Model dziecka dojrzałego do szkoły

Transkrypt

1 Model dziecka dojrzałego do szkoły Rozważając problematykę gotowości dziecka do podjęcia nauki w szkole należy zwrócić uwagę na pojęcie: dojrzałość szkolna. Określenie dojrzałości dotyczy poziomu rozwoju dziecka, natomiast sformułowanie szkolna- pozwala nam zrozumieć, iż idzie tu o taki poziom rozwoju, który uczyniłby dziecko gotowym do przekroczenia progu szkoły i sprostania stawianym przed nim w szkole zadaniom i obowiązkom. Dojrzałość czy mówiąc inaczej gotowość szkolna- jest pojęciem względnym, którego sens zależy od tego jaka jest szkoła, jakie wymagania stawia dziecku rozpoczynającemu naukę. Z drugiej zaś strony względność wynika z faktu, iż zmieniają się poglądy dotyczące możliwości rozwojowych dziecka rozpoczynającego naukę szkolną. Doniosłe znaczenie dla współczesnej koncepcji dojrzałości szkolnej miały prace S. Szumana. Ukazał on iż pomyślny start szkolny dziecka i jego dalsze losy szkolne uwarunkowane są przez poziom rozwoju fizycznego, umysłowego i emocjonalno-społecznego, a uwarunkowania te są w poważnym stopniu zależne od oddziaływania środowiska. Inaczej mówiąc: Dojrzałość szkolna dziecka obejmuje zarówno [...] fizyczny jak i psychiczny rozwój [...]. Za dziecko dojrzałe do nauki szkolnej będziemy uważać takie, które już chce się uczyć, interesuje się czytaniem i pisaniem Podstawowym przejawem dojrzałości fizycznej jest dobry stan zdrowia, odporność na choroby i zmęczenie, sprawność narządów zmysłów i narządów artykulacyjnych oraz ogólna sprawność ruchowa i manualna, która związana jest z dobrą orientacją przestrzenną, a także koordynacją i pamięcią wzrokowo-ruchowo-słuchową. Nieodzowna jest również równowaga nerwowa, będąca warunkiem zdrowia psychicznego i osiągnięcia dojrzałości uczuciowej. Przejawem tej dojrzałości jest także zręczność, sprawność ruchów rąk, opanowanie ruchów narzędziowych ( praksji ), umiejętność hamowania pewnych impulsów ruchowych, wykonywania ruchów ciągłych, zdolność utrzymywania kierunku ruchu. Podstawowym elementem dojrzałości psychoruchowej jest umiejętność przetwarzania statycznego obrazu graficznego ( liter, wyrazów) na obraz dźwiękowy ( głosek, słów) oraz obu tych obrazów na obraz ruchu. Do osiągnięcia tych umiejętności niezbędny jest określony poziom pamięci wzrokowej i słuchowej. W gotowości do nauki czytania i pisania podstawową rolę odgrywa współdziałanie ośrodka wzroku, słuchu, ruchu i mowy znajdujących się w korze mózgowej.

2 Dojrzałość umysłową charakteryzuje przede wszystkim swoboda w posługiwaniu się mową oraz prawidłowe rozumienie mowy innych. Ponadto dzieci dobrze przygotowane do nauki czytania i pisania potrafią dokonać analizy i syntezy wzrokowej oraz słuchowej, rozumieją iż określone treści można przekazać za pośrednictwem umownych znaków (symboli) jakimi są głoski i litery czy też słowa i wyrazy. Nieodzowny jest również taki zasób doświadczeń i wiadomości, który pozwala powiązać nie tylko określony znak graficzny z odpowiednim dźwiękiem, ale także z treścią znaną dziecku z otaczającej rzeczywistości. Przejawem dojrzałości emocjonalno-społecznej jest samodzielność, zaradność chęć i umiejętność nawiązywania kontaktów z rówieśnikami i nauczycielem oraz umiejętność przystosowania się do wymogów nowego środowiska. Poważną rolę odgrywa też równowaga, obowiązkowość i wytrwałość, wiara we własne siły, umiejętność podporządkowania się wymaganiom nauczyciela a także wrażliwość na jego opinię i oceny. Dziecko dojrzałe umysłowo do podjęcia nauki w szkole posiada już określony zasób doświadczeń i wyobrażeń będących podstawą dla procesów analizy i syntezy oraz rozwoju mowy i logicznego myślenia. Dziecko wstępujące do szkoły posługuje się mową w sposób zrozumiały dla otoczenia, a także poprawną pod względem gramatycznym i dźwiękowym; potrafi słuchać wypowiedzi ustnej ze zrozumieniem; opanowało w określonym zakresie umiejętność czytania. Jest to dziecko myślące z zaciekawieniem i zadowoleniem o swych nowych szkolnych obowiązkach. Ze względu na mały wybór propozycji badania dojrzałości szkolnej dziecka przez nauczyciela przedszkola w naszej placówce opracowałyśmy w roku szkolnym 2003/2004 Arkusz badania dojrzałości szkolnej dziecka po ukończeniu grupy O. Informacje uzyskane z analizy danych zawartych w arkuszu pozwalają na określenie stopnia gotowości dziecka do podjęcia nauki w szkole, umożliwiają nauczycielom klas pierwszych podjęcie wczesnych oddziaływań mających na celu wyrównywanie istniejących różnic indywidualnych w rozwoju danego dziecka. Kilkuletnie ciągłe badanie dzieci wskaże nam ewentualną konieczność modyfikacji oddziaływań dydaktycznych w określonych obszarach rozwoju dziecka.

