Analiza ekonomiczna rynku energii elektrycznej w latach )

Transkrypt

1 Analza ekonomczna rynku energ elektrycznej w latach ) Autor: Marek Detl 2) (Buletyn Urzędu Regulacj Energetyk - nr 6/2009) Elektroenergetyka jest jedną z kluczowych branŝ w Polsce. Jej dzałane przekłada sę na funkcjonowane nnych gałęz gospodark oraz na nasze Ŝyce codzenne. W debace publcznej o energetyce jednym z najwaŝnejszych zagadneń jest dzałane mechanzmu rynkowego czy faktyczne poszczególn dostawcy rywalzują ze sobą? Odpowedz udzelane na to pytane rzadko oparte są o wnklwe rozwaŝana ekonomczne. Celem artykułu jest wypełnene tej luk wykorzystując elementy teor rynku konkurencj (ang. Industral Organzaton). Elmnacja sądów wartoścujących sprawa, Ŝe tekst moŝe stać sę punktem wyjśca do rzeczowej dyskusj o efektywnośc konkurencj w elektroenergetyce. Wprowadzene Rzeczywsta konkurencja mędzy podmotam na rynku wymaga, Ŝeby zmenne strategczne (cena, welkość sprzedaŝy tp.) były ustalane przez przedsęborstwa nezaleŝne bez koordynowana swoch decyzj z konkurentam. Z punktu wdzena poltyk gospodarczej spełnene tego warunku zapewna przy danej strukturze rynku osągnęce celu czyl maksymalzację dobrobytu społecznego 3). Ne oznacza to, Ŝe dobrobyt społeczny jest najwyŝszy z moŝlwych. Z podstawowego kursu mkroekonom wadomo, Ŝe konkurencja doskonała jest najbardzej poŝądaną strukturą rynku 4). Nestety, w rzeczywstośc rynk spełnające załoŝena tego modelu występują nadzwyczaj rzadko. W wększośc gałęz przedsęborstwa posadają moŝlwość wpływana na pozom cen uzyskwana zysków. Oznacza to, Ŝe posadają pewną słę monopolstyczną, a rynek ne jest doskonale konkurencyjny. Z punktu wdzena regulacj rynku ne jest to problemem, o le sła monopolstyczna ne jest zbyt duŝa oraz wynka z obektywnych cech rynku struktury podaŝy własnośc popytu. Sposobom pomaru sły monopolstycznej pośwęcona jest ksąŝka [Perloff, Karp Golan, 2007]. Autorzy w perwszych dwóch rozdzałach prezentują technk pomaru sły monopolstycznej wywodzące sę z podejśca Structure-Conduct-Performance (SCP). W najwększym skróce SCP zakłada, Ŝe struktura rynku wpływa na postępowane przedsęborstw, a to z kole przekłada sę na welkość m.n. dobrobytu społecznego. Wykorzystując zaproponowane metody oraz podejśce 1) Nnejszy artykuł powstał na podstawe ksąŝk Monopolzacja, demonopolzacja, nepewność autorstwa Marka Detla Krzysztofa Makowskego, która ukaŝe sę w ramach ser wydawnczej Prezesa URE Bbloteka Regulatora. 2) dr Marek Detl jest społecznym doradcą Prezesa Urzędu Regulacj Energetyk. Artykuł wyraŝa poglądy autora, a ne Urzędu Regulacj Energetyk. 3) Dobrobyt społeczny to suma nadwyŝk (renty) konsumenta zysków przedsęborstw. 4) To stwerdzene jest prawdzwe, gdy frmy ne ponoszą kosztów stałych. 1/10

