Wstęp do matematyki listy zadań
|
|
- Jerzy Malinowski
- 7 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Projekt pn. Wzmocnienie potencjału dydaktycznego UMK w Toruniu w dziedzinach matematyczno-przyrodniczych realizowany w ramach Poddziałania Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki Wstęp do matematyki listy zadań Piotr Jędrzejewicz UMK Toruń 2014 Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
2 Spis treści Listy zadań 3 1. Przykłady zdań Rachunek zdań Rachunek kwantyfikatorów Twierdzenia i dowody Metoda indukcji matematycznej Zbiory Funkcje Relacje Teoria mocy Rozwiązania, wskazówki, odpowiedzi Przykłady zdań Rachunek zdań Rachunek kwantyfikatorów Twierdzenia i dowody Metoda indukcji matematycznej Zbiory Funkcje Relacje Teoria mocy
3 LISTY ZADAŃ 3 Listy zadań 1. Przykłady zdań Spójniki logiczne: nie, i, lub, jeśli..., to..., wtedy i tylko wtedy, gdy, albo. Kwantyfikatory: dla każdego, istnieje. 1. Czy poniższe zdania są zdaniami logicznymi? Jeśli tak, czy są prawdziwe, czy fałszywe? (a) Liczba 111 dzieli się przez 3 i przez 11. (b) Czy 2 2 = 4? (c) 2 2 = 4 (d) Zbiór liczb naturalnych jest podzbiorem zbioru liczb całkowitych. (e) Zbiór liczb całkowitych jest podzbiorem zbioru liczb naturalnych. (f) Oblicz (g) Zbiór liczb wymiernych. (h) sin α = 1 2 (i) Liczba całkowita n dzieli się przez 10. (j) (a + b) 2 = a 2 + 2ab + b 2 2. Sformułuj negacje następujących zdań. W podpunktach (c) (e) litery a, b oznaczają pewne dane liczby rzeczywiste. (a) Liczba 111 jest nieparzysta i jest liczbą pierwszą. (b) Kwadrat jest prostokątem lub rombem. (c) Liczba a jest dodatnia, a liczba b nie jest dodatnia. (d) a = 0 i b = 0 (e) a = 0 lub b = 0 3. Określ prawdziwość poniższych zdań. Dla każdego z nich sformułuj negację, w miarę możliwości, na różne sposoby. (a) Niektóre liczby rzeczywiste są niewymierne. (b) Kwadrat dowolnej liczby rzeczywistej jest nieujemny. (c) Trójkąt prostokątny nie może być trójkątem równoramiennym. (d) Suma dwóch liczb nieparzystych jest zawsze nieparzysta. (e) Każda liczba rzeczywista jest mniejsza od (f) Równość x x 2 1 = 0 zachodzi dla pewnej liczby rzeczywistej x. 4. Dane są liczby rzeczywiste a, b. Zapisz symbolicznie poniższe zdania.
4 LISTY ZADAŃ 4 (a) Jeśli ab = 0, to a = 0 lub b = 0. (b) Równość 10a = 10b zachodzi dokładnie wtedy, gdy a = b. (c) Liczba a jest dodatnia, a liczba b nie. (d) Liczba a jest mniejsza od b lub liczba b jest mniejsza od a, lub te liczby są równe. 5. Dane są liczby całkowite m, n. Zapisz symbolicznie poniższe zdania. (a) Jeśli m jest większe od n, to n nie jest większe od m. (b) Jeśli iloczyn m n jest parzysty, to co najmniej jedna z liczb m, n jest parzysta. (c) Jeśli suma kwadratów liczb m i n jest podzielna przez 3, to liczby m i n też dzielą się przez Odczytaj zdania: (a) x R x 2 1, (b) a,b R a b = b a, (c) x Z x 2 0, (d) x Z 2x = Zapisz symbolicznie następujące zdania: (a) Dla dowolnej liczby rzeczywistej a zachodzi nierówność a 10 > 10. (b) Dla dowolnych liczb wymiernych x, y suma x + y jest liczbą wymierną. (c) Nie istnieje liczba wymierna w, której kwadrat jest równy 2. (d) Istnieją liczby całkowite a, b, takie że a b = Zapisz symbolicznie zdania z zadania 3 (oprócz zdania z 3c) oraz ich negacje. 9. Na płaszczyźnie dany jest czworokąt X. Rozważmy zdania: p = wszystkie boki czworokąta X są równe, q = wszystkie kąty czworokąta X są proste, r = czworokąt X jest kwadratem. Zapisz przy użyciu powyższych oznaczeń i symboli logicznych zdania: (a) Wszystkie boki czworokąta X są równe i wszystkie jego kąty są proste. (b) Czworokąt X jest kwadratem i nie wszystkie jego kąty są proste. (c) Jeśli czworokąt X jest kwadratem, to ma równe boki. (d) Jeśli nie wszystkie boki czworokąta X są równe lub nie wszystkie jego kąty są proste, to czworokąt X nie jest kwadratem. (e) Czworokąt X jest kwadratem wtedy i tylko wtedy, gdy wszystkie jego boki są równe i wszystkie jego kąty są proste.
5 LISTY ZADAŃ 5 2. Rachunek zdań Spójniki logiczne: nie (negacja), i (koniunkcja), lub (alternatywa), jeśli..., to... (implikacja), wtedy i tylko wtedy, gdy (równoważność), albo (alternatywa rozłączna). Wartość logiczną fałsz oznaczamy symbolem 0, a wartość logiczną prawda symbolem 1. Jeśli zdanie p jest fałszywe, to piszemy v(p) = 0, a jeśli jest prawdziwe, to piszemy v(p) = 1. Wartości logiczne zdań złożonych określiliśmy następująco: v(p) v( p) v(p) v(q) v(p q) v(p q) v(p q) v(p q) v(p q) Zapisz za pomocą spójników logicznych: (a) alternatywę negacji zdania p i negacji zdania q, (b) negację koniunkcji zdań p i q, (c) implikację, której poprzednikiem jest zdanie p, a następnikiem jest alternatywa zdań p i q, (d) równoważność zbudowaną ze zdania p oraz implikacji o poprzedniku p i następniku będącym negacją zdania p. 2. Wyznacz wartość logiczną zdań złożonych, jeśli v(p) = 0 i v(q) = 1: (a) (p q) (p (p q)), (b) ((p q) (p q)) (p q), (c) (p (q p)) (p (p q)). 3. Wyznacz wartość logiczną zdań złożonych mając dane wartości logiczne zdań prostych: (a) (p q) (q (p q)), v(p) = 0, v(q) = 1, (b) p (p (p q))), v(p) = 1, v(q) = 0, (c) ((p ( p)) (q ( q))) (( p) ( q)), v(p) = 1, v(q) = 1, (d) (( ( p)) ( ( ( q)))) ( ( ( ( r)))), v(p) = 1, v(q) = 0, v(r) = Załóżmy, że zdanie ((p q) r) (r s) jest fałszywe. Znajdź wartości logiczne zdań p, q, r, s. 5. Załóżmy, że zdanie p jest fałszywe, a zdanie (r s) (p q) jest prawdziwe. Wyznacz wartości logiczne zdań r i s.
6 LISTY ZADAŃ 6 6. (a) Jaka jest wartość logiczna zdania p, jeśli wartość logiczna zdania p q wynosi 1 dla dowolnego zdania q? (b) Jaka jest wartość logiczna zdania q, jeśli wartość logiczna zdania p q wynosi 1 dla dowolnego zdania p? 7. Sporządź tabele wartości logicznych następujących zdań: (a) p ( p), (b) (p q) q, (c) ( p) ( q), (d) (p q) (q p), (e) (p q) r, (f) p (q r). 8. Sporządź tabele wartości logicznych następujących zdań: (a) (p q) r, (b) p (q r), (c) (p q) (q r), (d) (p q) r, (e) p (q r), (f) (p q) (q r), (g) (p q) (q r) (r s). 9. Korzystając z logicznej równoważności wyrażeń (p q) i p ( q) sformułuj negacje następujących zdań. (a) Jeśli trójkąt o bokach a, b, c jest prostokątny, to a 2 + b 2 = c 2. (b) Jeśli a > 0, to funkcja f(x) = ax + b jest malejąca lub stała. (c) Jeśli n jest liczbą pierwszą, to n jest liczbą niewymierną. (d) Jeśli x (0, π), to sin x < Wyraź: (a) koniunkcję za pomocą alternatywy i negacji, (b) alternatywę za pomocą koniunkcji i negacji, (c) implikację za pomocą alternatywy i negacji, (d) implikację za pomocą koniunkcji i negacji, (e) koniunkcję za pomocą implikacji i negacji, (f) alternatywę za pomocą implikacji i negacji. 11. Czy można wyrazić:
7 LISTY ZADAŃ 7 (a) implikację za pomocą alternatywy i koniunkcji, (b) alternatywę za pomocą koniunkcji i implikacji (*), (c) koniunkcję za pomocą implikacji i alternatywy (*)? 12. Sprawdź, czy następujące wyrażenia są logicznie równoważne: (a) (( p) q) i p q, (b) ( p) (p q) i (q p), (c) p i ( p) (q q), (d) (p q) r i p (q r). 13. Sprawdź, czy następujące wyrażenia są tautologiami: (a) p q (p q), (b) p (( p) q) (( p) ( q)), (c) (p q) (q p), 14. Wyrażenie rachunku zdań nazywamy spełnionym, jeśli przyjmuje wartość prawda dla pewnego układu wartości logicznych zmiennych zdaniowych. Sprawdź, które z poniższych zdań są spełnione: (a) (p q) ( p q), (b) (p q) (p q), (c) ((p q) (q r)) (p r).