3 ARKUSZ BADANIA DOJRZAŁOŚCI SZKOLNEJ DZIECKA PO UKOŃCZENIU GRUPY O W PRZEDSZKOLU NR 1 W ORZESZU W ROKU SZKOLNYM 2003/2004 Imię i nazwisko dziecka... Wiek dziecka...lat...miesięcy Data badania... I ROZWÓJ UMYSŁOWY : I A Wskaźniki istotne do nauki czytania i pisania I B Wskaźniki istotne do nauki matematyki I C Wskaźniki istotne dla skutecznej komunikacji II ROZWÓJ SPOŁECZNO EMOCJONALNY III DOJRZAŁOŚĆ FIZYCZNA

4 I ROZWÓJ UMYSŁOWY I A Wskaźniki istotne do nauki czytania i pisania Wskaźniki Próba Wykonane całkowicie prawidłowe Wykonane częściowo prawidłowe Nie radzi sobie ANALIZA I SYNTEZA SŁOWNA 1. przeliczanie wyrazów w zdaniu / 5-7/ 2. dzielenie wyrazów na sylaby koza butelka koraliki 3. wyodrębnianie 1-szej głoski w wyrazach: osa ryba tort 4. wyodrębnianie ostatniej głoski w wyrazach: osa dom torty 5. wymienianie głoski w wyrazach: ul oko sowa kogut

5 ANALIZA I SYNTEZA WZROKOWA 1. układanie 6 elementowej układanki 2.wyszukiwanie różnic w podobnych obrazkach / 8-10/ 3. rysunek postaci ludzkiej 4. łączenie głosek z ich zapisem graficznym - 23 znaki KOORDYNACJA WZROKOWO SŁUCHOWA 1. kalkowanie wzorów Tymichowej, poziom II ( 1 próba) 2. odwzorowywanie wzorów literopodobnych ( karta 9 prób zbiór własny) 3.rysowanie figur geometrycznych z testu 14 figur H.Spionek

6 I B Wskaźniki istotne dla nauki matematyki ZDOLNOŚCI DO DOKONYWANIA PORÓWNAŃ 1.porównanie liczebności zbiorów 2. stosowanie określeń więcej, mniej, tyle samo (1-20) 3. stosowanie znaków < > = OPEROWANIE POJĘCIEM LICZBY 1. przyporządkowanie liczb do podanych zbiorów (1 10) PRZELICZAN, ZAPIS DZIAŁAŃ MATEMAT. 1. zapisywanie rozwiązań prostych działań : - dodawanie typu 3+4= - odejmowanie typu 9-5= ZNAJOMOŚĆ FIGUR GEOMETRYCZ NYCH 1.rozpoznawanie i nazywanie figur geometrycznych koło trójkąt kwadrat prostokąt ROZWÓJ LOGICZNEGO MYŚLENIA 1.dostrzeganie zależności przyczynowoskutkowych - układanie historyjki obrazkowej 3 elementowej

7 IC WSKAŹNIKI ISTOTNE DLA SKUTECZNEJ KOMUNIKACJI DOSTRZEGANIE ZALEŻNOŚCI PRZYCZYNOWO SKUTKOWYCH 1 układanie rozsypanki obrazkowej 6- elementowej BUDOWANIE WYPOWIEDZI 1. opis ułożonej historyjki 2.. wypowiedzi dziecka KLASYFIKOWANIE POJĘĆ 1.wyodrębnianie zbiorów owoców warzyw przedmiotów zwierząt ( po trzy elementy)

8 II ROZWÓJ SPOŁECZNO EMOCJONALNY CZYNNOŚCI SAMOOBSŁUGOWE 1.rozbieranie się 2.spożywanie posiłków UMIEJĘTNOŚĆ WSPÓŁPRACY I WSPÓŁDZIAŁANIA 1.zabawa w grupie rówieśniczej 2.praca w zespole 3. respektowanie reguł NAWIĄZYWANIE KONTAKTÓW 1. obserwacja zachowań w kontaktach z : rówieśnikami dorosłymi WYTRWAŁOŚĆ W DZIAŁANIU KONCENTRACJA UWAGI 1.obserwacja doprowadzanie prac do końca reakcja na napotykane trudności precyzja wykonywanych zadań rozumienie i wykonywanie poleceń kierowanych do grupy KONTROLA I WYRAŻANIA SWYCH UCZUĆ 1.obserwacja: reakcja na porażki reakcja na sukcesy rozwiązywanie konfliktów z rówieśnikami

9 III DOJRZAŁOŚĆ FIZYCZNA OGÓLNA SPRAWNOŚĆ RUCHOWA MAŁA MOTORYKA W oparciu o arkusz diagnostyczny Jw. FORMUŁA LATERALIZACJI Jw. Bibliografia: 1.Skibińska H.: Praca korekcyjno-kompensacyjna z dziećmi z trudnościami w pisaniu i czytaniu. Bydgoszcz Waszkiewicz E.: Pracuję z sześciolatkiem. Warszawa Kwiatkowska M.: Podstawy pedagogiki przedszkolnej. mgr Mariola Skrzypczak Przedszkole Nr 1 w Orzeszu