Tajemnice Gdańskich Uliczek. Ptasie zakamarki Dolne Miasto

Transkrypt

1 u l. D Mo tłw łu g eln u l. C h mi nic z Łw gi T rg rn k Stąg Po wr Og rn iewn Dłu gie Og rody oźn icz Św. Brbry Dłu lebnic Szfrni Og ie P K Ch Ł C hmi eln NOWA MOTŁAWA ąkow skie Podw le P rzed Szopy Tjemnice Gdńskich Uliczek. Ptsie zkmrki Dolne Misto miejs u l. kie td i ow Sd L s wsi n Podw le P W spo rzed miejs kie rnik ow J ❺ O gl ie sk hm u ln l ob A AW l. C ie Ł OT Gr S z zik D ut l. Ł ow ąk ❸ tu ie.k bl k r is ró W iś gł zy zc.s ❷ r b Do u m ł.j edu R t M dn R jn n cy d elo Zi n Fu e R dut skok Wy Redut Wilk ❶ ❹ ❷ ❸ owocnych poszukiwń życzą: z prtnermi: Dofinnsowno ze środków Ministr Ktury i Dziedzictw Nrodowego iej cz ni uż wsk ed ❶ lu sk oło rni.ś uń.t or..k cz ł kó lik s.j en i m bl ❹ emp Kró dn.r ro hło ln NO G n C Do.K M A W m nn uń ąkow.t or Ł n ptroni medilni: ❺

2 2 QUIZ 1. Nprzeciwko CSW Łźni znjduje się Gimnzjum nr 9. Przed wejściem do szkoły ułożono z kostek brukowych rok, w którym wzniesiono ten budynek. Jk to dt? b c Przy icy Wróblej n torowisku stoi stry wgon trmwjowy. Jki m numer?. 8 b. 11 c Dworek Uphgenów, w którym mieścił się szpitl, m bogto zdobione drzwi. Co możemy n nich zobczyć?. św. Józef z Dzieciątkiem b. snopki zboż c. kosze z owocmi 4. W kmienicy przy icy Łąkowej 7 znjduje się poczt. Jki numer m urząd pocztowy n Dolnym Mieście?. 10 b. 15 c Nprzeciwko siedziby Akdemii Muzycznej znjduje się budynek szkoły. Jest to njdłużej dziłjąc w Gdńsku szkoł podstwow. Jki m numer?. 4 b. 5 c. 6

3 Ptsie zkmrki Dolne Misto kludiusz grbowski W trkcie czwrtego spceru tegorocznej edycji Gdńskich Minitur odwiedzimy niezwykłą dzielnicę. Kiedy n Głównym i Strym Mieście budowno wspniłe kościoły i rtusze, mieszcznie wznosili piękne kmieniczki, tutj rosły jeszcze drzew i rozciągły się łąki, n których psterze wypsli swoje std. Zkłdno sdy i ogrody, pełne jbłoni, grusz i śliw. Dzielnic był brdzo spokojn, nieliczne domy i dworki otczł zieleń. Poniewż teren był podmokły, wykopno kilk knłów, w których zbierł się wod. Aby dojść do sąsid, trzeb było więc pokonć nwet kilk mostków. Wszystko zmieniło się w XIX wieku, kiedy to z powodu brku miejsc w innych dzielnicch zczęto tu wznosić fbryki. Zsypno knły, dzięki czemu powstły szerokie ice, wzdłuż których budowno kmienice i domy dl prcowników pobliskich zkłdów. Dzielnic przestł przypominć wielki ogród. Tk w skrócie możn przedstwić historię Dolnego Mist. Więcej informcji n temt poszczególnych budynków orz ludzi, którzy tu mieszkli i prcowli, poznmy podczs spceru. Nzwy tutejszych ic przypominją nm, jk t część mist wyglądł dwniej. ❶ Ul. Jskółcz 1 N Dolne Misto możemy dojść od strony Strego Przedmieści i Wyspy Spichrzów przez Most Toruński. Jego nzw pochodzi od icy, któr łączy icę Okopową z icą Wróblą. Most powstł w 1643 roku i nosił mino Kłodowy, poniewż zostł wykonny z drewn. Do połowy XIX wieku był zmykny n noc. W 1894 roku wyremontowno go i elementy drewnine wymieniono n metlowe. Był jeszcze kilkkrotnie przebudowywny. Z mostu skręcmy w lewo n icę Kmienn Grobl. Grobl to wł ziemny usypny n bgnistych, podmokłych terench, umożliwijący przejście ludziom i zwierzętom. Tutejszą groblę wyłożono kmienimi, Ul. Jskółcz 1 tworząc