Szkolnictwo zawodowe a rynek pracy sektora rolno-spożywczego w województwie łódzkim

Transkrypt

1

2 Szkolnictwo zwodowe dl sektor rolno-spożywczego w województwie łódzkim dignoz potrzeb edukcyjnych Szkolnictwo zwodowe rynek prcy sektor rolno-spożywczego w województwie łódzkim Prognozy oprcowne w rmch projektu Prc zbiorow Łódź 2013

3 Projekt bdwczy Szkolnictwo zwodowe dl sektor rolno-spożywczego w województwie łódzkim dignoz potrzeb edukcyjnych zrelizowno w rmch Progrmu Opercyjnego Kpitł Ludzki, Priorytet IX Rozwój wyksztłceni i kompetencji w regionch, Dziłnie 9.2. Podniesienie trkcyjności i jkości szkolnictw zwodowego. Lider projektu Instytut Nuk Społeczno-Ekonomicznych Sp. z o.o. ul. Polskiej Orgnizcji Wojskowej Łódź tel.: fks: e-mil: szkolnictwozwodowe.lodzkie@inse.org.pl Prtner projektu Fundcj Centrum Bdni Opinii Społecznej ul. Żurwi Wrszw tel.: fks: e-mil: szkolnictwozwodowe.lodzkie@cbos.pl Rport oprcowł zespół w skłdzie Michł Brn Mrlen Grzelczk Krzysztof Kwśniewski Bet Soch Przygotownie mteriłów Ew Korbel Agt Prtyczyńsk Jonn Płosjczyk Mgdlen Stń Projekt grficzny Grzegorz Łgnowski Projekt okłdki Krzysztof Jnowski Korekt, skłd Ktrzyn Goszczyńsk-Jurgielniec Ann Strożek Sylwi Stwick Nin Szrlej Agnieszk Szkudlrek Aleksndr Zydorczyk Jnusz Szolc Agt Szymńsk Agt Wężyk Ktrzyn Wróblewsk Publikcj dystrybuown bezpłtnie ISBN Publikcj współfinnsown ze środków Unii Europejskiej w rmch Europejskiego Funduszu Społecznego

4 Spis treści Wstęp Anliz rynku edukcyjnego i rynku prcy w sektorze przetwórstw rolno- -spożywczego w województwie łódzkim Ztrudnienie Bezrobocie Wyngrodzeni Wolne miejsc prcy Uczniowie i bsolwenci Anliz rynku edukcyjnego i rynku prcy w sektorze przetwórstw rolno- -spożywczego w podregionie mist Łodzi Kierownicy produkcji w rolnictwie, leśnictwie i rybołówstwie Specjliści w zkresie rolnictw, leśnictw orz inżynierowie mechnicy, chemicy i pokrewni Technicy mechnicy orz mistrzowie produkcji w przemyśle przetwórczym Technicy rolnictw, leśnictw i pokrewni Technicy technologii żywności Rolnicy, ogrodnicy, leśnicy i rybcy Mechnicy mszyn i urządzeń rolniczych i przemysłowych Robotnicy w przetwórstwie spożywczym i pokrewni Opertorzy mszyn i urządzeń do produkcji wyrobów spożywczych i pokrewni Opertorzy wolnobieżnych mszyn rolniczych i leśnych Robotnicy pomocniczy w rolnictwie, leśnictwie i rybołówstwie Robotnicy przy prcch prostych w przemyśle Podsumownie podregionu

5 3. Anliz rynku edukcyjnego i rynku prcy w sektorze przetwórstw rolno- -spożywczego w podregionie łódzkim Kierownicy produkcji w rolnictwie, leśnictwie i rybołówstwie Specjliści w zkresie rolnictw, leśnictw orz inżynierowie mechnicy, chemicy i pokrewni Technicy mechnicy orz mistrzowie produkcji w przemyśle przetwórczym Technicy rolnictw, leśnictw i pokrewni Technicy technologii żywności Rolnicy, ogrodnicy, leśnicy i rybcy Mechnicy mszyn i urządzeń rolniczych i przemysłowych Robotnicy w przetwórstwie spożywczym i pokrewni Opertorzy mszyn i urządzeń do produkcji wyrobów spożywczych i pokrewni Opertorzy wolnobieżnych mszyn rolniczych i leśnych Robotnicy pomocniczy w rolnictwie, leśnictwie i rybołówstwie Robotnicy przy prcch prostych w przemyśle Podsumownie podregionu Anliz rynku edukcyjnego i rynku prcy w sektorze przetwórstw rolno- -spożywczego w podregionie skierniewickim Kierownicy produkcji w rolnictwie, leśnictwie i rybołówstwie Specjliści w zkresie rolnictw, leśnictw orz inżynierowie mechnicy, chemicy i pokrewni Technicy mechnicy orz mistrzowie produkcji w przemyśle przetwórczym Technicy rolnictw, leśnictw i pokrewni Technicy technologii żywności Rolnicy, ogrodnicy, leśnicy i rybcy Mechnicy mszyn i urządzeń rolniczych i przemysłowych

6 4.8. Robotnicy w przetwórstwie spożywczym i pokrewni Opertorzy mszyn i urządzeń do produkcji wyrobów spożywczych i pokrewni Opertorzy wolnobieżnych mszyn rolniczych i leśnych Robotnicy pomocniczy w rolnictwie, leśnictwie i rybołówstwie Robotnicy przy prcch prostych w przemyśle Podsumownie podregionu Anliz rynku edukcyjnego i rynku prcy w sektorze przetwórstw rolno- -spożywczego w podregionie sierdzkim Kierownicy produkcji w rolnictwie, leśnictwie i rybołówstwie Specjliści w zkresie rolnictw, leśnictw orz inżynierowie mechnicy, chemicy i pokrewni Technicy mechnicy orz mistrzowie produkcji w przemyśle przetwórczym Technicy rolnictw, leśnictw i pokrewni Technicy technologii żywności Rolnicy, ogrodnicy, leśnicy i rybcy Mechnicy mszyn i urządzeń rolniczych i przemysłowych Robotnicy w przetwórstwie spożywczym i pokrewni Opertorzy mszyn i urządzeń do produkcji wyrobów spożywczych i pokrewni Opertorzy wolnobieżnych mszyn rolniczych i leśnych Robotnicy pomocniczy w rolnictwie, leśnictwie i rybołówstwie Robotnicy przy prcch prostych w przemyśle Podsumownie podregionu Anliz rynku edukcyjnego i rynku prcy w sektorze przetwórstw rolno- -spożywczego w podregionie piotrkowskim Kierownicy produkcji w rolnictwie, leśnictwie i rybołówstwie

7 6.2. Specjliści w zkresie rolnictw, leśnictw orz inżynierowie mechnicy, chemicy i pokrewni Technicy mechnicy orz mistrzowie produkcji w przemyśle przetwórczym Technicy rolnictw, leśnictw i pokrewni Technicy technologii żywności Rolnicy, ogrodnicy, leśnicy i rybcy Mechnicy mszyn i urządzeń rolniczych i przemysłowych Robotnicy w przetwórstwie spożywczym i pokrewni Opertorzy mszyn i urządzeń do produkcji wyrobów spożywczych i pokrewni Opertorzy wolnobieżnych mszyn rolniczych i leśnych Robotnicy pomocniczy w rolnictwie, leśnictwie i rybołówstwie Robotnicy przy prcch prostych w przemyśle Podsumownie podregionu Podsumownie Złącznik Bibliogrfi

