euro info dla małych i średnich przedsiębiorstw Perspektywy Wschód ISSN X Mechanizm odwrotnego Środki spożywcze medycznego

Transkrypt

1 kwiecień (162) 2016 ISSN X euro ifo Marketig Zmiay w prawie iteretowy autorskim dla małych i średich przedsiębiorstw Mechaizm odwrotego Program opodatkowaia LIFE Perspektywy Środki spożywcze polskiego specjalego eksportu przezaczeia a medyczego Wschód

2 Zachodiopomorskie Stowarzyszeie Park Naukowo-Techologiczy Cetrum Iowacji i Trasferu Techologii Rozwoju Gospodarczego Polska Wschód w Suwałkach Uiwersytet Warmińsko-Mazurski Szczecińskie Cetrum Przedsiębiorczości ul. Kolumba Szczeci tel Sp. z o.o. ul. Iowacyja Suwałki tel w Olsztyie ul. Prawocheńskiego Olszty tel Regioale Cetrum Stowarzyszeie Wola Warmińsko-Mazurska Agecja Podlaska Fudacja Iowacji i Trasferu Przedsiębiorczość Rozwoju Regioalego SA Rozwoju Regioalego Techologii ul. Jagiellońska Szczeci tel ul. Piekaricza 12A Gdańsk tel w Olsztyie pl. ge. Józefa Bema Olszty tel ul. Starobojarska Białystok tel Eterprise Europe Network Toruńska Agecja Rozwoju Regioalego SA ul. Włocławska Toruń tel Cetrum Przedsiębiorczości i Trasferu Techologii Uiwersytetu Zieloogórskiego ul. Syrkiewicza Nowy Kisieli tel Polska Agecja Rozwoju Przedsiębiorczości ul. Pańska 81/ Warszawa tel Istytut Mechaizacji Budowictwa i Górictwa Skalego ul. Racjoalizacji 6/ Warszawa tel Wrocławskie Cetrum Trasferu Techologii Politechika Wrocławska ul. Smoluchowskiego Wrocław tel Dolośląska Agecja Rozwoju Regioalego SA ul. Szczawieńska Szczawo-Zdrój tel Stowarzyszeie Promocja Przedsiębiorczości w Opolu ul. Damrota Opole tel Fudusz Górośląski SA Oddział w Katowicach ul. Powstańców Katowice tel lub Górośląska Agecja Przedsiębiorczości i Rozwoju sp. z o.o. ul. Wicetego Pola Gliwice tel Agecja Rozwoju Regioalego SA w Koiie ul. Zakładowa Koi tel Fudacja Uiwersytetu im. Adama Mickiewicza, Pozański Park Naukowo-Techologiczy Biuro Eterprise Europe Network w Pozaiu ul. Rubież Pozań tel Fudacja Kaliski Ikubator Przedsiębiorczości ul. Częstochowska Kalisz tel Cetrum Trasferu Techologii Politechika Krakowska ul. Warszawska Kraków tel lub Izba Przemysłowo-Hadlowa w Krakowie ul. Floriańska Kraków tel lub Fudacja Rozwoju Przedsiębiorczości ul. Piotrkowska Łódź tel Staropolska Izba Przemysłowo-Hadlowa ul. Siekiewicza Kielce tel Świętokrzyskie Cetrum Iowacji i Trasferu Techologii al. Solidarości Kielce tel Uiwersytet Warszawski DELab UW ul. Dobra 56/ Warszawa tel strefa-dzialaia/ee-uw Lubelska Fudacja Rozwoju Ryek Lubli tel Lubelskie Cetrum Trasferu Techologii Politechiki Lubelskiej ul. Nadbystrzycka Lubli tel Wyższa Szkoła Iformatyki i Zarządzaia w Rzeszowie ul. Sucharskiego Rzeszów tel Rzeszowska Agecja Rozwoju Regioalego SA ul. Szopea Rzeszów tel Stowarzyszeie Grupy Przedsiębiorców Przemysłu Loticzego Dolia Loticza ul. Szopea Rzeszów tel

3 Spis treści 4 Mechaizm odwrotego opodatkowaia Walka z oszustwami w podatku VAT 9 Zmiay w ustawie o rachukowości Jedostki małe Od redakcji Drodzy Czytelicy, w ajbliższym czasie Polska musi wdrożyć uije dyrektywy o zamówieiach publiczych. Celem implemetacji wspólotowych aktów prawych jest uproszczeie i uelastyczieie zasad udzielaia zamówień, m.i. poprzez lepsze wykorzystaie procedury egocjacji stro, zmiejszeie obowiązków formalych firm dzięki wprowadzeiu Jedolitego Europejskiego Dokumetu Zamówieia, żądaia dostarczaia dokumetów jedyie od wykoawcy z ajkorzystiejszą ofertą, zmiejszeie obowiązków iformacyjych wykoawców itd. Dyrektywy kładą też duży acisk a wykorzystaie pozaekoomiczych celów zamówień publiczych, takich jak ochroa środowiska czy itegracja społecza. Zamówieia będą zatem coraz ważiejszym arzędziem mogącym przyczyić się do zwiększeia iowacyjości gospodarki oraz realizacji zasad zrówoważoego rozwoju. Dlatego w ajbliższym czasie to zagadieie będzie poruszae częściej a łamach Biuletyu Euro Ifo. W bieżącym umerze polecamy artykuł dotyczący owych przepisów regulujących zasady komuikacji pomiędzy zamawiającym a wykoawcą oraz artykuł a temat ekatalogów. Zachęcamy także do lektury tekstów poświęcoych mechaizmowi odwrócoego VAT oraz owelizacji przepisów dotyczących rachukowości. Przedsiębiorcom zaiteresowaym zalezieiem zagraiczych parterów prezetujemy owe oferty współpracy zagraiczej. Z wyrazami szacuku Zespół Redakcyjy Biuletyu Euro Ifo Komisja Europejska lub osoby występujące w jej imieiu ie są odpowiedziale za iformacje przedstawioe w Biuletyie Euro Ifo. Poglądy wyrażoe w tym czasopiśmie są poglądami autorów i ie muszą się pokrywać z działaiami Komisji Europejskiej. Redaktor aczely: Paweł Sikorski Zespół: dr Michał Polański, Witold Kajszczak Korekta: Krakowska Fabryka Słów Adres redakcji: Eterprise Europe Network przy PARP ul. Pańska 81/83, Warszawa tel.: , faks: Zmiay w prawie autorskim Implemetacja uijej polityki 17 Środki spożywcze specjalego przezaczeia medyczego Nowe wymogi dla FSMP 20 Nowe regulacje w prawie wyrobów medyczych Co czeka wytwórców i dystrybutorów sprzętu medyczego 23 Komuikacja Zamawiającego z Wykoawcami Projekt owelizacji ustawy Pzp 25 Nowe możliwości rozwoju działalości przedsiębiorców, owe ryki zbytu O ekatalogach 27 Aktualości 30 Oferty współpracy gospodarczej Biulety Euro Ifo, który jest wydaway przez ośrodek Eterprise Europe Network przy Polskiej Agecji Rozwoju Przedsiębiorczości, jest współfiasoway przez Komisję Europejską ze środków pochodzących z programu COSME a lata oraz ze środków budżetu państwa w ramach dotacji celowej Miisterstwa Rozwoju. Skład, druk i dystrybucja: Agecja Reklamowo-Wydawicza Arkadiusz Grzegorczyk akład: 1400 egz. Redakcja ie zwraca materiałów iezamówioych oraz zastrzega sobie prawo do ich zmiay i redagowaia. Uwagi i kometarze prosimy kierować a adres: biulety_ei@parp.gov.pl Wszystkie teksty zawarte w Biuletyie Euro Ifo mogą być przedrukowae wyłączie po uzyskaiu zgody Redakcji. Zaiteresowaych preumeratą prosimy o kotakt z ajbliższym puktem Eterprise Europe Network. Publikacja została wydaa a papierze przyjazym dla środowiska aturalego (wyprodukowaym w 100% z makulatury, wybieloym w procesie PCF Processed Chlorie Free). Okładka: Bartosz Bartosiński

4 Fiase Mechaizm odwrotego opodatkowaia Walka z oszustwami w podatku VAT Michał Stawiński Mechaizm odwrotego opodatkowaia (z ag. reverse charge mechaism) w założeiach Miisterstwa Fiasów i ustawodawcy jest arzędziem walki z adużyciami i oszustwami w podatku od towarów i usług (z ag. Value Added Tax VAT). Istrumet te staowi wyłom w przyjętym modelowym rozwiązaiu charakterystyczym dla podatku VAT, zakładającym jego rozliczaie a każdym etapie obrotu. W związku ze zaczącym poszerzeiem w Polsce od 1 lipca 2015 r. zakresu zastosowaia mechaizmu odwrócoego podatku, z koieczością przeprowadzeia tego ietypowego rozliczeia może spotkać się wielu przedsiębiorców. Na czym polega istota tego mechaizmu i jakie są jego skutki dla prowadzących działalość gospodarczą? Regulacje uije W Uii Europejskiej podatek VAT jest podatkiem ściśle zharmoizowaym. Jego kostrukcję reguluje aktualie dyrektywa Rady 2006/112/UE w sprawie wspólego systemu podatku od wartości dodaej (dalej: dyrektywa 2006/112/UE) 1. Co do zasady, te podatek jest rozliczay przez sprzedawcę, czyli podmiot dokoujący dostawy towarów lub świadczący usługi w ramach prowadzoej działalości gospodarczej. Sprzedawca otrzymuje od abywcy ceę towaru lub usługi powiększoą o wartość podatku VAT. Podatek ależy rozlicza sprzedawca po pomiejszeiu jego kwoty o kwotę podatku aliczoego. Dyrektywa 2006/112/UE przewiduje jedak rówież wyjątek od tej reguły w postaci wspomiaego mechaizmu odwrotego opodatkowaia. Polega o a przesuięciu obowiązku aliczeia i zapłaty podatku a abywcę. Modelowo ta metoda jest stosowaa ajczęściej w sytuacjach, w których podmiot dokoujący dostawy towarów lub świadczący usługi ie ma ai siedziby, ai stałego miejsca prowadzeia działalości gospodarczej w państwie, w którym trasakcja jest opodatkowaa. Szczególym przypadkiem odwrotego opodatkowaia są przepisy dające możliwość ustaowieia odwrotego rozliczeia podatku VAT w trasakcjach krajowych. Zgodie z art. 199 dyrektywy 2006/112/UE państwa człokowskie mogą postaowić, że osobą zobowiązaą do zapłaty VAT jest podatik odbiorca wymieioych w tym przepisie trasakcji, tj. m.i. dostawy zużytych materiałów, złomu, odpadów przemysłowych i ieprzemysłowych, odpadów przetwarzalych. Dyrektywa 2010/23/UE 2 wprowadziła do dyrektywy 2006/112/UE kolejy przepis (art. 199a) pozwalający a zastosowaie procedury odwrotego obciążeia podatkiem VAT w odiesieiu do usług przeiesieia pozwoleń a emisję gazów cieplariaych. Początkowo wspomiay przepis miał obowiązywać tylko do 30 czerwca 2015 r. Jedakże zgodie z dyrektywą 2013/43/UE 3 przedłużoo te czas do 31 grudia 2018 r. Jedocześie a podstawie tej samej dyrektywy poszerzoo zakres możliwych zastosowań procedury odwrotego obciążeia w trasakcjach krajowych, odosząc tę możliwość m.i. do dostaw: telefoów komórkowych, kosol do gier, laptopów, tabletów, metali surowych, półwyrobów metalowych, iych szczegółowo wymieioych towarów. W zamyśle prawodawcy czasowy charakter regulacji art. 199a dyrektywy 2006/112/UE ma pozwolić a weryfikację skuteczości jego fukcjoowaia. W związku z tym państwa człokowskie stosujące odwrote opodatkowaie są zobowiązae do złożeia Komisji Europejskiej w termiie do 30 czerwca 2017 r. sprawozdaia dotyczącego skuteczości i efektywości tego mechaizmu w kotekście jego wpływu a oszustwa podatkowe i koszty pooszoe przez podatików w związku z jego stosowaiem. Cel wprowadzeia mechaizmu odwrócoego opodatkowaia Celem, jaki przyświeca Uii Europejskiej w stosowaiu mechaizmu odwrócoego opodatkowaia, jest walka z oszustwami i adużyciami podatkowymi, w szczególości polegającymi a wyłudzaiu zwrotów podatku VAT. Charakterystyka podatku od towarów i usług, główie sposób, w jaki jest o rozliczay, czyi go podatym a takie oszustwa. Wyłudzeia w obszarze podatku od wartości dodaej często są realizowae przez zorgaizowae grupy przestępcze orgaizujące tzw. trasakcje karuzelowe. Nadużycia polegają p. a wystawieiu faktury VAT przez zarejestrowaego dostawcę i jego zikięciu bez uiszczeia podatku VAT. Nabywca pozostaje atomiast z fakturą, a podstawie której może uzyskać zwrot podatku, który ie został jedak zapłacoy przez dostawcę. Oszustwo to określa się jako Missig Trader Itra-Commuity Fraud. Podobe przypadki są zauważale ie tylko w trasakcjach pomiędzy podmiotami z różych państw człokowskich, ale także w trasakcjach krajowych. Co charakterystycze, oszustwa ie zawsze wiążą się z dokoywaiem trasakcji fikcyjych; w mechaizm wyłudzeia często jest agażoway ieświadomie iy uczciwy podatik. Cechą charakterystyczą mechaizmu odwrócoego opodatkowaia jako istru- 4 Biulety euro ifo (04)

5 Fiase metu zwalczaia adużyć podatkowych jest to, że ie ma o charakteru systemowego. Mechaizmu tego ie stosuje się bowiem do całej kostrukcji podatku, a jedyie wobec iektórych trasakcji. Istrumet te jest wymierzoy w braże, w których stwierdzoo szczególie wysoki poziom oszustw podatkowych, a którym to oszustwom państwa ie potrafią efektywie zapobiec przy wykorzystaiu podstawowych arzędzi, p. kotroli podatkowej. Mechaizm odwrócoego VAT w Polsce Przepisy wprowadzające w Polsce mechaizm odwrócoego opodatkowaia w trasakcjach krajowych weszły w życie 1 kwietia 2011 r. 4 W pierwotej wersji tych przepisów odwrócoym rozliczeiem miał zostać objęty obrót uprawieiami do emisji do powietrza gazów cieplariaych oraz obrót złomem pod warukiem, że abycie astępowało od podatika podatku VAT iekorzystającego ze zwolień. Brak jedozaczej defiicji pojęcia złom powodował wiele problemów iterpretacyjych związaych z trudością w kwalifikacji kokretych trasakcji, co stwarzało dla przedsiębiorców bardzo duże ryzyko podatkowe. Ustawodawca szybko dostrzegł te poważy makamet owej regulacji i uchwalił doprecyzowującą owelizację, która weszła w życie 1 lipca 2011 r. 5 Nowe regulacje dookreśliły katalog towarów i usług objętych szczególym sposobem rozliczeia, precyzując go w załącziku umer 11 do ustawy o VAT, który w opisie towarów posługuje się omeklaturą Polskiej Kwalifikacji Wyrobów i Usług (PKWiU). Koleja owelizacja weszła w życie 1 kwietia 2013 r. 6 Ostatia owelizacja o charakterze rozszerzającym i doprecyzowującym weszła w życie 1 lipca 2015 r. 7 Aktualie procedurą odwrotego obciążeia są objęte astępujące grupy: wyroby metalurgicze (p. stopy żelaza, pręty metalowe, surowce wtóre itd.); złoto iwestycyje; produkty elektroicze (komputery przeośe, telefoy komórkowe, tablety, kosole do gier wideo itd.); biżuteria; odpady. Katalog te został określoy szczegółowo (a podstawie kodów PKWiU) w załącziku umer 11 do ustawy o VAT 8. W aktualym staie prawym mechaizm reverse charge zajdzie zastosowaie w sytuacji łączego spełieia przesłaek dotyczących statusu stro trasakcji oraz przedmiotu dostawy lub rodzaju świadczoych usług. W przypadku produktów elektroiczych jest koiecze spełieie także dodatkowego waruku specjalego. Po pierwsze, dostawcą towaru lub podmiotem świadczącym usługę musi być podatik VAT, u którego sprzedaż ie jest zwolioa od podatku VAT a podstawie art. 113 ust. 1 i 9 ustawy o VAT podatik VAT czyy. W przypadku podatików korzystających ze zwolieia stosowaie odwrotego obciążeia byłoby bezprzedmiotowe. Nie ma bowiem ryzyka oszustwa podatkowego wtedy, gdy ie ma podatku. Ostatia z wymieioych wyżej owelizacji ograiczyła też zakres zastosowaia mechaizmu odwrócoego opodatkowaia tylko do tych trasakcji, w których rówież abywca jest czyym podatikiem VAT. Ustawodawca uzał, że utrzymywaie obowiązku stosowaia procedury odwrotego rozliczeia podatku VAT wobec abywców będących podatikami zwolioymi ie jest uzasadioe z uwagi a proporcjoalość tego środka zapobiegaia oszustwom podatkowym 9. Ostateczie zatem pierwszym warukiem stosowaia procedury odwrotego obciążeia jest status czyego podatika VAT obu stro trasakcji. Mechaizm te ie zajdzie zastosowaia p. w dostawach a rzecz osób fizyczych ieprowadzących działalości gospodarczej. Kolejym warukiem stosowaia omawiaej procedury jest to, aby przedmiotem dostawy ie były towary wykorzystywae wyłączie a cele działalości zwolioej od podatku, jeżeli z tytułu abycia, importu lub wytworzeia tych towarów ie przysługiwało dokoującemu ich dostawy prawo do obiżeia kwoty podatku ależego o kwotę podatku aliczoego (zwolieie z art. 43 ust. 1 pkt 2 ustawy o VAT). W związku z zamieszczeiem a liście towarów w załącziku umer 11 także wybraych postaci złota, warukiem zastosowaia procedury odwrotego obciążeia jest ieobjęcie trasakcji zwolieiem dotyczącym iektórych przypadków obrotu takim złotem (zwolieie z art. 122 ust. 1 ustawy o VAT). W przypadku gdy przedmiotem dostawy są towary objęte wymieioymi wyżej zwolieiami, ich dostawę powiie rozliczyć dostawca a zasadach ogólych. Oczywiście warukiem stosowaia odwrotego obciążeia jest rówież to, aby przedmiotem trasakcji były towary wymieioe w załącziku umer 11 do ustawy o VAT. W tym kotekście problem praktyczy może pojawić się w przypadku zestawów, w skład których wchodzi towar objęty wykazem z załączika umer 11 i towar im ieobjęty. W praktyce dotyczy to główie produktów elektroiczych. Jak wskazao w broszurze iformacyjej Fot. Bartosz Bartosiński Biulety euro ifo (04) 5