8 LISTY ZADAŃ 8 3. Rachunek kwantyfikatorów Kwantyfikatory: dla każdego, istnieje. Oznaczenia zbiorów: N, N 1, Z, Q, R, Q +, R Odczytaj zdania: (a) x<0 1 x < 0, (b) x>0 x 2 = 1000, (c) x (x 0 y xy = 1), (d) y x x + y = x, (e) x,y [x < y z (x < z z < y]. 2. Zapisz symbolicznie poniższe zdania. (a) Dla każdej liczby rzeczywistej x istnieje liczba naturalna n, taka że suma x + n jest większa od (b) Dla dowolnej liczby naturalnej istnieje liczba naturalna większa od niej o (c) Nie istnieje największa liczba naturalna. (d) Nie istnieje liczba rzeczywista, której kwadrat byłby mniejszy od zera. (e) Między dwiema dowolnymi liczbami rzeczywistymi istnieje trzecia liczba rzeczywista. (f) Liczba x jest sumą kwadratów pewnych dwóch liczb naturalnych. 3. Sformułuj poniższe zdania z ukrytymi kwantyfikatorami w podanej postaci symbolicznej i określ ich prawdziwość. (a) Sześcian liczby nieparzystej jest liczbą nieparzystą. n Z (... ) (... ) (b) Iloczyn liczby parzystej i dowolnej liczby całkowitej jest zawsze parzysty. a,b Z (... ) (... ) (c) Suma kwadratów dwóch kolejnych liczb całkowitych jest nieparzysta. n Z (... ) (d) Suma kwadratów trzech kolejnych liczb całkowitych jest parzysta. n Z (... )
9 LISTY ZADAŃ 9 (e) Suma liczby wymiernej i liczby niewymiernej jest liczbą niewymierną. a,b R (... ) (... ) (f) Suma dwóch liczb niewymiernych jest liczbą niewymierną. a,b R (... ) (... ) 4. Wskaż zmienne wolne i związane w poniższych wyrażeniach: (a) x (x > 0 x > 1000), (b) x (x 5 = 5 y 2y = x), (c) x y ϕ(x, y, z), (d) z ϕ(x, y, z), (e) ( x y x < y) (x < z), (f) x y [x < y (x < z z < y)]. 5. Znajdź zbiory spełniania poniższych form zdaniowych: (a) (x 1)(x 2)(x 3) = 0, x N, (b) (x + 1)(x + 2)(x + 3) = 0, x N, (c) x = x, x R, (d) x xy = 1, x, y Q, (e) x xy = 1, x, y Q. 6. Jakimi kwantyfikatorami należy poprzedzić formy zdaniowe określone w zbiorze R, aby otrzymać zdania prawdziwe? (a) x + 1 = 1000 (b) x > 0 (c) x + 17 = 17 + x (d) x 17 = 17 x (e) x 2 + 2x + 1 = 0 7. Które z poniższych zdań są prawdziwe? (a) x R y R x + y = 0 (b) y R x R x + y = 0 (c) x R y R x + y = x (d) y R x R x + y = x (e) x R y R y > x (f) y R x R y > x
10 LISTY ZADAŃ 10 (g) m N n N m n (h) n N m N m n (i) m N n N m > n (j) n N m N m > n 8. Zapisz poniższe zdania nie używając kwantyfikatorów o ograniczonym zakresie: (a) x 0 x 2 > 0, (b) x<0 x 2 > Zapisz poniższe zdania używając kwantyfikatorów o ograniczonym zakresie: (a) x [x < 0 y (y < 0 xy > 0)], (b) t [t > 0 x cos(x + t) = cos x]. 10. Określ prawdziwość poniższych zdań. Dla każdego z nich zapisz negację. (a) x<0 x 2 > 1000 (b) x Z\{0} y Z\{0} xy = 1 (c) b N a N a + b = a (d) x Q (x 0 y Q xy = 1) (e) x R y R z R (z = y 2 xyz = 1) 11. Niech n N. Zdanie ( k N k 2 = n) jest równoważne zdaniu (a) k N k 2 = n, (b) k N k 2 n, (c) k N (k 2 = n), (d) k N k 2 n. 12. Zdanie x R\{0} y R\{0} xy = 1 jest równoważne zdaniu (a) y R\{0} x R\{0} xy = 1, (b) ( x R\{0} y R\{0} xy 1), (c) ( x R\{0} y R\{0} xy 1). 13. Poniższe wyrażenia są prawami rachunku kwantyfikatorów. Podaj przykłady na to, że implikacji nie można zastąpić równoważnościami. (a) [( x X ϕ(x)) ( x X ψ(x))] [ x X (ϕ(x) ψ(x))] (b) [ x X (ϕ(x) ψ(x))] [( x X ϕ(x)) ( x X ψ(x))] (c) prawo przestawiania kwantyfikatorów: ( x X y Y ϕ(x, y)) ( y Y x X ϕ(x, y))
11 LISTY ZADAŃ Twierdzenia i dowody 1. Dla danych liczb całkowitych m, n przez p = p(m, n) oznaczmy zdanie: m i n są liczbami nieparzystymi, a przez q = q(m, n) zdanie: m + n jest liczbą parzystą. (a) Czy p jest warunkiem wystarczającym dla q? (b) Czy p jest warunkiem koniecznym dla q? (c) Czy q jest warunkiem wystarczającym dla p? (d) Czy q jest warunkiem koniecznym dla p? 2. Czy 3 n jest warunkiem koniecznym, czy wystarczającym, dla: (a) 6 n, (b) n jest sumą kwadratów dwóch liczb naturalnych, (c) suma cyfr liczby n dzieli się przez 3, (d) n > 2? 3. Które warunki są konieczne, a które wystarczające, na przystawanie trójkątów ABC i A B C : (a) trójkąty mają odpowiednio równe kąty, (b) trójkąty mają odpowiednio równe dwa boki i kąt między nimi, (c) trójkąty się pokrywają, (d) dwa wierzchołki trójkątów się pokrywają? 4. Sformułuj twierdzenia odwrotne do następujących twierdzeń i zbadaj ich prawdziwość. (a) Dla dowolnych x, y R, jeśli xy = 0, to x = 0 lub y = 0. (b) Dla dowolnego x R, jeśli x + 1 = 2, to (x + 1) 2 = 4. (c) Dla dowolnych a, b Z, jeśli 2 a lub 2 b, to 2 ab. (d) Dla dowolnych a, b Z, jeśli 2 a i 2 b, to 2 a + b. (e) Dla dowolnego x R, jeśli x 2 + x = 0, to x 3 + 3x 2 + 2x = 0. (f) Dla dowolnego x 0, jeśli x x + 4 = 1, to x = Sformułuj twierdzenie: W trójkącie naprzeciw większego kąta leży dłuższy bok w postaci zamkniętego układu implikacji p 1 q 1 p 2 q 2 p 3 q 3.
12 LISTY ZADAŃ W trójkącie ABC niech D będzie środkiem boku BC. Wprowadźmy oznaczenia: x = AD, y = 1 BC, α = BAC. Uzasadnij, że zachodzi zamknięty 2 układ implikacji x > y α < 90 x = y α = 90 x < y α > 90. Sformułuj zamknięty układ implikacji odwrotnych. 7. Przeprowadź dowody dedukcyjne następujących twierdzeń. Zapisz symbolicznie ciągi implikacji składające się na te dowody. (a) Niech a, b, c będą liczbami całkowitymi różnymi od zera. Jeśli a 2 b i b 3 c, to a 6 c. (b) Jeśli w trójkącie ABC zachodzi nierówność AC > BC, to ABC > BAC. 8. Przeprowadź dowody redukcyjne następujących twierdzeń. Zapisz symbolicznie ciągi implikacji składające się na te dowody. (a) Dla dowolnych liczb rzeczywistych dodatnich a, b zachodzi nierówność (a + b)( 1 a + 1 ) 4. b (b) Dla dowolnych liczb rzeczywistych dodatnich a, b zachodzi nierówność 2 1 a + 1 b ab. 9. Przeprowadź dowody dedukcyjne następujących twierdzeń metodą przez przypadki, tzn. przez rozważenie możliwych reszt z dzielenia. (a) Dla dowolnej liczby całkowitej n liczba n 2 + 3n + 5 jest nieparzysta. (b) Jeśli liczby całkowite m i n nie są podzielne przez 3, to mn też nie dzieli się przez 3. (c) Jeśli liczby całkowite m i n nie są podzielne przez 3, to m 2 + n 2 też nie dzieli się przez Udowodnij następujące twierdzenia metodą nie wprost. (a) Dla dowolnego x R, jeśli x 2 + 3x < 0, to x < 0. (b) Dla dowolnego x R, jeśli 2x 3 3x 2 + 3x 2 0, to x 0. (c) Dla dowolnych liczb rzeczywistych dodatnich a, b, c jeśli a b > c 2, to a > c lub b > c. (d) Dla dowolnych liczb rzeczywistych a, b, c, d, jeśli a + b + c > d, to a > d 3 lub b > d 3, lub c > d 3.
13 LISTY ZADAŃ 13 (e) Jeśli x jest dodatnią liczbą niewymierną, to 2x + 3 też jest liczbą niewymierną. (f) Dane są liczby całkowite m i n. Jeśli mn dzieli się przez 3, to m lub n dzieli się przez 3. (g) Jeśli suma kwadratów liczb całkowitych m i n jest podzielna przez 3, to liczby m i n też dzielą się przez Udowodnij następujące twierdzenia metodą przez sprzeczność. (a) Dla dowolnego n N, n 2, liczba n 3 jest niewymierna. (b) Równanie x + 1 = 1 nie ma rozwiązań w liczbach rzeczywistych. x 1 (c) Równanie x 2 = 4y + 3 nie ma rozwiązań w liczbach całkowitych. (d) W każdym trójkącie są co najmniej dwa kąty ostre. (e) W każdym trójkącie co najmniej jeden z kątów ma miarę 60. (f) Dla dowolnych liczb całkowitych a, b, c, jeśli a 2 + b 2 = c 2, to a lub b jest parzyste. (g) Niech n będzie liczbą naturalną większą od 1. Jeśli d jest najmniejszym dzielnikiem liczby n większym od 1, to d jest liczbą pierwszą.
14 LISTY ZADAŃ Metoda indukcji matematycznej Dowód twierdzenia T (n) dla n 1 metodą indukcji matematycznej składa się z dwóch elementów bazy indukcji i kroku indukcyjnego. (I) Baza indukcji: T (1). (II) Krok indukcyjny: n 1 (T (n) T (n + 1)). 1. Co oznacza zapis n 1 (T (n) T (n + 1)), a co oznacza zapis ( n 1 T (n)) T (n + 1). Na czym polega różnica między tymi zdaniami? 2. (a) Przypuśćmy, że sprawdziliśmy pewien wzór dla n = 2 i udowodniliśmy, że dla dowolnego naturalnego n, z prawdziwości tego wzoru dla liczby n wynika jego prawdziwość dla liczby 2n. Dla jakich n możemy ten wzór uważać za udowodniony? (b) Wiadomo, że do pewnego zbioru A należy liczba 3. Wiadomo również, że (dla dowolnej liczby naturalnej n) jeśli n należy do zbioru A, to n 2 należy do zbioru A. Jakie liczby muszą należeć do zbioru A? (c) Ułóż pytanie podobne do postawionych wyżej i znajdź na nie odpowiedź. 3. Udowodnij, że dla dowolnej liczby naturalnej n 1 zachodzą równości: (a) n = n(n+1), 2 1 (b) = n n+1 n, n+1 (c) n 3 = ( n(n+1) 2 ) 2, (d) (2n 1) 2 = n(4n2 1) 3, (e) 1 + q + q q n 1 = 1 qn, gdzie q 1, 1 q (f) 1 1! + 2 2! + 3 3! n n! = (n + 1)! 1, (g) 1 2! + 2 3! + 3 4! n = 1 1. (n+1)! (n+1)! 4. Dowieść, że dla dowolnej liczby naturalnej n i dla dowolnego rzeczywistego x > 1 zachodzi nierówność (1 + x) n 1 + nx. 5. Dowieść, że dla dowolnego naturalnego n zachodzi nierówność n < n 1 2 n. 6. Niech n będzie dowolną liczbą naturalną. Wykaż, że: (a) liczba 7 n n+1 jest podzielna przez 57, (b) liczba 2 6n n+2 jest podzielna przez 11, (c) liczba 2 n+2 3 n + 5n 4 jest podzielna przez 25,
15 LISTY ZADAŃ 15 (d) liczba 3 3n n+1 jest podzielna przez 19, (e) liczba 3 2n+2 8n 9 jest podzielna przez 64, (f) liczba 3 3n 26n 1 jest podzielna przez (a) Wiadomo, że twierdzenie T (n) jest prawdziwe dla n = 3 i n = 5. Ponadto, dla dowolnego naturalnego n, z prawdziwości twierdzeń T (n) i T (n + 2) wynika prawdziwość twierdzenia T (n + 4). Dla jakich n twierdzenie T (n) jest prawdziwe? (b) Do zbioru A należą liczby 10, 11 i 12. Ponadto, dla dowolnej liczby naturalnej n, jeśli n, n + 1, n + 2 A, to n + 3 A. Jakie liczby na pewno należą do zbioru A? (c) Ułóż pytanie podobne do postawionych wyżej i znajdź na nie odpowiedź. 8. (a) Ciąg (x n ) spełnia warunki: x 1 = 1, x 2 = 3, x n+2 = 2x n+1 + x n dla n = 1, 2, 3,... Wykaż, że dla n = 1, 2, 3,... x n = (1 + 2) n + (1 2) n 2 (b) Funkcja f : N N jest określona następująco: f(0) = 2, f(1) = 5, f(n+2) = 5f(n+1) 6f(n) dla każdego n N. Udowodnij, że f(n) = 2 n + 3 n dla każdego n. 9. Dane są liczby rzeczywiste a, b, p, q. Udowodnij, że istnieje dokładnie jeden ciąg liczb naturalnych (x n ) spełniający warunki: x 0 = a, x 1 = b, x n+2 = px n+1 +qx n dla n = 0, 1, 2,...