icę, którą nzwno po prostu Kmienną Groblą. Kiedyś stły przy niej kmienice, zdewstowne w 1945 roku podczs II wojny świtowej. Przetrwł stry budynek młyn olejowego. Z młynem wzdłuż Nowej Motłwy wznosi się osiedle. W wyniku II wojny świtowej Dolne Misto nie zostło zniszczone w tk dużym stopniu, jk Stre czy Główne Misto, le niektóre obszry tej dzielnicy poniosły większe strty. Między innymi zbudow wzdłuż knłu. N jej miejscu wzniesiono w ltch osiedle, które otrzymło nzwę Dolne Misto I. Tworzy je kilk ośmiopiętrowych wieżowców, ustwionych po linii łuku, zgodnie z wygięciem Nowej Motłwy. Architekt Witold Rkowski zprojektowł wieżowce, uwzględnijąc podmokłość gruntu i bliskość knłu. Pod kżdym budynkiem trzeb było wykonć plownie, czyli w głębokie otwory wlć beton, który dodtkowo stbilizowł budynki. Osiedle zostło pozytywnie ocenione jko dobrze wkomponowne w przestrzeń dzielnicy. Skręcmy w icę Śluzy, mijmy Szkołę Podstwową nr 65 im. Alf Liczmńskiego i kierujemy się w stronę icy Jskółczej. Ulic Śluzy, jk wskzuje nzw, kończył się niegdyś śluzą regującą poziom wody n Nowej Motłwie. U zbiegu ic Śluzy i Jskółczej znjduje się jeden z njciekwszych budynków Dolnego Mist dwn łźni. Jk pmiętcie z Gdńskich Minitur, kiedyś w mieszknich nie było łzienek. N terenie mist w różnych dzielnicch dziłło kilk młych, prywtnych łźni, le nie zspokjły one w pełni potrzeb mieszkńców

4 4 i mieszknek, których liczb stle rosł. Aby rozwiązć problem, włdze mist zczęły budowć duże i przestronne łźnie publiczne. Nowoczesny obiekt powstł obok budynku szkoły n Osieku, drugi w 1908 roku n Dolnym Mieście. Później duże łźnie publiczne uruchomiono tkże w Nowym Porcie i n Siedlcch. Miły służyć zrówno mieszkńcom i mieszknkom dzielnic, jk i uczniom pobliskich szkół. Z tego względu budynek n Dolnym Mieście mił ż trzy niezleżne wejści: dl mężczyzn, dl kobiet i dl uczniów. Łźni czynn był w zwykłe dni od 9.00 do i od do W soboty nieco dłużej od 9.00 do i od do W niedziele i święt dziłł tylko przed południem. Pnowie korzystli z pomieszczeń usytuownych n pierwszym piętrze. Mieli do dyspozycji 22 kbiny z prysznicmi i 4 łzienki z wnnmi. Część dl pń również znjdowł się n pierwszym piętrze. Klientki mogły korzystć z 6 kbin prysznicowych i 8 wnien. Obok umieszczono ksy. Z kąpiel pod prysznicem pobierno opłtę w wysokości 10 fenigów, z kąpiel w wnnie 30. Cen uwzględnił mydło i ręcznik. Kwot 10 fenigów nie był wygórown, tyle kosztowł bilet trmwjowy umożliwijący dojzd z Dolnego Mist do Dworc Głównego. Dl uczniów przeznczono 36 pryszniców okownych n prterze. Tu tkże znjdowły się 72 kbiny służące jko przebierlnie, z których korzystły dzieci przychodzące do łźni nie tylko po to, żeby się umyć, le tkże by ćwiczyć w dużej, zjmującej nieml cłe drugie piętro, sli gimnstycznej. N prterze umieszczono kotłownię, dzięki której możn było ogrzć wodę, orz prlnie i suszrnie. Z kolei n poddszu zostł zmontowny duży zbiornik wody (n 5000 litrów), by w rzie wrii wodociągu miejskiego łźni mogł funkcjonowć. Wszystkie części były od siebie oddzielone, wejści do nich znjdowły się od strony podwórek, co zpewniło klientom dyskrecję. Współczesne główne wejście od strony icy Śluzy powstło dopiero rok temu, przy okzji osttniego remontu