6 Fiase Miisterstwa Fiasów 10, każdy zestaw powiie być oceiay idywidualie zgodie z regułami związaymi z klasyfikacjami statystyczymi (PKWiU). Przykładowo, komputer z myszką, komputer z modemem czy telefo ze słuchawkami i ładowarką to zestawy objęte mechaizmem odwrotego opodatkowaia. Jedak już w przypadku telefou z zegarkiem typu smartwatch oba produkty powiy być sklasyfikowae oddzielie. Ostatia z opisaych wyżej owelizacji wprowadziła owy specjaly wymóg wartościowy dotyczący tylko iektórych towarów (art. 17 ust. 1c i 1d ustawy o VAT). Zmiaa polega a wprowadzeiu limitu kwotowego, poiżej którego ie stosuje się mechaizmu reverse charge. Limit te odosi się jedyie do wartości towarów wymieioych w puktach 28a 28c załączika umer 11 do ustawy o VAT, tj. do komputerów przeośych, tabletów, telefoów komórkowych i kosol do gier wideo (art. 17 ust. 1c ustawy o VAT). Limit ustaloo a kwotę 20 tys. PLN etto (czyli wartość bez podatku VAT), co w założeiu ma odpowiadać podobym limitom stosowaym w iych państwach człokowskich, gdzie wyoszą oe około 5 tys. EUR 11. Pomimo tego że ustawodawca posłużył się pojęciem wartości, wymóg te ależy odosić do cey, którą jest zobowiązay zapłacić abywca, a ie do wartości rykowej przedmiotu trasakcji 12. Jeżeli zatem przedsiębiorca dokouje zakupu komputerów za ceę przekraczającą kwotę 20 tys. PLN etto, musi pamiętać o szczególym sposobie rozliczeia tej trasakcji a zasadach odwrócoego opodatkowaia. Jeżeli przedmiotem zakupu są towary wymieioe w różych pozycjach załączika umer 11, ale objęte wymogiem wartościowym, zasada pozostaje iezmiea. Przedsiębiorca, który zakupił w ramach jedej trasakcji jedocześie telefoy komórkowe, komputery przeośe i tablety, których łącza wartość przekracza kwotę 20 tys. PLN, rówież będzie zobowiązay do zastosowaia rygorów procedury odwrotego obciążeia. Oczywiście poza kryterium kwotowym muszą zostać spełioe także ie, wymieioe już przesłaki dotyczące statusu podatkowego stro trasakcji oraz ieobjęcia przedmiotu trasakcji zwolieiem. Ustaowieie kryterium wartościowego jest jedak w wielu przypadkach źródłem trudości w kwalifikacji kokretej trasakcji jako objętej procedurą odwrotego obciążeia lub stadardową metodą rozliczeia podatku VAT. Istota problemu tkwi w tym, że limit kwotowy odosi się ie do jedej trasakcji rozumiaej jako jeda dostawa udokumetowaa jedą fakturą, a do trasakcji określoej przez ustawodawcę jako jedolita gospodarczo trasakcja (art. 17 ust. 1c ustawy o VAT). Ozacza to, że limit 20 tys. PLN w kokretych okoliczościach może się odosić do tych przypadków, w których jeda trasakcja będzie realizowaa w drodze kilku odrębych dostaw. Celem takiej kostrukcji jest oczywiście wyelimiowaie ryzyka sztuczego podzieleia trasakcji w celu omiięcia procedury odwrotego obciążeia. Niemiej, wobec braku obiektywych kryteriów kwalifikacji trasakcji jako jedolitej gospodarczo, jest to źródło pewego ryzyka podatkowego dla przedsiębiorcy. Zgodie z defiicją zawartą w art. 17 ust. 1d i 1e ustawy o VAT przez jedolitą gospodarczo trasakcję ależy rozumieć trasakcję obejmującą umowę, w ramach której występuje jeda lub więcej z dostaw towarów, do których stosuje się omawiay limit, awet jeżeli zostały oe dokoae a podstawie odrębych zamówień lub wystawiaych jest więcej faktur dokumetujących poszczególe dostawy (p. umowa ramowa zobowiązująca do złożeia zamówieia a kwotę mi. 20 tys. PLN). Może to też być trasakcja obejmująca więcej iż jedą umowę, jeżeli okoliczości towarzyszące tej trasakcji lub waruki, a jakich została oa zrealizowaa, odbiegają od okoliczości lub waruków zwykle występujących w obrocie towarami, do których odosi się limit (p. abycie jedego dia kilka razy od tego samego sprzedawcy komputerów o wartości za każdym razem 19 tys. PLN). Defiicja ie precyzuje jedak jedozaczie, przez jakie okoliczości muszą te trasakcje być z sobą połączoe, tak aby były jedolite gospodarczo. Jedolitą gospodarczo trasakcją będzie z reguły taka, która jest objęta jedą umową. Problem mogą staowić umowy ramowe; wymagają oe każdorazowo pogłębioej aalizy pod kątem kwalifikacji podatkowej. Typowa umowa ramowa określająca waruki współpracy stro, ale jedocześie ietworząca zobowiązaia polegającego a dokoaiu dostawy określoych towarów, ie powia powodować kwalifikacji zamówień złożoych a podstawie takiej umowy jako jedej trasakcji. Wątpliwości mogą powstać p. w astępującej sytuacji: umowa ramowa określa zasady współpracy i jedocześie zobowiązuje stroę do złożeia miimalego poziomu zamówień w pewym okresie czasu, wtedy gdy wartość tych zamówień przekracza limit. Kierując się iformacjami zawartymi w broszurze iformacyjej Miisterstwa Fiasów, taką sytuację ależałoby zakwalifikować jako podlegającą procedurze odwrotego obciążeia. Zawsze jedak ależy dokoać wikliwej ocey kokretego przypadku. Jeśli chodzi o trasakcję obejmującą więcej iż jedą umowę w celu dokoaia jej kwalifikacji jako jedolitej gospodarczo, trzeba dokoać porówaia waruków tej trasakcji z warukami zwykle występującymi w obrocie gospodarczym. W takich przypadkach za trasakcje jedolite gospodarczo mogą zostać uzae tylko takie, których okoliczości lub waruki odbiegają od okoliczości lub waruków zwykle przyjętych w trasakcjach dotyczących takich samych przedmiotów. Ustawodawca ie precyzuje jedak, jakie okoliczości i waruki ależy uwzględiać. Przykładowo, w pojęciu waruków trasakcji moża zmieścić w zasadzie wszystkie elemety treści umowy, czyli określeie cey, udzieloe rabaty, termi płatości itd. Wydaje się, że pod pojęciem waruków i okoliczości ależy rozumieć jedyie sytuacje adzwyczaje, iespotykae w obrocie. Sam fakt udzieleia rabatu lub długiego termiu płatości ie powiie raczej przesądzać o kwalifikacji trasakcji jako jedolitej gospodarczo 13. Broszura iformacyja Miisterstwa Fiasów wskazuje jako przykład waruków odbiegających od waruków zwykle występujących w obrocie sytuację, w której w bardzo krótkich odstępach czasu zawieraych jest klika trasakcji dotyczących tego samego towaru (p. komputerów przeośych). Jeśli już po dokoaiu dostawy doszło do obiżeia cey towaru w taki sposób, że wartość trasakcji ie przekracza ostateczie limitu 20 tys. PLN, to ie wpływa to a ustaleie, kto jest zobowiązay do zapłaty podatku (art. 17 ust. 1f ustawy o VAT). Ozacza to, że p. w przypadku odstąpieia od części umowy i w kosekwecji zwrotu sprzedawcy pewej liczby komputerów, awet jeżeli wartość pozostałych urządzeń ie przekroczy kwoty 20 tys. PLN, to podatek VAT i tak adal ma 6 Biulety euro ifo (04)

7 Fiase rozliczyć abywca. Iaczej będzie w przypadku podwyższeia wartości trasakcji wówczas po przekroczeiu limitu zmieia się podmiot, który powiie rozliczyć podatek (staje się im abywca art. 17 ust. 1g ustawy o VAT). Może to dziać się p. w przypadku błędego określeia cey a etapie zawieraia umowy i jej późiejszego poprawieia za zgodą stro lub gdy astępuje zmiaa specyfikacji zamówieia a etapie realizacji umowy (p. zmiaa wybraych komputerów a modele wyższej klasy o wartości przekraczającej łączie 20 tys. PLN). Korekty rozliczeia ależy wówczas dokoać w rozliczeiu za okres, w którym dokoao dostawy tych towarów. Regulacje te zapobiegają działaiom mającym a celu omiięcie mechaizmu odwrotego opodatkowaia. Fot. Bartosz Bartosiński Rozliczeie w procedurze odwrócoego VAT Jak już wcześiej wspomiao, procedura odwrotego obciążeia podatkowego wymaga od stro szczególej staraości przy dokoywaiu kwalifikacji każdej dokoywaej trasakcji. Różice w stosuku do stadardowej metody regulowaia podatku VAT występują ie tylko a etapie rozliczeia, ale także a etapie fakturowaia. Szczególym ryzykiem jest obarczoy dostawca towarów objętych procedurą odwrotego obciążeia. To o w pierwszej kolejości musi prawidłowo zakwalifikować trasakcję, czyli zweryfikować istieie przesłaek zastosowaia aalizowaego mechaizmu. Jeżeli dostawca błędie zakwalifikuje trasakcję jako objętą mechaizmem reverse charge, wówczas poiesie odpowiedzialość za ieureguloway podatek. Puktem wyjścia do kwalifikacji trasakcji jest oczywiście ustaleie, czy jej przedmiotem są towary, w odiesieiu do których ustawodawca przewiduje mechaizm odwrotego obciążeia (art. 17 ust. 1 pkt 7 ustawy o VAT). W tym celu ależy zapozać się z treścią załączika r 11 do ustawy o VAT i ewetualie rozstrzygąć wątpliwości dotyczące kwalifikacji zestawów, o których była już mowa. Następie przedsiębiorca powiie sprawdzić status swojego kotraheta w podatku VAT. Może być tak, że: ie jest o podatikiem VAT, jest zarejestroway, ale korzysta ze zwolieia, jest zarejestroway jako podatik czyy. W dwóch pierwszych przypadkach mechaizm odwrotego obciążeia ie zajdzie zastosowaia. Ustaleie to zatem jest istote dla prawidłowego rozliczeia podatku przez dostawcę. W celu weryfikacji, czy kotrahet jest czyym podatikiem podatku VAT, moża posłużyć się oficjalym źródłem iformacji dostępym olie pod adresem mf.gov.pl. Aby ustalić statusu kokretego podmiotu, wystarczy podać jego umer idetyfikacji podatkowej (NIP). Skorzystaie z bazy dostępej pod wskazaym adresem jest ieodpłate i ie wymaga rejestracji. Weryfikacja statusu kotraheta może też zostać przeprowadzoa przez samodziele wystąpieie do właściwego aczelika urzędu skarbowego z wioskiem o potwierdzeie, czy kotrahet jest zarejestroway jako podatik VAT czyy czy zwolioy (art. 96 ust. 13 ustawy o VAT). Warto to rozważyć w szczególości w przypadku trasakcji o większej wartości. W zakresie tych przesłaek dostawca, przy zachowaiu ależytej staraości, ie powiie mieć zatem aktualie trudości. Dostawca powiie rówież zachować staraość przy ustalaiu istieia umocowaia przedstawiciela kotraheta do działaia w jego imieiu (p. pełomocictwo, prokura) i powiie móc zweryfikować dae podmiotu we właściwych rejestrach (w zależości od formy prawej CEIDG lub KRS). Wskazae jest też czytele podpisywaie wszystkich dokumetów związaych z trasakcją. Opisae akty staraości są o tyle istote, że ustawodawca w art. 17 ust. 2a ustawy o VAT przewidział mechaizm chroiący dostawcę, który zachował wszelkie iezbęde środki celem rzetelego rozliczeia podatku od dostawy. Dotyczy to jedak tylko dostawy produktów elektroiczych (telefoy, komputery przeośe, tablety, kosole). W szczególości, jeżeli pomimo zachowaia powyższych środków okaże się, że w ramach daej trasakcji a skutek działań abywcy ie zostały spełioe przesłaki zastosowaia odwrotego obciążeia, o których mowa w art. 17 ust. 1 pkt 7 ustawy o VAT (przesłaki dotyczące statusu abywcy, statusu dostawcy i ieobjęcia dostawy zwolieiem), to wówczas dostawca, który przy zachowaiu ależytej staraości ie wiedział lub ie mógł wiedzieć o tych działaiach, ie ma obowiązku rozliczeia podatku od tej dostawy. W takich przypadkach podatek musi uregulować abywca (art. 108 ust. 4 ustawy o VAT). Niestety przepis te ie odosi się do ajbardziej ewralgiczej przesłaki dotyczącej produktów elektroiczych, a miaowicie do kryterium wartościowego. Nie zostało oo bowiem ujęte w art. 17 ust. 1 pkt 7, lecz pojawia się w art. 17 ust. 2a ustawy o VAT. Poadto z przytoczoego przepisu moża skorzystać tylko pod warukiem, że zapłata astąpiła z rachuku bakowego abywcy (liczą się także płatości kartą). Do wymagań iezbędej staraości w ramach kwalifikacji trasakcji dostawca powiie zatem zaliczyć też rozliczaie trasakcji w formach iych iż gotówkowe. W przypadku trasakcji spełiających waruki zastosowaia mechaizmu odwrócoego opodatkowaia podatik-dostawca wystawia abywcy fakturę bez wskazaia Biulety euro ifo (04) 7

8 Fiase stawki podatku VAT (art. 106e ust. 4 pkt 1 ustawy o VAT). Błędem byłoby wpisaie stawki podatku 0% bądź wskazaie kwoty podatku w wysokości 0 złotych (odpowiedie pola deklaracji moża p. przekreślić). Nabywca płaci zatem ceę etto, a obowiązek rozliczeia podatku VAT zostaje przerzucoy właśie a iego. Faktura powia zawierać wyrażeie odwrote obciążeie (art. 106e ust. 1 pkt 18 ustawy o VAT). Jeżeli pomimo objęcia trasakcji procedurą odwrotego obciążeia dostawca wystawi fakturę z podatkiem VAT, to i tak ie może dokoać rozliczeia podatku ależego (art. 17 ust. 2 i 88 ust. 3a pkt 7 ustawy o VAT), i obowiązek te obciąża abywcę. Kwestia kwalifikacji trasakcji ma zatem bardzo istote zaczeie już a etapie wystawiaia faktury. Klauzula o treści odwrote obciążeie, zamieszczoa a fakturze, ie ma charakteru wiążącego, tylko iformacyjy. Podaticy dokoujący trasakcji w ramach odwrotego obciążeia bądź tacy, którzy potecjalie mogą dokoać takiej trasakcji, muszą samodzielie je aalizować w celu przygotowaia prawidłowego rozliczeia. Błęda adotacja ie ozacza, że trasakcję ależy rozliczyć a zasadach odwrotego obciążeia, jeżeli ie spełia oa przesłaek ustawowych. I odwrotie brak adotacji a fakturze ie wyłącza obowiązku odwrotego rozliczeia podatku. W praktyce przy tego typu trasakcjach szczególą ostrożość powii zachować przedsiębiorcy dokoujący zakupów elektroiki p. zakupu większej liczby komputerów czy też telefoów dla pracowików. Ta grupa trasakcji zaczie poszerza katalog przedsiębiorców, którzy potecjalie mogą spotkać się z mechaizmem odwrócoego opodatkowaia. W celu ograiczeia ryzyka ieprawidłowych rozliczeń przedsiębiorcy powii zwrócić szczególą uwagę a rzetelą aalizę tego rodzaju trasakcji. Należy pamiętać o iebezpieczeństwie związaym z pojęciem jedolitej gospodarczo trasakcji. Dokoując rozliczeia trasakcji objętej mechaizmem reverse charge, podatik- -abywca deklaruje jedocześie podatek VAT ależy wyikający z trasakcji objętej odwrotym rozliczeiem i podatek VAT aliczoy w tej samej wysokości (chyba że ie ma prawa do odliczeia aliczoego podatku VAT z daej trasakcji). Osta- teczie a skutek tych działań często ie dochodzi do wpłaty jakiejkolwiek kwoty podatku z takiej trasakcji. Skuteczość Jak wskazao a wstępie, obok działań kotrolych i zasady solidarej odpowiedzialości, aalizoway mechaizm odwrotego obciążeia podatkowego jest uzaway za jede z elemetów służących zwalczaiu adużyć w obszarze podatku VAT. Ma o zapobiegać zmiejszaiu wpływów z tego podatku związaych z asilającym się zjawiskiem oszustw podatkowych. Jedocześie rozwiązaie to jest dopiero weryfikowae pod kątem jego skuteczości. Bezdyskusyjie w zakresie, w którym jest stosoway, mechaizm odwrotego obciążeia elimiuje pole do oszustw podatkowych, przeciwko którym jest wymierzoy. Jedocześie jedak skutkuje tym, że podatek ie jest płacoy w wysokości, w jakiej trafiłby do budżetu w warukach typowego rozliczeia. Tym samym budżet państwa jest pozbawioy wpływu podatku z trasakcji objętej odwrócoym opodatkowaiem. Nadal zatem dochody są miejsze od takich, jakie powiy być realizowae a podstawie modelowej kostrukcji podatku od towarów i usług i skuteczej egzekucji zobowiązań. Co zamiee, pomimo wprowadzeia mechaizmu odwrotego opodatkowaia wpływy z podatku od towarów i usług adal systematyczie maleją, co rówież podaje w wątpliwość skuteczość tego rozwiązaia. Nie moża zapomiać, że mechaizm reverse charge obejmuje tylko ściśle określoe grupy trasakcji, a pozostałe wciąż tworzą pole do ewetualych adużyć. Wydaje się zatem, że warto rozważyć istiejące już alteratywe propozycje zapobiegające adużyciom, mające charakter systemowy. Podsumowaie Nie ulega wątpliwości, że podejmowaie działań zmierzających do elimiowaia oszustw podatkowych jest koiecze. Mechaizm odwrotego opodatkowaia z pewością likwiduje pole do adużyć, jedak tylko w wąskim zakresie, w jakim jest stosoway. Wydaje się, że działaia zapobiegające adużyciom powiy mieć charakter systemowy, a ie wybiórczy i wymierzoy tylko w kokrete braże. Przestępczość gospodarcza ma bowiem charakter dyamiczy i jej profil oraz metody są dostosowywae do aktualej sytuacji. Co istote, egatywą stroą mechaizmu odwrotego opodatkowaia jest to, że jedocześie elimiuje o realy wpływ podatku z trasakcji im objętych. Warto zatem rozważyć alteratywe rozwiązaia o charakterze systemowym. Tymczasem przedsiębiorcy muszą jedak zachować ostrożość i prawidłowo kwalifikować i rozliczać trasakcje, szczególie że zastosowaie mechaizmu odwrotego opodatkowaia poszerzoo aktualie także o obrót produktami elektroiczymi. Michał Stawiński adwokat, doktorat Wydziału Prawa, Admiistracji i Ekoomii Uiwersytetu Wrocławskiego 1 Dz. Urz. UE. L 2006 r 347, s Dyrektywa Rady 2010/23/UE z dia 16 marca 2010 r. zmieiająca dyrektywę 2006/112/UE w sprawie wspólego systemu podatku od wartości dodaej w zakresie fakultatywego i tymczasowego stosowaia mechaizmu odwrotego obciążeia w związku z dostawami iektórych usług podatych a oszustwa (Dz. Urz. UE L 2010, r 71, s. 1). 3 Dyrektywa Rady 2013/43/UE z 22 lipca 2013 r. zmieiająca dyrektywę 2006/112/UE w sprawie wspólego systemu podatku od wartości dodaej, w zakresie fakultatywego i tymczasowego stosowaia mechaizmu odwrotego obciążeia w związku z dostawami iektórych towarów i usług podatych a oszustwa (Dz. Urz. UE L 2013 r 201, s. 4). 4 Ustawa z dia 18 marca 2011 r. o zmiaie ustawy o podatku od towarów i usług oraz ustawy prawo o miarach (DzU, r 64, poz. 332). 5 Ustawa z dia 9 czerwca 2011 r. o zmiaie ustawy o podatku od towarów i usług, ustawy o zasadach ewidecji i idetyfikacji podatików i płatików oraz ustawy o trasporcie drogowym (DzU, r 134, poz. 780). 6 Ustawa z dia 7 grudia 2012 r. o zmiaie ustawy o podatku od towarów i usług oraz iektórych iych ustaw (DzU z 2013 r., poz. 35). 7 Ustawa z dia 9 kwietia 2015 r. o zmiaie ustawy o podatku od towarów i usług oraz ustawy prawo zamówień publiczych (DzU z 2015 r., poz. 605). 8 Ustawa z dia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (tj. DzU z 2011 r., r 177, poz ze zm.), dalej określaa jako ustawa o VAT. 9 Druk sejmowy r 3077, s Broszura jest dostępa pod adresem Broszura-zmiay+w+zakresie+odwrocoego- +VAT.pdf 11 Druk sejmowy r 3077, s T. Michalik, VAT. Kometarz, kometarz do art. 17 ustawy o VAT, Warszawa Ibidem. 8 Biulety euro ifo (04)