16 LISTY ZADAŃ Zbiory Symbole dotyczące zbiorów: należy, jest zawarty, część wspólna, suma, \ różnica. 1. Podaj elementy następujących zbiorów: (a) {1}, (b) {{1}}, (c) {1, {1}}, (d), (e) { }, (f) {a, {a, b}}. 2. Zapisz poniższe zbiory wypisując ich elementy i, ewentualnie, używając wielokropka. (a) Zbiór kolejnych liczb naturalnych od 100 do 110. (b) Zbiór reszt z dzielenia przez 5. (c) {x Z : x 2 < 25} (d) Zbiór reszt z dzielenia przez 100. (e) Zbiór całkowitych wielokrotności liczby 7. (f) {3k + 1, k Z} 3. Zbiór parzystych liczb całkowitych można zapisać jako zbiór wszystkich liczb całkowitych podzielnych przez 2: {n Z : 2 n}. W podobny sposób, tzn. jako zbiór wszystkich elementów danego zbioru spełniających pewien warunek, zapisz następujące zbiory. (a) Przedział ( 2, 3]. (b) Zbiór liczb wymiernych leżących między 0 i 1. (c) { 3, 2, 1, 0, 1, 2, 3} (d) Zbiór całkowitych wielokrotności liczby Zbiór nieparzystych liczb całkowitych można zapisać jako zbiór wszystkich liczb postaci 2k + 1, gdzie k jest liczbą całkowitą: {2k + 1, k Z}. W podobny sposób, tzn. jako zbiór liczb pewnej postaci, zapisz następujące zbiory.
17 LISTY ZADAŃ 17 (a) Zbiór liczb całkowitych podzielnych przez 11. (b) Zbiór liczb naturalnych, których cyfrą jedności (w zapisie dziesiętnym) jest 7. (c) Zbiór rozwiązań rzeczywistych równania sin x = Zbadaj, czy pomiędzy zbiorami A i B zachodzą relacje inkluzji, a następnie wyznacz A B, A B, A \ B, B \ A dla (a) A = [0, 2], B = [ 1, 1) [10, ), (b) A = {x N; x < 1000}, B = {x N; x 1000}, (c) A = {x R; x > 1000}, B = {x N; x > 1000}, (d) A = {{a, {b}}, c, {b}, {a, b}}, (e) A = {a, {b}}, B = {{a}, {b}}. B = {{a, b}, c, {b}}, 6. Dany jest zbiór wszystkich wielokątów na płaszczyźnie i jego trzy podzbiory: A zbiór wielokątów foremnych, B zbiór trójkątów, C zbiór wielokątów posiadających co najmniej jeden kąt prosty. Jakie figury należą do zbiorów: A B, A B C, B C, A C, B \(A C)? 7. Zilustruj graficznie zbiory A, B, A B, A B, A \ B, B \ A, A, B dla: (a) A = {(x, y) R R : x + y > 0}, B = {(x, y) R R : x y 0}, (b) A = {(x, y) R R : y < 1 x 2 }, B = {(x, y) R R : y > x 2 1}. 8. Wykaż, że dla podzbiorów A i B zbioru X zachodzą równości: (a) A B = A \ B, (b) A B = (B \ A). 9. Sprawdź, czy poniższe równości są prawdziwe dla dowolnych zbiorów. Jeśli tak, zilustruj je korzystając z diagramów Venna. Jeśli nie, podaj kontrprzykłady. (a) A (A B) = B, (b) A (B C) = (A B) (A C). 10. Udowodnij, że dla dowolnych zbiorów A, B, C zachodzą następujące równości: (a) (A B) C = (A C) (B C), (b) (A B) \ C = (A \ C) (B \ C), (c) (A B) \ C = (A \ C) (B \ C), (d) (A \ B) C = (A C) \ B,
18 LISTY ZADAŃ 18 (e) (A \ B) C = (A C) \ (B \ C), (f) (A \ B) \ C = A \ (B C). 11. Niech A, B, C, D będą dowolnymi zbiorami. Udowodnij, że jeśli A C i B D, to: (a) A B C D, (b) A B C D. 12. Wyznacz zbiory A B oraz B A dla: (a) A = { 1, 0, 1}, B = {0}, (b) A = {1, 2}, B = {1, 2, 3}. 13. Zilustruj graficznie zbiory A B oraz B A dla: (a) A = ( 1, 1), B = [0, 2], (b) A = R +, B = Z, (c) A = (, 10) (10, + ), B = {x Z : x 10}. 14. Wyznacz iloczyn kartezjański {0, 1} {1, 2} {2, 3}. 15. Znajdź zbiór potęgowy 2 X dla następujących zbiorów: (a) X = {1, 2}, (b) X = {10}, (c) X = { 1, 0, 1}, (d) X = {0, 1, 2, 3}, (e) X =, (f) X = { }, (g) X = {0, 1} (a) Znajdź wszystkie elementy indeksowanej rodziny zbiorów (A n ) n I, gdzie I = {1, 2, 3}, A n = {k Z : k 2 n}. (b) Znajdź pięć pierwszych elementów indeksowanej rodziny zbiorów (A n ) n N1, gdzie A n = (n 5, n + 5). 17. Znajdź n=1 A n oraz (a) A n = [ 0, 1 n], (b) A n = ( 0, 1 n), n=1 (c) A n = [( 1) n, 3 + ( 1) n ], A n dla następujących zbiorów A n :
19 LISTY ZADAŃ 19 (d) A n = ( 1 n, n2). 18. Znajdź A t oraz A t, gdy t I t I (a) I = R +, A t = (0, t), (b) I = R +, A t = {(x, y) R 2 : x 2 + y 2 > t 2 }.
20 LISTY ZADAŃ Funkcje Funkcję f : X Y nazywamy: różnowartościową, jeśli x1,x 2 X x 1 x 2 f(x 1 ) f(x 2 ), równoważnie: x1,x 2 X f(x 1 ) = f(x 2 ) x 1 = x 2, funkcją na, jeśli y Y x X f(x) = y, czyli Y jest zbiorem wartości, wzajemnie jednoznaczną (bijekcją), jeśli jest różnowartościowa i na. Złożeniem funkcji f : X Y i g : Y Z nazywamy funkcję g f : X Z, taką że (g f)(x) = g(f(x)) dla x X. Rozważmy funkcję f : X Y. Dla zbioru A X określamy obraz: f(a) = {f(x); x A} = {y Y : x A f(x) = y}. Dla zbioru B Y określamy przeciwobraz: f 1 (B) = {x X; f(x) B}. 1. Która z poniższych funkcji jest różnowartościowa, na, a która jest bijekcją? W przypadku funkcji odwracalnych, znajdź, o ile to możliwe, wzór funkcji odwrotnej. (a) f : [10, 20] R, f(x) = 3x 7. (b) f : {1, 2, 3, 4, 5, 6} {1, 2, 3, 4, 5, 6}, (c) f : (, 0] [0, ), f(x) = x 2. x f(x) (d) f : N N, f(n) = n x+3 (e) f : R R, f(x) =, x 5, 4x+5 4 1, x = n, gdy n jest liczbą parzystą, 2 (f) f : N Z, f(n) = n+1, gdy n jest liczbą nieparzystą Dla jakich a, b, c, d R (c 0) funkcja f : R \ { d } R określona wzorem c f(x) = ax+b jest różnowartościowa? cx+d 3. Czy funkcja f : R \ { d ax+b } R określona wzorem f(x) =, gdzie a, b, c, d c cx+d R (c 0), może być na? 4. Dla jakich a, b, c, d R (c 0) funkcja f : R \ { d} R \ { a} określona c c wzorem f(x) = ax+b jest bijekcją? Znajdź w tym przypadku funkcję odwrotną cx+d do f. 5. Znajdź funkcję odwrotną do danej. (a) f : R 2 R 2, f(x, y) = (2x + 3y, 4x + 5y). (b) f : R ( π 2, π 2 ) R [0, ), f(x, y) = (ex cos y, e x sin y). 6. Wyznacz złożenia f g oraz g f (o ile istnieją). (a) f(x) = x 2 + 1, x R; g(x) = x 3, x R.
21 LISTY ZADAŃ 21 (b) x f(x) , x g(x) W jakiej kolejności można złożyć poniższe funkcje? Dla każdej z tych funkcji określ jej przeciwdziedzinę. (a) f : [0, + )..., f(x) = x, g : R..., f(x) = x 2 x + 1 4, (b) f : [1, + )..., f(x) = x 1, g : R..., f(x) = x 2 + x + 1, (c) f : R \ {1, 1}..., f(x) = 1+x2 1 x 2, g : (, 1]..., f(x) = 1 x. 8. Przedstaw poniższe funkcje jako złożenia dwóch oraz trzech funkcji: (a) f(x) = x , x R, (b) f(x) = 2 x , x R. 9. Niech X będzie dowolnym alfabetem. Rozważmy funkcje: rev: X X, rev(a 1 a 2... a n ) = a n... a 2 a 1, head: X \ {ɛ} X, head(a 1 a 2... a n ) = a 1, tail: X \ {ɛ} X, tail(a 1... a n 1 a n ) = a n. Znajdź złożenia funkcji: (a) rev rev, (b) head rev, (c) tail rev. 10. Dla danej funkcji f : X Y i zbiorów A i X, B j Y wyznacz f(a i ) oraz f 1 (B j ). (a) X = Y = R, f(x) = x 2 + 2x 8, A 1 = (0, 1], A 2 = [ 2, 2), B 1 = (, 3], B 2 = { 7, 6}. (b) X = Y = R, f(x) = sgn x, A 1 = [ 10, 20), A 2 = {1000}, A 3 = [ 111, 0), A 4 = ( 1 2, 0], B 1 = [0, 1), B 2 = [ 1, 1], B 3 = { 1}, B 4 = ( 1 2, 10). (c) X = Y = R, f(x) = 1 sin x, A 1 = [ 0, 3 2 π], A 2 = {0, π}, A 3 = { 1 2 π, 1 4 π, 1 6 π}, B 1 = ( 1 2, ), B 2 = (, 0], B 3 = {2}. 11. Rozważmy dowolne funkcje f : X Y i g : Y Z. Wykaż, że jeżeli funkcja g f jest różnowartościowa, to funkcja f jest różnowartościowa. 12. Rozważmy dowolne funkcje f : X Y i g : Y Z. Wykaż, że jeżeli funkcja g f jest na, to funkcja g jest na.
22 LISTY ZADAŃ (a) Podaj przykład funkcji f : X Y i takich zbiorów A, B X, że A B i f(a) = f(b). (b) Podaj przykład funkcji f : X Y i takich zbiorów C, D Y, że C D i f 1 (C) = f 1 (D). 14. Niech f : X Y będzie dowolną funkcją. Udowodnij, że: (a) dla dowolnych zbiorów A, B X zachodzi inkluzja f(a) \ f(b) f(a \ B), (b) dla dowolnych zbiorów C, D Y zachodzi równość f 1 (C \ D) = f 1 (C) \ f 1 (D). 15. Podaj przykład funkcji f : X Y i takich zbiorów A, B X, że: (a) f(a B) f(a) f(b), (b) f(a) \ f(b) f(a \ B).