2 opsane w podrozdzale 1.2 ksąŝk [Ranell, 1996] porównano słę monopolstyczną na rynku energ elektrycznej w Polsce w latach ) oraz przedyskutowano źródła tej sły. Zakres badana Łańcuch wartośc 6) w energetyce składa sę z czterech głównych elementów: pozyskwane surowca energetycznego, np. wydobywane węgla, przetwarzane surowców na energę, np. spalane węgla, handel hurtowy energą elektryczną: zakup od wytwórców sprzedaŝ dostawcom energ, sprzedaŝ do nabywców ostatecznych. Proces tworzena wartośc w tym łańcuchu wsperany jest przez nfrastrukturę. Koneczny jest efektywny transport surowców, przesył energ elektrycznej na duŝe odległośc za pomocą sec wysokego napęca oraz dostarczene prądu do klentów ostatecznych z wykorzystanem sec nskego napęca. Na rynek surowców energetycznych składa sę wele branŝ trudno porównywać energę słoneczną gaz zemny. Handel hurtowy, jako samostny rynek, wykształcł sę w 2008 r. Prawdopodobne w coraz wększym stopnu handel hurtowy będze sę odbywał za pośrednctwem gełdy, na którym sła monopolstyczna ne występuje. Infrastruktura energetyczna ma pozostać rynkem regulowanym równeŝ tutaj trudno mówć o sle monopolstycznej. MoŜe jedyne występować sła przetargowa wobec regulatora ale to zagadnene jest poza przedmotem nnejszej pracy. Mając powyŝsze na uwadze badanam objęto dwa elementy łańcucha wartośc: wytwarzana oraz sprzedaŝ energ do odborców końcowych. Po konsoldacj branŝy energetycznej głównym graczam na obu rynkach są grupy energetyczne, które kontrolują praktyczne cały łańcuch wartośc. W ramach kaŝdego rynku przedsęborstwa z danej grupy traktowane są jak jedna frma decyzje strategczne zapadają na pozome zarządu grupy. Dzałalność w poszczególnych etapach łańcucha wartośc traktowana jest nezaleŝne byce w grupe ne oznacza, Ŝe decyzje na jednym etape wpływają na postępowane na nnym 7). Struktura rynku PonŜej przedstawono wykaz przedsęborstw wytwarzających energę elektryczną. Ze względu na poufność nformacj zastąpono nazwy lteram alfabetu. 5) O le ne wspomnano naczej, wszystke koncepcje teoretyczne pochodzą z [Perloff, Karp Golan, 2007] lub [Ranell, 1996], a dane odnośne rynku od Urzędu Regulacj Energetyk (URE), z którym dr Marek Detl współpracował przy ocene jakośc konkurencj po lberalzacj rynku jako społeczny doradca Prezesa URE dra Marusza Swory. Autor dzękuje pracownkom Departamentu Promowana Konkurencj URE za wsparce przy realzacj projektu wartoścowe dyskusje merytoryczne w czase warsztatów. 6) Pojęce łańcucha dostaw/wartośc spopularyzował M.E. Porter, por. np. [Perśconek, 2003]. 7) Istneją podejrzena, Ŝe to załoŝene ne było spełnone w badanym okrese, ale brak dowodów unemoŝlwa falsyfkację stawanej tezy. 2/10

3 Tabela 1. Struktura rynku wytwarzana energ elektrycznej w Polsce Wytwórca energ elektrycznej Udzał w rynku w 2008 r. a 41,6 41,72 b 15,1 16,60 c 2,8 2,43 d 8,3 8,50 e 7,1 7,05 f 0,9 g 5,1 4,10 h 6,8 5,96 1,0 1,39 Pozostałe 11,4 12,25 Udzał w rynku w 2007 r. Wytwarzane energ elektrycznej jest bardzo skoncentrowane. Udzał w rynku czterech najwększych dostawców przekracza 70%. Standardową marą koncentracj branŝy jest wskaźnk Herfndahla-Hrschmana (ang. Herfndahl-Hrschman Index) HHI 8). Indeks oblcza sę sumując kwadraty udzałów w rynku poszczególnych przedsęborców. Przyjęto konwencję przedstawana wskaźnka jako tysęcy wynk oblczeń jest mnoŝony przez dzesęć tysęcy. Rynek uznaje sę za skoncentrowany, jeśl wskaźnk przyjmuje wartośc około dwóch tysęcy. W obu latach wartość HHI była w okolcy Analogczna analza rynku sprzedawców energ elektrycznej wskazuje, Ŝe branŝa jest neznaczne mnej skoncentrowana. PonŜsza tabela pokazuje udzały w rynku poszczególnych frm w 2007 r r. Tabela 2. Struktura sprzedaŝy energ elektrycznej w Polsce Sprzedawca energ elektrycznej Udzał w rynku w 2008 r. a 25,47 26,25 b 26,72 26,17 c 15,76 15,99 d 14,82 15,01 l 6,14 5,57 k 6,50 7,00 j 3,08 2,89 Pozostałe 9 1,51 1,11 Udzał w rynku w 2007 r. 8) Por. [Perloff, Karp Golan, 2007, str. 4]. 9) Lczba podmotów to klkaset spółek obrotu. Ich znaczene w 2008 r. było margnalne, co pokazuje udzał w rynku. 3/10