9 Działalość gospodarcza Zmiay w ustawie o rachukowości Jedostki małe Rafał Rutkowski Początek roku ozacza zazwyczaj licze zmiay przepisów ormujących wiele obszarów działalości przedsiębiorców. Rok 2016 przyiósł wyjątkowo spore zmiay w zakresie rachukowości podmiotów gospodarczych. Stało się tak za sprawą kilku aktów prawych zmieiających Ustawę z dia 29 wrześia 1994 r. o rachukowości 1. Najobszeriejsze zmiay wprowadza Ustawa z dia 23 lipca 2015 r. o zmiaie ustawy o rachukowości oraz iektórych iych ustaw 2, która weszła w życie 23 wrześia 2015 r. Większość wprowadzaych ią zmia ma zastosowaie po raz pierwszy do sprawozdań fiasowych sporządzoych za rok obrotowy rozpoczyający się od 1 styczia 2016 r. Rówocześie większość z tych przepisów może być stosowaa już w odiesieiu do sprawozdań fiasowych sporządzoych za 2015 r., zależie od idywidualych decyzji podjętych przez poszczególe podmioty. Cele zmia Podstawowym celem zmia wprowadzaych do ustawy o rachukowości jest uproszczeie księgowości małych i średich przedsiębiorstw, a tym samym zmiejszeie ich obciążeń admiistracyjych. Koieczość wprowadzeia tych przepisów wyika z obowiązku implemetacji adrzędych przepisów Uii Europejskiej wdrożeia dyrektywy Parlametu Europejskiego i Rady 2013/34/UE z dia 26 czerwca 2013 r. w sprawie roczych sprawozdań fiasowych, skosolidowaych sprawozdań fiasowych i powiązaych sprawozdań iektórych rodzajów jedostek, zmieiającej dyrektywę Parlametu Europejskiego i Rady 2006/43/WE oraz uchylającej dyrektywy Rady 78/660/EWG i 83/349/EWG 3. Najważiejsze zmiay Do ajistotiejszych zmia w ustawie o rachukowości upraszczających księgowość i sprawozdawczość małych i średich przedsiębiorstw ależą: wyodrębieie spośród podmiotów zobowiązaych do stosowaia przepisów ustawy o rachukowości owej kategorii tzw. jedostek małych oraz określeie przysługujących im szczególych uprawień; ustaleie wzoru sprawozdaia fiasowego i zakresu zawartych w im iformacji dla jedostek małych 4 ; rozszerzeie grupy jedostek, które ie muszą kwalifikować i ujmować w księgach rachukowych umów leasigu zgodie z ustawą o rachukowości; jedostki takie stosują wówczas w tym zakresie zasady określoe w przepisach o podatku dochodowym; zwolieie większej iż dotychczas grupy podmiotów z obowiązku stosowaia przepisów wykoawczych do ustawy o rachukowości w sprawie szczegółowych zasad uzawaia, metod wycey, zakresu ujawiaia i sposobu prezetacji istrumetów fiasowych; dopuszczeie dla wybraych jedostek, spełiających określoe w ustawie kryteria możliwości, ieustalaie aktywów i rezerw z tytułu odroczoego podatku dochodowego. Podstawowym celem zmia wprowadzaych do ustawy o rachukowości jest uproszczeie księgowości małych i średich przedsiębiorstw, a tym samym zmiejszeie ich obciążeń admiistracyjych. Część z tych zmia, a przykład te dotyczące wprowadzeia do ustawy kategorii jedostki małej oraz określeia dla iej zasad uproszczoej sprawozdawczości, staowi jedocześie realizację procesu dostosowaia przepisów krajowych do rozwiązań wspólotowych. Kilka zmia dotyczy wszystkich podmiotów prowadzących księgi rachukowe, bez względu a skalę ich działalości. Są to m.i.: zmiay w zakresie stosowaia zasad rachukowości, dotyczące p. ujawiaia w sprawozdaiach fiasowych dodatkowych iformacji, prawa do iestosowaia w pewych okoliczościach określoych przepisów ustawy, czy wprowadzeie zasady istotości; zrówaie okresu dokoywaia odpisów kosztów zakończoych prac rozwojowych prowadzoych a włase potrzeby oraz wartości firmy powstałej przy połączeiu spółek metodą abycia z okresem ich ekoomiczej użyteczości; usuięcie z ustawy o rachukowości pojęcia strat i zysków adzwyczajych oraz wyiku zdarzeń (operacji) adzwyczajych w odiesieiu do podmiotów iych iż baki, ubezpieczyciele i SKOK-i; jest to rozwiązaie zgode z międzyarodowymi zasadami rachukowości. Ustawa z dia 23 lipca 2015 r. oraz kilka iych ustaw zmieiających ustawę o rachukowości wprowadzają do iej szereg iych miejszych bądź większych zmia, w tym o charakterze porządkowym lub dotyczących specyficzych grup podmiotów. Ze względu a ich szczegółowość, ograiczoy krąg adresatów, a przede wszystkim charakter i cel iiejszego artykułu, ie będą oe szerzej omawiae. Biulety euro ifo (04) 9

10 Działalość gospodarcza Fot. Bartosz Bartosiński Dla porządku warto tylko wspomieć w tym miejscu, że zmiay te dotyczą p.: grup kapitałowych i sporządzaych przez ie skosolidowaych sprawozdań fiasowych, w obszarze defiiowaia iektórych pojęć, podlegaia obowiązkowi kosolidacji itp.; biegłych rewidetów i badaia sprawozdań fiasowych, w szczególości w odiesieiu do celu badaia sprawozdaia fiasowego, treści wydawaej przez biegłego rewideta opiii czy rozszerzeia katalogu jedostek zobowiązaych do badaia sprawozdań fiasowych o krajowe istytucje płaticze i istytucje pieiądza elektroiczego; dopuszczeia prowadzeia księgowości w uproszczoej formie, w postaci tzw. uproszczoej ewidecji przychodów i kosztów, przez określoe podmioty działające a podstawie ustawy o działalości pożytku publiczego i wolotariacie; wprowadzeia do ustawy, poprzez dodaie całego rozdziału, regulacji akładających szczególe obowiązki a przedsiębiorstwa działające w przemyśle wydobywczym oraz zajmujące się wyrębem lasów pierwotych, w postaci wymogu sporządzaia przez ie sprawozdań z płatości a rzecz admiistracji publiczej; przepisy te są owością w polskim ustawodawstwie i wyikają bezpośredio z rozwiązań zawartych we wdrażaej Dyrektywie Uii Europejskiej. Jedostki małe Jedą z ważiejszych zmia w ustawie o rachukowości w 2015 r. było wprowadzeie kolejej kategorii podmiotów, jaką są tzw. jedostki małe. Należy traktować to jako kotyuację zmia zapoczątkowaych w 2014 r. ustawą z dia 11 lipca 2014 r. o zmiaie ustawy o rachukowości 5, która wprowadziła i określiła pojęcie tzw. jedostki mikro. Podobie jak ma to miejsce w przypadku jedostek mikro, o zakwalifikowaiu podmiotu do kategorii jedostek małych decydują wielkości podstawowych parametrów ekoomiczych określających skalę prowadzoej przez te podmioty działalości gospodarczej. Podejście przyjęte w tym zakresie w przepisach krajowych zgode jest z rozwiązaiami zawartymi we wdrażaej dyrektywie Parlametu Europejskiego i Rady 2013/34/ UE z dia 26 czerwca 2013 r. Zgodie z kryteriami zawartymi w zmieioej ustawie o rachukowości, do kategorii jedostek małych zalicza się: 1) te z wymieioych rodzajów jedostek, które spełiają iżej podae waruki: a) spółki hadlowe kapitałowe (tz. spółki z ograiczoą odpowiedzialością i spółki akcyje), w tym rówież te w fazie orgaizacji; b) iektóre spółki hadlowe osobowe, tz. spółki jawe, w których przyajmiej jede ze wspólików ie jest osobą fizyczą, a także spółki komadytowe i spółki komadytowo- -akcyje; c) spółki cywile, w których przyajmiej jede ze wspólików ie jest osobą fizyczą; d) osoby fizycze, spółki cywile osób fizyczych, spółki jawe osób fizyczych oraz spółki parterskie, jeżeli ich przychody etto ze sprzedaży towarów, produktów i operacji fiasowych za poprzedi rok obrotowy wyiosły co ajmiej rówowartość w walucie polskiej 1 ml 200 tys. euro; e) oddziały przedsiębiorców zagraiczych w rozumieiu przepisów Ustawy o swobodzie działalości gospodarczej; f) ie osoby prawe, jeżeli jedostki te w roku obrotowym, za który sporządzają sprawozdaie fiasowe, oraz w roku poprzedzającym te rok obrotowy, a w przypadku jedostek rozpoczyających działalość albo prowadzeie ksiąg rachukowych w sposób określoy ustawą w roku obrotowym, w którym rozpoczęły działalość albo prowadzeie ksiąg rachukowych w sposób określoy ustawą, ie przekroczyły co ajmiej dwóch z astępujących trzech wielkości: 17 ml zł w przypadku sumy aktywów bilasu a koiec roku obrotowego, 34 ml zł w przypadku przychodów etto ze sprzedaży towarów i produktów za rok obrotowy, 50 osób w przypadku średioroczego zatrudieia w przeliczeiu a pełe etaty; 2) osoby fizycze, spółki cywile osób fizyczych, spółki jawe osób fizyczych oraz spółki parterskie, które stosują przepisy ustawy o rachukowości a zasadzie dobrowolości, tz. takie podmioty, których przychody etto ze sprzedaży towarów, produktów i operacji fiasowych za poprzedi rok obrotowy są iższe iż rówowartość w walucie polskiej 1 ml 200 tys. euro, a które podjęły taką decyzję i zawiadomiły o tym właściwy urząd skarbowy, w stosuku do których orga zatwierdzający podjął decyzję o sporządzaiu sprawozdań fiasowych w sposób uproszczoy, według wzoru i wymogów dopuszczoych w ustawie o rachukowości. Jedostkami małymi są rówież te jedostki, spośród wymieioych wyżej, które: 10 Biulety euro ifo (04)

11 Działalość gospodarcza 1) za poprzedi rok obrotowy sporządziły sprawozdaie fiasowe a zasadach dopuszczoych dla jedostek małych (m.i. wg wzoru w załącziku r 5 do ustawy o rachukowości), oraz 2) w roku obrotowym, za który sporządzają sprawozdaie fiasowe, albo w roku poprzedzającym te rok obrotowy przekroczyły dwie z wymieioych wyżej wielkości. Przepisów upraszczających sprawozdawczość jedostek małych, bez względu a skalę prowadzoej działalości, ie mogą stosować m.i. takie podmioty, jak: baki, SKOK-i, zakłady ubezpieczeiowe, fudusze iwestycyje i emerytale, emiteci papierów wartościowych dopuszczoych, ubiegających się lub zamierzających ubiegać się o dopuszczeie do obrotu a ryku regulowaym lub w alteratywym systemie obrotu, jedostki sektora fiasów publiczych. Uproszczeia księgowości jedostek małych Jak już zostało wspomiae, podstawowym celem wyodrębieia wśród podmiotów prowadzących księgi rachukowe miejszych jedostek, jest adaie im szczególych uprawień upraszczających rachukowość i sprawozdawczość, a przez to zmiejszeie ich obciążeń admiistracyjych. Uproszczeia, z których mogą korzystać jedostki małe, to przede wszystkim: stosowaie specjalego wzoru określającego moco ograiczoy zakres iformacji wykazywaych w sprawozdaiu fiasowym przez jedostki, które podjęły decyzję o stosowaiu uproszczeń (załączik r 5 do ustawy o rachukowości); możliwość iesporządzaia zestawieia zmia w kapitale (fuduszu) własym oraz rachuku przepływów pieiężych; prawo do iewykazywaia w sprawozdaiu z działalości wskaźików iefiasowych oraz iformacji dotyczących zagadień środowiska aturalego i zatrudieia. Podmioty kwalifikujące się do kategorii jedostek małych mogą rówież korzystać z iych uproszczeń, o których będzie mowa w dalszej części artykułu. Prawo do iestosowaia wybraych przepisów ustawy o rachukowości Koleją grupą zmia, która zostaie omówioa łączie, jest rozszerzeie zakresu jedostek, które mogą ie stosować iektórych szczególych przepisów ustawy o rachukowości. Zwolieia, o których tu mowa, dotyczą trzech wspomiaych już a wstępie obszarów, tj.: kwalifikowaia i ujmowaia w księgach rachukowych umów leasigu; w tym przypadku uprawioe jedostki mogą ie ujmować takich umów zgodie z ustawą o rachukowości, a według przepisów podatkowych; ze zwolieia tego przed wprowadzoymi zmiaami mogły korzystać podmioty, których sprawozdaia fiasowe ie podlegały obowiązkowi badaia przez biegłego rewideta; rozszerzeia a większą grupę podmiotów zwolieia ze stosowaia przepisów zawartych w Rozporządzeiu Miistra Fiasów z dia 12 grudia 2001 r. w sprawie szczegółowych zasad uzawaia, metod wycey, zakresu ujawiaia i sposobu prezetacji istrumetów fiasowych 6 ; przed zmiaą ustawy zwolioe w tym zakresie były podmioty, których sprawozdaia fiasowe ie podlegały obowiązkowi badaia przez biegłego rewideta, dopuszczeia możliwości ieustalaia przez uprawioe jedostki aktywów i rezerw z tytułu odroczoego podatku dochodowego. Powyższe zwolieia mogą stosować a zasadzie dobrowolego wyboru jedostki, które za poprzedi rok obrotowy ie przekroczyły co ajmiej dwóch z astępujących trzech wielkości: 1) 17 ml zł w przypadku sumy aktywów bilasu a koiec roku obrotowego, 2) 34 ml zł w przypadku przychodów etto ze sprzedaży towarów i produktów za rok obrotowy, 3) 50 osób w przypadku średioroczego zatrudieia w przeliczeiu a pełe etaty. Ustawodawca wprowadził jedak w zakresie tych zwolień pewe wyjątki, które dodatkowo ieco różią się w każdym z trzech przypadków. Z powyższych uproszczeń ie mogą korzystać m.i. takie jedostki, jak: baki, SKOK-i, ubezpieczyciele i reasekuratorzy, fudusze iwestycyje i emerytale, emiteci papierów wartościowych dopuszczoych, zamierzających ubiegać się lub ubiegających się o dopuszczeie do obrotu a rykach regulowaych, emiteci papierów wartościowych dopuszczoych do obrotu w alteratywym systemie obrotu, krajowe istytucje płaticze, istytucje pieiądza elektroiczego. Z możliwości stosowaia przepisu dotyczącego kwalifikowaia umów leasigu zostały poadto wyłączoe jedostki sektora fiasów publiczych, poza jedostkami samorządu terytorialego. Przepisu odoszącego się do istrumetów fiasowych ie mogą stosować jedostki mikro, które z wycey aktywów i pasywów w wartości godziwej lub według skorygowaej cey abycia zostały jedak zwolioe osobym przepisem. Zmiay w zasadach rachukowości Warto jeszcze omówić ieco szerzej kilka zmia obejmujących podstawowe zasady rachukowości, które obowiązują wszystkie podmioty stosujące przepisy ustawy o rachukowości. Nowym zapisem w ustawie o rachukowości, który pojawił się w 2015 r., jest wprowadzeie zasady akazującej jedostkom przedstawiaie w iformacji dodatkowej staowiącej elemet sprawozdaia fiasowego wszelkich dodatkowych iformacji, które są iezbęde do spełieia wymogu rzetelego i jasego przedstawieia ich sytuacji majątkowej i fiasowej oraz wyiku fiasowego. Kolejy doday do ustawy przepis modyfikujący podstawowe zasady rachukowości akazuje jedostce w wyjątkowych przypadkach iestosowaie określoego przepisu ustawy, jeżeli jego zastosowaie ie pozwoliłoby a rzetele i jase przedstawieie sytuacji majątkowej i fiasowej oraz wyiku fiasowego. W takim przypadku jedostka w iformacji dodatkowej uzasadia przyczyy iezastosowaia przepisu oraz określa wpływ, jaki iezastosowaie przepisu wywiera a obraz sytuacji majątkowej i fiasowej oraz wyik fiasowy tej jedostki. Zasada istotości W 2015 r. do obowiązujących podstawowych zasad rachukowości została dodaa Biulety euro ifo (04) 11

12 Działalość gospodarcza Fot. Bartosz Bartosiński owa w polskim prawie zasada istotości. Polega oa a uzawaiu iformacji wykazywaych w sprawozdaiu fiasowym i skosolidowaym sprawozdaiu fiasowym za istote, jeżeli ich pomiięcie lub ziekształceie mogą wpływać a decyzje podejmowae a ich podstawie przez użytkowików tych sprawozdań. Jedocześie ie moża uzać poszczególych pozycji za ieistote, jeżeli wszystkie ieistote pozycje o podobym charakterze łączie uzaje się za istote (art. 4 ust. 4a). W ustawie ie zajdziemy jedak ai wskazówek, ai kryteriów ocey iformacji pod kątem ich istotości dla sprawozdaia fiasowego. Przeliczeie a walutę polską iektórych wielkości wyrażoych w euro Ustawą z dia 23 lipca 2015 r. zmieioo zasady przeliczaia iektórych wielkości wyrażoych w ustawie o rachukowości w euro, dokoując jedocześie ujedoliceia przepisów obowiązujących w tym zakresie w ustawach o podatkach dochodowych (od osób fizyczych i zryczałtowaym). Mowa tutaj o przeliczaiu kwot dotyczących kwalifikowaia iektórych podmiotów do kategorii jedostek mikro oraz powstaia obowiązku lub dobrowolego stosowaia zasad rachukowości określoych w ustawie. Po zmiaie przepisów wartości te wyrażoe w euro przelicza się a walutę polską po średim kursie ogłoszoym przez Narodowy Bak Polski, a pierwszy dzień roboczy paździerika roku poprzedzającego rok obrotowy. Zmiaa ta zalazła zastosowaie po raz pierwszy do przeliczaia przychodów osiągiętych w 2015 r. Podsumowaie Stosowaie uproszczeń wprowadzoych w 2015 r. do ustawy o rachukowości ie jest obowiązkiem, a jedyie szczególym prawem przyzawaym ustawą. Podmioty, które wybiorą stosowaie któregoś z tych rozwiązań, powiy zapisać te fakt w swojej polityce rachukowości. Należy mieć rówież a uwadze to, że ustawa o rachukowości od dawa dopuszczała w ramach przyjętych przez jedostkę zasad rachukowości stosowaie pewych uproszczeń. Pod warukiem jedak, że ie wywierało to istotie ujemego wpływu a rzetele i jase przedstawieie jej sytuacji majątkowej i fiasowej oraz wyik fiasowy. Podobie jest w przypadku owych uproszczeń dopuszczoych dla małych i średich przedsiębiorstw. Stosowaie ich w księgowości i sprawozdawczości ie zwalia takich podmiotów z przestrzegaia adrzędych zasad rachukowości p. ostrożej wycey czy memoriału. Nie jest też regułą, że stosowaie uproszczeń będzie zawsze korzyste z puktu widzeia samego przedsiębiorstwa lub jego otoczeia. Kwestię tę ależy rozpatrywać idywidualie dla każdego podmiotu. Przykładem jest zrezygowaie z wykazywaia w księgach rachukowych umów leasigu fiasowego, które wpływa a wielkość sumy bilasowej, zmieia wskaźiki zadłużeia. Będzie to miało istote zaczeie dla kredytodawców, którzy mogą wymagać w takich okoliczościach uzupełieia przekazywaych iformacji lub sporządzeia dodatkowych sprawozdań. Podobie ieustalaie aktywów i rezerw a podatek odroczoy powoduje przesuięcie pomiędzy okresami sprawozdawczymi wysokości wyiku fiasowego wykazywaego w rachuku zysków i strat, co może spowodować iewłaściwe decyzje podejmowae odośie podziału wypracowaego zysku. Rezygacja przez przedsiębiorstwo ze sporządzaia rachuku przepływów pieiężych, który jest jedym z bardziej wartościowych elemetów sprawozdaia fiasowego, pozbawia osoby podejmujące decyzje wielu ważych iformacji istotych z puktu widzeia zarządzaia, w tym dotyczących bezpieczeństwa fiasowego, które jest ie tylko kluczem do powodzeia przedsiębiorstwa, ale też iekiedy decyduje o możliwości kotyuowaia jego działalości. Wobec zmiejszeia roli iformacyjej sprawozdawczości ustawowej większego zaczeia będzie abierała ajprawdopodobiej wewętrza rachukowość zarządcza. Postępujące ograiczaie wymogów stawiaych sprawozdawczości fiasowej, dotyczące coraz większej grupy podmiotów, może rówież powodować wzrost obaw o wystarczalość zabezpieczeia iteresów osób trzecich, obiżać pewość oraz bezpieczeństwo obrotu gospodarczego. W takich okoliczościach wskazaa może okazać się pomoc biegłego rewideta, jako iezależego podmiotu poświadczającego, zwiększającego wiarygodość uczestików ryku. Rafał Rutkowski biegły rewidet 1 DzU 2013, poz. 330, z póź. zm. 2 DzU 2015, poz Dz. Urz. UE L 182 z r., s Wzór staowi załączik r 5 do ustawy o rachukowości. 5 DzU 2014, poz DzU 2001, r 149, poz. 1674, z póź. zm. 12 Biulety euro ifo (04)