23 LISTY ZADAŃ Relacje Mówimy, że relacja ϱ X X jest: zwrotna, jeśli x X xϱx, przeciwzwrotna, jeśli x X xϱx, symetryczna, jeśli x,y X xϱy yϱx, asymetryczna (antysymetryczna), jeśli x,y X xϱy yϱx, słabo antysymetryczna, jeśli x,y X xϱy yϱx x = y, spójna, jeśli x,y X xϱy yϱx x = y, przechodnia, jeśli x,y,z X xϱy yϱz xϱz. Relację binarną nazywamy relacją częściowego porządku, jeśli jest zwrotna, słabo antysymetryczna i przechodnia. Porządkiem liniowym nazywamy relację częściowego porządku, która jest spójna. Relację binarną nazywamy relacją równoważności, jeśli jest zwrotna, symetryczna i przechodnia. 1. Rozważmy dowolny niepusty podzbiór A R. Określ, które z powyższych własności mają następujące relacje binarne w zbiorze A: (a) xρy x < y, (b) xρy x y, (c) xρy x = y, (d) xρy x y. 2. Określ, jakie własności mają następujące relacje binarne w zbiorze Z \ {0}: (a) xρy x i y są względnie pierwsze, (b) xρy x y, (c) xρy x y y x. 3. Określ, jakie własności mają następujące relacje binarne w zbiorze R: (a) xρy x < y, (b) xρy x y, (c) xρy xy > 0, (d) xρy xy Jakie własności mają następujące relacje binarne określone w zbiorze A: (a) relacja pusta ρ = A A, (b) relacja pełna A = A A? 5. Opisz wszystkie relacje ρ A A, które są: (a) jednocześnie symetryczne i słabo antysymetryczne,
24 LISTY ZADAŃ 24 (b) jednocześnie symetryczne i antysymetryczne, (c) jednocześnie zwrotne i antysymetryczne. 6. Podaj przykład relacji, która: (a) jest słabo antysymetryczna i nie jest antysymetryczna, (b) jest przechodnia i symetryczna, ale nie jest zwrotna. 7. Sprawdź, czy następujące relacja jest w danym zbiorze relacją częściowego porządku. (a) N 1 N 1, a b c N1 b = ac; (b) N N, a b c N b = ac; (c) Z Z, a b c Z b = ac; (d) Q + Q +, a b c Q+ b = ac; 8. Określmy relację binarną w zbiorze R 2 (czyli R 2 R 2 ) w ten sposób, że (x, y) (z, t) x z y t, dla dowolnych x, y, z, t R. Sprawdź, że relacja jest częściowym porządkiem. Zbadaj analogiczną relację w R n. 9. Wykaż, że jeżeli (A, ρ) jest zbiorem częściowo uporządkowanym, to dla dowolnego podzbioru B A, zbiór (B, ρ (B B)) też jest częściowo uporządkowany. 10. Znajdź (jeśli istnieją) elementy maksymalne, minimalne, największe i najmniejsze w zbiorach częściowo uporządkowanych z zadań 7 i W danym zbiorze A R 2 określmy relację binarną jak w zadaniu 8. Znajdź, jeśli istnieją, elementy maksymalne, minimalne, największe i najmniejsze. (a) A = {(x, y) R 2 : x 2 + y 2 1}, (b) A = {(x, y) R 2 : x 2 + y 2 < 1}, (c) A = {(x, y) R 2 : x + y 1}, (d) A = {(x, y) R 2 : x + y + x y 1}, (e) A = {(x, 0); x R}, (f) A = {(x, x); x R}, (g) A = {(0, 0), ( 1, 0), (1, 0), ( 1, 1), ( 1, 1), (0, 2)}, 2 2 (h) A = {(0, 0), (0, 1), (1, 0)}. 12. Uzasadnij, że jeżeli w zbiorze częściowo uporządkowanym istnieje element największy (najmniejszy), to jest on jedynym elementem maksymalnym (minimalnym).
25 LISTY ZADAŃ Sprawdź, że następujące relacje są relacjami typu równoważności: (a) ρ 1 N 2 N 2, (k, l)ρ 1 (m, n) k+n = l+m, gdzie (k, l), (m, n) N 2 N 2, (b) ρ 2 (Z (Z \ {0})) (Z (Z \ {0})), (a, b)ρ 2 (c, d) ad = bc, gdzie (a, b), (c, d) (Z (Z \ {0})). Dla dowolnej funkcji f : X Y, w zbiorze X określamy relację binarną (kerf) w ten sposób, że x 1 (kerf)x 2 f(x 1 ) = f(x 2 ). 14. Sprawdź, że relacja (kerf) jest relacją typu równoważności. 15. Przeanalizuj przykłady relacji postaci (kerf) dla funkcji head, tail, rev. 16. Jaką zależność między punktami na płaszczyźnie z układem współrzędnych (R 2 ) określają relacje (kerf) dla następujących funkcji: (a) f : R 2 R, f(x, y) = x 2 + y 2, (b) f : R 2 R, f(x, y) = x + y. 17. Opisz zbiór klas abstrakcji dla relacji typu równoważności z poprzednich zadań.
26 LISTY ZADAŃ Teoria mocy 1. Podaj przykład ustawienia w ciąg wszystkich elementów zbioru A. Podaj wzór funkcji f : N 1 A określającej ten ciąg. (a) A = {n N : n 1000} (b) A = {2n, n N} (c) A = N \ {10, 20, 30} (d) A = N { 10, 20} (e) A = Z 2. Podaj trzy przykłady ustawienia w ciąg wszystkich elementów zbioru N N. 3. Podaj nieskończenie wiele przykładów ustawienia w ciąg wszystkich elementów zbioru N. 4. Udowodnij z definicji, że zbiory A i B są równoliczne: (a) A = (a, + ), B = (b, + ), a, b R, (b) A = (0, 1), B = (0, 1000), (c) A = (0, 1], B = [0, 1), (d) A = {x Q : x > 0}, B = {x Q : x < 0}, (e) A = { 1 n, n = 10, 11, 12, 13,... }, B = { 1 n, n = 100, 101, 102, 103,... }, (f) A = R, B = (1000, + ), (g) A = (0, 1), B = (0, 1], (h) A = (0, 1), B = [0, 1], (i) A = R, B = {(x, y) : x R, y R, y = ax + b}, a, b R, (j) A = R, B = {(x, y) : x R, y R, y = x 2 }, (k) A = {(x, y) R 2 : x 2 + y 2 = 1}, B = {(x, y) R 2 : x 2 + y 2 = 10}. (l) A = {(x, y) R 2 : x 2 + y 2 < 1}, B = {(x, y) R 2 : (x a) 2 + (y b) 2 < r 2 }, a, b, r R, r > Wykaż, że następujące zbiory są przeliczalne: (a) zbiór wszystkich przedziałów otwartych w R o końcach całkowitych, (b) zbiór wszystkich przedziałów otwartych w R o końcach wymiernych. 6. Uzasadnij, że następujące zbiory figur na płaszczyźnie z kartezjańskim układem współrzędnych, są przeliczalne: (a) zbiór wszystkich odcinków, których oba końce mają obie współrzędne wymierne,
27 LISTY ZADAŃ 27 (b) zbiór wszystkich kół o promieniach wymiernych, których środki mają obie współrzędne wymierne, (c) dowolny zbiór rozłącznych kół. 7. Udowodnij, że następujące zbiory są mocy c: (a) dowolny zbiór A, taki że (0, 1) A (0, 2), (b) A = {(x, y) R 2 : x 2 + y 2 < 1}, (c) zbiór wszystkich punktów w R 2 o dokładnie jednej współrzędnej wymiernej.
28 ROZWIĄZANIA, WSKAZÓWKI, ODPOWIEDZI 28 Rozwiązania, wskazówki, odpowiedzi 1. Przykłady zdań 1h Uwaga. Odpowiedź zależy od kontekstu, a dokładniej od tego, co jest oznaczone przez α. Jeśli α jest zmienną, za którą możemy podstawić konkretną liczbę rzeczywistą, to dane wyrażenie nie jest zdaniem logicznym. Jeśli α oznacza pewną konkretną liczbę rzeczywistą, to dane wyrażenie jest zdaniem logicznym. 1j Dyskusja. Rozpoznajemy tu znany wzór zdanie prawdziwe dla dowolnych liczb rzeczywistych a, b. W takim zapisie a i b są zmiennymi, więc to nie jest zdanie logiczne. W tym przykładzie pojawia się nowy kontekst na dane wyrażenie można patrzeć jak na równość wyrażeń algebraicznych, i wówczas to jest zdanie logiczne. 2b Kwadrat nie jest prostokątem ani rombem. Nieprawda, że kwadrat jest prostokątem lub rombem. 3b Odpowiedź: zdanie prawdziwe. Negacja: Istnieje liczba rzeczywista, której kwadrat jest dodatni. Nieprawda, że kwadrat dowolnej liczby rzeczywistej jest nieujemny. 6a Dla dowolnego x należącego do R, x do kwadratu jest różne od 1. Dla dowolnej liczby rzeczywistej x, x kwadrat jest różne od 1. Kwadrat dowolnej liczby rzeczywistej jest różny od 1. 9d ( p q) r 9e r p q 2. Rachunek zdań 1d p (p p) 2 (a) 1, (b) 1, (c) 0. 3 (a) 1, (b) 0, (c) 0, (d) 1. 7b p q p q (p q) q
29 ROZWIĄZANIA, WSKAZÓWKI, ODPOWIEDZI 29 8c p q r p q q r (p q) (q r) d x (0, π) i sin x 0. 10a (p q) ( p q) 10b (p q) ( p q) 14a Sposób I. Zdanie (p q) ( p q) jest prawdziwe, gdy oba zdania: p q, p q są prawdziwe. Zdanie p q jest prawdziwe tylko, gdy oba zdania p i q są fałszywe. Ale wówczas zdanie p q jest fałszywe. Zatem dane wyrażenie nie jest spełnione. Sposób II: tabelka. 3. Rachunek kwantyfikatorów 2b n N m N m = n f a,b N x = a 2 + b 2 4e Zmienne wolne: x, z. Zmienne związane: x, y. 4f Zmienna wolna: z. Zmienne związane: x, y. 8a x (x 0 x 2 > 0) 8b x (x < 0 x 2 > 1000) 10a Przykładem liczby x < 0, dla której zdanie x 2 > 1000 jest prawdziwe, jest x = 100. Zatem zdanie x<0 x 2 > 1000 jest prawdziwe. 10b Zauważmy, że dla x = 2 zdanie y Z\{0} xy = 1 jest fałszywe, ponieważ nie istnieje liczba całkowita y 0, taka że 2y = 1. Zatem zdanie x Z\{0} y Z\{0} xy = 1 jest fałszywe. 13c Przykład: y R x R x < y prawda, x R y R x < y fałsz.
30 ROZWIĄZANIA, WSKAZÓWKI, ODPOWIEDZI Twierdzenia i dowody 2a Czy 3 n jest warunkiem koniecznym na to, by n było podzielne przez 6, ponieważ zachodzi implikacja 6 n 3 n. Nie jest to warunek wystarczający, gdyż np. 3 3 i 3 6, więc dla n = 3 implikacja 3 n 6 n jest fałszywa. 4e Twierdzenie odwrotne: Dla dowolnego x R, jeśli x 3 + 3x 2 + 2x = 0, to x 2 + x = 0. Zauważmy, że x 2 + x = x(x + 1) oraz x 3 + 3x 2 + 2x = x(x + 1)(x + 2). Zatem dla x = 2 mamy: x 3 + 3x 2 + 2x = 0, a x 2 + x 0. Tym samym twierdzenie odwrotne jest fałszywe. 5 Rozważmy dowolny trójkąt ABC. Wprowadźmy oznaczenia: a = BC, b = AC, α = BAC, β = ABC. Wówczas zachodzi zamknięty układ implikacji: α > β a > b α = β a = b α < β a < b. 10c Rozważmy dowolne liczby rzeczywiste dodatnie a, b, c. Załóżmy, wbrew tezie, iż nie jest prawdą, że a > c lub b > c, czyli a c i b c. Wówczas a b c 2, więc nie jest prawdą, że a b > c 2. Z negacji tezy wywnioskowaliśmy negację założenia, co kończy dowód. 11e Przypuśćmy, wbrew tezie, że w pewnym trójkącie każdy kąt ma miarę mniejszą od 60. Wówczas suma miar kątów tego trójkąta byłaby mniejsza od 3 60 = 180 sprzeczność. 7b Wskazówka: na boku AC obierz punkt D, taki że DC = BC i skorzystaj z tego, że trójkąt BCD jest równoramienny. 5. Metoda indukcji matematycznej 1 Odpowiedź. Zapis n 1 (T (n) T (n + 1)) to inna forma zapisu (T (1) T (2)) (T (2) T (3)) (T (3) T (4))... Natomiast zapis ( n 1 T (n)) T (n + 1) to inna forma zapisu (T (1) T (2) T (3)...) T (n + 1). Powyższe zdanie oznacza, że z prawdziwości twierdzenia T dla wszystkich liczb naturalnych wynika prawdziwość twierdzenia T dla n + 1, co jest w oczywisty sposób prawdziwe, ale nie na tym polega metoda indukcji. Dlatego w kroku indukcyjnym nie wolno pisać: Załóżmy, że dla każdego naturalnego n twierdzenie jest prawdziwe. 2 Odpowiedź. (a) Dla n = 2 k, gdzie k = 1, 2, 3,... (b) Liczby postaci 3 2k, gdzie k = 0, 1, 2,...