budynku. Łźni dziłł do lt 70. XX wieku. Z czsem mił corz mniej klientów, poniewż w nowo budownych domch w kżdym mieszkniu znjdowł się łzienk. Zmknięty budynek popdł w ruinę. N szczęście urtowli go rtyści. W budynku łźni mieści się obecnie Centrum Sztuki Współczesnej. Powstło z inicjtywy rtystów i rtystek, którzy potrzebowli przestrzeni do tworzeni. Oficjlnie CSW Łźni powołno w 1998 roku, jednk rtyści dziłli tu już kilk lt wcześniej. W Centrum oprócz wystw odbywją się tkże wykłdy, odczyty, pokzy filmowe, koncerty, pnele dyskusyjne. Prowdzone są również zjęci i wrsztty dl dzieci i młodzieży. Dziłni gdńskiej Łźni są docenine w Polsce i n świecie. CSW jest zliczne do njwżniejszych plcówek kturlnych w nszym krju. Gleri jest czynn we wtorki, środy, piątki, soboty i niedziele w godzinch orz w czwrtki od do Zchęcmy do rozwiązywni quizów dołącznych do poszczególnych odcinków Gdńskich Minitur. Ngrodmi są wrsztty, bilety n wystwy i do kin do obu oddziłów CSW Łźni. ❷ Ul. Wróbl 1 W bliskim sąsiedztwie icy Wróblej biegnie ic Jłmużnicz, której nzw stnowi interesujący przykłd tłumczeni dwnych określeń. Pierwsze nzwy ic zpisywno po łcinie, nstępnie w języku niemieckim, po 1945 roku były tłumczone n język polski. Z niektórymi nie było żdnych problemów, inne jednk nstręczły trudności. Almodengsse możn przetłumczyć jko icę Wszelkiej Mody, nzw t mogł być żrtobliwym nwiązniem do mieszkjących tu robotników, którzy byli zbyt ubodzy, by modnie się ubierć. Po wojnie jednk pomylono lmoden z lmosen, co Ul. Wróbl ozncz jłmużnę, i tk powstł ic Jłmużnicz. Skręcjąc w lewo, w icę Toruńską, dochodzimy do skrzyżowni z icmi Wróblą, Kurzą i Rdną, gdzie znjduje się zjezdni trmwjow. Znim tm przejdziemy, przyjrzyjmy się jeszcze pierwszej z nich.

5 5 Ulic Wróbl, podobnie jk Jłmużnicz czy Śluzy, podzielon był kiedyś knłem. Zzwyczj kżd stron knłu mił swoją nzwę. I tk obecn ic Wróbl to dwie dwne ice: Koci i Wróbl, znjdujące się po obu stronch nieistniejącego już dziś knłu. Był to rodzj żrtu: by kot mógł złpć wróbl, musił przeskoczyć przez knł. Od 1763 roku obie ice otrzymły jedną, ptsią nzwę. T jednk jeszcze dwukrotnie się zmienił po 1945 ndno jej mino n cześć generł Michł Rdziwiłł, zsłużonego uczestnik powstni kościuszkowskiego, wojen npoleońskich i powstni listopdowego. W 1953 roku nowym ptronem icy zostł Ernst Thälmnn, niemiecki polityk komunist. Do historycznej nzwy wrócono w 1990 roku. Ulic Wróbl prowdzi prosto do budynku strej zjezdni trmwjowej. Wcześniej w tym miejscu stł Dom Zrzy, przeznczony dl osób chorych zkźnie i wzniesiony w połowie XVII wieku, kiedy n Dolnym Mieście mieszkło jeszcze niewiele osób. Izolownie chorych od pozostłych mieszkńców miło zpobiegć rozprzestrzeniniu się zrzków. Dom n Dolnym Mieście rozebrno w XIX wieku, kiedy to w mieście zbudowno nowoczesne szpitle. Histori przetrwł jednk w nzwie jednej z okolicznych iczek Zrzy. Tę niezbyt elegncką nzwę zmieniono n Wiosenną, le sm iczk zniknęł z plnów mist po tym, jk rozbudowno zjezdnię trmwjową. Pierwsz lini trmwjow obsługując Śródmieście zostł uruchomion w 1885 roku. Łączył Dolne Misto z Trgiem Węglowym przez ice Łąkową, Długi Trg i Długą. Poprowdzenie linii trmwjowej przez główną icę Dolnego Mist było możliwe