13 Prawo Zmiay w prawie autorskim Implemetacja uijej polityki Jarosław Jastrzębski W ostatich latach Uia Europejska kładzie szczególy acisk a rozwój jedolitego ryku cyfrowego oraz harmoizację przepisów prawa państw człokowskich w zakresie zarządzaia prawami autorskimi i prawami pokrewymi oraz ochroy samej twórczości. Cetrum uwagi staje się obecie zapewieie w graicach wyzaczoych prawem europejskim i międzyarodowym jak ajszerszego i ajłatwiejszego dostępu do utworów i przedmiotów praw pokrewych, atomiast kwestia zapewieia moopolu autorskiego i ochroy praw wielkich kocerów foograficzych czy też producetów marek odzieżowych przechodzi powoli a drugi pla priorytetów Komisji Europejskiej, czy też samych państw człokowskich. Przepisy uije Wyrazem takiej polityki są dyrektywy ostatio implemetowae do krajowego porządku prawego, tj. dyrektywa 2001/29/WE Parlametu Europejskiego i Rady z dia 22 maja 2001 r. w sprawie harmoizacji iektórych aspektów praw autorskich i pokrewych w społeczeństwie iformacyjym 1, dyrektywa 2006/115/WE Parlametu Europejskiego i Rady z dia 12 grudia 2006 r. w sprawie prawa ajmu i użyczeia oraz iektórych praw pokrewych prawu autorskiemu w zakresie własości itelektualej 2, oraz dyrektywa Parlametu Europejskiego i Rady 2012/28/UE z dia 25 paździerika 2012 r. w sprawie iektórych dozwoloych sposobów korzystaia z utworów osierocoych 3. Przedmiotem regulacji wyżej wskazaych przepisów są w szczególości: optymalizacja przepisów prawa o dozwoloym użytku publiczym; wprowadzeie wyagrodzeia za wypożyczeia bibliotecze; umożliwieie korzystaia z tzw. utworów osierocoych; wprowadzeie mechaizmu korzystaia z utworów iedostępych w obrocie hadlowym. Taki kieruek zmia prawa europejskiego i rozwoju polityki w dziedziie własości itelektualej zajduje rówież swoje odzwierciedleie m.i. w treści Strategii jedolitego ryku cyfrowego przedstawioej w maju 2015 r. przez Komisję Europejską. Zgodie z tym dokumetem, KE pragie zapewić Europejczykom dostęp do legalej oferty treści, a jedocześie zagwaratować autorom i iym posiadaczom praw lepszą ochroę i godziwe wyagrodzeie. Jak się wydaje, takie staowisko wpasowuje się w długotermiową wizję prawa autorskiego w Uii Europejskiej, opartą a takich filarach i jedocześie założeiach, jak: zwiększeie dostępu do treści w całej Uii Europejskiej; wprowadzeie wyjątków w dziedziie praw autorskich w iowacyjym i itegracyjym społeczeństwie; tworzeie uczciwszej kokurecji; walka z piractwem. KE pragie zapewić Europejczykom dostęp do legalej oferty treści, a jedocześie zagwaratować autorom i iym posiadaczom praw lepszą ochroę i godziwe wyagrodzeie. Ta politycza zapowiedź zmia w podejściu do stosowaia prawa autorskiego zajduje swoje odzwierciedleie we wioskach ustawodawczych i iicjatywach polityczych, które zostały przedstawioe przez Komisję Europejską w ostatim czasie i uwzględiają wszystkie wyiki kosultacji społeczych. Pozytywemu tredowi zmia uległa ostateczie 4 rówież Polska, dokoując z diem 20 listopada 2015 r. owelizacji ustawy z dia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewych (pełe wejście w życie z diem 1 styczia 2016 r.) 5. Przedmiotowa owelizacja w zaczym stopiu przyczyia się do grutowej przebudowy dotychczasowych form dozwoloego użytku publiczego utworów, które co do zasady podlegają ochroie prawa autorskiego. Oprócz zmia mających charakter czysto porządkujący lub doprecyzowujący, dotyczących m.i. ieistotych gospodarczo aktów reprodukcji, staowiących elemet procesu techologiczego czy agrań efemeryczych orgaizacji radiowych i telewizyjych, możemy zaleźć także zmiay, które w zaczym stopiu modyfikują przewidziae aktualie wyjątki od ochroy prawo-autorskiej utworów. Proces techologiczy Zgode z orzeczictwem 6 Uii Europejskiej, tymczasowe akty zwielokrotiaia utworów wiążące się m.i. z tworzeiem tzw. kopii ekraowych oraz kopii w pamięci podręczej a twardym dysku komputera, które są tworzoe przez użytkowika końcowego chociażby podczas przeglądaia stroy iteretowej, ależą do kategorii wyjątków od pełej ochroy praw autorskich. Wyjątek te pozwala a korzystaie z Iteretu, które to korzystaie z atury rzeczy ierozerwalie wiąże się czyościami tymczasowego zwielokrotiaia (sporządzaia kopii) utworów. W przeciwieństwie do tej tedecji reprezetowaej w europejskiej myśli prawej, w polskim prawie autorskim dotychczas zajdowało się rozwiązaie 7, zgodie z którym było dozwoloe zwielokrotiaie utworów jedyie w sytuacji, kiedy czyość ta była główą i podstawową częścią procesu techologiczego. Takie rozwiązaie wyikało jedakże z błędego zrozumieia agielskiej oraz fracuskiej wersji językowej dyrektywy 2001/29/ WE Parlametu Europejskiego i Rady z dia 22 maja 2001 r. w sprawie harmoizacji iektórych aspektów praw autorskich i pokrewych w społeczeństwie iformacyjym, gdyż ie uwzględioo w samej regulacji przesłaki tymczasowości takie- Biulety euro ifo (04) 13

14 Prawo Fot. Bartosz Bartosiński go działaia, które może prowadzić do iezamierzoego zwielokrotieia czyjegoś utworu. Ostatia owelizacja prawa autorskiego usuwa tę iezgodość pomiędzy polskimi przepisami dotyczącymi prawa autorskiego a regulacjami Uii Europejskiej w tym zakresie. Tym samym, zgodie ze zmieioymi przepisami prawa krajowego, całkowicie dopuszczale i iewymagające zgody twórcy jest tymczasowe zwielokrotieie utworu, o charakterze przejściowym lub icydetalym, iemające samodzielego zaczeia gospodarczego, a staowiące itegralą i iezbędą część procesu techologiczego, którego celem jest wyłączie umożliwieie: przekazu utworu w systemie teleiformatyczym pomiędzy osobami trzecimi przez pośredika lub; zgodego z prawem korzystaia z utworu. Przy czym przez zgode z prawem korzystaie z utworu rozumie się takie korzystaie z utworów, które będzie się mieściło w ramach dozwoloego użytku utworów lub będzie wymagało uzyskaia zgody twórcy czy też iego podmiotu uprawioego z tytułu praw autorskich i zawarcia odpowiediej umowy licecyjej. Dzięki dostosowaiu polskiego prawa autorskiego do orm uijych, działaia zarówo osób prywatych, jak i przedsiębiorców polegające a przeglądaiu stro iteretowych (z ag. browsig), a także wprowadzaie do pamięci podręczej komputera czy iych urządzeń mobilych, p. tabletu, smartfoa (z ag. cachig), ie wymagają uzyskiwaia każdorazowej zgody uprawioego z tytułu praw autorskich, awet jeśli w wyiku tych czyości dojdzie do zwielokrotieia utworu, do którego ie posiadamy praw autorskich czy też praw licecyjych. Opłaty za sprzedaż utworów Zgodie z postaowieiami dyrektywy Rady 93/98/EWG z dia 29 paździerika 1993 r. w sprawie harmoizacji czasu ochroy prawa autorskiego i iektórych praw pokrewych 8, czas trwaia majątkowych praw autorskich ie jest ieograiczoy i powiie wyosić w stosuku do utworów literackich lub artystyczych 70 lat, licząc od daty śmierci autora utworu. Podobe zasady przyjęto w prawodawstwie europejskim rówież w stosuku do utworów audiowizualych czy filmowych. Po upływie tego okresu majątkowe prawa autorskie do utworu wygasają, zaś sam utwór przechodzi do tzw. domey publiczej (z ag. public domai) i korzystaie z iego jest wówczas iczym ie ograiczoe. Podobe zasady obowiązują w polskim porządku prawym, przy czym, co warto podkreślić, jeszcze do 1 styczia 2016 r. istiało w krajowych regulacjach polskich zjawisko, które w omeklaturze prawej było azywae domaie public payat. Pod tym pojęciem krył się obowiązek wszystkich działających a tereie Rzeczpospolitej Polskiej producetów oraz wydawców utworów iekorzystających z ochroy autorskich praw majątkowych 9 do przekazywaia a rzecz Fuduszu Promocji Twórczości wpłat wyoszących od 5 do 8% wpływów brutto ze sprzedaży egzemplarzy tych utworów. Wskazae rozwiązaie ie dało się jedak pogodzić z ideą swobodego korzystaia z utworów, co do których prawa autorskie wygasły, oraz z coraz powszechiejszymi w Uii Europejskiej licecjami otwartymi 10. Istytucja domaie public payat miała bowiem charakter daiy publiczej przezaczoej a cele wspieraia rozwoju twórczości i kultury. Jedakże z wpływów pochodzących z tytułu produkcji lub wydawictwa fiasowao rówież działalość samego Fuduszu Promocji Twórczości państwowego fuduszu celowego. Rozwiązaie to ie zajdowało swojego odpowiedika ai w regulacjach międzyarodowych, ai tym bardziej w żadej z regulacji europejskich dotyczących praw autorskich. Tym samym z diem 1 styczia 2016 r. zlikwidowao ie tylko sam fudusz, ale rówież opłatę za korzystaie z utworów, do których przecież trudo jest zaleźć uprawioych z tytułu praw autorskich 11. Tym samym ratio legis utrzymywaia tego typu przepisów upadło. Czas trwaia majątkowych praw autorskich ie jest ieograiczoy i powiie wyosić w stosuku do utworów literackich lub artystyczych 70 lat, licząc od daty śmierci autora utworu. Dozwoloy użytek publiczy Zakres dozwoloego użytku publiczego w prawie polskim jest ściśle związay z wiążącymi Polskę przepisami prawa międzyarodowego i europejskiego, które określają, jakiego rodzaju wyjątki w zakresie praw wyłączych mogą ustaowić ustawodawcy krajowi. Podstawowe zaczeie w tym wypadku mają postaowieia Aktu paryskiego Kowecji bereńskiej o ochroie dzieł literackich i artystyczych 12, Porozumieia w sprawie hadlowych aspektów praw własości itelektualej 13, czy też w końcu dyrektyw uijych, w tym przede wszystkim wspomiaej już a łamach iiejszego artykułu dyrektywy 2001/29/WE. Te akt prawy poza jedym wyjątkiem obligatoryjym określa bowiem listę fakultatywych wyjątków, które państwa człokowskie UE mogą włączyć do swoich porządków prawych. Polska, jak do tej pory, implemetowała 14 Biulety euro ifo (04)

15 Prawo 18 z 20 wyjątków przewidziaych przez wskazaą dyrektywę, w tym wszystkie dotyczące ajważiejszych zagadień praktyczych. Poadto przepisy dyrektywy 2001/29/WE zezwalają państwom człokowskim a pewego rodzaju autoomię pod względem przepisów prawa autorskiego i ustaowieie w swoim wewętrzym porządku prawym iych wyjątków dotyczących p. aalogowego korzystaia z utworów i przedmiotów praw pokrewych. Celem ajowszej owelizacji prawa autorskiego, która ostateczie weszła w życie 1 styczia 2016 r., jest zatem lepsze dostosowaie prawa krajowego do dyrektyw uijych oraz realizacja polityki kulturalej państwa wymagającej zapewieia możliwie szerokiego legalego dostępu do utworów i przedmiotów praw pokrewych, przy jedoczesym zachowaiu odpowiediego poziomu ochroy praw twórców. Jest to w pełi zgode chociażby z treścią pkt 31 preambuły dyrektywy 2001/29/WE, w której stwierdza się, że ależy zabezpieczyć właściwą rówowagę praw i iteresów zarówo między różymi kategoriami podmiotów praw autorskich, jak i między imi a użytkowikami przedmiotów objętych tą ochroą. Tym samym w polskim porządku prawym obowiązuje szereg wyłączeń od zasady pełej ochroy praw autorskich, które azwao ogólie dozwoloym użytkiem publiczym. Wyłączeia te przysługują istytucjom publiczym, osobom prawym i iym podmiotom zbiorowym, w odróżieiu od dozwoloego użytku prywatego, przyależego tylko osobom prywatym. Jedym z przykładów tych wyjątków jest tzw. dozwoloy użytek iformacyjy, pozwalający a ograiczeie praw autorskich ze względu a iteres publiczy przejawiający się w potrzebie dostępu do iformacji. Dotychczasowe przepisy pozwalały a korzystaie przez prasę, radio, telewizję jedyie z aktualych artykułów. Nowelizacja prawa autorskiego zmieiła zakres korzystaia a artykuły a aktuale tematy politycze, gospodarcze lub religije, chyba że zostało wyraźie zastrzeżoe, że ich dalsze rozpowszechiaie jest zabroioe. W porówaiu z poprzedio obowiązującą ustawą owela ograiczyła tę formę dozwoloego użytku, gdyż owy przepis w tym zakresie wprowadza możliwość wyłączeia przez uprawioego dalszego korzystaia z użytku iformacyjego jego artykułów, poprzez umieszczeie zastrzeżeia o zakazie rozpowszechiaia swoich tekstów. Kolejym wyjątkiem od pełiej ochroy praw autorskich jest dozwoloy użytek uczeliay, który w obecym kształcie ustaawia licecję ustawową a rzecz istytucji aukowych i oświatowych. Podmioty te mogą korzystać z rozpowszechioych utworów w celach dydaktyczych lub dla prowadzeia własych badań oraz mogą sporządzać w tym celu egzemplarze fragmetów rozpowszechioego utworu. Nowela zawęża jedak krąg podmiotów mogących powoływać się a tę formę dozwoloego użytku. Z dozwoloego użytku określoego w tym przepisie ie mogą korzystać p. firmy szkoleiowe, thik-thaki czy fudacje prowadzące działalość społeczą. Poszerzoo atomiast zakres przedmiotowy tej formy dozwoloego użytku, tz. zakresem dozwoloego zwielokrotiaia objęto ie tylko, jak dotychczas, fragmety rozpowszechioych utworów, ale całe drobe rozpowszechioe utwory i fragmety utworów większych. Nowela prawa autorskiego rozszerza rówież możliwość korzystaia z dozwoloego użytku uczeliaego a kopie elektroicze i pozwala a ich udostępiaie olie (e-learig) dla ograiczoego kręgu osób zidetyfikowaych przez korzystającego, czyli p. studetów mających idywidualy logi i hasło do stroy z materiałami dydaktyczymi. Poieważ takie formy wyłączeń, jak dozwoloy użytek utworów przyależy bibliotekom, szkołom i archiwom, czy też dozwoloy użytek utworów osierocoych lub utworów iedostępych w obrocie hadlowym, dotyczą działalości istytucji publiczych, takich jak szkoły, uczelie wyższe, jedostki aukowe i istytucje kultury, ależy przejść (w związku z tematyką iiejszego opracowaia) do omówieia takich form dozwoloego użytku utworów, które mogą mieć istote zaczeie dla fukcjoowaia samych przedsiębiorstw i osób prawych. Wskazując jedyie, że w zakresie pozostałych form wyłączeń od pełej ochroy praw autorskich doprowadzoo do pełej harmoizacji krajowego porządku prawego z regulacjami zawartymi w przepisach dyrektywy 2001/29/WE Parlametu Europejskiego i Rady z dia 22 maja 2001 r. w sprawie harmoizacji iektórych aspektów praw autorskich i pokrew- ych w społeczeństwie iformacyjym, dyrektywy 2006/115/WE Parlametu Europejskiego i Rady z dia 12 grudia 2006 r. w sprawie prawa ajmu i użyczeia oraz iektórych praw pokrewych prawu autorskiemu w zakresie własości itelektualej, czy też dyrektywy Parlametu Europejskiego i Rady 2012/28/UE z dia 25 paździerika 2012 r. w sprawie iektórych dozwoloych sposobów korzystaia z utworów osierocoych. Obowiązujące prawo cytatu staowi ograiczeie wyłączego prawa autorskiego a rzecz wykorzystywaia cudzej twórczości w działalości aukowej, dydaktyczej, publicystyczej oraz artystyczej. Komercyje wykorzystaie cytatu Obowiązujące prawo cytatu staowi ograiczeie wyłączego prawa autorskiego a rzecz wykorzystywaia cudzej twórczości w działalości aukowej, dydaktyczej, publicystyczej oraz artystyczej 14. W brzmieiu sprzed owelizacji prawa autorskiego, prawo cytatu zawierało jedak kilka ograiczeń iewystępujących w dyrektywie 2001/29/WE. Obowiązujące do iedawa przepisy w zakresie tzw. prawa cytatu zawężały dozwoloy użytek dopuszczoy przez wymieioą dyrektywę, ograiczając możliwość cytowaia jedyie do urywków utworów i drobych utworów w całości. Jedakże w dyrektywie 2001/29/WE Parlametu Europejskiego i Rady z dia 22 maja 2001 r. w sprawie harmoizacji iektórych aspektów praw autorskich i pokrewych w społeczeństwie iformacyjym ie występowały tego typu ograiczeia ilościowe, co jedak ie ozaczało, że rozmiar cytatu mógł przekraczać graice wyzaczoe uczciwymi praktykami w zakresie korzystaia z cudzej twórczości. Poadto polskie prawo autorskie jeszcze do iedawa zezwalało a posługiwaie się cytatem wyłączie w sytuacji, gdy celem cytatu było wyjaśiaie, aaliza krytycza, auczaie lub prawa gatuku twórczości 15. Tymczasem Biulety euro ifo (04) 15

16 Prawo Fot. Bartosz Bartosiński dyrektywa 2001/29/WE ie zawiera zamkiętego katalogu celów cytatu, posługując się jedyie przykładowo takimi przypadkami stosowaia tej istytucji, jak recezja czy krytyka. Warto przy tym zazaczyć, że cytowaia ie ależy utożsamiać jedyie z utworami literackimi; w wymiarze praktyczym a tzw. prawo cytatu może powołać się każdy, kto chciałby w jedym z celów cytatów skorzystać z fragmetu utworu audiowizualego (filmu), czy awet całej fotografii. Wykorzystaie cytatu jest dopuszczale rówież ie tylko w działalości o profit, lecz też w takiej działalości, która będzie ukierukowaa a uzyskaie zysku (korzyści materialej). Ostatia owelizacja prawa autorskiego rozszerza zakres prawa cytatu poprzez wyraźe wskazaie możliwości cytowaia w całości utworów plastyczych oraz fotograficzych, a ie tylko urywków utworów i drobych utworów w całości oraz poprzez wskazaie iezamkiętego celu korzystaia z prawa cytatu przez zapis, że wyjaśiaie, polemika, aaliza krytycza i aukowa, auczaie lub prawa gatuku twórczości są jedyie przykładowymi wskazaiami dopuszczalego celu uzasadiającego korzystaie z prawa cytatu. W uzasadieiu ostatiej owelizacji prawa autorskiego 16 wskazuje się, że ie, iewskazae wprost w projektowaym przepisie cele cytatu, podobie jak w kostrukcji zawartej w dyrektywie, powiy być podobe do wyżej wymieioych. Istote jest rówież dodaie przepisu legalizującego korzystaie z utworów w celu potrzeby parodii, pastiszu lub karykatury, w zakresie uzasadioym prawami tych gatuków twórczości. Prezetacja utworu dla celów reklamy Regulacja krajowego prawa autorskiego dotycząca wykorzystywaia utworów dla celów reklamy w poprzedio obowiązującym brzmieiu umożliwiała wykorzystaie rozpowszechioych egzemplarzy utworów dla celów reklamy publiczej wystawy bądź publiczej sprzedaży. Przepis prawa autorskiego dotyczący takiej formy dozwoloego użytku utworów chroioych prawie staowił tak aprawdę implemetację przepisów dyrektywy 2001/29/ WE. Jedakże krajowe przepisy prawe były zaczie bardziej restrykcyje iż przepisy prawa Uii Europejskiej, gdyż ie zezwalały a takie wykorzystywaie utworów, które miało posłużyć promocji wystaw i sprzedaży olie, pomimo że wskazae przepisy uije wyraźie taką możliwość dopuszczały. Postulaty zmiay istiejącego stau rzeczy były zresztą podoszoe w trakcie kosultacji środowiskowych 17. Nowelizacja prawa autorskiego, która weszła w życie z diem 20 listopada 2015 r., w jedym przepisie ujmuje zarówo prezetację utworu dla celów reklamy produktów komercyjych, jak i sytuację reklamy p. galerii czy wystaw, które chcą promować swoje zbiory. Celem owej regulacji jest rówież umożliwieie promocji publiczych wystaw oraz sprzedaży za pośredictwem Iteretu, poprzez rezygację z posługiwaia się w treści przepisu pojęciem egzemplarz utworu, rozumiaym jako jego fizyczie istiejąca, materiala aalogowa kopia. Ozacza to, że p. sklep iteretowy przedstawiający zdjęcie produktu podlegającego ochroie prawoautorskiej w celu zobrazowaia kosumetowi przedmiotu trasakcji, może powoływać się a tak ukształtoway wyjątek od pełej ochroy praw autorskich. Poadto zmiaa ta pozwoli a promowaie olie wystawy, a której zajdują się ekspoaty, które ie zostały wcześiej za zezwoleiem twórcy w jakikolwiek sposób publiczie udostępioe. Dodatkowo korzystaie z utworów w opisaym przypadku jest możliwe ie tylko w materiałach opublikowaych w celu promocji wystawy lub sprzedaży, lecz rówież we wszystkich materiałach rozpowszechioych w tym celu. Staowi to, ogółem rzecz biorąc, logiczą kosekwecję rozszerzeia zakresu dozwoloego użytku a działaia promocyje prowadzoe w Iterecie. Kieruek zmia Opisae zmiay prawa autorskiego staowią jedyie początek zmia w tej dziedziie prawa plaowaych a 2016 r. W iedalekiej przyszłości kieruek zmia prawa autorskiego, iicjoway główie działaiami Komisji Europejskiej, będzie zmierzać do wprowadzeia ułatwień licecyjych dla wszystkich użytkowików, p. w formie rozszerzoych zbiorowych licecji. Regulacje te, chociaż dotyczą iych zagadień prawa autorskiego iż opisae w iiejszym artykule, pokazują tedecję rozwojową, gdzie główą osią regulacji i przedmiotem ochroy staje się ie tylko twórca, lecz rówież użytkowik końcowy i odbiorca twórczości. Podkreśleia wymaga fakt, że regulacje dotyczące rozszerzoych zbiorowych licecji są coraz powszechiejsze w krajach człokowskich Uii Europejskiej 18, kształtowały się z powodzeiem w państwach ordyckich przez dłuższy czas w zupełie odmieym otoczeiu prawym i społeczym. Ich wprowadzeie w Polsce powio zostać poprzedzoe szeroką debatą z udziałem wszystkich zaiteresowaych, atomiast wydaje się, że właściwym mometem a wprowadzeie tych zmia będzie implemetacja w ajbliższym czasie do krajowego porządku prawego dyrektywy Parlametu Europejskiej i Rady 2014/26/ UE z dia 26 lutego 2014 r. w sprawie zbiorowego zarządzaia prawami autorskimi i prawami pokrewymi oraz udzielaia licecji wieloterytorialych dotyczących praw do utworów muzyczych a potrzeby ich wykorzystaia a iteretowym polu eksploatacji a ryku wewętrzym 19, której termi implemetacji upływa w diu 10 kwietia 2016 r. Biorąc rówież pod uwagę aktuale cele polityki kulturalej Polski, zmierzające do zapewieia jak ajszerszego legalego dostępu do twórczości (przy poszaowaiu praw 16 Biulety euro ifo (04)