31 ROZWIĄZANIA, WSKAZÓWKI, ODPOWIEDZI 31 4 Rozwiązanie. Dla n = 1 twierdzenie jest prawdziwe, gdyż nierówność (1 + x) x jest prawdziwa dla każdego x. Niech n będzie dowolną liczbą naturalną. Załóżmy, że twierdzenie jest prawdziwe dla n, czyli nierówność (1 + x) n 1 + nx jest spełniona dla dowolnego x > 1. Wówczas dla n + 1 i dowolnego x > 1 mamy (1+x) n+1 = (1+x) (1+x) n (1+x) (1+nx) = 1+nx+x+nx 2 1+(n+1)x, co kończy dowód kroku indukcyjnego. Na mocy indukcji twierdzenie jest prawdziwe dla dowolnego naturalnego n. 7 Odpowiedź. (a) Dla n = 3 + 2k, gdzie k = 0, 1, 2,... (b) Liczby naturalne większe lub równe Wskazówka. Tezę zadania należy sformułować, tak aby nadawała się do zastosowania metody indukcji. Pokaż indukcyjnie, że dla każdego m istnieje dokładnie jeden ciąg skończony (x 0, x 1,..., x m ) spełniający warunki: x 0 = a, x 1 = b, x n+2 = px n+1 + qx n dla n = 0, 1,..., m Zbiory 1c Zbiór {1, {1}} ma dwa elementy: liczbę 1 i zbiór {1}. 1d Zbiór pusty nie ma elementów. 1e Zbiór { } ma jeden element, tym elementem jest zbiór pusty. 3c { 3, 2, 1, 0, 1, 2, 3} = {x Z : 3 x 3} 4b {10n + 7, n N} 10d Dowód: x (A \ B) C x (A \ B) x C (x A x B) x C (x A x C) x B x (A C) x B x (A C) \ B. 10f Dowód: x (A\B)\C x (A\B) (x C) (x A (x B)) (x C) x A ( (x B) (x C)) x A (x B x C) x A (x B C) x A \ (B C). 17a 17b n=1 n=1 [ ] 0, 1 [ ] n = [0, + ), 0, 1 n = {0} n=1 ( ] 0, 1 ( ] n = (0, + ), 0, 1 n = n=1
32 ROZWIĄZANIA, WSKAZÓWKI, ODPOWIEDZI Funkcje 3 Wskazówka. Sprawdź z definicji, czy dla każdego y R istnieje x R \ { d c }, takie że ax+b cx+d = y. 5a f 1 : R 2 R 2, f 1 (x, y) = ( 5x + 3 y, 2x y) a f(a 1 ) = ( 8, 7], f(a 2 ) = [ 9, 0), f 1 (B 1 ) = [ 1 6, 1+ 6], f 1 (B 2 ) = { 1 3, 1 2, 1 + 2, 1 + 3} 11 Wskazówka. Jeśli f(x 1 ) = f(x 2 ), to g(f(x 1 )) = g(f(x 2 )). 13a Wskazówka. Tu można podać dużo różnych przykładów. Dopasuj zbiory A i B do funkcji f : R R określonej wzorem f(x) = x 2. Inny przykład: dopasuj funkcję f do zbiorów A = {a}, B = X = Y = {a, b}. 14b Dowód. Weźmy dowolny element x X. Wówczas x f 1 (C \ D) f(x) C \ D f(x) C f(x) D x f 1 (C) x f 1 (D) x f 1 (C) \ f 1 (D). 8. Relacje 4 Odpowiedź. (a) Relacja pusta ρ = A A nie jest zwarta (o ile A ), jest symetryczna, antysymetryczna, słabo antysymetryczna i przechodnia. (b) Relacja pełna A = A A jest zwarta, symetryczna, nie jest antysymetryczna (o ile A ), jest przechodnia. Jeśli zbiór A jest pusty lub jednoelementowy, to relacja A jest słabo antysymetryczna. Jeśli zbiór A ma co najmniej dwa elementy, to relacja A nie jest słabo antysymetryczna. 5 Wskazówka. (a) Dla dowolnych elementów a, b A, jeśli aρb, to a = b. Zatem ρ... (b) Założenie, że aρb dla pewnych a, b A, doprowadza do sprzeczności. Zatem jedyną relacją spełniającą te warunki jest ρ =... (c) Założenie, że aρa dla pewnego a A, doprowadza do sprzeczności. Zatem jedyna możliwość to A = Odpowiedź. (a) Zbiór elementów maksymalnych: {(x, y) R 2 : x 2 + y 2 = 1, x 0, y 0} = Zbiór elementów minimalnych: {(x, y) R 2 : x 2 + y 2 = 1, x 0, y 0} = { [ (cos t, sin t); t 0, π ]}. 2 { [ (cos t, sin t); t π, 3π 2 ]}.
33 ROZWIĄZANIA, WSKAZÓWKI, ODPOWIEDZI 33 Nie ma elementu największego ani najmniejszego. (b) Nie ma. (c) Zbiór elementów maksymalnych: {(x, y) R 2 : x + y = 1, x 0, y 0} = {(t, 1 t); t [0, 1]}. Zbiór elementów minimalnych: {(x, y) R 2 : x + y = 1, x 0, y 0} = {( t, t 1); t [0, 1]}. Nie ma elementu największego ani najmniejszego. (d) Element maksymalny i największy: ( 1, 1 ). Element minimalny i najmniejszy: ( 1, 1) Teoria mocy 3 Dla każdego n mamy ciąg: 1, 2, 3,..., n, 0, n + 1, n + 2, n + 3,... 4c Dwa proste przykłady bijekcji: 1) funkcja liniowa f : A B, taka że f(1) = 0, czyli f(x) = 1 x, 2) funkcja f : A B, taka że f(1) = 0 i f(x) = x dla x (0, 1). 4j Naturalnym przykładem bijekcji jest funkcja f : A B, f(x) = (x, x 2 ) dla x A. 7a Skoro (0, 1) A (0, 2), (0, 1) = c i (0, 2) = c, to na mocy twierdzenia Cantora Bernsteina, A = c. 6c Wskazówka. Szukaj punktów o obu współrzędnych wymiernych.
Pytania i polecenia podstawowe
Pytania i polecenia podstawowe Liczby zespolone a) 2 i 1 + 2i 1 + 2i 3 + 4i, c) 1 i 2 + i a) 4 + 3i (2 i) 2, c) 1 3i a) i 111 (1 + i) 100, c) ( 3 i) 100 Czy dla dowolnych liczb z 1, z 2 C zachodzi równość:
Bardziej szczegółowoRelacje. 1 Iloczyn kartezjański. 2 Własności relacji
Relacje 1 Iloczyn kartezjański W poniższych zadaniach litery a, b, c, d oznaczają elementy zbiorów, a litery A, B, C, D oznaczają zbiory. Przypomnijmy definicję pary uporządkowanej (w sensie Kuratowskiego):
Bardziej szczegółowoPrzykłady zdań w matematyce. Jeśli a 2 + b 2 = c 2, to trójkąt o bokach długości a, b, c jest prostokątny (a, b, c oznaczają dane liczby dodatnie),
Elementy logiki 1 Przykłady zdań w matematyce Zdania prawdziwe: 1 3 + 1 6 = 1 2, 3 6, 2 Q, Jeśli x = 1, to x 2 = 1 (x oznacza daną liczbę rzeczywistą), Jeśli a 2 + b 2 = c 2, to trójkąt o bokach długości
Bardziej szczegółowoIndukcja matematyczna
Indukcja matematyczna Zadanie. Zapisać, używając symboli i, następujące wyrażenia (a) n!; (b) sin() + sin() sin() +... + sin() sin()... sin(n); (c) ( + )( + /)( + / + /)... ( + / + / +... + /R). Zadanie.
Bardziej szczegółowoLogika i teoria mnogości Ćwiczenia
Logika i teoria mnogości Ćwiczenia Spis treści 1 Zdania logiczne i tautologie 1 2 Algebra zbiorów 3 3 Różnica symetryczna 4 4 Iloczyn kartezjański. Kwantyfikatory. 5 5 Kwantyfikatory. 6 6 Relacje 7 7 Relacje
Bardziej szczegółowoLOGIKA MATEMATYCZNA. Poziom podstawowy. Zadanie 2 (4 pkt.) Jeśli liczbę 3 wstawisz w miejsce x, to które zdanie będzie prawdziwe:
LOGIKA MATEMATYCZNA Poziom podstawowy Zadanie ( pkt.) Która koniunkcja jest prawdziwa: a) Liczba 6 jest niewymierna i 6 jest liczbą dodatnią. b) Liczba 0 jest wymierna i 0 jest najmniejszą liczbą całkowitą.
Bardziej szczegółowoElementy logiki. Zdania proste i złożone
Elementy logiki Zdania proste i złożone. Jaka jest wartość logiczna następujących zdań: (a) jest dzielnikiem 7 lub suma kątów wewnętrznych w trójkącie jest równa 80. (b) Jeśli sin 0 =, to 5 < 5. (c) Równanie
Bardziej szczegółowo1 Logika (3h) 1.1 Funkcje logiczne. 1.2 Kwantyfikatory. 1. Udowodnij prawa logiczne: 5. (p q) (p q) 6. ((p q) r) (p (q r)) 3.
Logika (3h). Udowodnij prawa logiczne:. (p q) ( p q). (p q) ( p q) 3. (p q) ( q p) 4. (p q) ( p q) 5. (p q) (p q) 6. ((p q) r) (p (q r)) 7. (p q) r (p r) (q r) 8. (p q) (q r) (p r). Sprawdź, czy wyrażenia:.
Bardziej szczegółowoRozważmy funkcję f : X Y. Dla dowolnego zbioru A X określamy. Dla dowolnego zbioru B Y określamy jego przeciwobraz:
Rozważmy funkcję f : X Y. Dla dowolnego zbioru A X określamy jego obraz: f(a) = {f(x); x A} = {y Y : x A f(x) = y}. Dla dowolnego zbioru B Y określamy jego przeciwobraz: f 1 (B) = {x X; f(x) B}. 1 Zadanie.