dzięki zsypniu knłów w ltch Pierwsze trmwje skłdły się z wgonów ciągnionych przez konie. Zjezdni obejmowł budynek stjni z boksmi dl 70 koni pociągowych i hlę, w której stło 12 wgonów. Już jednk kilk lt później, w 1894 roku, zdecydowno, że trmwj konny zostnie zstąpiony wgonmi npędznymi elektrycznie. Zbudowno więc dużą hlę, któr mogł pomieścić wgony i urządzeni techniczne. W 1900 roku dobudowno jeszcze hlę mieszczącą wrsztty potrzebne do nprwy i konserwcji wgonów. Kolejn duż rozbudow zjezdni nstąpił w 1927 roku, kiedy to uruchomiono linię prowdzącą n Stogi. Tm, gdzie znjdowł się hl postojow w okresie kursowni trmwju konnego, wzniesiono duży obiekt, który mógł pomieścić 40 wgonów. Zjezdni zostł zmknięt w 1999 roku ze względów technicznych. Obecnie służy jko prking. Z icy Łąkowej usunięto tkże linię trmwjową, któr był jedną z njstrszych w Gdńsku. W trkcie osttniej rewitlizcji Dolnego Mist przywrócono jeden tor, by stnowił trkcję turystyczną. ❸ Ul. Kieturkis 1 N rogu icy Kieturkis i Łąkowej znjduje się jeden z njstrszych budynków w dzielnicy Dwór Uphgenów. Dwory to domy budowne n wsi lbo tuż z mistem. Wrz z otczjącymi je ogrodmi lub prkmi były miejscem odpoczynku bogtych mieszczn. Co ztem robi dwór w środku przemysłowej dzielnicy? Aby odpowiedzieć n to pytnie, trzeb sięgnąć do historii Dolnego Mist. Znim zczęto stwić tu domy, obszr ten porstły łąki i drzew. Pomiędzy rokiem teren, n którym później wzniesiono Dwór, kupił Ul. Kieturkis od rycerz Piotr z Kck rd miejsk. Odtąd wypsno tu bydło i trzodę chlewną, co odzwierciedl pierwsz nzw miejsc: Świńskie Łąki. Gdy w XVII wieku otczno Gdńsk fortyfikcjmi (miły chronić przed tkiem wrogich wojsk; w tym czsie Polsk toczył wojny ze Szwecją), Świńskie Łąki zostły przyłączone do mist. Był to duży obszr, który przez długi czs pozostł prwie niezbudowny. W 1650 roku wytyczono sitkę ic n podstwie projektu Georg Tellior. Poniewż teren był brdzo podmokły, wykopno sieć knłów, w których gromdził się ndmir wody. Obszr ten zczęto określć jko Nowe Misto, le szybko nzwę tę wyprł inn, odnosząc się do położeni, minowicie Dolne Misto. Now dzielnic długo mił chrkter ogrodowy, dltego gdńsk rodzin Uphgenów około 1800 roku zbudowł tu dwór. Uphgenowie posidli podmiejskie rezydencje w dzisiejszych dzielnicch Wrzeszcz orz Piecki. W 1852 roku Dwór od Mrii Wilhelminy Uphgen kupił zmożny kupiec Johnn Kuhn

6 6 ❹ z kwotę 4300 tlrów. W tym czsie powstł Komitet Pń i Pnien, który obrł sobie szczytny cel: złożenie szpitl wrz z sierocińcem. Orgnizcj zostł powołn w związku z epidemią cholery, choroby zkźnej, któr pochłonęł wiele ofir. N czele Komitetu stnęł Mri Hohenzollern, spokrewnion z pruską rodziną królewską włścicielk Płcu Optów w Oliwie. Johnn Kuhn przekzł obiekt Komitetowi, dzięki czemu możn było otworzyć szpitl. Pcjentmi miły opiekowć się zkonnice ze zgromdzeni Sióstr Miłosierdzi św. Krol Boromeusz, złożonego w XVII wieku we Frncji. Leczenie chorych rozpoczęto w 1853 roku. Plcówkę prowdziły siostry boromeuszki przybyłe z Trewiru, mist w Niemczech. Lecznic przeznczon był dl ktolików. Dwniej wyznwn wir mił większe znczenie niż np. przynleżność nrodow. Również pcjentów i pcjentki dzielono według wyznni. W niewielkim Dworze Uphgenów umieszczono 24 chorych, którymi opiekowły się trzy siostry i jeden lekrz. Po rz pierwszy szpitl powiększono w ltch Dzięki funduszom zpisnym w testmencie przez księżną Mrię Hohenzollern szpitl ponownie rozbudowno, tym rzem dodjąc nowy oddził chirurgiczny orz budynki gospodrcze. W okresie postwiono nowy gmch główny według projektu berlińskiego rchitekt August Menken. Dzięki współprcy projektnt z ordyntorem oddziłu, znnym chirurgiem doktorem Pwłem Schröterem, wnętrz budynku zostły doskonle przystosowne do leczeni chorych. N prterze znjdowły się sle dl pcjentów I i II klsy (płcących dodtkowo z lepsze wrunki pobytu w szpitlu; sle I klsy były jednoosobowe, II klsy czteroosobowe) orz prcowni rentgenowsk. Wyższe kondygncje zjmowli chorzy klsy III, umieszczni w slch wieloosobowych, były tu też izoltki i pomieszczeni pomocnicze. Serce gmchu stnowił sl opercyjn n pierwszym piętrze. W celu zchowni szczególnej higieny, podłogi i ściny wyłożono płytkmi, które były łtwe w czyszczeniu. Sl zostł wyposżon w nowoczesne sprzęty chirurgiczne. Wzniesiono też kuchnię, prlnię i kostnicę (pomieszczenie do przechowywni cił zmrłych). Po II wojnie świtowej obiekt ndl służył chorym. Początkowo mieścił się tu szpitl Polskiego Czerwonego Krzyż, później zś klinik Akdemii Medycznej (obecnie Gdński Uniwersytet Medyczny). Ze względu n zdłużenie szpitl zostł zmknięty w 2004 roku i wystwiony n sprzedż. Wyjśnijmy jeszcze nzwę icy. Niegdyś ic Kieturkis był przedłużeniem icy Śluzy. Odcinek icy Śluzy wydzielono dopiero w ltch 70. ubiegłego wieku po śmierci profesor Zdzisłw Kieturkis. Ten znkomity gdński chirurg słynął ze swych umiejętności urtowł życie wielu pcjentów, przeprowdzjąc skomplikowne opercje. Tlent lekrz znlzł odbicie w powiedzeniu, które w ltch 60. możn było usłyszeć n gdńskich icch: Ciebie to już tylko Kieturkis może poskłdć. Istnił też inn wersj, będąc żrtobliwą groźbą: Jk cię złtwię, to nwet Kieturkis cię nie poskłd. Ul. Łąkow 7 Główną icą Dolnego Mist jest ic Łąkow, któr tk nprwdę powinn się nzywć Wierzbow. Ulicę tę, podobnie jk wszystkie pozostłe n Dolnym Mieście, wytyczono w XVII wieku. Przez jej środek przebiegł knł, obsdzony wierzbmi. Początkowo kżdy jego odcinek mił swoją nzwę. Wzdłuż knłu mieliśmy więc ice: Lipową, Łbędzią, Gęsią, Trzcinową. Jeden z tkich odcinków nosił nzwę Wierzbow. Dopiero w 1812 roku podjęto decyzję o ndniu wspólnego min kilku icom tworzącym główną drogę Dolnego Mist. Wybór pdł n nzwę Wierzbow od drzew, które rosły nd knłem. W 1945 roku, kiedy tłumczono nzwy niemieckie n język polski, doszło do pomyłki. Po niemiecku ic Wierzbow to Weidengsse. Pechowo n Dolnym Mieście był tkże iczk Łąkow, czyli po niemiecku Wiesengsse. Przy zwieszniu tbliczek główn ic błędnie otrzymł tę z nzwą Łąkow, krótk iczk przy zjezdni trmwjowej zostł Wierzbową. Wzdłuż icy budowno kmienice i domy, od XIX wieku tkże fbryki. Powstł tu jedyny w okolicy kościół. Histori kościoł Niepoklnego Poczęci Njświętszej Mryi Pnny jest ściśle związn z historią szpitl, przy którym wzniesiono kplicę dl prcujących w nim sióstr boromeuszek orz dl chorych. Z czsem kplicę powiększono, tworząc kościół, który jest obecnie świątynią prfilną dl gdńskich dzielnic: Dolnego Mist i Olszynki.