17 Prawo twórców), rówież i te zmiay powiy się doczekać szybkiej implemetacji do krajowego porządku prawego. Jarosław Jastrzębski radca prawy prowadzący idywidualą kacelarię prawą w Warszawie 1 Dz. Urz. WE L 167 z 22 czerwca 2001 r., s. 10; Dz. Urz. UE Polskie wydaie specjale, rozdz. 17, t. 1, s Dz. Urz. UE L 376 z 27 grudia 2006 r., s Dz. Urz. UE L 299 z 27 paździerika 2012 r., s Termi implemetacji dyrektyw upłyął w diu 1 maja 2004 r., oraz, w stosuku do dyrektywy Parlametu Europejskiego i Rady 2012/28/UE, w diu 29 paździerika 2014 r. 5 Ustawa z dia 11 wrześia 2015 r. o zmiaie ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewych oraz ustawy o grach hazardowych (DzU z 2015 r., poz. 1639). 6 Wyrok TSUE z dia 4 paździerika 2011 r. w połączoych sprawach C-403/08 i C-429/08 Football Associatio Premier League Ltd., wyrok TUSE z dia 5 czerwca 2014 r. w sprawie C-360/13 Public Relatios Cosultats Associatio Ltd. 7 Art ustawy z dia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewych (DzU z 2006 r., r 90, poz. 631, z póź. zm.). 8 Dz. Urz. L 290 z r., s Jako przykład tego typu utworów moża wskazać film Noc żywych trupów w reż. George A. Romero, prod. 1968, czy też książkę Duma i uprzedzeie Jae Austi, wydaą w 1813 r. 10 Licecja bezpośredio zezwalająca a kopiowaie oraz modyfikowaie utworu przez wszystkich, bez ograiczeń do poszczególych osób (prawych lub fizyczych), przy zachowaiu szczegółowych waruków wymagaych przez tę kokretą licecję. W przeciwieństwie do licecji o charakterze zamkiętym, która udzielaa jest określoemu podmiotowi, licecja otwarta staowi de facto składaą przez dyspoeta majątkowych praw autorskich deklarację gotowości udostępieia a określoych warukach utworu wszystkim. 11 Rejestr takich dzieł zaczęła jako jeda z pierwszych prowadzić Filmoteka Narodowa, a liście tej moża zaleźć p. taki utwór audiowizualy (film), jak Ludzie bez jutra z 1921 r. jego autor adal pozostaje iezay. 12 DzU z 1990 r., r 82, poz DzU z 1996 r., r 32, poz E. Traple za: J. Barta, R. Markiewicz (red.), Prawo autorskie i prawa pokrewe. Kometarz, Warszawa 2011, s Na prawa gatuku twórczości może się powołać ktoś, kto chce stworzyć utwór ależący do określoego gatuku, p. kabaret parodiujący czyjś film. Bez użycia fragmetu tego filmu w ogóle ie moża byłoby stworzyć daego przedstawieia parodiującego. Żeby móc legalie korzystać z czyjejś twórczości, moża się powołać właśie a tzw. prawa gatuku twórczości, jakimi są pastisz czy parodia. 16 Druk sejmowy r Przyp. Polska Izba Książki, Stowarzyszeie Filmowców Polskich Związek Autorów i Producetów Audiowizualych. 18 Przykład to Wielka Brytaia (art. 116b Copyright, Desigs ad Patets Act, doday a mocy Eetrprise ad Regulatory Reform Act z 2013 r.), Czechy (art. 101 ust. 9 czeskiej ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewych) oraz Węgry (art. 87 węgierskiej ustawy o prawie autorskim). 19 Dz. Urz. UE L 84 z 26 lutego 2014 r., s. 72. Prawo Środki spożywcze specjalego przezaczeia medyczego Nowe wymogi dla FSMP Katarzya Gęsiak Już iedługo, bo 20 lipca 2016 r., zaczą obowiązywać przepisy Rozporządzeia Parlametu Europejskiego i Rady (UE) r 609/ ustaawiające owe wymogi dotyczące m.i. składu i zakowaia środków spożywczych specjalego przezaczeia medyczego (z ag. Food for Special Medical Purposes FSMP). Celem przyjęcia tej regulacji jest w szczególości ujedoliceie podejścia orgaów krajowych państw człokowskich Uii Europejskiej w sprawach dotyczących kwalifikacji poszczególych środków spożywczych do określoych, zdefiiowaych przez prawo kategorii. Ujedoliceie to ma w kosekwecji gwaratować podmiotom działającym a ryku produktów spożywczych zwłaszcza małym i średim przedsiębiorstwom większą pewość co do prawa i zasad rządzących obrotem żywością specjalego przezaczeia medyczego. Stara owa defiicja W rozporządzeiu r 609/2013 została wprowadzoa owa defiicja FSMP. Zgodie z art. 2 ust. 2 lit. g), środkiem spożywczym specjalego przezaczeia medyczego jest żywość specjalie przetworzoa lub żywość o specjalym składzie przezaczoa do dietetyczego odżywiaia pacjetów, w tym iemowląt, stosowaa pod adzorem lekarza; jest oa przezaczoa do wyłączego lub częściowego żywieia pacjetów z ograiczoą, upośledzoą lub zaburzoą zdolością przyjmowaia, trawieia, wchłaiaia, metabolizowaia lub wydalaia zwykłej żywości lub iektó rych składików odżywczych zawartych w tej żywości lub jej metabolitach, lub pacjetów z iymi uzasadioymi medyczie wymagaiami żywieiowymi, w przypadku których dietetycze odżywiaie ie może zostać osiągięte jedyie przez zmiaę ormalej diety. Biulety euro ifo (04) 17

18 Prawo Fot. Bartosz Bartosiński Z pozoru zatem wspomiaa owa defiicja ie różi się od obecie obowiązującej, która zajduje się w 33 obowiązującego w Polsce Rozporządzeia Miistra Zdrowia w sprawie środków spożywczych specjalego przezaczeia żywieiowego 2 dietetycze środki spożywcze specjalego przezaczeia medyczego staowią kategorię środków spożywczych specjalego przezaczeia żywieiowego, które zostały odpowiedio przetworzoe lub przygotowae i są przezaczoe do dietetyczego odżywiaia pacjetów pod adzorem lekarza ( ) są przezaczoe do wyłączego lub częściowego żywieia pacjetów ograiczoą, upośledzoą lub zaburzoą zdolością przyjmowaia, trawieia, wchłaiaia, metabolizowaia lub wydalaia zwykłych środków spożywczych lub iektórych składików odżywczych w ich zawartych, lub metabolitów ( ) są stosowae rówież w odżywiaiu dietetyczym pacjetów z iymi ustaloymi medyczie wymagaiami żywieiowymi wyikającymi z ich stau zdrowia, jeżeli odżywiaie dietetycze ie może być stosowae tylko poprzez modyfikację ormalej diety, podawaie iych środków spożywczych specjalego przezaczeia żywieiowego lub przez połączeie obu tych metod. Zasadiczo różica pomiędzy ową i starą defiicją FSMP sprowadza się do tego, że w owej defiicji zostało doprecyzowae, iż FSMP mogą być przezaczoe rówież dla iemowląt, a poadto ie zawiera oa zapisu dotyczącego podawaia iych środków specjalego przezaczeia żywieiowego, co wyika z faktu, że w Rozporządzeiu 609/2013 w ogóle zre- zygowao z tej ogólej kategorii środków spożywczych (tj. żywości specjalego przezaczeia żywieiowego). Jakie jest zatem praktycze zaczeie owej defiicji FSMP? Odpowiedź a to pytaie możemy zaleźć w preambule do Rozporządzeia 609/2013, gdzie czytamy, że żywość specjalego przezaczeia medyczego jest jedak przezaczoa do dietetyczego odżywiaia pacjetów z ograiczoą, upośledzoą lub zaburzoą zdolością p. do przyjmowaia zwykłego jedzeia z powodu kokretej choroby, zaburzeia lub schorzeia. Wyraźie zatem zostały tutaj podkreśloe: 1) fukcja dietetyczego odżywiaia, jaką mają spełiać FSMP, w przeciwieństwie do p. suplemetów diety, których zadaiem jest jedyie uzupełieie ormalej diety brakującymi witamiami czy iymi składikami iemającymi jedak zadaia odżywiaia dietetyczego, oraz Różica pomiędzy ową i starą defiicją FSMP sprowadza się do tego, że w owej defiicji zostało doprecyzowae, iż FSMP mogą być przezaczoe rówież dla iemowląt. 2) grupa odbiorców, dla których przezaczoe są FSMP, czyli pacjeci, w przeciwieństwie do grupy docelowej p. dla suplemetów diety, które z założeia są przezaczoe dla osób zdrowych, a ie dla pacjetów. Warto zazaczyć, że termi pacjet ie został zdefiioway w Rozporządzeiu 609/2013, jedak zasade wydaje się posiłkowaie w tym przypadku defiicją przedstawioą w Przewodiku dotyczącym środków spożywczych specjalego przezaczeia medyczego w kotekście artykułu 3 Rozporządzeia (UE) r 609/ opracowaym przez Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywości (EFSA Europea Food Safety Authority), zgodie z którą pacjetem jest osoba (w tym iemowlę i małe dziecko), dotkięta określoą chorobą, dysfukcją lub iym staem medyczym. Praktyczego zaczeia owej defiicji ależy w kosekwecji upatrywać w ogra- iczeiu swobody kwalifikowaia wprowadzaego do obrotu środka spożywczego jako FSMP w sytuacji, gdy ze względu a swój skład w rzeczywistości ie posiada o właściwości odżywiaia dietetyczego, lecz p. właściwości uzupełiaia iedoborów określoych witami czy składików mieralych. Kiedy FSMP, a kiedy ie? Nie ulega wątpliwości, że pomimo wprowadzoych w defiicji FSMP zmia, kwalifikacja daego środka spożywczego do odpowiediej kategorii może być adal problematycza dla przedsiębiorców. W zamyśle uijego prawodawcy pomocą w takich sytuacjach mają służyć akty wykoawcze, opracowae przez Komisję Europejską (KE), zgodie z delegacją z art. 3 lit. b) Rozporządzeia 609/2013, adającego KE uprawieia do decydowaia o kwalifikacji żywości do poszczególych kategorii. Uprawieia Komisji Europejskiej w zakresie wydawaia aktów prawych przesądzających o kwalifikacji środków spożywczych a podstawie wspomiaego art. 3 lit. b) Rozporządzeia 609/2013, zaktualizują się po 20 lipca 2016 r. Praca ad decyzjami dotyczącymi kwalifikacji produktów będzie się odbywała we współpracy z EFSA, będącym orgaem doradczym Komisji w sprawach żywości. Obecie trwają prace ad stworzeiem praktyczego przewodika dotyczącego środków spożywczych specjalego przezaczeia medyczego w kotekście ocey merytoryczej ich właściwości przez Komisję Europejską z udziałem EFSA. W ramach tych prac w paździeriku 2015 r. EFSA wydała opiię aukową Przewodik dotyczący środków spożywczych specjalego przezaczeia medyczego w kotekście artykułu 3 Rozporządzeia (UE) r 609/2013. W tym dokumecie zostały opracowae wytycze dotyczące zagadień związaych z kwalifikacją środków spożywczych jako FSMP, z którymi Komisja Europejska będzie mogła występować do EFSA po 20 lipca 2016 r. w celu uzyskaia merytoryczej opiii dla wykoywaia swoich uprawień przewidziaych w art. 3 Rozporządzeia 609/2013. W praktyce ozacza to, że dokoując kwalifikacji żywości jako FSMP, Komisja Europejska i EFSA będą brały pod uwagę astępujące kryteria: 1) dostateczego scharakteryzowaia produktu, tj. możliwość kwalifikacji jako FSMP w zakresie, w jakim dostępe i- 18 Biulety euro ifo (04)

19 Prawo Już teraz zresztą moża zaobserwować radykalizację podejścia GIS w sprawach propoowaych przez przedsiębiorców kwalifikacji środków spożywczych jako FSMP. Coraz częściej bowiem zdarza się, że orga te, korzystając z możliwości przeprowadzeia w astępstwie dokoaego powiadomieia postępowaia wyjaśiającego mającego a celu m.i. ustaleie właściwego statusu daej żywości, kwestiouje propoowaą kwalifikację jako FSMP i rekomeduje jej zmiaę a suplemet diety. Argumetem podoszoym przez GIS jest w szczególości brak właściwości zaspokajaia szczególych potrzeb żywieiowych pacjetów przez takie produkty. Staowisko to może mieć praktycze przełożeie a sytuację produktów aktualie wprowadzaych do obrotu jako FSMP, a których tak przyjętą kwalifikację Główy Ispektor Saitary zakwestioował. Jak bowiem czytamy w art. 21 Rozporządzeia 609/2013 określającym środki przejformacje pozwalają a dokłade określeie produktu, z uwzględieiem cech mogących mieć istote zaczeie dla kwalifikacji produktu jako FSMP; 2) możliwość kwalifikacji jako FSMP w zakresie, w jakim choroba/dysfukcja/ sta medyczy, w przypadku których produkt ma być stosoway, zostały wystarczająco scharakteryzowae, tj. w zakresie, w jakim dostępe iformacje pozwalają a rozróżieie pomiędzy pacjetami, dla których przezaczoy jest day produkt, a osobami, dla których produkt ie jest przezaczoy; 3) możliwość kwalifikacji jako FSMP w zakresie, w jakim pacjeci cierpiący a daą chorobę/dysfukcję lub których sta medyczy jest szczególy, co uzasadia dietetycze odżywiaie z wykorzystaiem daego produktu: a) ie mają możliwości albo mają trudość z przyjmowaiem, trawieiem, absorbcją, metabolizowaiem lub wydalaiem zwykłych pokarmów lub iektórych składików zawartych w tych pokarmach lub ich metabolitów, albo b) mają szczególe medyczie uzasadioe wymagaia żywieiowe, właściwe dla daej choroby/dysfukcji/ stau medyczego, które ie mogą być realie zaspokojoe poprzez modyfikację ormalej diety, tj. w zakresie, w jakim jest iemożliwym, iecelowym lub iebezpieczym dla pacjetów, dla których jest przezaczoy day produkt, spożywaie wyłączie środków spożywczych (w tym żywości wzbogacoej i suplemetów diety), iych iż FSMP, a także w zakresie, w jakim tacy pacjeci mogliby poieść żywieiowe lub kliicze szkody wyikające ze spożywaia wyłączie środków spożywczych (w tym żywości wzbogacoej i suplemetów diety), iych iż FSMP; 4) możliwość kwalifikacji jako FSMP w zakresie szczególej roli, jaką spełia day produkt w dietetyczym odżywiaiu pacjetów z określoą chorobą/dysfukcją/staem medyczym, w szczególości w zakresie, w jakim produkt jest róży od lub bardziej właściwy iż środki spożywcze ie iż FSMP, biorąc pod uwagę jego skład, wskazaia do stosowaia oraz zaleceia dotyczące stosowaia (w tym model kosumpcji), tj. w zakresie, w jakim produkt różi się od środków spożywczych (w tym żywości wzbogacoej i suplemetów diety), które ie są FSMP ze względu a jego skład, proces produkcji, formę fizyczą, drogę podaia, model kosumpcji lub z jakiegokolwiek iego powodu. Poadto przy oceie zaczeie będzie miała możliwość kwalifikacji produktu jako FSMP w zakresie, w jakim spożywaie produktu w ramach dietetyczego odżywaia pacjetów, dla których produkt jest przezaczoy, jest koiecze lub bardziej celowe lub bezpiecziejsze iż spożywaie wyłączie środków spożywczych (w tym żywości wzbogacoej i suplemetów diety), które ie są FSMP, lub jest związae z odżywczymi lub kliiczymi korzyściami dla pacjeta; zaczeie będą miały rówież powody, dla których produkt wymaga stosowaia pod adzorem lekarza; 5) możliwość kwalifikacji jako FSMP ze względu a jakiekolwiek potecjale ograiczeia w spożywaiu, tj. w zakresie, w jakim produkt może być iebezpieczy w przypadku spożycia przez osoby ie iż wyłączie pacjeci, dla których produkt jest przezaczoy. Nie ulega wątpliwości, że pomimo wprowadzoych w defiicji FSMP zmia, kwalifikacja daego środka spożywczego do odpowiediej kategorii może być adal problematycza dla przedsiębiorców. Oprócz ww. kryteriów mających zaczeie przy kwalifikacji produktów jako FSMP, przewodik EFSA określa także wytycze dotyczące rodzaju i zakresu iformacji, do przedstawieia których będą zobowiązai przedsiębiorcy ubiegający się o zakwalifikowaie środków spożywczych do kategorii FSMP. W ramach wymagaych iformacji odoszących się do poszczególych produktów, przedsiębiorcy mogą być zobowiązai do podaia m.i. właściwości chemiczych i fizyczych środka spożywczego, źródła pochodzeia jego składików, procesu produkcji czy charakterystyki choroby oraz pacjetów, dla których będzie o przezaczoy. Nowe FSMP a staowisko GIS W kotekście wspomiaych zmia dotyczących kwalifikacji żywości do kategorii środków spożywczych specjalego przezaczeia medyczego asuwa się stosukowo jasa kokluzja, że wejście w życie przepisów Rozporządzeia 609/2013 przyczyi się do ograiczeia swobody przedsiębiorców w prowadzeiu obrotu żywością o statusie FSMP. Aktualie to przedsiębiorca dokoujący powiadomieia Główego Ispektora Saitarego (GIS) o wprowadzeiu żywości do obrotu decyduje o jej statusie. W kosekwecji, a ryku zajdują się rówież produkty fukcjoujące jako FSMP, w rzeczywistości jedak iemające właściwości dietetyczego odżywiaia pacjetów. Ze względu a zbliżający się termi obowiązywaia przepisów Rozporządzeia 609/2013, ależy spodziewać się, że sytuacja ta iedługo ulegie zmiaie. Moża odieść wrażeie, że itecją prawodawcy uijego jest ustaowieie takich zasad kwalifikacji środków spożywczych do kategorii FSMP, aby w szczególości wyelimiować przypadki wprowadzaia do obrotu w charakterze środków spożywczych specjalego przezaczeia medyczego produktów posiadających cechy suplemetów diety czy żywości wzbogacaej. Biulety euro ifo (04) 19