Bardziej szczegółowoIndukcja matematyczna
Indukcja matematyczna 1 Zasada indukcji Rozpatrzmy najpierw następujący przykład. Przykład 1 Oblicz sumę 1 + + 5 +... + (n 1). Dyskusja. Widzimy że dla n = 1 ostatnim składnikiem powyższej sumy jest n
Bardziej szczegółowoW pewnym mieście jeden z jej mieszkańców goli wszystkich tych i tylko tych jej mieszkańców, którzy nie golą się
1 Logika Zdanie w sensie logicznym, to zdanie oznajmujące, o którym da się jednoznacznie powiedzieć, czy jest fałszywe, czy prawdziwe. Zmienna zdaniowa- to symbol, którym zastępujemy dowolne zdanie. Zdania
Bardziej szczegółowoLOGIKA I TEORIA ZBIORÓW
LOGIKA I TEORIA ZBIORÓW Logika Logika jest nauką zajmującą się zdaniami Z punktu widzenia logiki istotne jest, czy dane zdanie jest prawdziwe, czy nie Nie jest natomiast istotne o czym to zdanie mówi Definicja
Bardziej szczegółowo(g) (p q) [(p q) p]; (h) p [( p q) ( p q)]; (i) [p ( p q)]; (j) p [( q q) r]; (k) [(p q) (q p)] (p q); (l) [(p q) (r s)] [(p s) (q r)];
Logika 1. Czy następujące sformułowania są zdaniami: (a) Wszystkie koty w Polsce są czarne. (b) Jak to udowodnić? (c) x + y = 7. (d) Jeśli x 2 = y 2, to x = y. (e) Jeśli x = y, to x 2 = y 2. (f) 2 n +
Bardziej szczegółowoJarosław Wróblewski Matematyka Elementarna, zima 2011/12
168. Uporządkować podane liczby w kolejności niemalejącej. sin50, cos80, sin170, cos200, sin250, cos280. 169. Naszkicować wykres funkcji f zdefiniowanej wzorem a) f(x) = sin2x b) f(x) = cos3x c) f(x) =
Bardziej szczegółowoLogika i teoria mnogości Ćwiczenia
Logika i teoria mnogości Ćwiczenia Spis treści 1 Zdania logiczne i tautologie 1 2 Zdania logiczne i tautologie c.d. 2 3 Algebra zbiorów 3 4 Różnica symetryczna 4 5 Iloczyn kartezjański 5 6 Kwantyfikatory.
Bardziej szczegółowoElementy logiki Zbiory Systemy matematyczne i dowodzenie twierdzeń Relacje
Dr Maciej Grzesiak, pok.724 E e-mail: maciej.grzesiak@put.poznan.pl http://www.put.poznan.pl/ maciej.grzesiak Konsultacje: poniedziałek, 8.45-9.30, środa 8.45-9.30, piątek 9.45-10.30, pokój 724E Treść
Bardziej szczegółowoZasada indukcji matematycznej
Zasada indukcji matematycznej Twierdzenie 1 (Zasada indukcji matematycznej). Niech ϕ(n) będzie formą zdaniową zmiennej n N 0. Załóżmy, że istnieje n 0 N 0 takie, że 1. ϕ(n 0 ) jest zdaniem prawdziwym,.
Bardziej szczegółowoPodstawy logiki i teorii zbiorów Ćwiczenia
Podstawy logiki i teorii zbiorów Ćwiczenia Spis treści 1 Zdania logiczne i tautologie 1 2 Zdania logiczne i tautologie c.d. 2 3 Algebra zbiorów 3 4 Różnica symetryczna 4 5 Iloczyn kartezjański 5 6 Kwantyfikatory.
Bardziej szczegółowoBukiety matematyczne dla gimnazjum
Bukiety matematyczne dla gimnazjum http://www.mat.uni.torun.pl/~kolka/ 1 X 2002 Bukiet I Dany jest prostokąt o bokach wymiernych a, b, którego obwód O i pole P są całkowite. 1. Sprawdź, że zachodzi równość
Bardziej szczegółowoZadania do samodzielnego rozwiązania
Zadania do samodzielnego rozwiązania I. Podzielność liczb całkowitych 1. Pewna liczba sześciocyfrowa a kończy się cyfrą 5. Jeśli tę cyfrę przestawimy na miejsce pierwsze ze strony lewej, to otrzymamy nową
Bardziej szczegółowoPodstawy logiki i teorii zbiorów Ćwiczenia
Podstawy logiki i teorii zbiorów Ćwiczenia Spis treści 1 Zdania logiczne i tautologie 1 2 Zdania logiczne i tautologie c.d. 2 3 Algebra zbiorów 3 4 Różnica symetryczna 4 5 Kwantyfikatory. 5 6 Relacje 7
Bardziej szczegółowoIII. Funkcje rzeczywiste
. Pojęcia podstawowe Załóżmy, że dane są dwa niepuste zbiory X i Y. Definicja. Jeżeli każdemu elementowi x X przyporządkujemy dokładnie jeden element y Y, to mówimy, że na zbiorze X została określona funkcja
Bardziej szczegółowoElementy logiki matematycznej
Elementy logiki matematycznej Przedmiotem logiki matematycznej jest badanie tzw. wyrażeń logicznych oraz metod rozumowania i sposobów dowodzenia używanych w matematyce, a także w innych dziedzinach, w
Bardziej szczegółowoFunkcje - monotoniczność, różnowartościowość, funkcje parzyste, nieparzyste, okresowe. Funkcja liniowa.
Funkcje - monotoniczność, różnowartościowość, funkcje parzyste, nieparzyste, okresowe. Funkcja liniowa. Monotoniczność i różnowartościowość. Definicja 1 Niech f : X R, X R. Funkcję f nazywamy rosnącą w
Bardziej szczegółowoMATEMATYKA WYDZIAŁ MATEMATYKI - TEST 1
Wszelkie prawa zastrzeżone. Rozpowszechnianie, wypożyczanie i powielanie niniejszych testów w jakiejkolwiek formie surowo zabronione. W przypadku złamania zakazu mają zastosowanie przepisy dotyczące naruszenia
Bardziej szczegółowoPrzykładowe zadania z teorii liczb
Przykładowe zadania z teorii liczb I. Podzielność liczb całkowitych. Liczba a = 346 przy dzieleniu przez pewną liczbę dodatnią całkowitą b daje iloraz k = 85 i resztę r. Znaleźć dzielnik b oraz resztę
Bardziej szczegółowoLX Olimpiada Matematyczna
LX Olimpiada Matematyczna Rozwiązania zadań konkursowych zawodów stopnia drugiego 13 lutego 2009 r. (pierwszy dzień zawodów) Zadanie 1. Liczby rzeczywiste a 1, a 2,..., a n (n 2) spełniają warunek a 1
Bardziej szczegółowoJarosław Wróblewski Matematyka Elementarna, lato 2012/13. Czwartek 28 marca zaczynamy od omówienia zadań z kolokwium nr 1.
Czwartek 28 marca 2013 - zaczynamy od omówienia zadań z kolokwium nr 1. 122. Uprościć wyrażenia a) 4 2+log 27 b) log 3 2 log 59 c) log 6 2+log 36 9 123. Dla ilu trójek liczb rzeczywistych dodatnich a,
Bardziej szczegółowoXIII Olimpiada Matematyczna Juniorów
XIII Olimpiada Matematyczna Juniorów Zawody stopnia pierwszego część testowa (8 września 017 r.) Rozwiązania zadań testowych 1. W każdym z trzech lat 018, 019 i 00 pensja pana Antoniego będzie o 5% większa
Bardziej szczegółowoDefinicja i własności wartości bezwzględnej.
Równania i nierówności z wartością bezwzględną. Rozwiązywanie układów dwóch (trzech) równań z dwiema (trzema) niewiadomymi. Układy równań liniowych z parametrem, analiza rozwiązań. Definicja i własności
Bardziej szczegółowo1 Rachunek zdań, podstawowe funk tory logiczne
1 Rachunek zdań, podstawowe funk tory logiczne 1.1 Zapisz symbolicznie następujące stwierdzenia i Jeśli z tego, że Paweł gra w palanta wynika to, że Robert jeździ na rowerze, to z tego, że Robert nie gra
Bardziej szczegółowoI. Podstawowe pojęcia i oznaczenia logiczne i mnogościowe. Elementy teorii liczb rzeczywistych.
I. Podstawowe pojęcia i oznaczenia logiczne i mnogościowe. Elementy teorii liczb rzeczywistych. 1. Elementy logiki matematycznej. 1.1. Rachunek zdań. Definicja 1.1. Zdaniem logicznym nazywamy zdanie gramatyczne
Bardziej szczegółowoLista 1 (elementy logiki)
Podstawy nauczania matematyki 1. Zdanie Lista 1 (elementy logiki) EE I rok W logice zdaniem logicznym nazywamy wyrażenie oznajmujące o którym można powiedzieć że jest prawdziwe lub fałszywe. Zdania z reguły
Bardziej szczegółowoEgzamin z logiki i teorii mnogości, rozwiązania zadań
Egzamin z logiki i teorii mnogości, 08.02.2016 - rozwiązania zadań 1. Niech φ oraz ψ będą formami zdaniowymi. Czy formuła [( x : φ(x)) ( x : ψ(x))] [ x : (φ(x) ψ(x))] jest prawem rachunku kwantyfikatorów?
Bardziej szczegółowoRelacje. opracował Maciej Grzesiak. 17 października 2011
Relacje opracował Maciej Grzesiak 17 października 2011 1 Podstawowe definicje Niech dany będzie zbiór X. X n oznacza n-tą potęgę kartezjańską zbioru X, tzn zbiór X X X = {(x 1, x 2,..., x n ) : x k X dla
Bardziej szczegółowoJarosław Wróblewski Analiza Matematyczna 1A, zima 2012/13
35. O zdaniu 1 T (n) udowodniono, że prawdziwe jest T (1), oraz że dla dowolnego n 6 zachodzi implikacja T (n) T (n+2). Czy można stąd wnioskować, że a) prawdziwe jest T (10), b) prawdziwe jest T (11),
Bardziej szczegółowoIndukcja matematyczna. Zasada minimum. Zastosowania.
Indukcja matematyczna. Zasada minimum. Zastosowania. Arkadiusz Męcel Uwagi początkowe W trakcie zajęć przyjęte zostaną następujące oznaczenia: 1. Zbiory liczb: R - zbiór liczb rzeczywistych; Q - zbiór
Bardziej szczegółowo0.1. Logika podstawowe pojęcia: zdania i funktory, reguły wnioskowania, zmienne zdaniowe, rachunek zdań.
Wykłady z Analizy rzeczywistej i zespolonej w Matematyce stosowanej Wykład ELEMENTY LOGIKI ALGEBRA BOOLE A Logika podstawowe pojęcia: zdania i funktory, reguły wnioskowania, zmienne zdaniowe, rachunek
Bardziej szczegółowo1 Rachunek zdań, podstawowe funktory logiczne
1 Rachunek zdań, podstawowe funktory logiczne 1.1 Pokaż, że dla dowolnych zmiennych zdaniowych p, q, r poniższe formuły są tautologiami a p p p b q q q c p p p p d p q r p q p r e p q r p q p r f p q p
Bardziej szczegółowoZestaw zadań dotyczących liczb całkowitych
V Zestaw zadań dotyczących liczb całkowitych Opracowanie Monika Fabijańczyk ROZDZIAŁ 1 Cechy podzielności Poniższe zadania zostały wybrane z różnych zbiorów zadań, opracowań, konkursów matematycznych.