7 7 Początkowo, gdy szpitl był niedużą plcówką mieszczącą się w dworku Uphgenów, zkonnice modliły się w jednej z sl, zmienionej n kplicę. Gdy szpitl zczął się rozrstć, pomyślno o budowie kplicy z prwdziwego zdrzeni. Do jej powstni w szczególny sposób przyczynił się Felicyt Tietz protestntk, któr przeszł n ktolicyzm i zczęł dziłć n rzecz gdńskich współwyznwców. Zleżło jej, by n Dolnym Mieście istnił świątyni i szpitl dl ktolików. Pozysknie odpowiednich środków n ten szczytny cel kosztowło Felicytę dużo trudu i energii. Odwiedzł zmożne i wpływowe osoby i skutecznie nkłnił je do skłdni dtków. Dzięki temu Ul. Łąkow w 1860 roku ukończono budowę zwieńczonej wieżą kplicy. Oprócz sióstr boromeuszek i chorych korzystli z niej tkże okoliczni mieszkńcy i mieszknki, którzy do njbliższego ktolickiego kościoł (Kplicy Królewskiej bądź kościoł św. Mikołj n Głównym Mieście) mieli dleko. Skromną kplicę powiększono w 1894 roku. W 1911 roku rozbudowno kplicę dl zkonnic, której wejście znjdowło się od strony szpitl. Dzięki temu siostry miły swobodny dostęp do miejsc, gdzie ukryte przed spojrzenimi wiernych, mogły w skupieniu oddwć się modlitwie. W okresie letnim chorzy modlili się tkże w ogrodzie szpitlnym. W 1905 roku powstł tu grot wzorown n słynnej grocie z frncuskiego misteczk Lourdes, gdzie skromnej psterce Berndecie ukzł się Mtk Bosk. Wkrótce do Lourdes zczęli przybywć pielgrzymi i rozkwitł tutj kt Mtki Boskiej. Jego przejwem są kopie jskini z Lourdes, w której św. Berndet ujrzł Mrię. Grot ndl znjduje się n tyłch gdńskiego szpitl i jest jedyną pozostłością po pięknym ogrodzie. Kościół był świątynią szpitlną do 1949 roku, kiedy to zostł kościołem prfilnym. W jego wnętrzu zwrc uwgę przede wszystkim ołtrz z rzeźbmi ptronki, czyli Mrii, orz dwóch niołów. O związku ze szpitlem przypominją rzeźby świętych (św. Anny, św. Teresy, św. Elżbiety, św. Krol), przeniesione ze szpitlnych korytrzy. Święci ci byli ptronmi poszczególnych oddziłów. W kościele znjduje się tkże piękn monstrncj (nczynie wykorzystywne podczs odprwini mszy świętej), wykonn w Wiedniu, stolicy Austrii, i sfinnsown dzięki biżuterii zebrnej przez Felicytę Tietz podczs blów. Z powodu dobroci i poświęceni Felicyt nzywn był niołem Dolnego Mist. W przeciwieństwie do innych historycznych dzielnic Gdńsk, tkich jk Główne czy Stre Misto, w krjobrzie Dolnego Mist nie dominują wieże strych kościołów. Wielkością wyróżniją się ntomist budynki fbryk. Jedną z nich jest dwn fbryk Gdńskiego Monopolu Tytoniowego. Budynek oddno do użytku 1 lipc 1928 roku. Autormi projektu byli Wilhelm Köster z Niemiec orz gdński rchitekt Adolf Bielefeldt. Powstł przestronny gmch, dopsowny ksztłtem do łukowtej w tym miejscu icy Łąkowej. W rozległych pomieszczenich produkowno różnorodne wyroby tytoniowe: cygr i ppierosy sprzedwne n cłym świecie, le tkże tńsze cygretki i tytoń do żuci, cieszący się poprnością wśród prcowników miejscowych fbryk i portu. Hle produkcyjne zostły nturlnie oświetlone poprzez duże okn. N osttnim piętrze dodno świetliki, czyli okn przebite w dchu, pod którymi znjdowły się pomieszczeni służące do sortowni gotowych produktów. Znim jednk wyroby te trfiły do sortowni, musiły przejść przez kolejne etpy produkcji. W mgzynie gromdzono sprsowne liście tytoniu, nstępnie w poszczególnych hlch odpowiednio wyselekcjonowny tytoń był poddwny obróbce z pomocą nowoczesnych mszyn: młynków do mieleni, urządzeń do odpylni, kdzi do mieszni surowego tytoniu, mszyn spchnijących. Część produkcji odbywł się ręcznie, n przykłd przędzenie tytoniu do żuci n specjlnych stołch czy pkownie. W budynku okowno tkże zkłd krtonży, w którym drukowne były etykiety, orz wytwórnię pudełek. Liczn złog otrzymł wygodne pomieszczeni, gdzie mogł odpocząć i zjeść obid.

8 8 Budynek po wojnie zostł częściowo przeksztłcony. Zmieniono ukłd pomieszczeń i wejść. Od kilkunstu lt dwn fbryk wyrobów tytoniowych przy icy Łąkowej jest siedzibą spółki LPP. Projektowne są tu kcesori i stroje. Włściciele obiektu postnowili przeprowdzić w budynku gruntowny remont. Nowy wygląd zyskł fsd, wnętrz przystosowno do potrzeb firmy. W czsie osttnich remontów do współprcy zostli zproszeni rtyści z Gdńskiej Szkoły Murlu. Ozdobili murlmi kmienicę znjdującą się nprzeciwko siedziby LPP. Dekorcje pokryły dwie ściny kmienicy, jedną o powierzchni 190 metrów kwdrtowych i drugą nieco mniejszą, licząc 130 metrów kwdrtowych. Autorką projektu jest Młgorzt Popinigis, któr zproponowł, by pierwszą ścinę pokryć strym plnem Gdńsk, połączonym z wykrojmi krwieckimi, co nwiązuje do prcy projektntów LPP. Drugi murl przedstwi elementy mszyn fbrycznych, co przypomin o przemysłowej przeszłości dzielnicy. Ob dzieł podziwić możn pod dresem Królikrni 5, 6 i 7. ❺ Ul. Sdow 12 Ulicę Łąkową przedłużono w 1874 roku do Długich Ogrodów. Przy tym odcinku orz przy icy Sdowej i Ułńskiej powstły dw duże budynki koszr (przeznczonych dl wojsk). Budynek z żółtej cegły przy icy Ułńskiej wzniesiono w ltch Wcześniej, w XVII wieku, w tym miejscu stcjonowli rjtrzy, czyli żołnierze wlczący Ul. Sdow 12 konno. Ich broń stnowiły pistolety, stąd dwn nzw icy: Reitergsse. W nowych koszrch stcjonowł piechot. Po 1945 roku nzwę icy przetłumczono jko Ułńską. Drugi budynek koszr, zbudowny z czerwonej cegły, powstł trochę później, w ltch , i tkże służył piechocie. Stnął przy icy Lnggrter Hintergsse (Tylnej Długoogrodowej), któr po 1920 roku nosił nzwę Pński Ogród, od 1945 roku funkcjonuje jko ic Sdow. Drugi budynek koszr jest w rękch prywtnych, pierwszy, wrz ze stojącym obok budynkiem dwnego Gimnzjum Królewskiego Relnego, jest siedzibą