20 Prawo ściowe, żywość obecie fukcjoująca a ryku jako FSMP, iespełiająca wymagań tego Rozporządzeia, ale spełiająca wymagaia określoe w Dyrektywie r 2009/39/WE 4 (z której zaczerpięta została defiicja FSMP w polskim Rozporządzeiu Miistra Zdrowia w sprawie środków spożywczych specjalego przezaczeia żywieiowego) i wprowadzoa a ryek lub etykietowaa przed 20 lipca 2016 r., może adal pozostać w obrocie do wyczerpaia zapasów. W kosekwecji, jeżeli GIS już teraz kwestiouje status żywości zgłaszaej jako FSMP, po diu 20 lipca 2016 r. ie będzie oa uzaa za spełiającą wymogi wciąż jeszcze obowiązującej Dyrektywy 2009/39/WE i, teoretyczie, ie będzie mogła pozostawać w obrocie do wyczerpaia zapasów, lecz powia zostać z obrotu wycofaa. Katarzya Gęsiak radca prawy Kacelaria Kodrat i parterzy 1 Rozporządzeie Parlametu Europejskiego i Rady (UE) r 609/2013 z dia 12 czerwca 2013 r. w sprawie żywości przezaczoej dla iemowląt i małych dzieci oraz żywości specjalego przezaczeia medyczego i środków spożywczych zastępujących całodzieą dietę, do kotroli masy ciała, oraz uchylające dyrektywę Rady 92/52/EWG, dyrektywy Komisji 96/8/WE, 1999/21/WE, 2006/125/ WE i 2006/141/WE, dyrektywę Parlametu Europejskiego i Rady 2009/39/WE oraz rozporządzeia Komisji (WE) r 41/2009 i (WE) r 953/2009 (Dz. Urz. L 181 z r., s. 35). 2 Rozporządzeie Miistra Zdrowia z dia 16 wrześia 2010 r. w sprawie środków spożywczych specjalego przezaczeia żywieiowego (DzU 2015, poz. 1026). 3 Scietific ad techical guidace o foods for special medical purposes i the cotext of Article 3 of Regulatio (EU) No 609/2013 (EFSA Joural 2015;13(11):4300); dokumet dostępy a stroie EFSA pod adresem: Dyrektywa Parlametu Europejskiego i Rady 2009/39/WE z dia 6 maja 2009 r. w sprawie środków spożywczych specjalego przezaczeia żywieiowego (Dz. Urz. UE L 124 z r., s ). Prawo Nowe regulacje w prawie wyrobów medyczych Co czeka wytwórców i dystrybutorów sprzętu medyczego Katarzya Kroer Braża wyrobów medyczych to bardzo iowacyja i dyamiczie rozwijająca się dziedzia a pograiczu auki, techiki i medycyy. W ślad za szybkim rozwojem rozwiązań medyczych, za pomocą których diagozuje się, leczy i łagodzi przebieg wielu chorób, są tworzoe i aktualizowae regulacje prawe, chroiące przed ryzykami zarówo pacjetów, jak i użytkowików. Podstawy prawe W Polsce podstawowym aktem prawym regulującym kwestie związae z wyrobami medyczymi jest Ustawa o wyrobach medyczych z 20 maja 2010 r. 1, dzięki której wdrożoo do aszego porządku prawego trzy dyrektywy uije dotyczące wyrobów do diagostyki i vitro 2, aktywych wyrobów medyczych do implatacji 3 oraz wyrobów medyczych do różego przezaczeia 4. Zmiay wyikające z owelizacji Po sześciu latach obowiązywaia wspomiaej ustawy, ustawodawca staął przed koieczością jej pierwszej zaczącej owelizacji. Główymi powodami wprowadzeia zmia były: koieczość zaktualizowaia tego aktu po kilku latach doświadczeń wyikających z jego stosowaia w praktyce oraz potrzeba dostosowaia ustawy do owych przepisów uijych. Chodzi przede wszystkim o Decyzję Komisji Europejskiej r 2010/227/ UE 5, rozporządzeie wykoawcze Komisji Europejskiej w sprawie wyzaczaia i adzorowaia jedostek otyfikowaych 6 oraz Rozporządzeie Komisji Europejskiej dotyczące szczególych wymagań dla aktywych wyrobów medyczych do implatacji oraz wyrobów medyczych produkowaych z tkaek pochodzeia zwierzęcego 7. Ustawa o zmiaie ustawy o wyrobach medyczych oraz iektórych iych ustaw 8 weszła w życie 20 lutego 2016 r., z wyjątkiem art. 100, który w owym brzmieiu będzie obowiązywał od 20 marca 2016 r. Poza ustawą weszły w życie lub zostały zmieioe licze akty wykoawcze, czyli rozporządzeia do zmieioej ustawy. Spośród wielu wprowadzoych w ustawie poprawek i uzupełień zaczącą zmiaą dla podmiotów działających a ryku wyrobów medyczych jest ałożeie a zagraiczych przedsiębiorców wykoujących działalość gospodarczą a terytorium Rzeczpospolitej Polskiej w formie oddziału obowiązku dokoywaia przez ie powiadomień o wprowadzaych wyrobach oraz obowiązku współpracy z Prezesem Urzędu Rejestracji Produktów Lecziczych, Wyrobów Medyczych i Produktów Biobójczych (dalej: URPL) w za- 20 Biulety euro ifo (04)

21 Prawo kresie bezpieczeństwa wyrobów. Takie obowiązki mieli do tej pory importerzy lub dystrybutorzy mający siedzibę a terytorium Polski. Koleja waża zmiaa dotyczy medyczych laboratoriów diagostyczych i iych podmiotów świadczących usługi z zakresu diagostyki medyczej. Od lutego muszą oe dokoywać zgłoszeia wytworzoego przez siebie wyrobu medyczego do diagostyki i vitro do URPL. Zmiaa dotyczy medyczych laboratoriów diagostyczych i iych podmiotów świadczących usługi z zakresu diagostyki medyczej. Z kolei z obowiązku powiadamiaia URPL o wprowadzeiu wyrobu zostali zwoliei dystrybutorzy i importerzy wyrobów wykoywaych a zamówieie oraz wyrobów dołączaych do produktów lecziczych, które były oceiae łączie z im i zostały uwzględioe w pozwoleiu a dopuszczeie do obrotu produktu lecziczego. Po raz pierwszy do ustawy wprowadzoo regulacje dotyczące sprzedaży wysyłkowej wyrobów medyczych. Miało to a celu objęcie ustawą i wyelimiowaie z obrotu wyrobów sprzedawaych przez Iteret, które ie spełiają wymagań zasadiczych, czyli wymagań dotyczących projektowaia i wytwarzaia wyrobów w taki sposób, aby były bezpiecze dla pacjetów i które mogą staowić zagrożeie dla potecjalych użytkowików, w szczególości osób starszych i gorzej wykształcoych. Obecie wyroby sprzedawae w sieci, tak jak wszystkie ie wyroby medycze, będą musiały zostać ozakowae zakiem CE, a usługodawcy, czyli ajczęściej sklepy iteretowe zapewiające środki porozumiewaia się a odległość, będą obowiązae, a żądaie Prezesa URPL, iezwłoczie udostępić dae dotyczące wyrobów i podmiotów prowadzących sprzedaż wysyłkową wyrobów, w celu umożliwieia sprawowaia adzoru. Ie waże uaktualieie dotyczy opłat i termiów. Całkowicie zwolioo z opłat procedurę powiadamiaia URPL. Rówie ważą poprawką wychodzącą aprzeciw uczestikom ryku wyrobów medyczych jest wydłużeie termiów a uzupełieie lub poprawieie złożoych do urzędu wiosków. Dotychczas Prezes URPL wzywał jedokrotie podmioty do uzupełieia lub poprawieia wiosków w termiie ie krótszym iż 7 di. W praktyce było to ajczęściej 7 di. Od lutego wzywa do uzupełieia lub poprawieia zgłoszeia w termiie 14 di, a w przypadku powiadomieia w termiie 30 di od dia otrzymaia wezwaia. Warto też wspomieć o wybraych kosekwecjach aruszeń przepisów, zmiaie uległy bowiem rówież sakcje kare przewidziae ustawą. Na przykład kara za wprowadzeie do obrotu błędie ozakowaych wyrobów z maksymalych 2 lat pozbawieia wolości została zmiejszoa do roku. Natomiast w przypadku iedokoaia zgłoszeia i powiadomieia oraz zmia do ich doprecyzowao, że wykroczeiem będzie ie tylko sam fakt ich iedokoaia, ale rówież fakt iedokoaia ich w ustawowym termiie. Do ustawy wprowadzoo regulacje dotyczące sprzedaży wysyłkowej wyrobów medyczych. Koleja zmiaa, która może mieć istote zaczeie dla różych podmiotów działających w zakresie wytwarzaia i dystrybucji wyrobów medyczych, dotyczy ozakowaia i istrukcji obsługi. Wyroby przezaczoe do używaia a terytorium Rzeczpospolitej Polskiej powiy mieć istrukcje używaia w języku polskim, jedak do tej pory wyroby przezaczoe do używaia dostarczoe profesjoalym użytkowikom, a przykład pracowikom służby zdrowia lub laboratoriów, mogły mieć ozakowaia lub istrukcje w języku agielskim. Nowe przepisy zmieiły tę zasadę, staowiąc, że językiem podstawowym dla tych dokumetów, awet jeżeli z wyrobów będą korzystali profesjoaliści, powiie być język polski. Nowa regulacja daje możliwość dostarczeia świadczeiodawcy wyrobów z ozakowaiem lub istrukcją w języku agielskim, ale tylko w sytuacji, gdy taki podmiot wyrazi a to pisemą zgodę. Tę zmiaę postulowała m.i. prokuratura w związku z poważymi astępstwami iedostarczeia użytkowikom istrukcji używaia w języku polskim. Stosowaie tej regulacji w praktyce może być dosyć trude, poieważ dostawcy muszą występować o wspomiaą wyżej zgodę dla każdego z wyrobów. Biorąc dodatkowo pod uwagę asekuracyją postawę podmiotów lecziczych, trudo liczyć a to, żeby takie zgody były wydawae powszechie, więc ostatecze koszty owych opakowań i istrukcji obciążą wytwórców, importerów lub dystrybutorów. Nowe przepisy zalazły się także w obszarze adzoru ad wyrobami i icydetów medyczych. Została dodaa p. orma, zgodie z którą podmioty uprawioe do zgłoszeia icydetu medyczego oraz osoba poszkodowaa w jego wyiku (człoek rodziy w imieiu osoby poszkodowaej) będą mogły wystąpić do Prezesa URPL z wioskiem o udzieleie iformacji o wyikach postępowaia wyjaśiającego dotyczącego icydetu medyczego. Z kolei Prezes URPL będzie mógł wystąpić do podmiotu zgłaszającego icydet o udostępieie próbek wyrobu, którego dotyczy icydet, w celu przeprowadzeia iezbędych specjalistyczych badań mających ustalić przyczyy i skutki icydetu. Ustawodawca przewidział rówież koieczość przesyłaia do URPL raportu o błędach użytkowych awet w przypadkach, gdy ie doprowadziły oe do śmierci Fot. Bartosz Bartosiński Biulety euro ifo (04) 21

22 Prawo lub poważego pogorszeia stau zdrowia, jeżeli wytwórca stwierdzi zaczy wzrost występowaia takich błędów lub że mogą oe doprowadzić do takich skutków. Modyfikacjom i uzupełieiom uległy rówież przepisy dotyczące ocey kliiczej i badaia kliiczego. Ustawodawca określił, że wiosek o pozwoleie a przeprowadzeie badaia kliiczego może dotyczyć badaia więcej iż jedego wyrobu medyczego. Nowym obowiązkiem będzie dołączeie do wiosku o wydaie pozwoleia projektu ozakowaia oraz istrukcji używaia wyrobu. Zrezygowao atomiast z koieczości dołączeia umowy zawieraej między stroami biorącymi udział w badaiu. Nowe zobowiązaie ałożoo atomiast a sposora, czyli wytwórcę odpowiedzialego za podjęcie, prowadzeie i fiasowaie badaia kliiczego. Do sprawozdaia końcowego z badaia kliiczego będzie o musiał dołączyć opiie iezależych ekspertów oraz tabelarycze zestawieie zdarzeń i działań iepożądaych. Nowelizacja pociągęła za sobą bardzo szerokie zmiay w zakresie zasad i sposobu autoryzowaia jedostek otyfikowaych, czyli podmiotów odpowiedzialych za oceę zgodości. Zmiay te mają weryfikować zgodość wyrobu z przepisami prawa i odpowiedimi ormami. Zgodie z uzasadieiem owelizacji zmiay dotyczące jedostek mają usprawić sprawowaie ad imi adzoru, a uprawieia adzorcze i kotrole z zakresu adzoru będzie sprawował miister właściwy do spraw zdrowia we współpracy z Prezesem URPL. Dodatkowo rozszerzeiu i ujedoliceiu w skali całej Uii Europejskiej uległa procedura ocey jedostki wioskującej o udzieleie autoryzacji. W związku z tym, że procedura oraz dalszy adzór ad jedostkami wymagają zaczego akładu pracy orgaów krajowych, w zmiaach przewidziao rówież wprowadzeie opłat za złożeie wiosku za udzieleie autoryzacji, za odowieie autoryzacji i za rozszerzeie jej zakresu. W ustawie zaplaowao także kilka przepisów o charakterze deregulacyjym. Między iymi zrezygowao z wymogu dołączaia odpisu z Krajowego Rejestru Sądowego lub wypisu z Cetralej Ewidecji Działalości Gospodarczej przy zgłoszeiach i powiadomieiach. Dla wyrobów wykoaych a zamówieie i wyrobów medyczych do diagostyki i vitro zrezygowao ze sporządzaia opisu wyrobu i jego przewidziaego zastosowaia w języku agielskim, podawaia kodu omeklatury wyrobów medyczych oraz umieszczaia daych pacjeta we wzorze ozakowaia wyrobu wykoaego a zamówieie. Warto dodać, że przy okazji zmiay ustawy o wyrobach medyczych, dokoao rówież korekt w iych ustawach. W ustawie o Urzędzie Rejestracji Produktów Lecziczych, Wyrobów Lecziczych i Produktów Biobójczych 9 dostosowao przepisy dotyczące zadań Prezesa URPL do owych regulacji, a wprowadzoe zmiay zapewiły większą spójość ustawy o URPL z ustawą o wyrobach medyczych. Natomiast w Ustawie o systemie zgodości 10 przewidziao objęcie jej przepisami wyrobów będących wyrobem medyczym, a rówocześie a przykład środkiem ochroy idywidualej lub maszyą dotyczy to a przykład rękawic medyczych czy sterylizatorów. Zmieioo rówież w miejszym zakresie Ustawę prawo farmaceutycze 11, Ustawę o działalości lecziczej 12 i Ustawę o ispekcji weteryaryjej 13. Koleje zmiay w ieodległej przyszłości Na koiec ależy wspomieć, że powyższe zmiay to jedyie przysłowiowy wierzchołek góry lodowej tego, co as czeka w ajbliższym czasie. Obecie trwają bowiem prace ad rozporządzeiami Parlametu Europejskiego i Rady w sprawie wyrobów medyczych 14 oraz w sprawie wyrobów medyczych do diagostyki i vitro 15. Projekty rozporządzeń zostały przedłożoe przez Komisję Europejską już w 2012 r. Szacuje się, że te akty prawe zostaą ogłoszoe już w połowie 2016 roku. Będą oe obowiązywać bezpośredio, czyli bez koieczości ich implemetacji przez Polskę i ie państwa człokowskie do ich krajowych systemów prawych. Co dokładie przyiosą te zmiay, dowiemy się iebawem. Katarzya Kroer radca prawy 1 Ustawa o wyrobach medyczych z dia 20 maja 2010 r., tj. z dia 26 maja 2015 r. (DzU z 2015 r., poz. 876). 2 Dyrektywa r 98/79/WE Parlametu Europejskiego i Rady z 27 paździerika 1998 r. w sprawie wyrobów medyczych używaych do diagozy i vitro (Dz. Urz. UE L Nr 331). 3 Dyrektywa Rady r 90/385/EWG z 20 czerwca 1990 r. w sprawie zbliżeia ustawodawstw państw człokowskich odoszących się do wyrobów medyczych aktywego osadzaia (Dz. Urz. UE L Nr 189). 4 Dyrektywa Rady r 93/42/EWG z 14 czerwca 1993 r. dotycząca wyrobów medyczych (Dz. Urz. UE L Nr 169). 5 Decyzja Komisji r 2010/227/UE z dia 19 kwietia 2010 r. w sprawie europejskiej bazy daych o wyrobach medyczych (Eudamed) (Dz. Urz. UE L 102 z r.). 6 Rozporządzeie wykoawcze Komisji (UE) r 920/2013 z dia 24 wrześia 2013 r. w sprawie wyzaczaia i adzorowaia jedostek otyfikowaych a podstawie Dyrektywy Rady r 90/385/EWG dotyczącej wyrobów medyczych aktywego osadzaia oraz Dyrektywy Rady r 93/42/EWG z 14 czerwca 1993 r. dotyczącej wyrobów medyczych (Dz. Urz. UE L 253 z r.). 7 Rozporządzeie Komisji (UE) r 722/2012 z dia 8 sierpia 2012 r. dotyczące szczególych wymagań odoszących się do wymagań ustaowioych w dyrektywach Rady 90/385/ EWG i 93/42/EWG dla aktywych wyrobów medyczych do implatacji oraz wyrobów medyczych produkowaych z wykorzystaiem tkaek pochodzeia zwierzęcego (Dz. Urz. UE L 212 z r.). 8 Ustawa o zmiaie ustawy o wyrobach medyczych oraz iektórych iych ustaw z dia 11 wrześia 2015 r. (DzU z 2015 r., poz. 1918). 9 Ustawa o Urzędzie Rejestracji Produktów Lecziczych, Wyrobów Medyczych i Produktów Biobójczych z dia 18 marca 2011 r. (DzU, r 82, poz. 451). 10 Ustawa o systemie ocey zgodości z dia 30 sierpia 2002 r. tj. z dia 19 listopada 2014 r. (DzU z 2014 r., poz. 1645). 11 Prawo farmaceutycze tj. z dia 27 lutego 2008 r. (DzU, r 45, poz. 271, z póź. zm.). 12 Ustawa o działalości lecziczej z dia 15 kwietia 2011 r., tj. z dia 8 kwietia 2015 r. (DzU z 2015 r., poz. 618, z póź. zm.). 13 Ustawa o Ispekcji Weteryaryjej z dia 29 styczia 2004 r., tj. z dia 1 wrześia 2015 r. (DzU z 2015 r., poz. 1482). 14 Rozporządzeie Parlametu Europejskiego i Rady w sprawie wyrobów medyczych, zmieiające dyrektywę 2001/83/WE, rozporządzeie (WE) r 178/2002 i rozporządzeie (WE) r 1223/2009 (2012/0266 COD). 15 Rozporządzeie Parlametu Europejskiego i Rady w sprawie wyrobów medyczych do diagostyki i vitro (2012/0267 COD). 22 Biulety euro ifo (04)