4 W obu okresach wskaźnk HHI był newele ponŝej punktów, ale udzał w rynku czterech najwększych frm wynósł ponad 80%. Sła monopolstyczna Wysoka koncentracja rynku ne zawsze oznacza, Ŝe przedsęborstwa posadają słę monopolstyczną. O sle monopolstycznej moŝemy mówć wtedy, gdy cena jest wyŝsza nŝ koszt krańcowy 10). Brak jest nformacj o kosztach krańcowych zarówno wytwórców, jak sprzedawców energ elektrycznej, stneje jednak dostęp do danych o kosztach zmennych. Przyjmując, Ŝe średn koszt zmenny równy jest kosztow krańcowemu oraz znając średną cenę, moŝna w przyblŝenu określć marŝe, a co za tym dze, słę monopolstyczną poszczególnych przedsęborstw ndeks Lernera 11) : 1. ( p c) L =, gdze p to cena, c koszt krańcowy. p PonŜsza tabela przedstawa zestawene ndeksów Lernera dla poszczególnych rynków w latach ). Tabela 3. Indeks Lernera w polskej elektroenergetyce w latach Rok Średna waŝona marŝa wytwórców (odchylene standardowe) 50,99 (7,16) 47,00 (13,64) Średna waŝona marŝa sprzedawców (odchylene standardowe) -18,39 (21,01) -25,81 (25,88) Na rynku wytwarzana energ elektrycznej marŝe wskazują, Ŝe przedsęborstwa mają słę monopolstyczną. W 2007 r. marŝe były wysoke mało zróŝncowane, w 2008 r. neznaczne spadły zwększyło sę ch zróŝncowane. W obu badanych okresach trudno mówć o sle monopolstycznej w przypadku sprzedawców energ. Ich marŝe są ujemne w obu okresach. ZróŜncowane w 2008 r. jest wększe nŝ w 2007 r. Udzał w rynku ne pozwala na jednoznaczne stwerdzene sły monopolstycznej. Poszerzene analz o ndeks Lernera pozwolło stwerdzć, Ŝe marŝe osągane na sprzedaŝy energ 10) Por. [Perloff, Karp Golan, 2007, str. 2]. 11) Indeks Lernera to róŝnca mędzy ceną uzyskwaną w konkurencj doskonałej, a ceną na rynku mnej konkurencyjnym. W tej perwszej strukturze rynku cena jest równa kosztow krańcowemu. Indeks Lernera jest węc równy marŝy procentowej osąganej przez przedsęborstwa, gdy konkurencja ne jest doskonała. 12) Ze względu na tajemncę statystyczną podawane marŝ w rozbcu na poszczególne przedsęborstwa ne jest moŝlwe. 4/10

5 elektrycznej wykluczają słę monopolstyczną mmo koncentracj rynku. W przypadku wytwórców energ elektrycznej moŝna stwerdzć, Ŝe przedsęborstwa mają słę monopolstyczną. Ne wadomo jednak, z czego ta sła wynka. Na pewno sam wskaźnk HHI tego ne wyjaśna róŝnce w strukturze rynku są na tyle małe, Ŝe ne wyjaśnają zasadnczej róŝncy w marŝach. Źródła sły monopolstycznej Ustalene przyczyn wysokego wskaźnka Lernera wymaga przeprowadzena analzy ekonomcznej 13). Nech funkcję zysku -tego przedsęborstwa opsuje następująca funkcja: 2. π = p ( Q) q c q, gdze p oznacza cenę, Q podaŝ całej branŝy, q sprzedaŝ -tej frmy, c jednakowy dla wszystkch przedsęborstw stały koszt krańcowy. Zaproponowana funkcja zysku bardzo dobrze odzwercedla rynek energetyczny. Cena zaleŝy od welkośc podaŝy, a koszt krańcowy jest stały. Problematyczne jest przyjmowane, Ŝe wszystke przedsęborstwa mają jednakowe koszty to załoŝene zostane uchylone. Przyjmjmy, Ŝe przedsęborstwa ze sobą rywalzują ustalają welkość produkcj nezaleŝne od sebe. Powoduje to, Ŝe zmana podaŝy jednej frmy ne zmena welkośc podaŝy pozostałych. Jeśl jedna elektrowna wytwarzała 100 tys. MWh roczne zmnejszy wytwarzane do 80 tys. MWh, to pozostałe przedsęborstwa będą dalej wytwarzać tyle samo zmen sę jedyne cena rynkowa, bowem spadne całkowta podaŝ 14). DąŜąc do maksymalzacj zysku -ta frma ustala welkość produkcj korzystając z następującego warunku (perwsza pochodna funkcj zysku po lośc równa sę zero): π d dp 3. = p + q ( ) c = 0, gdze oznaczena przyjęto tak jak w poprzednm równanu. dq dq Maksymalny zysk przedsęborstwa osągany jest wtedy, gdy przychód krańcowy (MR) równa sę kosztow krańcowemu (MC), czyl: dp 4. MR = p + q ( ) = c = MC (oznaczena pozostają bez zman). dq Z defncj ndeks Lernera równa sę marŝy. Podstawając zmenne z powyŝszego równana otrzymujemy: 13) Analza opera sę na: [Perloff, Karp Golan, 2007, str. 4 5]. 14) Przyjęte załoŝena ne pasują dealne do rynku energetycznego. Rynek blansujący zapewna, Ŝe podaŝ jest równa popytow. Jest to jednak technczne rozwązane na pozome analzy ekonomcznej tak model konkurowana jest uprawnony. 5/10