Akdemii Muzycznej. Histori tej uczelni sięg 1947 roku, kiedy to złożono w Sopocie Pństwową Wyższą Szkołę Muzyczną. W 1966 roku uczelnię przeniesiono do Gdńsk. Zjęci odbywły się n Strym Mieście, w budynku przy icy Łgiewniki. W 1981 roku zmieniono nzwę szkoły n: Akdemi Muzyczn im. Stnisłw Moniuszki. Stle rozrstjąc się uczelni potrzebowł nowej siedziby. W tym celu udło się pozyskć dw popdjące w ruinę obiekty. Po gruntownych remontch budynek koszr piechoty orz dwne Gimnzjum Królewskie Relne mogły przyjąć studentów i studentki. W budynku koszr urządzono Slę Koncertową n pond 400 osób. Ntomist w dwnej siedzibie gimnzjum znjduje się mniejsz Sl Kmerln, mogąc pomieścić do 300 słuchczy i słuchczek. Akdemi w Gdńsku jest trzecią pod względem liczby studentów uczelnią muzyczną w Polsce. Większy jest tylko Uniwersytet Muzyczny im. Chopin w Wrszwie orz Akdemi Muzyczn im. Krol Szymnowskiego w Ktowicch. Czy wiesz, że: N Dolnym Mieście było kiedyś więcej ptsich ic. Jk wspomnino, poszczególne odcinki niektórych ic miły swoje nzwy. Obecn ic Łąkow dzielił się niegdyś n krótsze odcinki o tkich nzwch, jk np. Łbędzi czy Gęsi. Frgment icy Rdnej nosił nzwę icy Kukułczej, odcinek Przyokopowej Żurwiej. Ntomist w ciągu icy Szuwry znjdowł się iczk Kcz. Tkże w innych dzielnicch Gdńsk możemy spotkć ptsie ice. We Wrzeszczu jest ic Gołębi, n Olszynce: Kcz, Gęsi i Żurwi, w Letnicy Rybitwy, n Stogch Krucz, Sokol, Jstrzębi, Pwi, Szpki i Kormornów. Ulic prowdząc ze Stogów n Krkowiec to ic Sówki. W tej dzielnicy, przy smej Wiśle biegnie też ic Mewy. Z kolei ice Słowików, Czyżyków i Czjki odnjdziemy n Górkch Wschodnich. Sm ic Ptsi znjduje się ntomist n Oruni.

9 9 Zdjęci: Kludiusz Grbowski, Wikipedi Redkcj, korekt: Ann Mckiewicz Oprcownie grficzne: Tomsz Pwluczuk Pomysłodwczyni projektu: Młgorzt Kmicińsk Pomysłodwc cyklu: Ryszrd Kopittke Koordyncj projektu: Ann Urbńczyk Bibliogrfi: Bldowsk A., Szpitl n Łąkowej, plnsz wystwy Gdńsk od wewnątrz, Gdńsk Encyklopedi Gdńsk, prc zbiorow, Gdńsk Gdńsk Szkoł Murlu, Instytut Ktury Miejskiej, Gdńsk Klmnn E., Michlczyk A., Długie Ogrody i kościół św. Brbry w Gdńsku, Jntrowe Szlki, R. XXXVIII, nr 4 (238), Łźni. Architektur, sztuk i histori, red. P. Leszkowicz, CSW Łźni, Gdńsk Pwłowicz Z., Kościoły Gdńsk i Sopotu, Gdńsk Perz A., Zjezdni trmwjow n Dolnym Mieście, plnsz wystwy Gdńsk od wewnątrz, Gdńsk Portl Akdemi Rzygczy: Smp J., Bedeker gdński, Gdńsk Publikcj udostępnin jest n licencji Cretive Commons: Uznnie Autorstw, N Tych Smych Wrunkch 3.0 Polsk. Zezwl się n dowolne wykorzystnie treści pod wrunkiem wskzni utorów/ek Kludiusz Grbowski, Instytut Ktury Miejskiej, jko utorów/ek orz zchowni niniejszej informcji licencyjnej tk długo, jk tylko n utwory zleżne będzie udzieln tk sm licencj. Tekst licencji dostępny jest n stronie