23 Zamówieia publicze Komuikacja Zamawiającego z Wykoawcami Projekt owelizacji ustawy Pzp Daria Rychlik Obowiązek implemetacji do polskiego porządku prawego owych dyrektyw uijych dotyczących zamówień publiczych zobowiązuje ustawodawcę do wprowadzeia szeregu owych rozwiązań mających usprawić procedurę udzielaia zamówień publiczych. Przypomijmy, że owelizacja ustawy ma wejść w życie w kwietiu 2016 r. Po przeprowadzeiu kosultacji międzyresortowych w zakresie dotyczącym treści projektu owelizacji ustawy, zmiaie uległo kilka z dotychczas prezetowaych w projekcie rozwiązań. Zmiaa kocepcji odosi się rówież do kwestii komuikacji Zamawiającego z Wykoawcami. Początkowo Urząd Zamówień Publiczych (UZP) plaował wdrożeie kompleksowej elektroizacji zamówień publiczych poprzez wprowadzeie do polskiego porządku prawego zaawasowaych zmia umożliwiających korzystaie w procesie udzielaia zamówieia publiczego z arzędzi elektroiczych, takich jak profil abywcy, Biulety Zamówień oraz platforma e-zamówieia. W oceie prezesa UZP wdrożeie platformy e-zamówieia w termiie określoym w dyrektywach, tj. do 18 paździerika 2018 r., będzie w praktyce iemożliwe. W związku z tym Urząd Zamówień Publiczych zapropoował implemetację dyrektyw uijych wprowadzającą elektroiczą komuikację Zamawiającego z Wykoawcą tylko w zakresie iezbędym, rezygując z zapropoowaych w pierwszej wersji projektu rozwiązań. Komuikacja Zamawiającego z Wykoawcami obecie Warto w tym miejscu przypomieć, jak wspomiaa komuikacja Zamawiającego i Wykoawcy wygląda obecie. Jedą z ważiejszych zasad postępowaia o udzieleie zamówieia publiczego jest zasada pisemości postępowaia. Zgodie z ią wszelka komuikacja pomiędzy Zamawiającym a Wykoawcą odbywa się z zachowaiem formy pisemej. Zasada ta ma swoje zastosowaie od samego początku obowiązywaia regulacji dotyczących zamówień publiczych. Wraz z upływem czasu i rozwojem owych szybkich form porozumiewaia się, zasada pisemości była stopiowo wypieraa. Zgodie z art. 82 ustawy Prawo zamówień publiczych (dalej: ustawa Pzp) ofertę składa się w formie pisemej lub, za zgodą Zamawiającego, w formie elektroiczej. W przypadku zastosowaia licytacji elektroiczej oferta zawsze jest składaa w formie elektroiczej. Zazaczyć jedak ależy, że obecie iezłożeie oferty w formie pisemej, gdy Zamawiający ie dopuścił jedocześie iej formy jej złożeia, jest zagrożoe rygorem ieważości oferty. Jedą z ważiejszych zasad postępowaia o udzieleie zamówieia publiczego jest zasada pisemości postępowaia. Niezmieym pozostaje fakt, że o ile do czyości postępowaia istieje możliwość wykorzystaia iych środków porozumiewaia się, o tyle protokół postępowaia oraz umowa o zamówieie publicze muszą zostać sporządzoe z zachowaiem formy pisemej. i w świetle owych przepisów uijych Nowe regulacje w zakresie komuikacji i wymiay iformacji wyikają wprost z postaowień dyrektyw zamówieiowych, tj. dyrektywy Parlametu Europejskiego i Rady r 2014/24/UE i 2014/25/UE 1. Stosowie do art. 22 dyrektywy 2014/24/ UE i art. 40 dyrektywy 2014/25/UE, wszelka komuikacja i wymiaa iformacji odbywające się a mocy tej dyrektywy, w szczególości elektroicze składaie ofert, są przeprowadzae z wykorzystaiem elektroiczych środków komuikacji, które powiy stać się stadardowymi środkami komuikacji i wymiay iformacji. Ma to sprzyjać poprawieiu skuteczości i przejrzystości procesu udzielaia zamówień oraz zwiększeiu możliwości udziału potecjalych Wykoawców w postępowaiach o udzielaie zamówieia. Zgodie z postaowieiami wspomiaych dyrektyw, zarówo arzędzia i urządzeia wykorzystywae do celów komuikacji za pomocą środków elektroiczych, jak i ich właściwości techicze, muszą być iedyskrymiujące, ogólie dostępe i iteroperacyje z produktami ICT będącymi w powszechym użyciu oraz ie mogą ograiczać dostępu Wykoawców do udziału w postępowaiu o udzieleie zamówieia. Dyrektywy zawierają rówież opis sytuacji, gdy Zamawiający może zrezygować z takiej formy komuikacji. Dotyczy to między iymi sytuacji, gdy z uwagi a wyspecjalizoway charakter zamówieia zastosowaie elektroiczych środków komuikacji wymagałoby szczególych arzędzi, urządzeń lub formatów plików, które ie są ogólie dostępe lub które ie są obsługiwae za pomocą ogólie dostępych aplikacji oraz gdy zastosowaie elektroiczych środków komuikacji wymagałoby specjalistyczego sprzętu biurowego, który ie jest ogólie dostępy dla istytucji zamawiających. Z kolei w dyrektywie 2014/23/UE (tzw. dyrektywie kocesyjej) wskazao czyości, które obligatoryjie muszą zostać spełioe z wykorzystaiem środków komuikacji elektroiczej. Biulety euro ifo (04) 23

24 Zamówieia publicze rzystywae dla celów komuikacji z Wykoawcami za pomocą elektroiczych środków komuikacji były iedyskrymiujące, ogólie dostępe oraz iteroperacyje z produktami służącymi elektroiczemu przechowywaiu, przetwarzaiu i przesyłaiu daych. Przede wszystkim jedak ie mogą ograiczać Wykoawcom dostępu do postępowaia o udzieleie zamówieia publiczego. Fot. Bartosz Bartosiński Projekt owelizacji ustawy W projekcie owelizacji ustawy Pzp zalazły się regulacje dotyczące sposobu komuikacji Zamawiającego z Wykoawcami. Nowym pojęciem wprowadzoym przez ustawodawcę są elektroicze środki komuikacji. Defiiuje się je jako rozwiązaia techicze w tym sprzęt elektroiczy do przetwarzaia i przechowywaia daych które są przesyłae, przekazywae i odbierae za pomocą przewodów, fal radiowych, środków optyczych lub iych środków elektromagetyczych umożliwiające idywiduale porozumiewaie się a odległość przy wykorzystaiu trasmisji daych; w szczególości to poczta elektroicza lub faks. Wprowadzeie tego pojęcia do ustawowego słowika służyć ma zrozumieiu postaowień dodaego rozdziału 2a zatytułowaego Komuikacja Zamawiającego z Wykoawcami, w którym opisao zasady tej komuikacji. Nowelizacja wprowadza obowiązkową komuikację elektroiczą pomiędzy Zamawiającymi a Wykoawcami; w szczególości ma oa służyć do wykoaia takich czyości, jak składaie ofert lub wiosków o dopuszczeie do udziału w postępowaiu. Poadto, stosując taki sposób komuikacji, Zamawiający może ustalić sposób orgaizacji iformacji zawartych w ofercie lub we wiosku o dopuszczeie do udziału w postępowaiu. Może tego dokoać, przewidując możliwość dołączeia do oferty katalogu elektroiczego. Zgodie z defiicją zawartą w słowiku ustawy Pzp, przez katalog elektroiczy ależy rozumieć ustaloy przez Zamawiającego zgodie z opisem przedmiotu zamówieia publiczego sposób orgaizacji iformacji zawartych w ofercie i format ich przedstawieia, wspóly dla Wykoawców uczesticzących w postępowaiu o udzieleie zamówieia publiczego. W przypadku gdy Zamawiający będzie chciał skorzystać z możliwości dołączeia katalogu elektroiczego do oferty, będzie zobowiązay wskazać te wymóg lub możliwość w ogłoszeiu o zamówieiu, zaproszeiu do potwierdzeia zaiteresowaia lub zaproszeiu do składaia ofert. Jedocześie Zamawiający będzie zobowiązay do wskazaia takich iformacji, jak: format katalogu wykorzystywaego sprzętu Nowym pojęciem wprowadzoym przez ustawodawcę są elektroicze środki komuikacji. elektroiczego oraz techicze waruki i specyfikacja połączeia. Co waże, oferty i wioski o dopuszczeie do udziału w postępowaiu sporządza się, pod rygorem ieważości, w postaci elektroiczej oraz podpisuje je bezpieczym podpisem elektroiczym weryfikowaym przy pomocy ważego kwalifikowaego certyfikatu lub rówoważego środka, spełiającego wymagaia dla tego rodzaju podpisu. Zastosowaie w tym zakresie będzie więc miała ustawa o podpisie elektroiczym. W myśl projektu owelizacji ustawy obowiązkiem Zamawiającego będzie zapewieie, aby arzędzia i urządzeia wyko- Jak wcześiej wspomiao, zgodie z postaowieiami dyrektyw uijych od zasady elektroiczej komuikacji w postępowaiu wprowadzoo rówież odstępstwa. W związku z tym w projekcie owelizacji ustawy wskazao, że Zamawiający może odstąpić od wymogu użycia elektroiczych środków komuikacji w eumeratywie wymieioych w ustawie przypadkach. Do takich przypadków zaliczamy: wyspecjalizoway charakter zamówieia publiczego powodujący, że użycie elektroiczych środków komuikacji będzie wymagało arzędzi, urządzeń lub formatów plików, które ie są ogólie dostępe lub które ie są obsługiwae za pomocą ogólie dostępych aplikacji; sytuacje, gdy aplikacje do obsługi formatów plików, adające się do przygotowaia ofert, korzystają z formatów plików, których ie moża obsługiwać za pomocą żadych iych aplikacji otwartoźródłowych lub ogólie dostępych; sytuacje, gdy użycie elektroiczych środków komuikacji wymagałoby specjalistyczego sprzętu biurowego, który ie jest dostępy dla Zamawiającego; sytuacje, gdy Zamawiający wymaga od Wykoawców przedstawieia modelu fizyczego, modelu w skali lub próbki, której ie moża przekazać przy użyciu elektroiczych środków komuikacji; sytuacje, gdy koieczość rezygacji z elektroiczych środków komuikacji jest spowodowaa aruszeiem bezpieczeństwa elektroiczych środków komuikacji; sytuacje, gdy jest to iezbęde z uwagi a potrzebę ochroy iformacji szczególie wrażliwych, której ie moża zagwaratować w sposób dostateczy przy użyciu elektroiczych środków komuikacji lub iych arzędzi lub urządzeń, które mogłyby być udostępioe przez Zamawiającego. Składaie części oferty, która ie może zostać złożoa za pomocą elektroiczych środków komuikacji, będzie się odbywać 24 Biulety euro ifo (04)

25 Zamówieia publicze za pośredictwem operatora pocztowego, osobiście lub za pośredictwem posłańca. Zamawiający uzyskał rówież uprawieie do zastosowaia przy składaiu ofert przez Wykoawców arzędzi i urządzeń, które ie są ogólie dostępe. Taka możliwość została jedak uzależioa od spełieia przez Zamawiającego wymagań wymieioych w ustawie. Stosowie do zapisów zawartych w projekcie owelizacji ustawy, Zamawiający może skorzystać z tego uprawieia wtedy, gdy: zaoferuje ieograiczoy, peły, bezpośredi i bezpłaty dostęp za pomocą elektroiczych środków komuikacji do iezbędych arzędzi, urządzeń i formatów plików od dia publikacji ogłoszeia; zapewi, aby Wykoawcy ieposiadający dostępu do arzędzi i urządzeń lub możliwości ich uzyskaia w stosowych termiach, mogli uzyskać dostęp do postępowaia o udzieleie zamówieia publiczego przez stosowaie tymczasowych arzędzi ieodpłatie; prowadzi alteratywy kaał elektroiczego składaia części ofert. Jeśli chodzi o Specyfikację Istotych Waruków Zamówieia (SIWZ), która obecie jest udostępiaa a stroie iteretowej Zamawiającego, owelizacja wprowadza zasadę, w myśl której SIWZ ma adal być zamieszczaa a stroie iteretowej, ie wskazując jedak, że ma to być stroa Zamawiającego. W praktyce zasada ta zajdzie zastosowaie zwłaszcza wtedy, gdy Zamawiający będzie działał przez pełomocika (art. 15 ustawy Pzp). Będzie o mógł zamieścić SIWZ wyłączie a swojej stroie iteretowej. Poadto, w związku z rezygacją z budowy Biuletyu Zamówień, publikacja ogłoszeń o udzieleiu zamówieia będzie się odbywać a dotychczasowych zasadach. W przepisach owych dyrektyw zamówieiowych, o których wspomiao, zezwala się państwom człokowskim a odroczeie termiu wdrożeia obowiązkowej komuikacji elektroiczej. Zgodie z projektem owelizacji ustawy Pzp, przepisy dotyczące komuikacji Zamawiającego z Wykoawcą będą stosowae od 18 kwietia 2017 r. do postępowań o udzieleie zamówieia publiczego prowadzoych przez cetralego zamawiającego i od 18 paździerika 2018 r. do postępowań o udzieleie zamówieia publiczego prowadzoych przez pozostałych Zamawiających. W okresie przejściowym zatem, do mometu rozpoczęcia stosowaia przepisów dotyczących komuikacji, wszystkie czyości będą przeprowadzae a dotychczasowych zasadach, z wyjątkiem przesyłaia ogłoszeń, udostępiaia dokumetów zamówieia a stroie iteretowej oraz istytucji stricte elektroiczej, takiej jak aukcja czy dyamiczy system zakupów. Wymiaa iformacji z Wykoawcą, przyjmowaie ofert, wiosków odbywać się będą za pomocą poczty, faksu, środków elektroiczych lub z dowolym połączeiem tych sposobów. Daria Rychlik Grupa Bizes Polska 1 Dz. Urz. UE L 94 z 28 marca 2014 r. Zamówieia publicze Nowe możliwości rozwoju działalości przedsiębiorców, owe ryki zbytu O ekatalogach Małgorzata Przewalska ekatalogi to oddaa do dyspozycji użytkowików przez Urząd Zamówień Publiczych bezpłata Platforma ułatwiająca udzielaie zamówień publiczych poiżej progów stosowaia ustawy Prawo zamówień publiczych. Umożliwia oa Wykoawcom oferowaie i sprzedaż produktów oraz usług przez Iteret, a Za- mawiającym szybkie i proste zakupy do 418 tys. euro w przypadku zamawiających sektorowych oraz 30 tys. euro w odiesieiu do pozostałych zamawiających. Budowa Platformy ekatalogi została współfiasowaa ze środków Europejskiego Fuduszu Rozwoju Regioalego w ramach Programu Operacyjego Iowacyja Gospodarka 7 oś priorytetowa Społeczeństwo Iformacyje Budowa Elektroiczej Admiistracji. Likwidacja barier pomiędzy admiistracją i bizesem oraz ułatwieie rozwoju przedsiębiorczości i poprawa waruków Biulety euro ifo (04) 25

26 Zamówieia publicze prowadzeia działalości gospodarczej, szczególie w miejscach oddaloych od cetrów gospodarczych, to jede z celów tej Platformy. Rejestracja a ekatalogach daje możliwość wejścia a bardzo szeroki ryek. W 2014 roku zamówieia publicze poiżej progów ustawy miały łączą wartość prawie 70 mld zł, a w przypadku zamówień klasyczych aż 28,3 mld zł. Za wystawieie produktu, jak i za zrealizowe przez ekatalogi trasakcje żada ze stro ie poosi opłat. Co ależy zrobić, by sprzedawać a Platformie ekatalogi? Przedsiębiorca powiie zarejestrować się a stroie pl, zaleźć abór powiązay z kategorią oferowaych przez siebie artykułów bądź usług, i zamieścić ich szczegółowy opis, wypełiając szablo karty produktu. Wówczas Zamawiający będzie mógł wyszukać i wybrać ajkorzystiejszą ofertę. Obecie moża to robić w 39 aborach, między iymi a: produkty (meble, artykuły i sprzęt biurowy, baterie, odzież i obuwie, oprogramowaie i sprzęt komputerowy, telefoy); usługi (szkoleiowe, prawicze, drukowaia, księgowe, audytorskie, podatkowe). Aby móc korzystać ze wszystkich fukcjoalości Platformy, ależy założyć koto użytkowika. Wymóg te dotyczy zarówo Zamawiających, jak i Wykoawców. Na Platformie ekatalogi moża zarejestrować się a dwa sposoby: z wykorzystaiem fukcjoalości epuap oraz lokalie bezpośredio a Platformie. Podkreślić ależy, że zarówo za wystawieie produktu, jak i za zrealizowae przez ekatalogi trasakcje żada ze stro ie poosi opłat. Dodatkowo, ie ma limitu wystawiaych ofert. Każdy Wykoawca może zamieścić dowolą ich liczbę. Jeśli Wykoawca ie zajdzie kategorii, w której mógłby zamieścić produkt bądź usługę, powiie wówczas zwrócić się z zapytaiem do admiistratora serwisu, wysyłając a a adres ekatalogi@uzp.gov.pl. Platforma daje możliwość przeprowadzeia trasakcji poprzez zakup produktów bądź usług zamieszczoych w katalogu, lub poprzez złożeie zapytaia ofertowego dotyczącego produktów, które ie są oferowae a Platformie, lub poprzez zmiay waruków już istiejącej oferty. Bezpieczeństwo daych Jedym z ajważiejszych założeń systemu jest zapewieie odpowiediego poziomu bezpieczeństwa oraz dostarczeia zaufaych daych. W tym celu Platforma ekatalogi została zitegrowaa z Elektroiczą Platformą Usług Admiistracji Publiczej (epuap). Platforma epuap sprawdza dokumety podpisae przy użyciu bezpieczego podpisu elektroiczego weryfikowaego kwalifikowaym certyfikatem. Niektóre z czyości realizowaych za pośredictwem Platformy, takie jak składaie zamówień lub potwierdzaie przyjęcia zamówieia, wymagają uwierzytelieia podpisem elektroiczym. Wymagaia techicze Platforma ekatalogi ie ma wygórowaych wymogów techiczych, a oprogramowaie współpracuje z większością przeglądarek iteretowych. Użytkowicy korzystający z urządzeń mobilych działających z systemem operacyjym Adroid lub Widows mogą pobrać aplikację umożliwiającą dostęp do podsystemu komuikacyjego Platformy. Po zalogowaiu do aplikacji użytkowik będzie mógł wybrać jede z trzech obszarów powiadomień: wiadomości, zamówieia, zapytaia ofertowe. Jedym z ajważiejszych założeń systemu jest zapewieie odpowiediego poziomu bezpieczeństwa oraz dostarczeia zaufaych daych. Platforma ekatalogi jest produktem iowacyjym. Nie istiała do tej pory możliwość korzystaia z takiej formy przeprowadzeia procedury rozezaia ryku określoych dostaw i usług oraz kupa iteresującego produktu lub wyboru usłu- gi. To owa oferta zarówo dla Wykoawców, jak i dla Zamawiających, i obie stroy muszą auczyć się efektywie korzystać z tego arzędzia. W tym celu uruchomioa została wersja demostracyja Platformy ekatalogi demo.ekatalogi.uzp.gov.pl a której moża przejść procedurę zakupu bez żadych zobowiązań i zapozać się z jej działaiem. Logiy oraz hasła dostępe są tam w dziale Platforma. W razie pytań lub problemów do dyspozycji Użytkowików jest pomoc techicza. W di powszedie w godziach moża kotaktować się przez czat dostępy po zalogowaiu oraz z ifoliią pod umerem telefou +48 (22) , lub poprzez formularz kotaktowy Skotaktuj się z helpdeskiem. Platforma ekatalogi ie ma wygórowaych wymogów techiczych, a oprogramowaie współpracuje z większością przeglądarek iteretowych. Obecie a Platformie zarejestrowae są między iymi miisterstwa, urzędy miast, gmi, starostw i województw, oraz ie jedostki korzystające z zamówień publiczych. Fakt, że są to użytkowicy z całej Polski, sprawia, iż warto zarejestrować się a Platformie. ekatalogi to szasa a zdobycie owych klietów, sprzedaży większej ilości produktów i osiągaia wyższych zysków dzięki temu mikro-, mali i średi przedsiębiorcy mogą stać się ajważiejszymi użytkowikami arzędzia po stroie bizesu, bez względu a miejsce prowadzeia swojej działalości gospodarczej. Aktuale iformacje o ekatalogach zajdą Państwo a stroie iteretowej Urzędu Zamówień Publiczych w dziale ekatalogi, a stroie ifo.ekatalogi.uzp.gov.pl i a profilu a Facebooku. Małgorzata Przewalska Urząd Zamówień Publiczych 26 Biulety euro ifo (04)