Bardziej szczegółowoJarosław Wróblewski Matematyka Elementarna, zima 2012/13
Poniedziałek 12 listopada 2012 - zaczynamy od omówienia zadań z kolokwium nr 1. Wtorek 13 listopada 2012 - odbywają się zajęcia czwartkowe. 79. Uprościć wyrażenia a) 4 2+log 27 b) log 3 2 log 59 c) log
Bardziej szczegółowoVII Olimpiada Matematyczna Gimnazjalistów
VII Olimpiada Matematyczna Gimnazjalistów Zawody stopnia pierwszego część testowa, test próbny www.omg.edu.pl (wrzesień 2011 r.) Rozwiązania zadań testowych 1. Liczba krawędzi pewnego ostrosłupa jest o
Bardziej szczegółowoLI Olimpiada Matematyczna Rozwiązania zadań konkursowych zawodów stopnia trzeciego 3 kwietnia 2000 r. (pierwszy dzień zawodów)
LI Olimpiada Matematyczna Rozwiązania zadań konkursowych zawodów stopnia trzeciego 3 kwietnia 2000 r. (pierwszy dzień zawodów) Zadanie 1. Dana jest liczba całkowita n 2. Wyznaczyć liczbę rozwiązań (x 1,x
Bardziej szczegółowo9. Funkcje trygonometryczne. Elementy geometrii: twierdzenie
9. Funkcje trygonometryczne. Elementy geometrii: twierdzenie Pitagorasa i twierdzenie cosinusów, twierdzenie o kącie wpisanym i środkowym, okrąg wpisany i opisany na wielokącie, wielokąty foremne (c.d).
Bardziej szczegółowoXXV Rozkosze Łamania Głowy konkurs matematyczny dla klas I i III szkół ponadgimnazjalnych. zestaw A klasa I
XXV Rozkosze Łamania Głowy konkurs matematyczny dla klas I i III szkół ponadgimnazjalnych zestaw A klasa I 1. Zbiór wszystkich środków okręgów (leżących na jednej płaszczyźnie) przechodzących przez: a)
Bardziej szczegółowoMatematyka Dyskretna Zestaw 2
Materiały dydaktyczne Matematyka Dyskretna (Zestaw ) Matematyka Dyskretna Zestaw 1. Wykazać, że nie istnieje liczba naturalna, która przy dzieleniu przez 18 daje resztę 13, a przy dzieleniu przez 1 daje
Bardziej szczegółowo1 Logika. 1. Udowodnij prawa logiczne: 3. (p q) (p q) 2. (p q) ( q p) 2. Sprawdź, czy wyrażenie ((p q) r) (p (q r)) jest tautologią.
Logika. Udowodnij prawa logiczne:. (p q) ( p q). (p q) ( q p) 3. (p q) (p q). Sprawdź czy wyrażenie ((p q) r) (p (q r)) jest tautologią. 3. Zad 3. Sprawdź czy zdanie: Jeżeli liczba a dzieli się przez i
Bardziej szczegółowoZadania z analizy matematycznej - sem. I Liczby i funkcje
Zadania z analizy matematycznej - sem. I Liczby i funkcje Definicja 1. Mówimy że: liczba m Z jest dzielnikiem liczby n Z gdy istnieje l Z takie że n = l m. Zapisujemy to symbolem m n; liczba m Z jest wspólnym
Bardziej szczegółowoZiemia obraca się wokół Księżyca, bo posiadając odpowiednią wiedzę można stwierdzić, czy są prawdziwe, czy fałszywe. Zdaniami nie są wypowiedzi:
1 Elementy logiki W logice zdaniem nazywamy wypowiedź oznajmującą, która (w ramach danej nauki) jest albo prawdziwa, albo fałszywa. Tak więc zdanie może mieć jedną z dwóch wartości logicznych. Prawdziwość
Bardziej szczegółowoUniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu. Egzamin wstępny z matematyki
Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu Egzamin wstępny z matematyki lipca 2006 roku Zestaw I wariant A Czas trwania egzaminu: 240 minut 1. Dane są zbiory liczbowe A = {x; x R x < 2}, B = {x; x R x +
Bardziej szczegółowoJest to zasadniczo powtórka ze szkoły średniej, być może z niektórymi rzeczami nowymi.
Logika Jest to zasadniczo powtórka ze szkoły średniej, być może z niektórymi rzeczami nowymi. Często słowu "logika" nadaje się szersze znaczenie niż temu o czym będzie poniżej: np. mówi się "logiczne myślenie"
Bardziej szczegółowoLista zadań - Relacje
MATEMATYKA DYSKRETNA Lista zadań - Relacje Zadania obliczeniowe Zad. 1. Która z poniższych relacji jest funkcją? a) Relacja składająca się ze wszystkich par uporządkowanych, których poprzednikami są studenci,
Bardziej szczegółowoZadania przygotowawcze do konkursu o tytuł NAJLEPSZEGO MATEMATYKA KLAS PIERWSZYCH I DRUGICH POWIATU BOCHEŃSKIEGO rok szk. 2017/2018.
Zadania przygotowawcze do konkursu o tytuł NAJLEPSZEGO MATEMATYKA KLAS PIERWSZYCH I DRUGICH POWIATU BOCHEŃSKIEGO rok szk. 017/018 19 grudnia 017 1 1 Klasy pierwsze - poziom podstawowy 1. Dane są zbiory
Bardziej szczegółowo1 Podstawowe oznaczenia
Poniżej mogą Państwo znaleźć skondensowane wiadomości z wykładu. Należy je traktować jako przegląd pojęć, które pojawiły się na wykładzie. Materiały te nie są w pełni tożsame z tym co pojawia się na wykładzie.
Bardziej szczegółowoBukiety matematyczne dla gimnazjum
Bukiety matematyczne dla gimnazjum http://www.mat.uni.torun.pl/~kolka/ 5 IX rok 2003/2004 Bukiet 1 1. W trójkącie ABC prosta równoległa do boku AB przecina boki AC i BC odpowiednio w punktach D i E. Zauważ,
Bardziej szczegółowoJarosław Wróblewski Matematyka Elementarna, zima 2013/14. Czwartek 21 listopada zaczynamy od omówienia zadań z kolokwium nr 2.
Czwartek 21 listopada 2013 - zaczynamy od omówienia zadań z kolokwium nr 2. Uprościć wyrażenia 129. 4 2+log 27 130. log 3 2 log 59 131. log 6 2+log 36 9 log 132. m (mn) log n (mn) dla liczb naturalnych
Bardziej szczegółowo1 Relacje i odwzorowania
Relacje i odwzorowania Relacje Jacek Kłopotowski Zadania z analizy matematycznej I Wykazać, że jeśli relacja ρ X X jest przeciwzwrotna i przechodnia, to jest przeciwsymetryczna Zbadać czy relacja ρ X X
Bardziej szczegółowoZadania z analizy matematycznej - sem. I Liczby i funkcje
Zadania z analizy matematycznej - sem. I Liczby i funkcje Definicja 1. Mówimy że: liczba m Z jest dzielnikiem liczby n Z gdy istnieje l Z takie że n = l m. Zapisujemy to symbolem m n; liczba m Z jest wspólnym
Bardziej szczegółowoRelacje binarne. Def. Relację ϱ w zbiorze X nazywamy. antysymetryczną, gdy x, y X (xϱy yϱx x = y) spójną, gdy x, y X (xϱy yϱx x = y)
Relacje binarne Niech X będzie niepustym zbiorem. Jeśli ϱ X X to mówimy, że ϱ jest relacją w zbiorze X. Zamiast pisać (x, y) ϱ będziemy stosować zapis xϱy. Def. Relację ϱ w zbiorze X nazywamy zwrotną,
Bardziej szczegółowoFunkcje elementarne. Matematyka 1
Funkcje elementarne Matematyka 1 Katarzyna Trąbka-Więcław Funkcjami elementarnymi nazywamy: funkcje wymierne (w tym: wielomiany), wykładnicze, trygonometryczne, odwrotne do wymienionych (w tym: funkcje
Bardziej szczegółowoELiTM 0 Indukcja Dany jest ciąg a 0 R, a n = a n 1. Zasada minimum Każdy niepusty podzbiór liczb naturalnych zawiera liczbę najmniejszą.
ELiTM 0 Indukcja Zasada minimum Każdy niepusty podzbiór liczb naturalnych zawiera liczbę najmniejszą. Zasada indukcji Jeżeli (1) istnieje n 0 N takie że T (n 0 ) jest prawdziwe; (2) z faktu, że T (n) jest
Bardziej szczegółowoFunkcja kwadratowa. f(x) = ax 2 + bx + c = a
Funkcja kwadratowa. Funkcją kwadratową nazywamy funkcję f : R R określoną wzorem gdzie a, b, c R, a 0. f(x) = ax + bx + c, Szczególnym przypadkiem funkcji kwadratowej jest funkcja f(x) = ax, a R \ {0}.
Bardziej szczegółowoXII Olimpiada Matematyczna Juniorów Zawody stopnia pierwszego część korespondencyjna (1 września 2016 r. 17 października 2016 r.)
XII Olimpiada Matematyczna Juniorów Zawody stopnia pierwszego część korespondencyjna ( września 06 r. 7 października 06 r.) Szkice rozwiązań zadań konkursowych. Liczby wymierne a, b, c spełniają równanie
Bardziej szczegółowoZajęcia nr 1 (1h) Dwumian Newtona. Indukcja. Zajęcia nr 2 i 3 (4h) Trygonometria
Technologia Chemiczna 008/09 Zajęcia wyrównawcze. Pokazać, że: ( )( ) n k k l = ( n l )( n l k l Zajęcia nr (h) Dwumian Newtona. Indukcja. ). Rozwiązać ( ) ( równanie: ) n n a) = 0 b) 3 ( ) n 3. Znaleźć
Bardziej szczegółowo2. Wykaż, że dla dowolnej wartości zmiennej x wartość liczbowa wyrażenia (x 6)(x + 8) 2(x 25) jest dodatnia.
1. Wykaż, że liczba 2 2 jest odwrotnością liczby 1 2. 2. Wykaż, że dla dowolnej wartości zmiennej x wartość liczbowa wyrażenia (x 6)(x + 8) 2(x 25) jest dodatnia. 3. Wykaż, że dla każdej liczby całkowitej
Bardziej szczegółowoIX Olimpiada Matematyczna Gimnazjalistów
IX Olimpiada Matematyczna Gimnazjalistów Zawody stopnia pierwszego część testowa www.omg.edu.pl (3 października 2013 r.) Rozwiązania zadań testowych 1. Liczba 3 9 3 27 jest a) niewymierna; b) równa 3 27;
Bardziej szczegółowoWstęp do matematyki Piotr Jędrzejewicz UMK Toruń 2014
Projekt pn. Wzmocnienie potencjału dydaktycznego UMK w Toruniu w dziedzinach matematyczno-przyrodniczych realizowany w ramach Poddziałania 4.1.1 Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki Wstęp do matematyki
Bardziej szczegółowoElementy logiki i teorii mnogości
Elementy logiki i teorii mnogości Zdanie logiczne Zdanie logiczne jest to zdanie oznajmujące, któremu można przypisać określoną wartość logiczną. W logice klasycznej zdania dzielimy na: prawdziwe (przypisujemy
Bardziej szczegółowoLogika, teoria zbiorów i wartość bezwzględna
Logika, teoria zbiorów i wartość bezwzględna Zadanie 1 Które z podanych wyrażeń są zdaniami logicznymi? a) Na Księżycu żyją istoty rozumne. b) Janek idzie do szkoły. c)wroku2000wpolscebędzie 50mln.mieszkańców.