8 Wstęp Sektor przetwórstw rolno-spożywczego, ze względu n rolniczy chrkter województw łódzkiego, odgryw istotną rolę w rozwoju regionu i jest zliczny do kluczowych brnż. Potwierdz to tkże przygotowywn n njbliższe lt Strtegi Rozwoju Województw Łódzkiego, w której jko obszr strtegiczny wymieniono włśnie sektor rolno-spożywczy. Tereny rolnicze zjmują pond 2/3 powierzchni cłego województw. Dobre gleby występujące zwłszcz w północnej części województw pozwoliły n rozwój wrzywnictw i sdownictw. W efekcie dość prężnie funkcjonuje tm produkcj konserw wrzywnych, mięsno-wrzywnych, soków i npoi. T głąź przemysłu jest silnie rozwinięt również w podregionie skierniewickim, gdzie dził Instytut Nukowo-Bdwczy Sdownictw. Pondto dużą rolę w gospodrce rolnej w Łódzkiem odgryw produkcj żyt i ziemników, tkże hodowl bydł i trzody chlewnej. Oprócz przetwórstw i uboju istotnym elementem przemysłu rolno-spożywczego jest produkcj przetworów mlecznych 1. N terenie województw łódzkiego funkcjonuje ok. 200 tys. firm, spośród których pond 30% świdczy usługi o chrkterze hndlowym, ntomist 16% prowdzi dziłlność produkcyjną. Wśród tych osttnich przewżją firmy zjmujące się produkcją odzieży i tknin, mebli i gotowych wyrobów metlowych, wyprwiniem i brwieniem skór, le tkże w dużej mierze rtykułów spożywczych, npojów. Według dnych Łódzkiej Izby Rolniczej (ŁIR) w sektorze przetwórstw rolno-spożywczego w województwie łódzkim dziłlność prowdzi ok. 3 tys. podmiotów gospodrczych. Wśród przedsiębiorstw w nlizownym sektorze przewżją piekrnie. Produkcją mięsną zjmuje się prwie 350 przedsiębiorstw, njwżniejsze z nich to Zkłdy Przetwórstw Mięsnego PAMSO S.A. w Pbinicch i TESAM z o.o. Tomszów Mzowiecki. Wżną rolę odgrywją również spółdzielnie mleczrskie, w tym Okręgow Spółdzielni Mleczrsk Łowicz, Okręgow Spółdzielni Mleczrsk Rdomsko i Spółdzielni Dostwców Mlek Wieluń. Funkcjonuje również wiele młynów, kilknście gorzelni orz kilk przetwórni rybnych i cukrowni. Njwiększym odsetkiem przetwórni owocowo-wrzywnych chrkteryzuje się powit pjęczński. Njwięcej piekrni zloklizownych jest w powiecie wieluńskim, msrni i ubojni w powiecie zgierskim. Większość młynów dził z kolei w powiecie rdomszczńskim orz pjęczńskim, zś gorzelni w powiecie kutnowskim 2. Obecn siln pozycj i prognozowny dynmiczny rozwój przetwórstw rolno- -spożywczego w Łódzkiem implikuje zminy w szkolnictwie zwodowym, które stje wobec obowiązku dostrczeni odpowiednio przygotownego zplecz kdrowego. Kluczowe ztem wydje się wzmocnienie i podniesienie jkości oferty ksztłceni szkół zwodowych n bzie zdignozownych potrzeb edukcyjnych tych szkół po- 1 Region łódzki, [dt dostępu: ]. 2 Przemysł rolno-spożywczy, [dt dostępu: ]. 7

9 wiąznych z uwrunkownimi loklnego orz regionlnego rynku prcy w obszrze przetwórstw rolno-spożywczego. Wyprcownie efektywnych mechnizmów dostosowni szkolnictw zwodowego do rynku prcy uwrunkowne jest nie tylko przeprowdzeniem kompleksowych, szeroko zkrojonych bdń jego obecnego stnu w sektorze przetwórstw rolno-spożywczego, le również projekcją rozwoju rynku edukcyjnego i rynku prcy w woj. łódzkim. W rmch projektu Szkolnictwo zwodowe dl sektor rolno-spożywczego w województwie łódzkim dignoz potrzeb edukcyjnych, w oprciu o przewidywne tendencje demogrficzne orz przyszłą sytucję gospodrczą, oprcowno prognozy njwżniejszych ktegorii z zkresu rynku prcy w ww. sektorze. N bzie dnych Głównego Urzędu Sttystycznego orz Wojewódzkiego Urzędu Prcy w Łodzi przygotowno projekcje liczby prcujących, bezrobotnych, wielkości popytu n prcę orz poziomu przeciętnych miesięcznych wyngrodzeń dl poszczególnych podregionów województw łódzkiego, w horyzoncie do 2035 roku. Rozpoznnie zpotrzebowni rynku prcy n kompetentnych prcowników sektor przetwórstw rolno-spożywczego umożliwiło wskznie grup zwodów reprezentujących nlizowny sektor gospodrki, dokonne n bzie obowiązującej Klsyfikcji Zwodów i Specjlności n potrzeby rynku prcy. Przy wyborze grup zwodów szczególny ncisk położono n profesje, które są możliwe do uzyskni w rmch systemu szkolnictw zwodowego. Anlizę przeprowdzono m.in. dl techników rolnictw i leśnictw; rolników, ogrodników, leśników i rybków; robotników w przetwórstwie spożywczym czy robotników pomocniczych w rolnictwie, leśnictwie i rybołówstwie. N potrzeby niniejszego rportu dokonno gregcji elementrnych grup zwodów (według KZiS 2010) do 12 grup zwodów reprezentujących sektor przetwórstw rolno-spożywczego w województwie łódzkim 3. W oprcownym rporcie do sektor przetwórstw rolno-spożywczego zliczono nie tylko grupy zwodów związne z przemysłem przetwórczym, le również z rolnictwem. Dodtkowo nlizie poddno zmienne kluczowe z punktu widzeni rynku edukcyjnego, tkie jk liczb uczniów i bsolwentów szkół przygotowujących do prcy w zwodch związnych z sektorem rolno-spożywczym. N potrzeby tej nlizy wyodrębniono 7 grup zwodów kierunków ksztłceni (według Klsyfikcji Zwodów Szkolnictw Zwodowego) kluczowych z punktu widzeni sektor przetwórstw rolno-spożywczego. Struktur rportu nwiązuje do podziłu województw łódzkiego n podregiony. W pierwszym rozdzile zwrto informcje dotyczące cłego województw. Znjdują się tu m.in. dne dotyczące ztrudnieni i bezroboci w grupch zwodów związnych z sektorem przetwórstw rolno-spożywczego, przeciętnych wyngrodzeń w sektorze (dot. przedsiębiorstw ztrudnijących powyżej 9 osób) orz wolnych miejsc prcy. Omówiono również sytucję n rynku edukcyjnym. Kolejne rozdziły zwierją nlizę dnych historycznych i prognoz dl poszczególnych podregionów województw łódzkiego, tj. Łodzi, podregionu łódzkiego, piotrkowskiego, sierdzkiego orz skierniewickiego. 3 Szczegółowy wykz zwodów reprezentujących sektor rolno-spożywczy zostł zprezentowny w złączniku. 8

10 1. Anliz rynku edukcyjnego i rynku prcy w sektorze przetwórstw rolno-spożywczego w województwie łódzkim Dne dotyczące sektor przetwórstw rolno-spożywczego w województwie łódzkim pokzują, że w 2010 roku użytki rolne stnowiły ż 71,4% powierzchni. Kolejne 21,7% powierzchni zjmowły grunty leśne orz zdrzewione i zkrzewione 4. W cłym województwie funkcjonowło w tym czsie 168,1 tys. gospodrstw rolnych większość (39,2%) z nich stnowiły gospodrstw młe, tj. o powierzchni do 5 h. Udził dużych gospodrstw (powyżej 50 h) uksztłtowł się n poziomie zledwie 0,4%. Njczęściej uprwine były zboż podstwowe (zwłszcz żyto, pszenżyto i pszenic), zś w hodowli zdecydownie przewżł trzod chlewn. Powierzchni sdów w województwie wynosił 36,2 tys. h 5. O tym, że opisywny sektor m brdzo duże znczenie w tym regionie, może świdczyć fkt, że w roku 2011 w Łódzkiem wytworzono 15,9% krjowej produkcji mlek, 11,5% mięs drobiowego, 9,9% mąki pszennej, 8,7% mąki żytniej, 8,2% produktów uboju trzody chlewnej, 7,8% msł i innych tłuszczów otrzymywnych z mlek orz 4,2% produktów uboju bydł i cieląt. Jednocześnie produkcj rtykułów spożywczych stnowił 20,3% produkcji sprzednej przemysłu w województwie, zś produkcj npojów 0,9% Ztrudnienie W 2005 roku w województwie łódzkim w sektorze przetwórstw rolno- -spożywczego prcowło osób (w tym 47,87% kobiet). Stnowiły one 12,01% wszystkich ztrudnionych n tym obszrze. Liczebność bdnej grupy rosł stopniowo do osób w roku 2008, w ltch kolejnych podległ tendencji spdkowej i w osttnim roku historycznym uksztłtowł się n poziomie osób (por. rysunek 1.1.). Ozncz to, że w porównniu z rokiem 2005 cłkowit zmin w tym zkresie wyniosł -2,49%. W nlizownym okresie udził ztrudnionych w omwinym sektorze w łącznej liczbie prcujących w województwie łódzkim zmniejszył się do 11,27%. W 2011 roku w przetwórstwie rolno-spożywczym ztrudnionych było kobiet. Stnowiły one 49,39% prcowników w tym sektorze, więc ich odsetek w odniesieniu do roku 2005 zwiększył się o 1,52 pkt. proc. Bzując n wynikch prognoz, możn przypuszczć, że do 2035 roku liczb ztrudnionych w omwinym sektorze będzie chrkteryzowł się tendencją mlejącą o niewielkim nsileniu. Przewi- 4 Sttystyczne Vdemecum Smorządowc Województwo łódzkie, US w Łodzi, Łódź Powszechny Spis Rolny Rport z wyników województw łódzkiego, US w Łodzi, Łódź Rocznik sttystyczny województw łódzkiego 2012, US w Łodzi, Łódź

11 duje się, że njwiększe zminy (powyżej 1,00% w skli roku) nstąpią w ltch Aż do 2029 roku wrtości bezwzględne zminy rocznej będą corz mniejsze, le potem spodziewny jest stopniowy wzrost w tym zkresie. Średnioroczne tempo zmin w okresie oszcowno n -0,60%. Według prognoz w osttnim roku predykcji w województwie łódzkim w przetwórstwie rolno-spożywczym będzie prcowć osób (w tym kobiety), czyli o 13,90% mniej niż w roku Liczb kobiet w bdnej grupie ulegnie nieco większej redukcji niż liczb mężczyzn. W efekcie ich odsetek w 2035 roku uksztłtuje się n poziomie 48,90%, tj. o 0,49 pkt. proc. niższym w stosunku do osttniego roku historycznego. Z prognoz wynik, że udził prcowników przetwórstw rolno-spożywczego w cłkowitej liczbie ztrudnionych w opisywnym regionie wciąż będzie wykzywł trend zniżkowy, który ulegnie odwróceniu dopiero w 2020 roku. Wrtość nlizownego wskźnik będzie rosł już do końc okresu predykcji w 2035 roku osiągnie on poziom 11,48%. Będzie ztem niezncznie o 0,21 pkt. proc. wyższ w porównniu z rokiem 2011, le o 0,53 pkt. proc. niższ w stosunku do roku Rysunek 1.1. Liczb prcujących ogółem w sektorze przetwórstw rolno-spożywczego w woj. łódzkim Liczb prcujących (w tys. osób) u _ r s t _ o _ r s Udził w ogóle prcujących w woj. (w %) Tempo zmin (w %) Liczb prcujących, ogółem Liczb prcujących, kobiety Liczb kobiet - prw oś (w %) 10

12 Anlizując dne dotyczące ztrudnieni w poszczególnych grupch zwodów w sektorze przetwórstw rolno-spożywczego, możn stwierdzić, że w województwie łódzkim w 2005 roku njliczniejszą ktegorię stnowili robotnicy pomocniczy w rolnictwie, leśnictwie i rybołówstwie ( osoby, tj. 21,25% wszystkich ztrudnionych w bdnym sektorze), ntomist njmniej liczną technicy technologii żywności (zledwie 406 osób, czyli 0,38% ogółu prcujących w przetwórstwie rolno- -spożywczym). W roku 2011 sytucj w tym zkresie wyglądł podobnie, przy czym udził pierwszej z wymienionych grup zmniejszył się do 20,33%, zś drugiej minimlnie wzrósł, tj. do 0,39%. Grupę pierwszą stnowią kierownicy produkcji w rolnictwie, leśnictwie i rybołówstwie, których liczebność w 2011 roku wyniosł 2335 osób (o 6,90% mniej w porównniu z rokiem 2005). Przewiduje się, że w cłym okresie predykcji nlizown grup prcujących będzie wykzywć tendencję spdkową o średniorocznym tempie zmin 0,69% do 1975 osób. Wrto zuwżyć, że w 2011 roku w tej grupie nie było ztrudnionej ni jednej kobiety, z prognoz wynik, że do 2035 roku sytucj t nie ulegnie zminie (por. rysunek 1.2.). W nlizownym okresie historycznym zmlł również liczb specjlistów w zkresie rolnictw, leśnictw orz inżynierów mechników, chemików i pokrewnych z 8724 do 8306 osób. W tej grupie większość stnowiły kobiety, ich odsetek w 2011 roku uksztłtowł się n poziomie 78,10%. Według prognoz w nstępnych ltch udził ten będzie uległ niewielkim whniom i w 2035 roku przyjmie wrtość 78,65%. Jednocześnie liczebność tej ktegorii prcujących zmniejszy się do 7160 osób w osttnim roku predykcji. N podstwie prognoz możn spodziewć się, że tendencj mlejąc będzie chrkteryzowć również liczbę techników mechników orz mistrzów produkcji w przemyśle przetwórczym. W 2035 roku będzie ich 7160 (w tym 29,40% kobiet), czyli o 13,39% mniej niż w roku Przewiduje się, że njwiększ zmin nstąpi w przypdku techników rolnictw, leśnictw i pokrewnych. N koniec okresu prognozy ich liczb wyniesie i będzie ż o 16,46% niższ w stosunku do 2011 roku. Wzrośnie jednk udził kobiet w tej ktegorii ich odsetek w osttnim roku historycznym osiągnął poziom 57,96%, prognozy sugerują, że do 2035 roku zwiększy się on o 1,37 pkt. proc. Prognozuje się, że w osttnim roku predykcji w województwie łódzkim będzie prcowć 368 techników technologii żywności (w tym 62,83% kobiet), co ozncz, że cłkowity spdek w tym zkresie w odniesieniu do roku 2011 wyniesie 10,00%. W ltch odnotowno 4,26-procentowy wzrost liczby prcujących rolników, ogrodników, leśników i rybków. Pomimo trendu zniżkowego dominującego w kolejnych ltch w roku 2011 liczebność tej ktegorii uksztłtowł się n poziomie 8891 osób i był o 2,76% wyższ niż w roku Bzując n wynikch prognoz, możn się spodziewć, że do 2035 roku grup t zmniejszy się o 12,73%. Udził kobiet w tym czsie wzrośnie niezncznie (o 0,77 pkt. proc.) do 69,02%. 11

13 Rysunek 1.2. Liczb prcujących w grupch zwodów w sektorze przetwórstw rolno- -spożywczego w woj. łódzkim (1) Grup I Grup II Grup III Grup IV Grup V Liczb prcujących, ogółem (w tys. osób) Liczb prcujących, kobiety (w tys. osób) Udził w ogólnej liczbie prcujących w sektorze w woj. prw oś (w %) Grup I - Kierownicy produkcji w rolnictwie, leśnictwie i rybołówstwie Grup II - Specjliści w zkresie rolnictw, leśnictw orz inżynierowie mechnicy, chemicy i pokrewni Grup III - Technicy mechnicy orz mistrzowie produkcji w przemyśle przetwórczym Grup IV - Technicy rolnictw, leśnictw i pokrewni Grup V - Technicy technologii żywności Grup VI - Rolnicy, ogrodnicy, leśnicy i rybcy Grup VI W 2005 roku w województwie łódzkim ztrudnionych było 4821 mechników mszyn i urządzeń rolniczych i pokrewnych. Ich liczb rosł ż do 5264 osób w 2008 roku. W kolejnych ltch uległ pewnym whniom i w osttnim roku historycznym wyniosł 4913 osób. Zdecydowną większość w tej ktegorii stnowili mężczyźni, ich odsetek w ltch oscylowł wokół wrtości 99,23%. Z prognoz wynik, że liczebność bdnej grupy będzie stopniowo mleć do 4313 osób w 2035 roku. Udził mężczyzn w cłym okresie predykcji będzie się utrzymywć n poziomie 99,24%. W 2011 roku prcowło robotników w przetwórstwie spożywczym i pokrewnych, czyli o 1,56% więcej w odniesieniu do roku Według prognoz ich liczb w nstępnych ltch ulegnie dlszej redukcji do osób w 2035 roku. Odsetek kobiet w tej ktegorii w cłym nlizownym okresie historycznym podległ tendencji spdkowej, któr będzie dominowć ż do 2025 roku. W ltch wrtość bdnego współczynnik utrzym się n poziomie 28,69%. Przewiduje się, że liczebność grupy prcujących opertorów mszyn i urządzeń do produkcji wyrobów spożywczych i pokrewnych w okresie predykcji będzie wykzywć trend mlejący, którego średnioroczne tempo zmin oszcowno n 0,65%. W 2035 roku będzie ich 3586 (w tym 39,30% kobiet), tj. o 10,71% mniej w stosunku do roku W nlizownym okresie historycznym liczb opertorów 12

14 wolnobieżnych mszyn rolniczych i leśnych zmniejszył się w sumie o 5,05% do 7073 osób, przy czym w tej ktegorii ztrudnieni byli wyłącznie mężczyźni (por. rysunek 1.3.). Wyniki prognoz sugerują, że liczebność opisywnej grupy będzie mleć przeciętnie o 0,67% rocznie. W 2035 roku uksztłtuje się n poziomie 6014, czyli będzie ż o 14,97% mniejsz w porównniu z rokiem Jednocześnie przewiduje się, że wszyscy prcujący w tej grupie zwodów to będą mężczyźni. Według prognoz liczb robotników pomocniczych w rolnictwie, leśnictwie i rybołówstwie będzie chrkteryzowł się tendencją spdkową. W 2035 roku będzie tkich prcowników. Wśród nich będzie ż 83,53% kobiet ich udził będzie o 2,15 pkt. proc. mniejszy w porównniu z rokiem W okresie predykcji będzie mleć również liczebność grupy robotników przy prcch prostych w przemyśle. W stosunku do 2011 roku zmniejszy się on o 12,20% do osób. Prognozuje się, że w 2035 roku kobiety będą stnowiły 35,34% tej grupy, co ozncz, że ich odsetek w odniesieniu do roku 2011 będzie niższy o 0,16 pkt. proc. Rysunek 1.3. Liczb prcujących w grupch zwodów w sektorze przetwórstw rolno- -spożywczego w woj. łódzkim (2) Grup I Grup II Grup III Grup IV Grup V Grup VI Liczb prcujących, ogółem (w tys. osób) Liczb prcujących, kobiety (w tys. osób) Udził w ogólnej liczbie prcujących w sektorze w woj. prw oś (w %) Grup I - Mechnicy mszyn i urządzeń rolniczych i przemysłowych Grup II - Robotnicy w przetwórstwie spożywczym i pokrewni Grup III - Opertorzy mszyn i urządzeń do produkcji wyrobów spożywczych i pokrewni Grup IV - Opertorzy wolnobieżnych mszyn rolniczych i leśnych Grup V - Robotnicy pomocniczy w rolnictwie, leśnictwie i rybołówstwie Grup VI - Robotnicy przy prcch prostych w przemyśle Anlizując strukturę liczby prcujących w sektorze przetwórstw rolno- -spożywczego w podzile n poszczególne podregiony województw łódzkiego, możn zuwżyć, że w 2011 roku njwięcej ztrudnionych było w podregionch piotrkowskim (26,03% wszystkich prcujących w opisywnym sektorze) i sierdzkim (25,39%). Nj- 13

15 mniejszą liczebnością chrkteryzowł się grup prcowników z podregionu łódzkiego stnowili oni 12,33% cłkowitej liczby ztrudnionych w przetwórstwie rolno- -spożywczym w województwie łódzkim (por. rysunek 1.4.). N podstwie wyników prognoz możn przypuszczć, że w kolejnych ltch zminy wrtości tych współczynników będą rczej nieznczne. Przewiduje się, że w podregionie skierniewickim i piotrkowskim nstąpi niewielk redukcj bdnego udziłu w pierwszym przypdku o 0,64 pkt. proc., zś w drugim o 0,26 pkt. proc. W 2035 roku wyniesie on ztem odpowiednio 20,11% i 25,77%. Jednocześnie, w stosunku do roku 2011 odsetek prcujących w omwinym sektorze w podregionie sierdzkim nie ulegnie zminie, ntomist w pozostłych dwóch podregionch wzrośnie. W podregionie łódzkim uksztłtuje się on n poziomie 12,65%, zś w podregionie mist Łodzi 16,07%. W osttnim roku predykcji wciąż njwiększym udziłem ztrudnionych w bdnym sektorze będą się cechowć podregiony piotrkowski i sierdzki, ntomist njmniejszym podregion łódzki. Rysunek 1.4. Struktur liczby prcujących w sektorze przetwórstw rolno-spożywczego w podregionch woj. łódzkiego w 2011 roku (po lewej) orz jej zmin w ltch (po prwej) Udził w 2011 r. 12% - 20% 20% - 26% 26% - 28% skierniewicki łódzki Zmin udziłu w ltch p.p p.p p.p p.p p.p p.p. skierniewicki łódzki Łódź Łódź sierdzki sierdzki piotrkowski piotrkowski 1.2. Bezrobocie Anliz dnych historycznych dotyczących bezroboci w województwie łódzkim pokzuje, że w 2003 roku w opisywnej jednostce terytorilnej zrejestrownych było bezrobotnych, w tym 49,37% kobiet. W tej grupie osób (12,67%) było wyksztłconych w zwodzie związnym z sektorem przetwórstw rolno-spożywczego. Ich liczb w kolejnych ltch chrkteryzowł się tendencją spdkową (przy czym njwiększy 24,51-procentowy spdek nstąpił w roku 2007) i w 2008 roku uksztłtowł się n poziomie osób. W roku 2009 odnotowno jej 31,16-procentowy wzrost, ntomist w ltch zminy w tym zkresie były już reltywnie niewielkie (por. rysunek 1.5.). W osttnim roku historycznym liczebność bdnej grupy wynosił osób (w tym 6109 kobiet) i był o 46,31 niższ w porównniu z rokiem 14

16 2003, le o 34,98% wyższ w odniesieniu do minimum zobserwownego w roku Bezrobotni z sektor przetwórstw rolno-spożywczego w 2011 roku stnowili 11,44% wszystkich bezrobotnych w województwie łódzkim. Udził kobiet w opisywnej ktegorii początkowo zwiększł się, osiągjąc mksimum (42,68%) w 2007 roku. Nstępnie wrtość tego wskźnik podległ pewnym whniom i osttecznie uksztłtowł się n poziomie 38,53%. Był więc o 0,70 pkt. proc. wyższ w odniesieniu do roku N podstwie wyników prognoz możn przypuszczć, że w nstępnych ltch liczb bezrobotnych w zwodch związnych z przetwórstwem rolno-spożywczym będzie wykzywł tendencję rosnącą, któr ulegnie odwróceniu w roku W dlszym okresie predykcji będzie się utrzymywć trend spdkowy o średniorocznym tempie zmin oszcownym n 1,68%. Njsilniejsze zminy roczne (powyżej 2,50% w skli roku) przewidywne są n lt Począwszy od 2019 roku tempo zmin będzie corz wolniejsze, le od roku 2029 zcznie rosnąć. Według prognoz w 2035 roku liczebność opisywnej grupy będzie wynosić , czyli w stosunku do roku 2011 zmleje w sumie o 22,89%, ntomist w odniesieniu do roku 2003 zmniejszy się ż o 58,60%. Odsetek kobiet wśród bezrobotnych w sektorze przetwórstw rolno-spożywczego będzie wykzywć tendencję zwyżkową o niewielkim nsileniu. Do 2027 roku wzrośnie do 39,50% i wokół tej wrtości będzie oscylowć do roku 2035 włącznie. Przewiduje się, że udził omwinej ktegorii bezrobotnych w cłkowitej liczbie bezrobotnych w województwie łódzkim będzie się brdzo powoli zmniejszł. Do 2024 roku ulegnie redukcji do 11,05% i n tym poziomie będzie się utrzymywć do końc okresu predykcji. Rysunek 1.5. Liczb bezrobotnych ogółem w sektorze przetwórstw rolno-spożywczego w woj. łódzkim Liczb bezrobotnych (w tys. osób) U d z i ł w o g ó ln e j lic z b ie b e z r o b o t n y c h w w o j , , , ,5 45 t e m p o _ b _ r s -,2 -,1 0,1,2,3 Udził w ogóle bezrobotnych w woj. (w %) Tempo zmin (w %) Liczb bezrobotnych, ogółem Liczb bezrobotnych, kobiety Udził kobiet prw oś (w %) 15

17 W ltch w województwie łódzkim nie zrejestrowno żdnego bezrobotnego kierownik produkcji w rolnictwie, leśnictwie i rybołówstwie. W 2011 roku ich liczb osiągnęł poziom zledwie 6 osób. Z prognoz wynik, że po niezncznym wzroście w początkowym okresie predykcji zmleje on do 5 osób w 2029 roku i n tym poziomie utrzym się ż do 2035 roku włącznie. W 2003 roku specjliści w zkresie rolnictw, leśnictw orz inżynierowie mechnicy, chemicy i pokrewni stnowili 1,84% wszystkich bezrobotnych związnych z sektorem przetwórstw rolno-spożywczego w województwie łódzkim. Liczebność tej grupy zmniejszł się stopniowo w ltch , nstępnie podległ pewnym whniom (por. rysunek 1.6.), by w 2011 roku uksztłtowć się n poziomie 393 osób (w tym 39,69% kobiet). Przewiduje się, że do 2015 roku wzrośnie on do 471 osób, w ltch kolejnych będzie się chrkteryzowć tendencją spdkową. W osttnim roku predykcji będzie wynosić 334 osoby. Odsetek kobiet przyjmie wtedy wrtość 40,95%. Liczb bezrobotnych techników mechników orz mistrzów produkcji w przemyśle przetwórczym w 2011 roku osiągnęł poziom 2142 osób i był o 56,26% mniejsz w porównniu z rokiem Grup t był drug pod względem liczności wśród wszystkich bezrobotnych w sektorze przetwórstw rolno-spożywczego. W osttnim roku historycznym kobiety stnowiły 13,35% tej grupy zwodów. Według prognoz początkowo liczb bezrobotnych z tej grupy zwodów niezncznie wzrośnie, le od 2014 roku będzie się stopniowo zmniejszć i w n koniec okresu predykcji uksztłtuje się n poziomie 1519 osób (w tym 13,76% kobiet). W 2011 roku w województwie łódzkim zrejestrownych było 1147 bezrobotnych techników rolnictw, leśnictw i pokrewnych (7,23% wszystkich bezrobotnych w opisywnym sektorze w województwie), tj. o 55,28% mniej niż w roku Wyniki prognoz sugerują, że liczebność tej ktegorii w kolejnych ltch będzie mleć przeciętnie o 1,87% w skli roku. Do 2035 roku zmniejszy się w sumie o 28,51% (do 820 osób). W nlizownym okresie historycznym liczb bezrobotnych techników technologii żywności podległ pewnym whniom, le w sumie zmlł o 54,45%, z 1144 do 521 osób. Grup t chrkteryzowł się njwiększym udziłem kobiet, ich odsetek w ltch zwierł się w przedzile od 69,94% do 74,77%. Z prognoz wynik, że w osttnim roku predykcji będzie 374 bezrobotnych w opisywnym zwodzie. Udził kobiet przyjmie w tym czsie wrtość 72,27%. Liczb bezrobotnych rolników, ogrodników, leśników i rybków w 2003 roku uksztłtowł się n poziomie 3807 osób, do 2011 roku zmlł o 61,99%. Był to njsilniejszy spdek wśród wszystkich bdnych grup bezrobotnych. Przewiduje się, że w nstępnych ltch będzie się utrzymywć trend mlejący i w 2035 roku wrtość nlizownej zmiennej wyniesie 907 osób, więc będzie niższ w porównniu z rokiem 2011 o 37,31%. 16

18 Rysunek 1.6. Liczb bezrobotnych w grupch zwodów w sektorze przetwórstw rolno- -spożywczego w woj. łódzkim (1) Grup I Grup II Grup III Grup IV Grup V Grup VI Liczb bezrobotnych, ogółem (w os.) Liczb bezrobotnych, kobiety (w os.) Udził w ogólnej liczbie bezrobotnych w sektorze prw oś (w %) Grup I - Kierownicy produkcji w rolnictwie, leśnictwie i rybołówstwie Grup II - Specjliści w zkresie rolnictw, leśnictw orz inżynierowie mechnicy, chemicy i pokrewni Grup III - Technicy mechnicy orz mistrzowie produkcji w przemyśle przetwórczym Grup IV - Technicy rolnictw, leśnictw i pokrewni Grup V - Technicy technologii żywności Grup VI - Rolnicy, ogrodnicy, leśnicy i rybcy W 2011 roku zrejestrownych było 1619 bezrobotnych mechników mszyn i urządzeń rolniczych i przemysłowych. N podstwie wyników prognoz możn przypuszczć, że w początkowym okresie predykcji ich liczb niezncznie wzrośnie, nstępnie będzie się powoli zmniejszć. W 2035 roku osiągnie poziom 1041 osób. W osttnim roku historycznym liczebność grupy bezrobotnych robotników w przetwórstwie spożywczym i pokrewnych wynosił 3146 osób. Prognozuje się, że do 2035 roku zmleje on o 16,60%. W ltch odnotowno niewielki spdek (o 15,07%) bezrobotnych opertorów mszyn i urządzeń do produkcji wyrobów spożywczych i pokrewnych. W 2003 roku było ich 531, zś w Udził kobiet był dość wysoki i whł się w przedzile od 64,83% do 74,15%. Wyniki prognoz sugerują, że do 2016 roku liczb tych bezrobotnych wzrośnie do 563 osób. W kolejnych ltch będzie się zmniejszć i osttecznie uksztłtuje się n poziomie 407 osób (w tym 65,32% kobiet). W 2011 roku w województwie łódzkim było 214 bezrobotnych opertorów wolnobieżnych mszyn rolniczych i leśnych. Przewiduje się, że począwszy od 2014 roku liczebność tej grupy będzie wykzywć trend spdkowy i w 2035 roku zmleje do 153 osób. Robotnicy pomocniczy w rolnictwie, leśnictwie i rybołówstwie stnowili jedną z njmniejszych grup bezrobotnych. W 2011 jej liczebność wyniosł 17