6 dp dp p p q ( ) ( p c) dq Q dq 1 Q dp 1 dp p 5. = = ( ) = ( ) ( ) ( ) = ( ) ( ) /( ), gdze n p p n p n p dq n dq Q oznacza lczbę jednakowych przedsęborstw w branŝy 15), a pozostałe oznaczena pozostają bez zman. Perwsza składowa loczynu to udzał w rynku, a druga to odwrotność elastycznośc cenowej, czyl ndeks Lernera moŝemy zapsać jako: 6. s L =, gdze s oznacza udzał w rynku -tej frmy, a ε elastyczność cenową popytu 16). ε Udzały w rynku poszczególnych wytwórców energ róŝną sę dość znacząco (por. tabela 1) koszty krańcowe są równeŝ zróŝncowane. Uchylając załoŝene o jednakowych kosztach zastępując je średnm waŝonym kosztem krańcowym (wagą są udzały w rynku) otrzymujemy następujący wzór na ndeks Lernera: = n p m p = n 7. L = m = = 1 = 1 2 s HHI = ε ε Dla rynku wytwórców energ elektrycznej znamy ndeks Lernera (marŝe) oraz wskaźnk HHI. Na tej podstawe moŝemy wyznaczyć elastyczność cenową popytu w 2008 r.: HHI 0,23 8. ε = = = 0, 49 L 0,47 Oblczona elastyczność cenowa popytu jest bardzo nska ponŝej jednej drugej. Jeśl elastyczność faktyczne taka była, to przy strukturze rynku z 2008 r. marŝa osągana przez wytwórców energ elektrycznej w Polsce była ekonomczne uzasadnona. Jaka była rzeczywsta elastyczność cenowa popytu w 2008 r.? Ne wadomo. Z jednej strony popyt na energę elektryczną wzrastał, ale z drugej prąd jest tak prostym produktem, ne budzącym emocj, węc głównym kryterum wyboru pownna być cena. Tak nska elastyczność cenowa moŝe wynkać z podobnego pozomu cen poszczególnych dostawców mmo róŝnc w kosztach. Być moŝe nabywcy ne mel rzeczywstego wyboru producenc w sposób strategczny koordynowal swoją poltykę cenową 17). 15) ZałoŜene o jednakowych kosztach mplkuje taką samą sprzedaŝ wszystkch frm, jeśl zmenną strategczną ustalaną przez przedsęborstwa jest welkość sprzedaŝy. 16) Elastyczność cenowa popytu jest zwykle wartoścą ujemną (wzrostow ceny towarzyszy spadek welkośc sprzedaŝy odwrotne), węc ndeks Lernera przyjmuje wartośc dodatne. 17) Analza ne ma na celu ustalena, w jak sposób mogło dojść do koordynacj strateg cenowej. Koordynacja cenowa wynkająca ze zmowy cenowej jest nelegalna, a wynkająca z obserwowana zachowań konkurentów ne jest bezprawna. 6/10

