diagnozy dojrzałości poznawczej Diagnozowanie dziecięcego liczenia Sprawne liczenie i rozróżnianie liczenia prawidłowego od nieprawidłowego liczenie 18 kasztanów Respektowanie umów gra kostką Porównywanie liczebności zbiorów fasolki i kasztany przeliczanie, dobieranie w pary Dodawanie i odejmowanie w zakresie 10 fasolki wyznaczanie wyniku dodawania i odejmowania na palcach lub w pamięci

53

54

55 Diagnozowanie operacyjnego rozumowania Operacyjne rozumowanie w obrębie ustalania stałości ilości nieciągłych Operacyjne porządkowanie elementów w zbiorze przy wyznaczaniu konsekwentnych serii Operacyjne rozumowanie w zakresie ustalania stałości masy (tworzywa) Operacyjne rozumowanie w zakresie stałości długości przy obserwowanych przekształceniach Operacyjne rozumowanie w zakresie ustalania stałości objętości cieczy, przy transformacjach zmieniających jej wygląd Element diagnozy dojrzałości poznawczej

56

57

58 Element diagnozy dojrzałości poznawczej Diagnozowanie zdolności do odrywania się od konkretów i posługiwania reprezentacjami symbolicznymi Dodawanie i odejmowanie z wykorzystaniem 10 fasolek Dziecko: - podaje właściwy wynik tylko wtedy, gdy fizycznie może policzyć elementy - ustala wynik na zbiorze zastępczym liczy na palcach (technika?, dolicza?) - liczy w pamięci

59 Diagnozowanie dojrzałości emocjonalnej Pozytywne nastawienie do samodzielnego rozwiązywania zadań. Odporność emocjonalna na sytuacje trudne intelektualnie (zdolność do kierowania swoim zachowaniem w sposób racjonalny mimo przeżywanych napięć. Obserwacja w trakcie wykonywania zadań.

60

61

62

63