Aby zapobiec niepowodzeniom szkolnym już na starcie, musimy zadbać o to, aby dziecko przekraczając próg szkoły osiągnęło dojrzałość szkolną.

Transkrypt

1 Gdy dziecko idzie po raz pierwszy do szkoły, zarówno ono, jak i rodzice bardzo przeżywają ten moment. Wszyscy są pełni nadziei, ale także obaw. Aby nieco ostudzić emocje, dowiedz się czy Twoje dziecko osiągnęło już dojrzałość szkolną, a w razie potrzeby zapewnij mu odpowiednią pomoc. Powodzenie dziecka na starcie edukacji jest niezwykle ważne. Dzieci, które od samego początku czują się w szkole dobrze, nie mają problemów, ani zaległości wykształcają w sobie poczucie pozytywnej motywacji do uczenia się, są radosne, chętne do nowych zadań, a także szczęśliwsze. Te dzieci, które już na początku spotykają się z problemami i trudnościami bardzo szybko się zniechęcają, a także utwierdzają w przekonaniu, że nigdy sobie nie poradzą, że nie nadają się do niczego, a chodzenie do szkoły to pasmo przykrości i porażek. Jeżeli takie przekonanie towarzyszy dziecku przez dłuższy czas, może doprowadzić do wielu zaburzeń, skrajnych zachowań, a także wpłynąć ujemnie na stosunek do otoczenia i samego siebie. Jest również jedną z przyczyn występowania fobii szkolnej. Aby zapobiec niepowodzeniom szkolnym już na starcie, musimy zadbać o to, aby dziecko przekraczając próg szkoły osiągnęło dojrzałość szkolną. Czym jest dojrzałość szkolna? Dojrzałość szkolna jest to gotowość dziecka do podjęcia nauki szkolnej, czyli osiągnięcie odpowiedniego poziomu rozwoju w czterech sferach: umysłowej, społecznej, emocjonalnej i fizycznej. W. Okoń określa dojrzałość szkolną jako osiągnięcie przez dziecko takiego stopnia rozwoju umysłowego, emocjonalnego, społecznego i fizycznego, jaki umożliwia mu udział w życiu szkolnym i opanowanie treści programowych klasy pierwszej. Natomiast E. Waszkiewicz twierdzi, że dojrzałość szkolna to moment równowagi między wymaganiami szkoły, a możliwościami rozwojowymi dziecka.

2 Kiedy rozpoczęto badania nad dojrzałością szkolną, kojarzono ją ze stopniem rozwoju umysłowego, a zwłaszcza poziomem inteligencji dziecka. Nieco później zwrócono uwagę na dojrzałość społeczną dziecka. W badaniach nad dojrzałością, które prowadzi się dzisiaj, szczególną uwagę zwraca się na umiejętność nawiązywania przez dziecko kontaktów z rówieśnikami i nauczycielem. Dojrzałość szkolna nie jest uwarunkowana biologicznie i nie następuje samorzutnie w określonym czasie, ale jest osiągana poprzez różnorodne doświadczenia dziecka w sferze umysłowej, społecznej, emocjonalnej i fizycznej. Jest długotrwałym procesem przemian, zarówno w sferze psychicznej, jak i fizycznej, który prowadzi do przystosowania się dziecka do szkolnego systemu nauczania. Dojrzałość dziecka pod względem umysłowym Dziecko dojrzałe w tym aspekcie posiada: odpowiedni do wieku zasób pojęć i wiadomości; odpowiedni poziom mowy (zasób słów, prawidłowa artykulacja); umiejętność swobodnego wypowiadania się; zdolność zapamiętywania; zdolność myślenia przyczynowo skutkowego i wnioskowania; wyrobioną umiejętność koncentracji uwagi; umiejętność uczenia się na żądanie, a nie kiedy wyraża taką potrzebę; umiejętność spostrzegania i różnicowania spostrzeżeń; prawidłowo rozwinięty słuch fonematyczny; umiejętność słuchania wypowiedzi innych; odpowiednio rozwiniętą uwagę dowolną; umiejętność odróżniania fikcji od rzeczywistości, a co za tym idzie dostatecznie wykształcony poziom wyobraźni. Dojrzałość dziecka w sferze społecznej i emocjonalnej Dziecko dojrzałe w tym aspekcie: umie nawiązywać pozytywne kontakty z rówieśnikami i osobami dorosłymi;