7 Korzystając z metody zaproponowanej w [Ranell, 1996, str ] moŝna sprawdzć, na le pozom wskaźnka Lernera dla wytwórców energ elektrycznej w latach wynkał ze struktury rynku elastycznośc, a w jakm stopnu zaleŝał od koordynacj cen. Punktem wyjśca jest funkcja zysku w postac π = p ( Q) q c q (oznaczena jak dotychczas). Warunek perwszego rzędu maksymalzacj zysku jest następujący: dπ 9. dp dp dq = p + q ( ) c = p + q c = 0, gdze oznaczena przyjęto take jak w dq dq dq dq poprzednch równanach. Równana nr 9 3 są take same, jedyne pomnoŝono lcznk manownk ułamka przez dq. Ten drobny zabeg sprawł, Ŝe w równanu nr 9 pojawły sę nowe moŝlwośc nterpretacj ekonomcznej: dp dq to odwrotność elastycznośc cenowej popytu, o której psano powyŝej. Drug składnk dq dq moŝna zapsać w następujący sposób: dq dq dq 10. dq dq dq pozostałe oznaczena bez zman. = +, gdze Q - oznacza podaŝ wszystkch przedsęborstw poza -tą frmą, a Perwszy składnk sumy upraszcza sę do jednośc, a drug oznaczony zostaje lterą k. Zmenna k określa wpływ zmany welkośc sprzedaŝy -tego przedsęborstwa na welkość sprzedaŝy pozostałych frm. Współczynnk k nazwany zostaje koordynacją strategczną. Na podstawe równana nr 9 moŝna wyznaczyć zaleŝność mędzy ndeksem Lernera (marŝą), a elastycznoścą cenową, udzałam w rynku oraz koordynacją strategczną: ( p c) q Q dp dq dq s 11. = ( + ) = (1 + k), gdze oznaczena przyjęto jak w p Q p dq dq dq ε poprzednch równanach. Równane nr 11 pokazuje, Ŝe marŝę (ndeks Lernera) zwększają: udzał w rynku oraz koordynacja strategczna, natomast zmnejsza elastyczność cenowa. Jest to zgodne z ntucją. W przypadku monopolu dzałającego na rynku, gdze popyt jest soelastyczny, ndeks Lernera to odwrotność wartośc bezwzględnej elastycznośc popytu, czyl jeśl elastyczność wynos -2, to marŝa równa sę 50%. Średn udzał w rynku dzewęcu najwększych wytwórców energ elektrycznej w Polsce wynósł w obu badanych okresach neznaczne ponŝej 10%, a marŝa około 50%. Następujące przykładowe kombnacje elastycznośc cenowej koordynacj strategcznej spełnają równane nr 11. 7/10

8 30 25 Stopeń koordynacj strategcznej Elastyczność cenowa popytu Rysunek 1. Kombnacje elastycznośc cenowej koordynacj strategcznej przy marŝy 50% udzale w rynku 10% Mając dwe newadome (elastyczność cenową stopeń koordynacj strategcznej) tylko jedno równane nr 11, ne moŝna ostateczne opsać rynku wytwarzana energ elektrycznej. Pewne przyblŝene moŝna uzyskać rozwaŝając dwa ekstremalne przypadk: producenc energ zupełne ne koordynowal swoch strateg, producenc doskonale współpracowal przy określanu zmennych strategcznych. Jeśl decyzje strategczne ne są koordynowane, to zmenna k jest blska zeru. Oznacza to, Ŝe przecętne przedsęborstwo (marŝa 50%, udzał w rynku 10%) stykało sę z elastycznoścą cenową ponŝej 0,5. Pełna koordynacja strategczna oznacza, Ŝe dzesęć przedsęborstw dzałających w branŝy (dzewęć duŝych oraz pozostałe mnejsze traktowane jako jedno) osągają marŝe jak monopolsta, czyl ndeks Lernera monopolsty olgopolstów są równe: 1 s Lmono = L = (1 + k) 1 = k ε ε s Ze względu na tajemncę statystyczną ne moŝna posłuŝyć sę nformacjam o pojedynczych podmotach. Przyjmując średn udzał w rynku na pozome 10% okazuje sę, Ŝe współczynnk k 8/10