27 Aktualości Orły Eksportu 2016 Eterprise Europe Network, parter projektu Regioale Orły Eksportu dzieika Rzeczpospolita, zaprasza do udziału w cyklu wydarzeń, mających a celu promocję eksportu i tematów z im związaych. Podczas debat omówioe zostaą ajciekawsze ryki zbytu, wskazae sektory z ajwiększym potecjałem eksportowym oraz wyłoiei i agrodzei regioali liderzy eksportu. Najbliższe wydarzeia skierowae są do reprezetatów lokalego bizesu, m.i. właścicieli firm produkcyjych, dyrektorów ds. hadlu, sprzedaży i eksportu. Termiy: Katowice 5 kwietia 2016 r. Rzeszów 12 kwietia 2016 r. Kraków 19 kwietia 2016 r. Pozań 26 kwietia 2016 r. Wrocław 12 maja 2016 r. Lubli 19 maja 2016 r. Białystok 2 czerwca 2016 r. Warszawa 7 czerwca 2016 r. Gdańsk 16 czerwca 2016 r. W koferecjach biorą udział uzai eksperci oraz przedstawiciele władz a szczeblu lokalym i krajowym. Laureaci kokursu ORŁY EKSPORTU poszczególych województw są wybierai w kategoriach: NAJLEPSZY EKSPORTER kategoria główa NAJDYNAMICZNIEJSZY EKSPORTER INNOWACYJNY PRODUKT EKSPORTU EKSPORTOWY PRODUKT OSOBOWOŚĆ EKSPORTU Serdeczie zapraszamy! Giełda kooperacyja podczas targów Tatra Expo Costructio & Livig 15 kwietia 2016 r., Poprad (Słowacja) Ośrodek Eterprise Europe Network przy Polskiej Agecji Rozwoju Przedsiębiorczości zaprasza do wzięcia udziału w giełdzie kooperacyjej, która zostaie zorgaizowaa podczas targów Tatra Expo Costructio & Livig. Dla kogo jest przezaczoa giełda? Wydarzeie jest skierowae przede wszystkim do firm działających w astępujących sektorach: budowictwo, rówież zrówoważoe: usługi, techologie, materiały, sprzęt, projektowaie, izolacje, HVAC itd.; artykuły gospodarstwa domowego i wyposażeia wętrz, w tym meble. Jak to działa? Uczesticy w formularzu rejestracyjym dostępym olie określają profil swojej działalości oraz rodzaj współpracy, jaki chcieliby awiązać. Dae zarejestrowaych firm są umieszczae w katalogu olie a stroie iteretowej giełdy. Z katalogu olie zarejestrowai uczesticy dokoują wyboru firm, z którymi chcieliby się spotkać podczas giełdy. 15 kwietia 2016 r. przy poumerowaych stolikach odbędą się serie uprzedio zaarażowaych idywidualych spotkań. Koszty Udział w wydarzeiu jest bezpłaty. Uczesticy pokrywają we własym zakresie koszty dojazdu i zakwaterowaia. Rejestracja Rejestracja odbywa się poprzez formularz dostępy a stroie b2match.eu/tatraexpo2016 Podczas rejestracji zostaą Państwo m.i. poproszei o wypełieie pól dotyczących działalości firmy oraz poszukiwaej współpracy. Rejestracja do 13 kwietia 2016 r. Kotakt Magdalea Zwolińska, tel.: (+48) magdalea_zwoliska@parp.gov.pl Giełda kooperacyja dla braży IT podczas targów cohit 20 kwietia 2016 r., Berli (Niemcy) Ośrodek Eterprise Europe Network przy Polskiej Agecji Rozwoju Przedsiębiorczości zaprasza przedstawicieli firm i iych podmiotów działających w sektorze IT braży medyczej do wzięcia udziału w giełdzie kooperacyjej cohit Busiess Meetigs 2016, która odbędzie się w trakcie targów cohit. Dla kogo jest przezaczoa giełda? Giełda kooperacyja jest przezaczoa dla przedstawicieli firm i iych podmiotów działających w sektorze IT dla braży medyczej, w szczególości w dziedziie: rozwiązań IT dla sektora medyczego i laboratoryjego; oprogramowaia komputerowego dla szpitali, kliik rehabilitacyjych i domów opieki; sprzętu i ifrastruktury IT; rozwiązań związaych z telemedycyą. Jak to działa? Uczesticy w formularzu rejestracyjym dostępym olie określają profil swojej działalości oraz rodzaj współpracy, jaki chcieliby awiązać. Dae zarejestrowaych firm są umieszczae w katalogu olie a stroie iteretowej giełdy. Z katalogu olie zarejestrowai uczesticy dokoują wyboru firm, z którymi chcieliby się spotkać podczas giełdy. 20 kwietia 2016 r. przy poumerowaych stolikach odbędą się serie uprzedio zaarażowaych półgodziych idywidualych spotkań. Koszty Udział w giełdzie kooperacyjej jest bezpłaty. Uczesticy pokrywają koszty w zakresie trasportu i zakwaterowaia a miejscu. Waże termiy Rejestracja uczestików i profilu trwa do 10 kwietia 2016 r. Wybór parterów do spotkań trwa do 14 kwietia 2016 r. Oficjalym językiem spotkań będzie agielski. Kotakt Sławomir Biederma, tel.: (+48) slawomir_biederma@parp.gov.pl Biulety euro ifo (04) 27

28 Aktualości Giełda kooperacyja dla braży spożywczej podczas targów ALIMENTARIA kwietia 2016 r., Barceloa (Hiszpaia) Ośrodek Eterprise Europe Network przy Polskiej Agecji Rozwoju Przedsiębiorczości zaprasza firmy z braży spożywczej do wzięcia udziału w giełdzie kooperacyjej, która odbędzie się podczas Międzyarodowych Targów Żywości ALIMENTARIA Giełda kooperacyja to seria bilateralych, uprzedio zaarażowaych półgodziych spotkań b2b pomiędzy przedstawicielami firm z różych krajów działających w tej samej braży i zaiteresowaych awiązaiem współpracy z zagraiczymi parterami. Na czym polega giełda kooperacyja? Uczesticy w formularzu rejestracyjym olie określają profil swojej działalości oraz rodzaj współpracy, jaki chcieliby awiązać. Dae zarejestrowaych firm są a bieżąco umieszczae w katalogu olie a stroie giełdy. (Każdego dia w katalogu pojawiają się owe firmy!). Z katalogu olie zarejestrowai uczesticy dokoują wyboru firm, z którymi chcieliby się spotkać podczas giełdy. 27 kwietia 2016 r. przy poumerowaych stolikach odbędą się serie uprzedio zaarażowaych półgodziych spotkań pomiędzy dobraymi w pary firmami. Oficjalym językiem spotkań będzie język agielski. Targi są doskoałą okazją do: pozyskaia owych zleceń; zapozaia się z owymi produktami i techologiami; promocji firmy a rykach zagraiczych; wymiay doświadczeń z ekspertami z braży spożywczej. Waże termiy Rejestracja profili olie trwa do 13 kwietia 2016 r. Wybór parterów bizesowych i wysyłaie propozycji spotkań trwa w diach 1 30 kwietia 2016 r. Koszt Udział w giełdzie kooperacyjej jest bezpłaty. Firmy, które umówią co ajmiej dwa spotkaia międzyarodowe, otrzymają bezpłatą wejściówkę a targi. Kotakt Aleksadra Wadowska tel.: (+48) aleksadra_wadowska@parp.gov.pl Giełda kooperacyja dla braży techologii wodych podczas targów HydroGaïa maja 2016 r., Motpellier (Fracja) Ośrodek Eterprise Europe Network przy Polskiej Agecji Rozwoju Przedsiębiorczości zaprasza firmy z braży techologii wodych do wzięcia udziału w giełdzie kooperacyjej Pro Hydro, która odbędzie się podczas targów HydroGaïa. Na czym polega giełda kooperacyja? Uczesticy w formularzu rejestracyjym olie określają profil swojej działalości oraz rodzaj współpracy, jaki chcieliby awiązać. Dae zarejestrowaych firm są a bieżąco umieszczae w katalogu olie a stroie giełdy. (Każdego dia w katalogu pojawiają się owe firmy!). Z katalogu olie zarejestrowai uczesticy dokoują wyboru firm, z którymi chcieliby się spotkać podczas giełdy. W diach maja 2016 r. przy poumerowaych stolikach odbędą się serie uprzedio zaarażowaych półgodziych spotkań pomiędzy dobraymi w pary firmami. Oficjalym językiem spotkań będzie agielski. Udział w giełdzie jest doskoałą okazją do: zalezieia partera hadlowego; zapozaia się z ajowszymi techologiami; zareklamowaia swojej działalości. Koszty Udział w giełdzie kooperacyjej jest bezpłaty. Uczesticy pooszą koszty przelotu i zakwaterowaia we własym zakresie. Termi rejestracji a giełdę kooperacyją upływa 18 maja 2016 r. Kotakt Aleksadra Wadowska tel.: (+48) aleksadra_wadowska@parp.gov.pl 28 Biulety euro ifo (04)

29 Aktualości Giełda kooperacyja Busiess Redez Vous 25 maja 2016 r., Ostrawa (Czechy) Ośrodek Eterprise Europe Network przy Polskiej Agecji Rozwoju Przedsiębiorczości zaprasza do wzięcia udziału w giełdzie kooperacyjej Busiess Redez-Vous. Dla kogo jest przezaczoa giełda? Wydarzeie zostaie poświęcoe przede wszystkim takim brażom, jak: obróbka metalu, iżyieria, ICT, elektroika, górictwo, sektor budowlay. Do uczestictwa zapraszamy zarówo przedstawicieli firm, jak i istytutów badawczych, którzy poszukują parterów do projektów o charakterze bizesowym i badawczo-rozwojowym. Giełda odbędzie się a tereie dawej kopali węgla Hlubia w Ostrawie. Na czym polega giełda kooperacyja? Uczesticy w formularzu rejestracyjym olie określają profil swojej działalości oraz rodzaj współpracy, jaki chcieliby awiązać. Dae zarejestrowaych firm są a bieżąco umieszczae w katalogu olie a stroie giełdy. (Każdego dia w katalogu pojawiają się owe firmy!). Z katalogu olie zarejestrowai uczesticy dokoują wyboru firm, z którymi chcieliby się spotkać podczas giełdy. 25 maja 2016 r. przy poumerowaych stolikach odbędą się serie uprzedio zaarażowaych dwudziestomiutowych spotkań pomiędzy dobraymi w pary firmami. Udział w wydarzeiu jest bezpłaty. Uczesticy pokrywają we własym zakresie koszty dojazdu i zakwaterowaia. Językiem spotkań będzie język agielski. Rejestracja Rejestracja odbywa się poprzez formularz dostępy a stroie com/rv2016 Podczas rejestracji zostaą Państwo m.i. poproszei o wypełieie pól dotyczących działalości firmy oraz poszukiwaej współpracy. W tym samym formularzu ależy rówież wskazać ośrodek Eterprise Europe Network, który będzie odpowiedzialy za sprawdzeie profilu (Support Office). Firmy z województw mazowieckiego, pomorskiego i kujawskopomorskiego proszoe są o zazaczeie opcji PL-Polska Agecja Rozwoju Przedsiębiorczości. Termi rejestracji upływa 1 maja 2016 r. Kotakt Magdalea Zwolińska tel.: (+ 48) magdalea_zwoliska@parp.gov.pl Giełda kooperacyja podczas EU Sustaiable Eergy Week 17 czerwca 2016 r., Bruksela (Belgia) Ośrodek Eterprise Europe Network przy Polskiej Agecji Rozwoju Przedsiębiorczości zaprasza firmy działające w braży zrówoważoego budowictwa i eergii do udziału w giełdzie kooperacyjej, która odbędzie się podczas EU Sustaiable Eergy Week. Dla kogo jest przezaczoa giełda? Giełda kooperacyja jest przezaczoa dla podmiotów działających w astępujących brażach: eergia odawiala, budowictwo eergooszczęde, iteligete miasta (smart cities), eergooszczęde środki trasportu, zarządzaie eergią, rekuperacja eergii, iteligete sieci elektroeergetycze (smart grids). Na czym polega giełda kooperacyja? Uczesticy w formularzu rejestracyjym olie określają profil swojej działalości oraz rodzaj współpracy, jaki chcieliby awiązać. Dae zarejestrowaych firm są a bieżąco umieszczae w katalogu olie a stroie giełdy. (Każdego dia w katalogu pojawiają się owe firmy!). Z katalogu olie zarejestrowai uczesticy dokoują wyboru firm, z którymi chcieliby się spotkać podczas giełdy. 17 czerwca 2016 r. przy poumerowaych stolikach odbędą się serie uprzedio zaarażowaych półgodziych spotkań pomiędzy dobraymi w pary firmami. Oficjalym językiem spotkań będzie agielski. Udział w giełdzie będzie doskoałą okazją do: zalezieia partera hadlowego, zapozaia się z ajowszymi techologiami, zareklamowaia swojej działalości. Koszty Udział w giełdzie kooperacyjej jest bezpłaty. Uczesticy pooszą koszty przelotu i zakwaterowaia we własym zakresie. Termi rejestracji a giełdę kooperacyją upływa 8 czerwca 2016 r. Kotakt Aleksadra Wadowska tel.: (+48) aleksadra_wadowska@parp.gov.pl Biulety euro ifo (04) 29

30 Oferty współpracy gospodarczej Armeia Armeńska firma specjalizująca się w produkcji suszoych owoców poszukuje parterów hadlowych, takich jak dystrybutorzy i ageci. Firma podejmie też współpracę typu joit veture. Numer referecyjy BOAM Filadia Fiński sprzedawca rękodzieła i hobbystyczego rzemiosła poszukuje dostawców materiałów (papier, filc, guziki, wstążki, perełki, ici, przędza, uchwyty do torebek itp.) do różego rodzaju zestawów DIY ( zrób to sam ). Preferoway rodzaj współpracy to umowa dystrybucyja. Numer referecyjy BRFI Belgia Belgijska firma działająca w obszarze usług gastroomiczych poszukuje producetów (dostawców) opakowań żywości. Wyroby muszą być wykoae z materiałów pochodzących z recykligu i muszą się adawać także do poowego przetworzeia. Przedsiębiorstwo jest zaiteresowae zawarciem umowy hadlowej zapewiającej pomoc techiczą produceta (dostawcy). Numer referecyjy TRBE Bułgaria Bułgarska firma specjalizująca się w produkcji opakowań z polietyleu (torby, worki, materiały promocyje) jest zaiteresowaa zakupem używaych maszy do wytwarzaia wyrobów z polietyleu. Przedsiębiorstwo jest także zaiteresowae zakupem materiałów pochodzących z recykligu. Numer referecyjy BRBG Bułgarska firma zajmująca się produkcją i sprzedażą gazów medyczych i techiczych oferuje usługi pośredictwa hadlowego a ryku bułgarskim. Numer referecyjy BRBG Chorwacja Chorwacki hurtowik i detalista urządzeń saitarych (główie płytek ceramiczych) poszukuje dostawcy takich produktów w celu dystrybucji i reprezetowaia ich a ryku chorwackim. Numer referecyjy BRHR Chorwacki producet ozdobych pudełek poszukuje dostawców różego rodzaju arkuszy tekturowych i iych materiałów p. kleju do tektury, toreb celofaowych, folii PVC itd. Numer referecyjy BRHR Cypr Cypryjska firma specjalizująca się w reprezetacji hadlowej i dystrybucji leków i produktów parafarmaceutyczych poszukuje producetów. Numer referecyjy BRCY Czechy Czeska firma hadlowa poszukuje producetów wyposażeia wętrz, mebli, akcesoriów domowych itd. Firma oferuje dystrybucję olie poprzez szybką sprzedaż (tzw. flash sale) w UE, USA i Zjedoczoych Emiratach Arabskich. Numer referecyjy BRCZ Czeska firma specjalizująca się w sprzedaży materiałów medyczych i urządzeń służących opiece ad osobami starszymi oferuje swoje usługi dystrybucyje. Numer referecyjy BRCZ Fracja Fracuska firma poszukuje dostawców polipropyleowych fartuchów operacyjych dla pacjetów. Wyroby muszą być zaprojektowae w sposób umożliwiający persoelowi szpitalemu łatwy dostęp do tych części ciała pacjeta, które są poddawae leczeiu. Numer referecyjy BRFR Fracuski aget hadlowy poszukuje dostawców (producetów) souveirów związaych tematyczie z ogrodami zoologiczymi, akwarystyką oraz z górami. Numer referecyjy BRFR Hiszpaia Hiszpańska firma specjalizująca się w promocji i dystrybucji atyalergiczej żywości i apojów poszukuje producetów zaiteresowaych wprowadzeiem swoich produktów a ryek hiszpański. Przedsiębiorstwo poszukuje parterów do świadczeia im usług dystrybucyjych lub iych w zależości od ryku i badań opiii. Firma oferuje rozbudoway portfel klietów cierpiących z powodu alergii i poszukujących alteratywych rozwiązań gastroomiczych. Numer referecyjy BRES Holadia Holederskie przedsiębiorstwo poszukuje dostawców techologii odsalaia przemysłowego. Numer referecyjy BRNL Holederski przedstawiciel hadlowy oferuje usługi pośredictwa a ryku producetom wegetariańskich i wegańskich wyrobów żywościowych, octów, maryat, sosów do gotowaia, przypraw oraz produktów bezgluteowych, bez laktozy, bez sztuczych koserwatów, barwików i aromatów. Firma oferuje reprezetację spółki w formie umowy o świadczeie usług dystrybucji lub umowy pośredictwa hadlowego. Numer referecyjy BRNL Izrael Izraelski dystrybutor urządzeń medyczych i produktów farmaceutyczych poszukuje producetów takich wyrobów. Numer referecyjy BRIL Kaada Kaadyjska firma specjalizująca się w imporcie i sprzedaży wyposażeia statków oferuje swoje usługi jako reprezetat hadlowy a ryku Półocej Ameryki. Firma jest zaiteresowaa umową dystrybucyją lub agecyją. Numer referecyjy BRCA Biulety euro ifo (04)

31 Osoby zaiteresowae ofertami prosimy o kotakt z ajbliższym ośrodkiem Eterprise Europe Network. Oferty współpracy gospodarczej Litwa Litewska firma, specjalizująca się w sprzedaży wszystkich rodzajów opo, oferuje dystrybucję zagraiczym producetom. Numer referecyjy BRLT Sigapur Sigapurski dystrybutor poszukuje producetów apojów alkoholowych (wódki, koiaki, likiery, giy, wia itd.) i bezalkoholowych (wody mierale, wody artezyjskie itd.). Numer referecyjy BRSG Łotwa Łotewska firma poszukuje dostawców i dystrybutorów weły, baweły oraz kaszmiru. Numer referecyjy BRLV Łotewska firma zajmująca się produkcją miodu poszukuje techologii do sortowaia pyłku pszczelego wg koloru. Techologia ta może być używaa do sortowaia wg koloru iych produktów, ale powia być adaptowala do pyłku pszczelego. Firma chciałaby podpisać umowę hadlową ze współpracą techologiczą. Numer referecyjy TRLV Niemcy Niemiecka agecja pośredictwa pracy specjalizująca się w sektorze IT/ICT i opieki medyczej poszukuje parterów w Europie Środkowej i Wschodiej zajmujących się rekrutacją pracowików w wyżej wymieioych brażach. Numer referecyjy BRDE Niemiecka firma poszukuje parterów (podwykoawców) do produkcji drewiaych elemetów kostrukcyjych budek plażowych. W szczególości są poszukiwae firmy polskie działające w regioach graiczących z Niemcami. Numer referecyjy BRDE Szwajcaria Szwajcarska firma sprzedająca specjale uszczelioe łożyska kulkowe poszukuje dostawcy gumowych uszczelek wysokiej jakości, który będzie także zaiteresoway współpracą w rozwoju ich owych wspólych produktów. Numer referecyjy BRCH Szwecja Szwedzka firma z braży wetylacyjej poszukuje producetów klap przeciwpożarowych EI120 oraz E60. Wyroby muszą być wytwarzae zgodie z ormą EN Numer referecyjy BRSE Turcja Turecki istytut badawczy specjalizujący się w produkcji aomateriałów dla wielu sektorów przemysłowych poszukuje wytwórców produktów końcowych. Numer referecyjy BRTR Turecka firma produkująca taśmy stalowe poszukuje dostawców płaskiej stali węglowej. Numer referecyjy BRTR Rosja Rosyjska firma specjalizująca się w dokształcaiu dorosłych i dzieci oraz w zarządzaiu persoelem poszukuje zagraiczych parterów w celu wzajemej orgaizacji edukacyjych i rozrywkowych wycieczek dla dzieci w ramach umowy usługowej. Numer referecyjy BRRU Rumuia Rumuńska firma specjalizująca się w produkcji pokarmu dla zwierząt i mieszaek paszowych jest zaiteresowaa awiązaiem współpracy z producetami powiązaych z ww. produktami urządzeń. Kooperacja ma a celu odowieie i poprawę liii techologiczej. Numer referecyjy BRRO Rumuński dystrybutor zajmujący się sprzedażą części i akcesoriów do pojazdów samochodowych (siliki, przekładie, skrzyie biegów, elemety adwozia itd.) oferuje usługi jako pośredik hadlowy a tereie Rumuii. Numer referecyjy BRRO Węgry Firma specjalizująca się w dostarczaiu usług IT poszukuje podwykoawcy w celu zaadaptowaia i wykorzystaia jej oprogramowaia. Numer referecyjy BRHU Węgierska firma produkująca lampy solare LED do oświetleia uliczego i powierzchiowego poszukuje podwykoawców (parterów) do obróbki metali. Numer referecyjy BRHU Wielka Brytaia Brytyjska firma poszukuje dostawców wkrętów wykoaych z drewa i metalu. Numer referecyjy BRUK Brytyjska firma produkująca wyroby cukiericze pakowae w pudełka a prezety poszukuje produceta wysokiej jakości tacek formowaych próżiowo w określoym kolorze, które będą spełiały wymogi w zakresie bezpieczeństwa żywości. Numer referecyjy BRUK Serbia Serbska firma zajmująca się trasportem i magazyowaiem towarów poszukuje parterów w krajach Uii Europejskiej, którzy dyspoują powierzchią magazyową w pobliżu graic i autostrad. Numer referecyjy BRRS Włochy Włoski dystrybutor produktów elektroiczych poszukuje producetów kompoetów elektromechaiczych i elektroiczych (przełącziki, uprzęże, filtry zakłóceń elektromagetyczych, zestawy przewodowe). Firma oferuje umowy dystrybucyje. Numer referecyjy BRIT Biulety euro ifo (04) 31

32 GIEŁDA KOOPERACYJNA podczas Międzyarodowych Targów Techologii, Iowacji i Automatyki w Przemyśle HANNOVER MESSE 2016 Termi: kwietia 2016 r. Miejsce: Haower (Niemcy) Giełda przezaczoa jest dla przedsiębiorców i iych podmiotów działających w szeroko pojętej braży przemysłowej, w szczególości w dziedziie: drukowaia w techologii 3D produkcji przemysłowej obróbki skrawaiem, obróbki powierzchiowej materiałów budowlaych, materiałów kompozytowych fotowoltaiki, eergii wiatrowej i wodej zarządzaia eergią automatyki przemysłowej i urządzeń pomiarowych robotyki Kotakt: slawomir_biederma@parp.gov.pl Więcej iformacji: