PROGRAM PROFILAKTYKI

Transkrypt

1 PROGRAM PROFILAKTYKI SPECJALNEGO OŚRODKA SZKOLNO-WYCHOWAWCZEGO im. Św. Jadwigi Królowej w Mielcu Opracowany przez Zespół ds. Profilaktyki na lata szkolne 2011/ / /14 1

2 WRZESIEŃ 2011 Podstawy prawne działań profilaktycznych Konwencja o Prawach Dziecka (Dz. U. Nr 120, poz. 526), Konstytucja Rzeczypospolitej z dnia r. (Dz. U. Nr 78 poz. 483). Przepisy Oświatowe: Ustawa z dnia r. O systemie oświaty (Dz. U. z 1996r. Nr 67, poz. 329 z późniejszymi zmianami), Rozporządzenie Ministra Edukacji narodowej i sportu z dnia r. w sprawie podstawy programowej kształcenia ogólnego... (Dz. U. z 2002 Nr 51 poz. 458), Rozporządzenie Ministra edukacji narodowej z dnia r. w sprawie warunków i sposobu oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy oraz przeprowadzeniu egzaminów i sprawdzianów w szkołach publicznych (Dz.U. z 2001r. Nr 29 poz. 323 ze zmianami Dz.U. z r. poz. 433) Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia r. w sprawie szczegółowych zasad sprawowania nadzoru pedagogicznego, (...) (Dz. U. Nr 67 poz. 110). Przepisy Pozaoświatowe Ustawa z r. o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym (Dz.U. z 1997r. Nr 28,, poz.153) Narodowy Program Zdrowia , Ustawa z dnia r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (Dz. U. Nr 35, poz. 230, z późniejszymi zmianami, tekst jednolity z r.), 2

3 Ustawa z dnia r. o ochronie zdrowia psychicznego (Dz. U. Nr 111, poz. 535, późniejszymi zmianami), ustawa z dnia r. o ochronie zdrowia przed następstwami używania i tytoniu, i wyrobów tytoniowych (Dz. U. z 1996r. Nr 10, poz. 55) Ustawa z dnia r. o przeciwdziałaniu narkomanii (Dz. U. z 1997r. Nr 75, poz. 468 z późniejszymi zmianami), Ustawa z dnia r. o pomocy społecznej. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 31 stycznia 2003r. w sprawie szczegółowych form działalności wychowawczej i zapobiegawczej wśród dzieci i młodzieży zagrożonych uzależnieniem. (Dz. U. z 2003 r. Nr 26, poz. 226). Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 31 stycznia 2003 r. w sprawie szczegółowych form działalności wychowawczej i zapobiegawczej wśród dzieci i młodzieży zagrożonych uzależnieniem. WSTĘP Profilaktyka to zespół działań o charakterze informacyjnym i edukacyjnym mających na celu ochronę człowieka przed zagrożeniami oraz reagowanie na pojawiające się zagrożenia. Profilaktyka szkolna ma na celu umiejętne rozpoznawanie czynników ryzyka, hamujących lub niszczących rozwój ucznia, sprzyjających podejmowaniu zachowań ryzykownych. Duży nacisk kładzie się na czynniki chroniące, które stanowią podstawę wszelkich działań profilaktyczno wychowawczych. Szkoła znając wagę problemu i czując się współodpowiedzialna za wychowanie młodzieży oraz realizując założenia reformy, podejmuje działania profilaktyczno dydaktyczne wspierające rodziców, uczniów i nauczycieli. 3

4 Program profilaktyki zajmuje ważne miejsce w działaniach wychowawczych szkoły, jest związany ze Statutem Szkoły, Programem Wychowawczym oraz Szkolnym Systemem Oceniania. Jego treści realizowane są w trakcie procesu dydaktycznego wszystkich przedmiotów, zajęć pozalekcyjnych, w trakcie uroczystości i akcji tematycznych. Poniższy Program Profilaktyki został wzbogacony o nowe zadania i ma na celu usystematyzowanie dotychczasowych działań. Obejmuje kolejne trzy lata szkolne. CHARAKTERYSTYKA PROGRAMU Szkolny Program Profilaktyki został opracowany w oparciu o założenia profilaktyki pierwszorzędowej z elementami profilaktyki drugorzędowej. Cele szczegółowe i zadania do realizacji zostały sformułowane w oparciu o wyniki dokonanej ewaluacji, szczegółowej diagnozy problemów występujących w społeczności wychowanków SOSW i ZSS im. Janusza Korczaka oraz diagnozę ogólnego poczucia bezpieczeństwa wychowanków SOSW. Obiektem działań jest całe środowisko szkolne. Profilaktyka pierwszorzędowa będzie skierowana do wszystkich uczniów i rodziców. Jej celem jest promocja zdrowego stylu życia oraz opóźnienie wieku inicjacji. Działaniom prewencyjnym objęci zostaną uczniowie z grup niskiego ryzyka. Realizatorami tych działań będą wszyscy nauczyciele wspierani przez specjalistów. Profilaktyka drugorzędowa skierowana będzie do grup podwyższonego ryzyka. Celem działań jest umożliwienie wycofania się z ryzykownych zachowań,pomoc uczniom mającym trudności w identyfikowaniu i rozwiązywaniu problemów, wspieranie w sytuacjach trudnych. Program jest opracowany na podstawie diagnozy obszarów problemowych ośrodka i dotyczy części aspektów Szkolnego Programu Wychowawczego między innymi działań prozdrowotnych, współpracy z rodzicami i środowiskiem lokalnym. 4

5 Założeniem Szkolnego Programu Profilaktyki jest wyposażenie uczniów w niezbędną wiedzę na temat zdrowego rozwoju, stworzenie warunków bezpiecznego funkcjonowania ośrodka i monitorowanie skuteczności podjętych działań. CEL GŁÓWNY PROGRAMU Wspieranie wychowanków w prawidłowym rozwoju psychofizycznym i społeczno emocjonalnym, promocja zdrowego stylu życia, opóźnianie wieku inicjacji oraz wzmacnianie czynników chroniących. CELE SZCZEGÓŁOWE 1. Rozwijanie u wychowanków znajomości praw i norm w dziedzinie zachowań społecznych, w tym kształtowanie świadomości praw, gwarantowanych im Konwencją Praw Dziecka. Rozwijanie odpowiedzialności za swoje zachowanie. 2. Uświadamianie wychowankom konsekwencji wynikających z nieprzestrzegania prawa, w tym praw obowiązujących w Ośrodku. 3. Kształtowanie u wychowanków właściwej postawy do obowiązków szkolnych, dbałości o kulturę słowa w relacjach interpersonalnych, eliminowanie wulgaryzmów w zachowaniach. 4. Kształtowanie i wychowywanie uczniów w duchu wartości chrześcijańskich. 5

6 5. Otoczenie szczególną opieką wychowawczo terapeutyczną wychowanków przejawiających trudności adaptacyjne oraz podejmujących zachowania ryzykowne. 6. Rozwijanie u wychowanków umiejętności rozpoznawania czynników zagrażających zdrowiu i życiu oraz uświadamianie odpowiedzialności za ich ochronę. 7. Uczenie wychowanków bezpiecznego i racjonalnego korzystania z multimediów (telefony komórkowe, Internet, gry komputerowe, filmy, programy telewizyjne). 8. Kształtowanie w świadomości wychowanków modelu prawidłowo funkcjonującej rodziny. 9. Podejmowanie działań edukacyjnych skierowanych do rodziców w celu doskonalenia ich umiejętności wychowawczych. Wspieranie ich w pełnieniu roli rodzica. 10. Wzbogacenie oferty zajęć pozalekcyjnych dla wychowanków. 11. Stworzenie warunków dla pełnego poczucia bezpieczeństwa wychowanków w pomieszczeniach sypialnych, łazienkach w celu całkowitego wyeliminowania zachowań naruszających godność i nietykalność cielesną. UCZESTNICY I ODBIORCY PROGRAMU 1. Wychowankowie SOSW : a) Uczniowie Szkół Podstawowych b) Uczniowie Gimnazjów c) Uczniowie Szkoły Zawodowej 6

7 d) Uczniowie Szkoły Przysposabiającej do Pracy e) Uczniowie Liceum Uzupełniającego 2. Rodzice wychowanków 3. Nauczyciele i wychowawcy REALIZATORZY PROGRAMU 1. dyrekcja SOSW 2. nauczyciele SOSW 3. psycholog 4. pedagog 5. higienistka szkolna 6. pozostała kadra Ośrodka (pracownicy administracji i gospod.) SPOSÓB REALIZACJI PROGRAMU W ramach podjęte zostaną : - działania informacyjne - działania edukacyjne - działania integracyjne 7

8 - działania wdrażające określone umiejętności - działania interwencyjne Profilaktyka w ośrodku będzie koncentrować się na wzmocnieniu czynników chroniących: - rozwijaniu zainteresowań uczniów oraz przeciwdziałaniu niepowodzeniom szkolnym; - wyrabianiu umiejętności (zdolności) samodzielnego dokonywania wyboru zachowań właściwych dla zdrowia własnego i innych ludzi; - wspomaganiu rozwoju moralnego uczniów (poszanowania norm, wartości, autorytetów); - stworzeniu uczniom możliwości przynależności do pozytywnych grup rówieśniczych, kół zainteresowań, zespołów sportowych, muzycznych, itp.; - wspomaganiu rodziców w prawidłowym pełnieniu przez nich funkcji wychowawczych. Działalność profilaktyczna ośrodka pozostaje w ścisłym związku z działalnością profilaktyczną w środowisku lokalnym. Ośrodek współpracuje z następującymi instytucjami: placówki kulturalno-oświatowe placówki oświatowo-opiekuńcze (Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna, Poradnia Uzależnień, Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej, Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie, itp); stowarzyszenia i organizacje wymiar sprawiedliwości ( sąd, policja). 8

9 Metody działania Zamierzone cele realizowane będą podczas zajęć lekcyjnych i pozalekcyjnych przez nauczycieli, pracowników ośrodka i instytucje współdziałające przy wykorzystaniu zarówno metod pasywnych, takich jak pogadanki, wykłady, rozmowy, testy i inne; aktywnych takich, jak zajęcia warsztatowe, konkursy, drama i inne oraz udzielanie konkretnej pomocy finansowej, rzeczowej i innej. Ewaluacja Ewaluacja będzie dokonywana po każdym roku szkolnym poprzez : - obserwację zachowań - analizę ankiet przeprowadzonych wśród uczniów, nauczycieli, rodziców - sondaże wśród rodziców i uczniów - rozmowy z uczniami, rodzicami, pracownikami ośrodka - analizę dokumentów (plan pracy wychowawcy, konspekty lekcji, dzienniki). 9

10 Lp. Cele szczegółowe Zadania do realizacji Formy i metody realizacji Osoby odpowiedzialne Termin realizacji Wychowawcy IX-X 1. Rozwijanie u wychowanków znajomości praw i norm w dziedzinie zachowań społecznych, w tym kształtowanie świadomości praw, gwarantowanych im Konwencją Praw Dziecka. Rozwijanie odpowiedzialności za swoje zachowanie Budowanie grupowych kodeksów postępowania i konsekwentne egzekwowanie ich przestrzegania. 1.2.Uświadamianie wychowankom ich praw zgodnie z Konwencją Praw Dziecka. Nawiązanie współpracy z UNICEF-realizacja na terenie ośrodka Szkoła z prawami dziecka. 1.3.Poznanie zasad i regulaminów obowiązujących w Ośrodku: a) Statut b) WSO c) Regulaminy pracowni d) Regulamin Internatu 1.4. Stanowcze i konsekwentne reagowanie na zachowania wychowanków naruszające obowiązujące normy i zasady współżycia społecznego. Burza mózgów, dyskusja, pogadanka Zajęcia edukacyjne, ekspozycja Wykład, ekspozycja, przekaz multimedialny Stosowanie regulaminowych rozwiązań, procedur, rozmowy wychowawcze Dyrekcja, wychowawcy Dyrekcja, wychowawcy nauczyciele Wszyscy pracownicy Ośrodka IX - XI 1.5.W przypadku naruszenia przez wychowanków norm i zasad współżycia społecznego konsekwentne egzekwowanie zadośćuczynienia moralnego i materialnego. Stosowanie regulaminowych rozwiązań, procedur, rozmowy wychowawcze Dyrekcja, wychowawcy, nauczyciele, pedagog, psycholog 1.6. Trening zachowań prospołecznych w czasie organizowanych zajęć wychowawczych i zajęć z elementami socjoterapii. Praktyczne działania, warsztaty, treningi, techniki socjoterapeutyczne Wychowawcy klas-grup, pedagog, nauczyciel prowadzący zajęcia socjoterapii. 10

11 1.7. Uczenie zachowań prospołecznych w różnych sytuacjach życia codziennego w Ośrodku i poza nim ( empatia, tolerancja, pomoc innym) 1.8. Uświadamianie wychowankom zagrożeń związanych z sytuacjami, w których mogą stać się ofiarą kradzieży i uczenie jak im zapobiegać 1.9.Prowadzenie zajęć socjoterapeutycznych. Praktyczne działanie, treningi Pogadanka, pokaz multimedialny, rozmowa indywidualna. Techniki socjoterapeutyczne Wychowawcy klas-grup, nauczyciele. Wychowawcy klas-grup, nauczyciele, pedagog Nauczyciel prowadzący zajęcia socjoterapii. 2. Uświadamianie wychowankom konsekwencji wynikających z nieprzestrzegania prawa, w tym praw obowiązujących w Ośrodku Zapoznanie wychowanków z przepisami prawnymi i konsekwencjami ich naruszania: a. Prowadzenie zajęć edukacyjnych z wykorzystaniem środków audiowizualnych b. Spotkania z przedstawicielami wymiaru sprawiedliwości - realizacja na terenie ośrodka społecznego Szkoła bez przemocy 2.2. Konsekwentne stosowanie procedur postępowania w sytuacjach wystąpienia zachowań o charakterze przestępczym i /lub świadczących o demoralizacji. Pokaz, projekcja, pogadanka Prelekcja, dyskusja Zastosowanie procedur Wychowawcy klas-grup, nauczyciele. Psycholog, pedagog, Dyrektor Nauczyciele, pedagog, dyrektor 2.3. Każdorazowa interwencja i pomoc psychologiczno-prawna w sytuacji zaistnienia przemocy wobec wychowanka w rodzinie i Ośrodku W sytuacji naruszenia obowiązujących praw zawieranie pisemnego kontraktu i konsekwentne rozliczanie wychowanka z podjętych w kontrakcie zobowiązań Wizyty w domach rodzinnych, rozmowy indywidualne, praktyczne działanie Wychowawcy klas-grup, pedagog, Dyrektor. Wychowawcy klas- grup, pedagog, Dyrektor. 11

12 3. Kształtowanie u wychowanków właściwej postawy do obowiązków szkolnych,dbałości o kulturę słowa w relacjach interpersonalnych, eliminowanie wulgaryzmów w zachowaniach 3.1. Modelowanie prawidłowych zachowań związanych z kulturą słowa 3.2. Konsekwentne reagowanie na pojawiające się wulgaryzmy w słownictwie wychowanków Uczenie wychowanków podczas zajęć edukacyjnych, wychowawczych oraz we wszystkich sytuacjach codziennych sposobów kulturalnego wypowiadania się. 3.4.Trening wyrażania emocji w sposób pozbawiony agresji. - trening rozwiązywania konfliktów w sposób akceptowany społecznie Ogólno -ośrodkowy Konkurs Recytatorski, Konkurs Pięknie Czytam, -ustalenie procedury postępowania w stosunku do uczniów używających wulgaryzmów Osobisty przykład Interwencje wychowawcze Trening, przekaz Trening, praktyczne działanie Metody aktywizujące Wszyscy pracownicy Ośrodka, rodzice Wszyscy pracownicy Ośrodka Wszyscy pracownicy Ośrodka Wychowawcy klas-grup, pedagog, nauczyciel prowadzący zajęcia socjoterapii. Dyrektor, nauczyciele języka polskiego, Zespół ds. profilaktyki 4. Kształtowanie i wychowywanie uczniów w duchu wartości chrześcijańskich. 4.1Udział uczniów lekcjach religii -uczestnictwo w dniach skupienia przed sakramentem bierzmowania i komunii św. -udział w jasełkach -dniu papieskim -comiesięcznych spowiedziach i mszach św. -przygotowanie liturgii -odwiedzanie cmentarzy w okresie Wszystkich Św. -udział w konkursie wiedzy religijnej o świętych -konkurs szopek -wyjazd na pielgrzymko-wycieczkę Wychowawcy, nauczyciele, katecheta, rodzice 12

13 5. Otoczenie szczególną opieką wychowawczo-terapeutyczną wychowanków przejawiających trudności adaptacyjne oraz podejmujących zachowania ryzykowne. 6. Rozwijanie u wychowanków umiejętności rozpoznawania czynników zagrażających zdrowiu i życiu oraz uświadamianie odpowiedzialności za ich ochronę ich zdrowia i życia Angażowanie wychowanków przejawiających trudności adaptacyjne w zajęcia rozwijające ich zdolności i zainteresowania. -prowadzenie działań zmierzających do integracji społeczności ośrodka, -prowadzenie grupy dla uczniów nowoprzyjętych Trening radzenia sobie ze stresem, przykrymi uczuciami, napięciem emocjonalnym. Uczenie technik relaksacyjnych Objęcie psychoterapią indywidualną wychowanków przejawiających trudności adaptacyjne. 6.1.Wskazywanie wychowankom sytuacji zagrażających ich bezpieczeństwu i zdrowiu oraz uczenie prawidłowych postaw wobec zagrożeń związanych z: Niebezpiecznymi miejscami i sytuacjami w drodze do i/ze szkoły Niebezpiecznymi kontaktami z nieznajomymi Bezpieczeństwem w ruchu drogowym i środkach komunikacji Trening, praktyczne działanie Metody aktywne, rozmowy indywidualne. Spotkania terapeutyczne Przekaz multimedialny, praktyczne działanie, rozmowa wychowawcza. Wychowawcy klas - grup, nauczyciele prowadzący różne zajęcia. Pedagog, nauczyciel prowadzący zajęcia socjoterapii. Pedagog, nauczyciel prowadzący zajęcia socjoterapii. Wychowawcy klas grup, nauczyciele, pedagog, psycholog. W razie potrzeb 13

14 Uświadamianie wychowankom czym jest przemoc fizyczna, psychiczna, seksualna Wskazywanie sytuacji, w których wychowankowie mogą stać się ofiarami Uczenie sposobów szukania pomocy. Rozmowa wychowawcza, przekaz multimedialny metody aktywne. Wychowawcy klas grup, nauczyciel prowadzący zajęcia z przygotowania do życia w rodzinie, pedagog, psycholog Promowanie zdrowego stylu życia Kształtowanie wiedzy wychowanków nt. szkodliwości palenia papierosów, picia alkoholu, używania substancji psychoaktywnych Przeprowadzenie zajęć pod hasłem: Zanim spróbujesz pomyśl Wycofaj się jeszcze zdążysz Korzystanie z ofert przedstawień teatralnych o tematyce profilaktycznej. Rozmowa wychowawcza, przekaz multimedialny metody aktywne Metody aktywne Wychowawcy klas grup, pedagog, nauczyciel prowadzący zajęcia socjoterapii, higienistka. Pedagog, nauczyciel prowadzący zajęcia socjoterapii. Dyrektor, pedagog Jeden cykl w ciągu roku Każdorazowa interwencja w przypadku podjęcia przez wychowanka zachowań ryzykownych (używanie, posiadanie, namawianie innych do stosowania substancji uzależniających). Postępowanie zgodnie z procedurami W razie potrzeby 14

15 Promowanie zdrowego stylu życia poprzez zajęcia sportowe, aktywne spędzanie wolnego czasu, gry i zabawy ruchowe. Metody aktywne Nauczyciele Promowanie zajęć terapeutycznych podnoszących sprawność psychofizyczną wychowanków (gimnastyka korekcyjna, logopedia, arteterapia, kinezjologia edukacyjna, dogoterapia, rehabilitacja, terapia psychologiczna, socjoterapia, integracja sensoryczna, stymulacja polisensoryczna). Nauczyciele - specjaliści 6.4. Wdrażanie wychowanków do dbałości o zdrowie fizyczne Rozbudzanie potrzeb dbania o higienę osobistą i utrwalanie nawyków higienicznych Uświadamianie wychowankom znaczenia prawidłowego odżywiania się ze szczególnym wskazaniem na zagrożenia związane z zaburzeniami odżywiania się (anoreksja, bulimia). Trening umiejętności, metody aktywne, rozmowa wychowawcza Prelekcja, przekaz multimedialny, Wychowawcy klas grup, pedagog, higienistka Higienistka, wychowawcy klas grup. Jeden cykl w ciągu roku Uświadamianie wychowankom ryzyka związanego z podejmowaniem zachowań seksualnych (profilaktyka AIDS i innych chorób przenoszonych drogą płciową, ciąża, wykorzystywanie seksualne, prostytucja, urazy psychiczno emocjonalne, molestowanie, gwałt). Prelekcja, przekaz multimedialny, Higienistka, pedagog, psycholog Jeden cykl w ciągu roku 15

16 7. Uczenie wychowanków bezpiecznego i racjonalnego korzystania z multimediów ( telefony komórkowe, Internet, gry komputerowe, filmy, programy telewizyjne) 7.1. Uświadamianie wychowankom istnienia różnych kategorii programów, filmów, gier komputerowych, oznaczanych umownymi symbolami oraz objaśnienie ich znaczenia Uczenie kultury korzystania z telefonów komórkowych ( zagrożenia związane z niewłaściwym używaniem telefonu : przemoc, łamanie prawa, koszty itp.) Przekaz, praktyczne działanie Przekaz, metody aktywizujące. Wychowawcy klas-grup, nauczyciele, pedagog, Wychowawcy klas - grup 7.3. Uświadamianie wychowankom zagadnień związanych z cyberprzemocą. Wskazywanie na różnice między fikcją i prawdą w przekazach multimedialnych. Przekaz, Rozmowy wychowawcze Rozmowa, przekaz, dyskusja Wychowawcy klas grup, nauczyciele prowadzący zajęcia z technologii informacyjnej. 8. Kształtowanie w świadomości wychowanków modelu prawidłowo funkcjonującej rodziny Realizacja Wychowania do życia w rodzinie Przygotowanie wychowanków do pełnienia ról społecznych w rodzinie poprzez stwarzanie sytuacji wychowawczych sprzyjających ich uczeniu się. Trening zachowań w określonych sytuacjach, przekaz multimedialny, dyskusje, rozmowy. Nauczyciel specjalista Nauczyciele 9. Podejmowanie działań edukacyjnych skierowanych do rodziców w celu doskonalenia ich umiejętności wychowawczych, wspierania ich w pełnieniu roli rodzica Organizowanie spotkań edukacyjnych z rodzicami Pozyskiwanie wsparcia rodziców wychowanków w działaniach wychowawczorewalidacyjnych. Prelekcje edukacyjne, metody aktywne Rozmowy indywidualne, Psycholog, pedagog, nauczyciele Wychowawcy klas grup, nauczyciele 16

17 10. Wzbogacanie oferty zajęć pozalekcyjnych Wspieranie rodziców w uzyskiwaniu instytucjonalnej pomocy w sprawach zdrowotnych, opiekuńczo-rehabilitacyjnych, materialnych Diagnozowanie potrzeb starszych wychowanków w zakresie udziału w zajęciach pozalekcyjnych i stwarzanie warunków do ich realizacji Angażowanie wychowanków w zajęcia podnoszące ich sprawność fizyczną ( aerobik, siłownia, zajęcia na basenie ). Praktyczne działanie Ankieta, rozmowy indywidualne, dyskusje w grupach Zajęcia ruchowe dyrekcja, pedagog wychowawcy klas grup. Nauczyciele odpowiedzialni Nauczyciele odpowiedzialni W razie potrzeb Początek roku szkolnego 11. Stworzenie warunków dla pełnego poczucia bezpieczeństwa wychowanków w pomieszczeniach sypialnych, łazienkach w celu całkowitego wyeliminowania zachowań naruszających godność i nietykalność cielesną Zorganizowanie popołudniowych zajęć z technologii informacyjnej Utrzymywanie rozdziału łazienek i toalet przeznaczonych dla korzystania z nich osobno przez starszych i młodszych wychowanków, zarówno wśród dziewcząt jak i chłopców Obejmowanie szczególną kontrolą ze strony nauczycieli pomieszczeń łazienek i toalet, zarówno w szkole jak i w internacie. Praktyczne działanie Praktyczne działanie Praktyczne działanie Dyrekcja, nauczyciel odpowiedzialny Dyrekcja, nauczyciele odpowiedzialni Dyrekcja, nauczyciele odpowiedzialni Uczenie wychowanków szanowania prywatności i intymności drugiej osoby oraz dbałości o ochronę własnych praw w tym względzie. Rozmowy indywidualne, w grupach, interwencje wychowawcze Wychowawcy klas grup, pedagog, psycholog. 17

18 18