Bardziej szczegółowoX Olimpiada Matematyczna Gimnazjalistów
X Olimpiada Matematyczna Gimnazjalistów Zawody stopnia pierwszego część testowa www.omg.edu.pl (27 listopada 2014 r.) Rozwiązania zadań testowych 1. Istnieje ostrosłup, który ma dokładnie 15 14 a) wierzchołków;
Bardziej szczegółowoZADANIA ZAMKNIETE W zadaniach 1-25 wybierz i zaznacz na karcie odpowiedzi poprawna
Arkusz A01 2 Egzamin maturalny z matematyki Poziom podstawowy ZADANIA ZAMKNIETE W zadaniach 1-25 wybierz i zaznacz na karcie odpowiedzi poprawna odpowiedź Zadanie 1. (0-1) Liczba log 1 3 3 27 jest równa:
Bardziej szczegółowoIndukcja. Materiały pomocnicze do wykładu. wykładowca: dr Magdalena Kacprzak
Indukcja Materiały pomocnicze do wykładu wykładowca: dr Magdalena Kacprzak Charakteryzacja zbioru liczb naturalnych Arytmetyka liczb naturalnych Jedną z najważniejszych teorii matematycznych jest arytmetyka
Bardziej szczegółowoRoger Bacon Def. Def. Def Funktory zdaniotwórcze
Kto lekceważy osiągnięcia matematyki przynosi szkodę całej nauce, ponieważ ten, kto nie zna matematyki, nie może poznad innych nauk ścisłych i nie może poznad świata." Roger Bacon Def. Zdaniem logicznym
Bardziej szczegółowoLOGIKA MATEMATYCZNA, ZBIORY, LICZBY RZECZYWISTE
LOGIKA MATEMATYCZNA, ZBIORY, LICZBY RZECZYWISTE POJĘCIE PIERWOTNE, AKSJOMAT, TWIERDZENIE Pojęcie pierwotne jest to pojęcie, którego nie definiujemy, a mimo to przyjmujemy za oczywiste np.: liczba, punkt,
Bardziej szczegółowoLXIX Olimpiada Matematyczna Rozwiązania zadań konkursowych zawodów stopnia trzeciego 18 kwietnia 2018 r. (pierwszy dzień zawodów)
LXIX Olimpiada Matematyczna Rozwiązania zadań konkursowych zawodów stopnia trzeciego 18 kwietnia 2018 r. (pierwszy dzień zawodów) 1. Dany jest trójkąt ostrokątny ABC, w którym AB < AC. Dwusieczna kąta
Bardziej szczegółowoRoger Bacon Def. Def. Def. Funktory zdaniotwórcze
Kto lekceważy osiągnięcia matematyki przynosi szkodę całej nauce, ponieważ ten, kto nie zna matematyki, nie może poznad innych nauk ścisłych i nie może poznad świata." Roger Bacon Def. Zdaniem logicznym
Bardziej szczegółowo1 + x 1 x 1 + x + 1 x. dla x 0.. Korzystając z otrzymanego wykresu wyznaczyć funkcję g(m) wyrażającą liczbę pierwiastków równania.
10 1 Wykazać, że liczba 008 008 10 + + jest większa od Nie używając kalkulatora, porównać liczby a = log 5 log 0 + log oraz b = 6 5 Rozwiązać równanie x + 4y + x y + 1 = 4xy 4 W prostokątnym układzie współrzędnych
Bardziej szczegółowoInternetowe Kółko Matematyczne 2003/2004
Internetowe Kółko Matematyczne 003/004 http://www.mat.uni.torun.pl/~kolka/ Zadania dla szkoły średniej Zestaw I (5 IX) Zadanie 1. Które liczby całkowite można przedstawić w postaci różnicy kwadratów dwóch
Bardziej szczegółowoRoger Bacon Def. Def. Def Funktory zdaniotwórcze
Kto lekceważy osiągnięcia matematyki przynosi szkodę całej nauce, ponieważ ten, kto nie zna matematyki, nie może poznad innych nauk ścisłych i nie może poznad świata." Roger Bacon Def. Zdaniem logicznym
Bardziej szczegółowoXI Olimpiada Matematyczna Gimnazjalistów
XI Olimpiada Matematyczna Gimnazjalistów Zawody stopnia pierwszego część testowa www.omg.edu.pl (24 września 2015 r.) Rozwiązania zadań testowych 1. Dane są takie dodatnie liczby a i b, że 30% liczby a
Bardziej szczegółowoSprawy organizacyjne. dr Barbara Przebieracz Bankowa 14, p.568
Sprawy organizacyjne Jak można się ze mna skontaktować dr Barbara Przebieracz Bankowa 14, p.568 barbara.przebieracz@us.edu.pl www.math.us.edu.pl/bp 10 wykładów, Zaliczenie wykładu: ocena z wykładu jest
Bardziej szczegółowoVIII Olimpiada Matematyczna Gimnazjalistów
VIII Olimpiada Matematyczna Gimnazjalistów Zawody stopnia pierwszego część testowa www.omg.edu.pl (18 października 01 r.) Rozwiązania zadań testowych 1. Miary α, β, γ kątów pewnego trójkąta spełniają warunek
Bardziej szczegółowoWersja testu A 25 września 2011
1. Czy istnieje liczba całkowita dodatnia o sumie cyfr równej 399, podzielna przez a) 3 ; b) 5 ; c) 6 ; d) 9? 2. Czy równość (a+b) 5 = a 3 +3a 2 b+3ab 2 +b 3 jest prawdziwa dla a) a = 8/7, b = 1/7 ; b)
Bardziej szczegółowoJeśli lubisz matematykę
Witold Bednarek Jeśli lubisz matematykę Część 3 Opole 011 1 Wielokąt wypukły i kąty proste Pewien wielokąt wypukły ma cztery kąty proste. Czy wielokąt ten musi być prostokątem? Niech n oznacza liczbę wierzchołków
Bardziej szczegółowo3. Operacje na zbiorach (1) Sprowadź poniższe zdania dotyczące zbiorów do postaci zdań logicznych i sprawdź ich prawdziwość.
1. Zapis matematyczny i elementy logiki matematycznej (1) Zapisz, używając symboliki matematycznej zdania: (a) Liczby x i y mają wspólny dzielnik większy od 2. (b) Jeśli x i y różnią się o 1, to nie mają
Bardziej szczegółowoPRZYKŁADOWE ZADANIA Z MATEMATYKI NA POZIOMIE PODSTAWOWYM
PRZYKŁADOWE ZADANIA Z MATEMATYKI NA POZIOMIE PODSTAWOWYM Zad.1. (0-1) Liczba 3 8 3 3 9 2 A. 3 3 Zad.2. (0-1) jest równa: Liczba log24 jest równa: B. 3 32 9 C. 3 4 D. 3 5 A. 2log2 + log20 B. log6 + 2log2
Bardziej szczegółowoMatematyka dyskretna. Andrzej Łachwa, UJ, 2017 Zadania 1
Matematyka dyskretna Andrzej Łachwa, UJ, 2017 andrzej.lachwa@uj.edu.pl Zadania 1 Udowodnij, że A (B C) = (A B) (A C) za pomocą diagramów Venna. Udowodnij formalnie, że (A B i A C) A B C oraz że (A B C)'
Bardziej szczegółowoZbiory, relacje i funkcje
Zbiory, relacje i funkcje Zbiory będziemy zazwyczaj oznaczać dużymi literami A, B, C, X, Y, Z, natomiast elementy zbiorów zazwyczaj małymi. Podstawą zależność między elementem zbioru a zbiorem, czyli relację
Bardziej szczegółowoKURS WSPOMAGAJĄCY PRZYGOTOWANIA DO MATURY Z MATEMATYKI ZDAJ MATMĘ NA MAKSA. przyjmuje wartości większe od funkcji dokładnie w przedziale
Zestaw nr 1 Poziom Rozszerzony Zad.1. (1p) Liczby oraz, są jednocześnie ujemne wtedy i tylko wtedy, gdy A. B. C. D. Zad.2. (1p) Funkcja przyjmuje wartości większe od funkcji dokładnie w przedziale. Wtedy
Bardziej szczegółowoMatematyka dyskretna. Andrzej Łachwa, UJ, /15
Matematyka dyskretna Andrzej Łachwa, UJ, 2015 andrzej.lachwa@uj.edu.pl 3/15 Indukcja matematyczna Poprawność indukcji matematycznej wynika z dobrego uporządkowania liczb naturalnych, czyli z następującej
Bardziej szczegółowoZADANIE 1 Ciag (a n ), gdzie n 1, jest rosnacym ciagiem geometrycznym. Wyznacz wartość największa 2xa 6 a 2 a 4 a 3 x 2 a 3 a 6. ZADANIE 2 ZADANIE 3
ZADANIE Ciag (a n ), gdzie n, jest rosnacym ciagiem geometrycznym. Wyznacz wartość największa funkcji f (x) = 2xa 6 a 2 a 4 a 3 x 2 a 3 a 6. ZADANIE 2 Długości boków trójkata tworza ciag geometryczny.
Bardziej szczegółowoIndukcja matematyczna, zasada minimum i maksimum. 17 lutego 2017
Indukcja matematyczna, zasada minimum i maksimum 17 lutego 2017 Liczby naturalne - Aksjomatyka Peano (bez zera) Aksjomatyka liczb naturalnych N jest nazwą zbioru liczb naturalnych, 1 jest nazwą elementu
Bardziej szczegółowoIMIĘ NAZWISKO... grupa C... sala Egzamin ELiTM I
IMIĘ NAZWISKO............................ grupa C... sala 10... Egzamin ELiTM I 02.02.15 1. 2. 3. 4.. 1. (8 pkt.) Niech X a,b = {(x, y) R 2 : (x b) 2 + (y 1 b )2 a 2 } dla a, b R, a > 0, b 0. Wyznaczyć:
Bardziej szczegółowoLXIII Olimpiada Matematyczna
1 Zadanie 1. LXIII Olimpiada Matematyczna Rozwiązania zadań konkursowych zawodów stopnia drugiego 17 lutego 2012 r. (pierwszy dzień zawodów) Rozwiązać w liczbach rzeczywistych a, b, c, d układ równań a
Bardziej szczegółowoStrona główna. Strona tytułowa. Spis treści. Strona 1 z 403. Powrót. Full Screen. Zamknij. Koniec
Strona z 403 Przedmowa Do wydania pierwszego Podręcznik przeznaczony jest dla studentów pierwszego roku studiów w Szkole Głównej Handlowej. Składa się dziesięciu rozdziałów zawierających teorię (definicje,
Bardziej szczegółowoZestaw VI. Zadanie 1. (1 pkt) Wskaż nierówność, którą spełnia liczba π A. (x + 1) 2 > 18 B. (x 1) 2 < 5 C. (x + 4) 2 < 50 D.
Zestaw VI Zadanie. ( pkt) Wskaż nierówność, którą spełnia liczba π A. (x + ) 2 > 8 B. (x ) 2 < C. (x + 4) 2 < 0 D. (x 2 )2 8 Zadanie 2. ( pkt) Pierwsza rata, która stanowi 8% ceny roweru, jest równa 92
Bardziej szczegółowoKONKURS MATEMATYCZNY
PAŃSTWOWA WYŻSZA SZKOŁA ZAWODOWA W CHEŁMIE INSTYTUT MATEMATYKI i INFORMATYKI 22-100 Chełm, ul. Pocztowa 54 tel./fax. (082) 562 11 24 KONKURS MATEMATYCZNY im. Samuela Chróścikowskiego 30 marzec 2017r. godz.
Bardziej szczegółowo1 Działania na zbiorach
M. Beśka, Wstęp do teorii miary, rozdz. 1 1 1 Działania na zbiorach W rozdziale tym przypomnimy podstawowe działania na zbiorach koncentrując się na własnościach tych działań, które będą przydatne w dalszej
Bardziej szczegółowoVII Olimpiada Matematyczna Gimnazjalistów
VII Olimpiada Matematyczna Gimnazjalistów Zawody stopnia pierwszego część testowa www.omg.edu.pl (29 września 2011 r.) Rozwiązania zadań testowych 1. Istnieje taki graniastosłup, którego liczba krawędzi
Bardziej szczegółowoMatura 2011 maj. Zadanie 1. (1 pkt) Wskaż nierówność, którą spełnia liczba π A. x + 1 > 5 B. x 1 < 2 C. x D. x 1 3 3
Matura 2011 maj Zadanie 1. (1 pkt) Wskaż nierówność, którą spełnia liczba π A. x + 1 > 5 B. x 1 < 2 C. x + 2 3 4 D. x 1 3 3 Zadanie 2. (1 pkt) Pierwsza rata, która stanowi 9% ceny roweru, jest równa 189
Bardziej szczegółowo