3 podporządkowuje się określonym wymaganiom i zasadom; jest samodzielne w różnych sytuacjach (np. higiena osobista); ma poczucie odpowiedzialności za swoje działania; stosuje właściwe normy współżycia w grupie rówieśniczej; umiejętnie współdziała z nauczycielem i kolegami; jest obowiązkowe i systematyczne; liczy się z potrzebami innych; jest odpowiednio wrażliwe na ocenę; jest odporne na stres i niepowodzenia; umiejętnie wyraża swoje emocje i je kontroluje; potrafi przez dłuższy czas przebywać w szkole bez opieki rodziców. Dojrzałość dziecka pod względem fizycznym Dziecko dojrzałe w tym aspekcie: posiada dobry ogólny stan zdrowia ( w tym prawidłowy słuch i wzrok); prezentuje odpowiednią do wieku sprawność ruchową, motoryczną i manualną; ma prawidłową koordynację ruchów; jest odporne na choroby i zmęczenie; posiada odpowiedni poziom umiejętności samoobsługowych; sprawnie biega, skacze, pełza, czworakuje, pokonuje przeszkody, maszeruje przez dłuższy czas bez zmęczenia, rzuca i chwyta piłkę. Dojrzałość dziecka w jeszcze jednej sferze Niektórzy badacze oprócz w/w czterech sfer, czyli: umysłowej, społecznej, emocjonalnej i fizycznej twierdzą, że dziecko powinno również osiągnąć dojrzałość w sferze wolicjonalnej. Dziecko dojrzałe w sferze wolicjonalnej: potrafi skupić się na wykonywanej pracy i stara się o dobre jej wykonanie; doprowadza pracę do końca;

4 ma poczucie obowiązkowości, odpowiedzialności i wytrwałości; inicjuje nowe działania. Wszystkie elementy dojrzałości szkolnej są tak samo ważne, a ich rozwój musi przebiegać harmonijnie. Literatura: 1. Filipczuk H., Zapobiegamy trudnościom i niepowodzeniom szkolnym, Warszawa Horsonek M., Wpływ rodziny na dojrzałość szkolną dziecka, w: Życie Szkoły 2001/8 3. Kargulowa A., Dojrzałość szkolna a jakość startu edukacyjnego, Wrocław Marzęda - Przybysz B., Badanie gotowości szkolnej dziecka, w: Życie Szkoły 2001/6 5. Okoń W., Wprowadzenie do dydaktyki ogólnej, Warszawa Podstawy pedagogiki przedszkolnej pod red.m.kwiatowskiej, Warszawa Prus - Wiśniewska H., Zanim dziecko pójdzie do szkoły, MEDIUM, Warszawa Psychologia rozwojowa dzieci i młodzieży pod red.m.żebrowskiej, Warszawa Sawa B., Jeżeli dziecko źle pisze i czyta, WSiP, Warszawa Szczyrba D., Czynniki wpływające na poziom dojrzałości szkolnej, Tychy, Szuman S., Studia nad rozwojem psychicznym dziecka, Warszawa Wilgocka-Okoń B., Dojrzałość szkolna dzieci a środowisko, Warszawa Wilgocka - Okoń B., Gotowość szkolna dziecka sześcioletniego, Wydawnictwo Akademickie Żak, Warszawa Wilgocka Okoń B., O Badaniu dojrzałości szkolnej, PZWS, Warszawa, Wilgocka Okoń B., Stan wychowania przedszkolnegow Polsce, Warszawa Kraków Żebrowska, Psychologia rozwoju dzieci i młodzieży, PWN, Warszawa 1986

5