9 w przypadku pełnej koordynacj wynos 9. Przy koordynacj strategcznej na tym pozome elastyczność cenowa wynos -2. ZawęŜono zakres moŝlwych wartośc elastycznośc cenowej koordynacj strategcznej. Elastyczność ne moŝe przekraczać -2, a koordynacja jest w przedzale od 0 do 9. We wnoskach z artykułu przedstawono hpotezy dotyczące popytu moŝlwych sposobów koordynacj strategcznej. Dyskusja wnosk Zmana zakresu regulacj mędzy latam ne wpłynęła zasadnczo na wynk ekonomczne osągane przez producentów sprzedawców energ elektrycznej. C drudzy osągają bardzo nske lub nawet ujemne marŝe, węc mmo wysokej koncentracj rynku trudno jest mówć o sle monopolstycznej. Producenc energ w obu okresach osągal ceny wyŝsze nŝ koszt krańcowy. Implkuje to słę monopolstyczną. Ne moŝna jednoznaczne stwerdzć, czy sła ta wynka z nskej elastycznośc cenowej popytu, czy koordynacj strategcznej prawdopodobne jest to połączene obu elementów. Za nską elastycznoścą cenową przemawa wzrost rynku w obu okresach. Na pewno łatwej jest uzyskwać wysoke ceny, kedy popyt szybko rośne. Wysoke zapotrzebowane zgłaszal nabywcy ostateczn. Dlaczego wysoke marŝe uzyskal tylko producenc, a ne sprzedawcy? Dośwadczena z nnych branŝ wskazują, Ŝe duŝa część wartośc dodanej przechwytywana jest przez tych, którzy są najblŝej klenta. Regularne pojawające sę propozycje ogranczana marŝ sec detalcznych regulacje prawne ogranczające ch moŝlwośc narzucana warunków handlowych potwerdzają tę prawdłowość. Drugm argumentem uprawdopodabnającym tezę o nskej elastycznośc cenowej popytu są ogranczone moce produkcyjne w połączenu z faktem, Ŝe jest tylko jeden producent energ elektrycznej, który węcej wytwarza nŝ sprzedaje nabywcom ostatecznym w ramach swojej ponowo zntegrowanej grupy. W konsekwencj klenc ne mogl zmenć dostawcy, węc godzl sę płacć cenę zapewnającą wysoką marŝę. Pozostane tajemncą producentów, na le ch gotowość do zdobywana nowych klentów była ogranczona przez brak moŝlwośc techncznych zwększana podaŝy co mogło być przyczyną nskej elastycznośc cenowej, a na le były to nne przyczyny np. odnoszene sę do cen ldera rynkowego, czyl pewna forma koordynacj strategcznej. Główną przesłanką do upatrywana wysokch marŝ w koordynacj strategcznej jest hstora rynku. Wele lat regulacj kosztowej sprawa, Ŝe ceny są ustalane na podobnym pozome. Dostawcy energ mogl ustalać ceny na podobnym pozome ne w wynku ustaleń, tylko z pewnego rodzaju przyzwyczajena. Koordynacja mała charakter neformalny jako taka ne była w Ŝaden sposób nelegalna. Drugm argumentem przemawającym za wększym znaczenem koordynacj nŝ elastycznośc cenowej są nske wartośc elastycznośc, które musałyby być, aby wyjaśnć wysoke marŝe. 9/10

10 Trudno sobe wyobrazć, aby w relacjach mędzy przedsęborstwam elastyczność cenowa była mnejsza nŝ 1. Take wartośc są spotykane, ale w przypadku takch dóbr, jak nnowacyjne lek ratujące Ŝyce, a ne produkty o wysokm stopnu wystandaryzowana. Podsumowując: wyjaśnene wysokch marŝ przy wytwarzanu energ elektrycznej w 2007 r r. tylko warunkam popytowym wydaje sę mało przekonujące. Przyjmując, Ŝe elastyczność cenowa wynosła -1, rynek znajdował sę w połowe drog mędzy pełną kartelzacją (wskaźnk koordynacj strategcznej 9), a pełną standardową konkurencją olgopolstyczną (wskaźnk koordynacj strategcznej 0). Oczywśce ne moŝna stwerdzć na podstawe prezentowanych badań, jak był sposób ewentualnej koordynacj strategcznej. dr Marek Detl - Doradca społeczny Prezesa URE Lteratura: 1. Perloff J.M, Karp L.S., Golan A., Estmatng Market Power & Strateges, Cambrdge Unversty Press, Perśconek Z., Stratege konkurencj rozwoju przedsęborstwa, WN PWN Warszawa, Ranell M., Ekonoma przemysłowa, WN PWN Warszawa, /10