19 89 osób. Według prognoz będzie się on zwiększć do 119 osób w roku Potem zcznie się zmniejszć, by w 2035 roku osiągnąć poziom 86 osób. Wśród bezrobotnych njliczniej reprezentowni byli robotnicy przy prcch prostych w przemyśle (28,41% wszystkich bezrobotnych w opisywnym sektorze). Przewiduje się, że ich liczb zmniejszy się do 3830 w 2035 roku, le wciąż będzie to njwiększ grup bezrobotnych ich odsetek wzrośnie do 31,33%. Rysunek 1.7. Liczb bezrobotnych w grupch zwodów w sektorze przetwórstw rolno- -spożywczego w woj. łódzkim (2) Grup I Grup II Grup III Grup IV Grup V Grup VI Liczb bezrobotnych, ogółem (w os.) Liczb bezrobotnych, kobiety (w os.) Udził w ogólnej liczbie bezrobotnych w sektorze prw oś (w %) Grup I - Mechnicy mszyn i urządzeń rolniczych i przemysłowych Grup II - Robotnicy w przetwórstwie spożywczym i pokrewni Grup III - Opertorzy mszyn i urządzeń do produkcji wyrobów spożywczych i pokrewni Grup IV - Opertorzy wolnobieżnych mszyn rolniczych i leśnych Grup V - Robotnicy pomocniczy w rolnictwie, leśnictwie i rybołówstwie Grup VI - Robotnicy przy prcch prostych w przemyśle W 2011 roku njwyższym odsetkiem bezrobotnych w sektorze przetwórstw rolno-spożywczego chrkteryzowły się podregiony mist Łodzi orz piotrkowski (odpowiednio 23,70% i 23,09%). Njniższą wrtość odnotowno w podregionie skierniewickim wynosił on zledwie 15,29%. Bzując n wynikch prognoz, możn spodziewć się, że do 2035 roku zmleje udził bezrobotnych zrejestrownych w podregionch: łódzkim (o 0,25 pkt. proc.), skierniewickim (o 1,40 pkt. proc.) i piotrkowskim (o 1,76 pkt. proc.). W pozostłych dwóch podregionch przewidywny jest wzrost tego udziłu, przy czym silniejsz zmin (n poziomie 2,04 pkt. proc.) oczekiwn jest w Łodzi (por. rysunek 1.8.). Njwiększy odsetek bezrobotnych będzie 18

20 ztem ponownie zrejestrowny w Łodzi, zś njniższy w podregionie skierniewickim (odpowiednio 25,74% i 13,89%). Rysunek 1.8. Struktur liczby bezrobotnych w sektorze przetwórstw rolno-spożywczego w podregionch woj. łódzkiego w 2011 roku (po lewej) orz jej zmin w ltch (po prwej) Udził w 2011 r. 15% - 21% skierniewicki Zmin udziłu w ltch p.p p.p. skierniewicki 21% - 23% 23% - 25% łódzki 0.00 p.p p.p p.p p.p. łódzki Łódź Łódź sierdzki sierdzki piotrkowski piotrkowski 1.3. Wyngrodzeni N podstwie nlizy dnych historycznych możn stwierdzić, że w 2005 roku w województwie łódzkim przeciętne miesięczne wyngrodzenie w cench bieżących wynosiło 2188 zł. Płce nominlne w sektorze przetwórstw rolno-spożywczego były w tym czsie o 15,40% wyższe i ksztłtowły się n poziomie 2525 zł. W tym smym czsie średni pensj w cench stłych z 2000 roku w bdnym sektorze wynosił 1856 zł. Przeciętne wyngrodzenie nominlne w osttnim roku historycznym osiągnęło poziom 3841 zł, ntomist relne 2296 zł, czyli były wyższe odpowiednio o 52,15% i 23,68% w porównniu z rokiem Odchylenie przeciętnej płcy w sektorze przetwórstw rolno-spożywczego od średniej płcy w województwie w 2011 roku wyniosło 18,36%. 19

21 Rysunek 1.9. Przeciętne miesięczne wyngrodzeni brutto ogółem w sektorze przetwórstw rolno-spożywczego w woj. łódzkim Przeciętne miesięczne wyngrodzeni brutto (w tys. zł) Tempo zmin (w %) t e m p o _ r s Odchylenie od wyn. ogółem w woj. (w %) o d c h _ r s nominlne relne (c. st. z 2000 r.) Bzując n wynikch prognoz, możn się spodziewć, że średnie wyngrodzeni zrówno wyrżone w cench bieżących, jk i wyrżone w cench stłych z 2000 roku będą podległy tendencji rosnącej (por. rysunek 1.9.). W pierwszym przypdku średnioroczne tempo zmin oszcowno n 5,96%, w drugim n 3,71%. Wrto zuwżyć, że njsilniejsze zminy spodziewne są w roku Przewiduje się, że płce nominlne do 2035 roku zwiększą się pond czterokrotnie do zł. Wzrost wyngrodzeń relnych będzie zdecydownie mniejszy. W osttnim roku prognozy uksztłtują się one n poziomie 5507 zł, ztem będą o 139,84% większe w porównniu z rokiem W cłym okresie predykcji przeciętn płc w sektorze przetwórstw rolno- -spożywczego będzie wyższ od przeciętnego wyngrodzeni w województwie łódzkim. Początkowo odchylenie będzie się niezncznie zwiększć do 18,85% w roku Wyniki prognoz sugerują jednk, że w nstępnych ltch wrtość nlizownego wskźnik będzie podlegć tendencji spdkowej o niewielkim nsileniu. Do 2035 roku zmniejszy się on do 18,48%, będzie więc tylko niezncznie (zledwie o 0,12 pkt. proc.) wyższ w stosunku do osttniego roku historycznego. 20

22 Rysunek Przeciętne miesięczne wyngrodzenie brutto w grupch zwodów w sektorze przetwórstw rolno-spożywczego w woj. łódzkim (1) Grup I Grup IV Grup II Grup V Grup III Grup VI Wyngrodzeni nominlne (w tys. zł) Wyngrodzeni relne - c. st. z 2000 r. (w tys. zł) Odchylenie od wyn. w sektorze - prw oś (w %) Grup I - Kierownicy produkcji w rolnictwie, leśnictwie i rybołówstwie Grup II - Specjliści w zkresie rolnictw, leśnictw orz inżynierowie mechnicy, chemicy i pokrewni Grup III - Technicy mechnicy orz mistrzowie produkcji w przemyśle przetwórczym Grup IV - Technicy rolnictw, leśnictw i pokrewni Grup V - Technicy technologii żywności Grup VI - Rolnicy, ogrodnicy, leśnicy i rybcy Z nlizy dnych historycznych wynik, że w 2011 roku średni płc kierowników produkcji w rolnictwie, leśnictwie i rybołówstwie wyrżon w cench stłych z 2000 roku uksztłtowł się n poziomie 8035 zł (o 55,84 więcej niż w roku 2005) i był nieml trzykrotnie wyższ od przeciętnego wyngrodzeni w sektorze przetwórstw rolno-spożywczego. Wyniki prognoz sugerują, że zrobki w tej grupie prcujących będą stopniowo rosły i w osttnim roku predykcji będą wynosić zł (por. rysunek 1.10.). Średnie wyngrodzenie relne specjlistów w zkresie rolnictw, leśnictw orz inżynierów mechników, chemików i pokrewnych w 2005 roku przyjęło wrtość 3525 zł. Do roku 2011 wzrosło o 29,75% i przewiduje się, że w kolejnych ltch ndl będzie podlegć tendencji rosnącej. Według prognoz zwiększy się ono do zł. W przypdku techników mechników orz mistrzów produkcji w przemyśle przetwórczym przeciętne zrobki w cench stłych w 2011 roku wynosiły 2588 zł. Były przy tym o -4,77% niższe niż średni płc w opisywnym sektorze. Z prognoz wynik, że w cłym okresie predykcji wyngrodzeni tej grupy będą rosły ż do 6218 zł w roku Odchylenie od średniej ulegnie niewielkim zminom i osttecznie osiągnie poziom -4,71%. W osttnim roku historycznym technicy rolnictw, leśnictw i pokrewni zrbili przeciętnie 4332 zł miesięcznie (tj. o 29,92% więcej niż 21

23 w roku 2005). Przewiduje się, że do 2035 roku ich płce zncząco wzrosną do zł. Będą wtedy o 60,28% większe od średniej pensji w przetwórstwie rolno- -spożywczym. W 2005 roku przeciętne zrobki techników technologii żywności w ujęciu relnym wynosiły zledwie 1151 zł. Do 2011 roku zwiększyły się o 28,63%. N podstwie wyników prognoz możn przypuszczć, że w nstępnych ltch w przypdku bdnej zmiennej wciąż będzie dominowć trend zwyżkowy. W efekcie jej wrtość wzrośnie do 3575 zł. Podobnie jk w cłym nlizownym okresie historycznym, odchylenie od średniego wyngrodzeni w sektorze będzie ujemne. W 2011 roku rolnicy, ogrodnicy, leśnicy i rybcy w województwie łódzkim zrbili przeciętnie 1657 zł. W porównniu z 2005 rokiem ich płce relne zwiększyły się, le wzrost ten był njmniejszy spośród wszystkich opisywnych przypdków. Prognozuje się, że do końc okresu predykcji wyngrodzenie tej grupy wzrośnie o 139,33%. Rysunek Przeciętne miesięczne wyngrodzenie brutto w grupch zwodów w sektorze przetwórstw rolno-spożywczego w woj. łódzkim (2) Grup I Grup II Grup III Grup IV Grup V Wyngrodzeni nominlne (w tys. zł) Wyngrodzeni relne - c. st. z 2000 r. (w tys. zł) Odchylenie od wyn. w sektorze - prw oś (w %) Grup I - Mechnicy mszyn i urządzeń rolniczych i przemysłowych Grup II - Robotnicy w przetwórstwie spożywczym i pokrewni Grup III - Opertorzy mszyn i urządzeń do produkcji wyrobów spożywczych i pokrewni Grup IV - Opertorzy wolnobieżnych mszyn rolniczych i leśnych Grup V - Robotnicy pomocniczy w rolnictwie, leśnictwie i rybołówstwie Grup VI - Robotnicy przy prcch prostych w przemyśle Grup VI W cłym nlizownym okresie historycznym relne wyngrodzeni mechników mszyn i urządzeń rolniczych i przemysłowych były nieco niższe od średniej w sektorze, przy czym odchylenie to uległo dość silnym whniom (por. rysunek 1.11.). W 2011 roku zrobki tej grupy uksztłtowły się n poziomie 2561 zł. Według prognoz do 2035 będą one stopniowo rosły do 6258 zł, przy czym będą wtedy 22

24 o 4,09% niższe niż przeciętn pensj w przetwórstwie rolno-spożywczym. Płce robotników w przetwórstwie spożywczym i pokrewnych w 2005 roku wynosiły 1068 zł i były njniższe w cłym nlizownym sektorze. Podobn sytucj utrzymywł się również w roku 2011, choć wyngrodzenie w tej grupie wzrosło do 1346 zł (tj. o 25,97%). Przewiduje się, że będą się one ndl zwiększć i w osttnim roku predykcji osiągną poziom 3250 zł. Wciąż będą jednk njniższe w cłym sektorze, ich odchylenie od średnich zrobków przyjmie wrtość -50,19%. Opertorzy mszyn i urządzeń do produkcji wyrobów spożywczych i pokrewnych w 2011 roku otrzymywli przeciętnie 1507 zł miesięcznie. W oprciu o wyniki prognoz możn przypuszczć, że w kolejnych ltch ich pensje będą rosły. W 2035 roku będą wynosić 3637 zł i będą o 44,26% niższe w porównniu ze średnimi płcmi w przetwórstwie rolno- -spożywczym. W 2005 roku wyngrodzeni w cench stłych opertorów wolnobieżnych mszyn rolniczych i leśnych osiągnęły poziom 2107 zł. W ciągu kolejnych sześciu lt zwiększyły się o 28,64% do 2710 zł i były minimlnie (o 0,27%) mniejsze w stosunku do przeciętnych zrobków w opisywnym sektorze. Prognozuje się, że wrtość bdnej zmiennej będzie się zwiększć. W osttnim roku predykcji wyniesie 6569 zł, przy czym będzie niezncznie, tj. o 0,67%, większ niż średni płc w przetwórstwie rolno-spożywczym. W roku 2011 robotnicy pomocniczy w rolnictwie, leśnictwie i rybołówstwie zrbili przeciętnie 2176 zł miesięcznie, czyli o 29,77% więcej w porównniu z rokiem Prognozy sugerują, że ich pensje będą się zwiększć i w roku 2035 uksztłtują się n poziomie 5280 zł. Z kolei wyngrodzeni robotników przy prcch prostych w przemyśle w 2011 roku wynosiły 1523 zł. Były wtedy niższe o 43,96% w odniesieniu do średniej w omwinym sektorze. Przewiduje się, że w nstępnych ltch będą one wykzywć tendencję rosnącą i osttecznie osiągną poziom 3653 zł. Ich odchylenie od średniej minimlnie się zmieni i wyniesie 44,01%. Rysunek Odchylenie przeciętnego miesięcznego wyngrodzeni brutto w sektorze przetwórstw rolno-spożywczego w podregionch woj. łódzkiego w 2011 roku (po lewej) orz zmin w ltch (po prwej) Odchylenie w 2011 r. -30% - -8% skierniewicki Zmin odchyleni w ltch skierniewicki -8% - 0% p. p p. p. 0% - 13% łódzki p. p p. p. łódzki Łódź Łódź sierdzki sierdzki piotrkowski piotrkowski 23

25 Z nlizy dnych historycznych z uwzględnieniem kryterium podregionu wynik, że w 2011 roku tylko w podregionie piotrkowskim zrobki prcowników z sektor przetwórstw rolno-spożywczego były wyższe od przeciętnej pensji w tym sektorze w województwie łódzkim. N pozostłym obszrze były one niższe od średniej (por. rysunek 1.12.), przy czym różnice w tym zkresie pomiędzy podregionmi były znczące. Njniższe płce otrzymywli ztrudnieni w podregionie mist Łodzi. Odchylenie od średniego wyngrodzeni w województwie uksztłtowło się w tym przypdku n poziomie -29,80%. Według prognoz do 2035 roku njsilniejsze zminy odchyleni przewidywne są w podregionie skierniewickim (wzrost o 5,30 pkt. proc. z -1,29% do 6,59%), sierdzkim (wzrost o 4,54 pkt. proc.) i mist Łodzi (o 4,02 pkt. proc. z -29,80% do -33,82%). W podregionie piotrkowskim nlizowny wskźnik ulegnie njmniejszej redukcji (tylko o 3,60 pkt. proc.), więc pensje prcowników z sektor przetwórstw rolno-spożywczego n tym terenie ndl będą utrzymywć się powyżej średniego wyngrodzeni w województwie Wolne miejsc prcy Anlizując dne historyczne, możn stwierdzić, że w 2005 roku w województwie łódzkim było 2406 wolnych miejsc prcy w sektorze przetwórstw rolno- -spożywczego. Stnowiły one 34,49% wszystkich wktów w Łódzkiem. W kolejnych ltch ich liczb uległ brdzo silnym whniom (por. rysunek 1.13.), przy czym njwiększy wzrost (ż o 173,39%) odnotowno w 2010 roku, njwiększy spdek (o 75,14%) w roku nstępnym. W osttnim roku historycznym było ich 1004, tj. o 58,27% mniej niż w roku W ltch dość gwłtownie zmienił się również udził wolnych miejsc prcy w opisywnym sektorze w cłkowitej liczbie wktów w województwie. Jego njwiększą wrtość zobserwowno w roku 2010 było to 54,04%. W 2011 roku odsetek ten wynosił zledwie 13,58%. Przewiduje się, że w okresie predykcji liczb wolnych miejsc prcy w przetwórstwie rolno- -spożywczym w Łódzkiem będzie się chrkteryzowć tendencją zniżkową o minimlnym nsileniu z wyjątkiem 2015 roku nie przekroczy 1,00% w rocznie. W związku z tym do 2035 roku liczb t ulegnie redukcji o 13,52%, ksztłtując się n poziomie 868 wktów. Ich udził wśród wolnych miejsc prcy w województwie ogółem będzie brdzo powoli się zwiększł. N koniec okresu predykcji przyjmie wrtość 13,88%, będzie ztem zledwie o 0,30 pkt. proc. wyższy w porównniu z rokiem 2011, le ż o 20,61 pkt. proc. mniejszy niż w roku

26 Rysunek Liczb wolnych miejsc prcy ogółem w sektorze przetwórstw rolno- -spożywczego w woj. łódzkim L ic z b w o ln y c h m ie js c p r c y Liczb wolnych miejsc prcy (w os.) T e m p o z m i n ( w % ) Tempo zmin (w %) Udził w popycie n prcę w woj. (w %) u _ w m p Anliz dnych dotyczących wolnych miejsc prcy w poszczególnych podregionch województw łódzkiego pokzł, że w 2011 roku njwięcej ofert prcy w sektorze przetwórstw rolno-spożywczego było w podregionie łódzkim (por. rysunek 1.14.). Stnowiły one 28,49% wszystkich wktów w bdnym sektorze. N drugim miejscu znlzł się podregion skierniewicki z wynikiem 23,41%. Njmniejszym udziłem w ogólnej liczbie wolnych miejsc prcy w opisywnym sektorze chrkteryzowł się podregion mist Łodzi (zledwie 14,94%). Wyniki prognoz pozwlją spodziewć się, że do 2035 sytucj w tym zkresie ulegnie niewielkim zminom. Ndl njwięcej ofert prcy będzie w Łodzi orz podregionie skierniewickim, przy czym ich odsetek wśród wszystkich wktów w pierwszym przypdku wzrośnie o 4,11 pkt. proc., zś w drugim ulegnie redukcji o 1,14 pkt. proc. Jednocześnie przewiduje się, że njmniej wolnych miejsc prcy w skli województw będzie w podregionie piotrkowskim (14,46%, tj. o 2,07 pkt. proc. mniej niż w osttnim roku historycznym). 25

27 Rysunek Struktur liczby wolnych miejsc prcy w sektorze przetwórstw rolno- -spożywczego w podregionch woj. łódzkiego w 2011 roku (po lewej) orz jej zmin w ltch (po prwej) Udził w 2011 r. Zmin w ltch % - 17% 17% - 28% 28% - 29% skierniewicki łódzki -4 p.p p.p. -2 p.p. - 0 p.p. 0 p.p. - 5 p.p. skierniewicki łódzki Łódź Łódź sierdzki piotrkowski sierdzki piotrkowski 1.5. Uczniowie i bsolwenci Anliz dnych historycznych dotyczących uczniów szkół pondgimnzjlnych w województwie łódzkim pozwl stwierdzić, że w 2005 roku ich liczb ogółem uksztłtowł się n poziomie osób, przy czym njwięcej uczniów uczęszczło do szkół zloklizownych w Łodzi ( osób), zś njmniej do szkół w powiecie skierniewickim (380 osób). W nstępnych ltch w tym zkresie dominowł tendencj mlejąc o średniorocznym tempie zmin równym -2,96%. Njsilniejszy spdek odnotowno w roku 2011, ntomist njsłbszy w 2006 roku (odpowiednio o 3,63% i 1,42%). W osttnim roku historycznym liczebność bdnej grupy wynosił osób, co ozncz, że w porównniu z rokiem 2005 uległ on redukcji o 16,47%. Ndl njliczniejszą grupę stnowili uczniowie z Łodzi, njmniej liczną z powitu skierniewickiego, przy czym w pierwszym przypdku liczb uczniów zmlł (do ), ntomist w drugim zwiększył się (do 522). Wrto dodć, że był to jedyny powit, w którym odnotowno wzrost wrtości bdnej zmiennej. W ltch wśród uczniów szkół pondgimnzjlnych niezncznie przewżli mężczyźni. Ich udził zwierł się w przedzile od 50,10% w roku 2005 do 50,56% w roku 2009, zś w 2011 roku osiągnął poziom 50,46%. Njwiększą wrtością nlizownej zmiennej w 2011 roku chrkteryzowł się powit piotrkowski tutj ż 66,27% uczniów szkół pondgimnzjlnych stnowili mężczyźni. Jednocześnie njwyższy odsetek kobiet zobserwowno w powiecie poddębickim ich udził wynosił 57,50%. 26

28 Rysunek Liczb uczniów szkół pondgimnzjlnych ogółem w woj. łódzkim Liczb uczniów (w tys. osób) t e m p o Tempo zmin (w %) Liczb uczniów, ogółem Liczb uczniów, kobiety Udził kobiet prw oś (w %) Bzując n wynikch prognoz, możn przypuszczć, że w ltch liczb uczniów szkół pondgimnzjlnych będzie mleć średnio o 3,13% w skli roku. W ciągu kolejnych trzech lt ulegnie niewielkim whniom, ntomist w ltch będzie się zwiększć. Szczególnie silny wzrost (ż o 24,10%) przewidywny jest w 2023 roku. Z kolei w roku 2027 według prognoz nstąpi reltywnie duży (16,66-procentowy) spdek wrtości opisywnej zmiennej. Nstępne lt nie przyniosą już żdnych drstycznych zmin będzie dominowć tendencj zniżkow o średniorocznym tempie oszcownym n -1,39%. N koniec okresu predykcji liczebność bdnej grupy uksztłtuje się n poziomie osób, ztem cłkowit zmin w stosunku do roku 2011 wyniesie -26,97%. Liczb uczniów zmleje we wszystkich powitch. Njsilniejszy spdek prognozowny jest dl powitu łęczyckiego, zś njmniejszy dl powitu łódzkiego (odpowiednio o 39,77% i 1,79%). Przewiduje się, że podobnie jk w ltch w cłym okresie prognozy wśród uczniów będą przewżć mężczyźni. Ich odsetek będzie oscylowł wokół wrtości 50,56%. W 2035 roku ponownie njwiększym udziłem mężczyzn w opisywnej ktegorii będzie się chrkteryzowć powit piotrkowski (66,11%), zś njmniejszym powit poddębicki (42,34%). 27