KONKURENCJA DOSKONAŁA. dr Sylwia Machowska

Transkrypt

1 KONKURENCJA DOSKONAŁA dr Sylwia Machowska

2 Definicja Konkurencja doskonała jest modelem teoretycznym opisującym jedną z form konkurencji na rynku; cechą charakterystyczną konkurencji doskonałej w odróŝnieniu od innych jej form jest przekonanie zarówno kupujących jak i sprzedających, Ŝe ich indywidualne decyzje nie mają wpływu na cenę rynkową.

3 KONKURENCJA DOSKONAŁA Teoretyczna konstrukcja modelu konkurencji doskonałej, lub rynku doskonale konkurencyjnego opiera się na czterech podstawowych załoŝeniach:

4 KONKURENCJA DOSKONAŁA załoŝenie o jednorodności produktu Produkty kaŝdego z producentów są identyczne. KaŜdy z wielu producentów sprzedaje dokładnie taki sam produkt. Równocześnie kupujący traktują i oceniają produkty oferowane przez wielu producentów jako identyczne.

5 załoŝenie o swobodzie wejścia i wyjścia z branŝy Nie istniejąŝadne bariery wejścia ani wyjścia z branŝy; dzięki temu przy większym zapotrzebowaniu ze strony kupujących producenci będą mogli swobodnie rozpocząć dodatkową produkcję, zwiększając tym samym podaŝ, a przy zmniejszonym zapotrzebowaniu wycofać się nie ponosząc dodatkowych strat.

6 duŝa liczba sprzedających i kupujących Rynek składa się z wielu producentów (sprzedających) i z wielu kupujących. Udział kaŝdego producenta w globalnej podaŝy oraz udział kaŝdego kupującego w globalnym popycie są stosunkowo niewielkie.

7 załoŝenie doskonałej informacji o rynku Wszyscy sprzedający i kupujący posiadają pełną informację o produkcie i jego cenie, zarówno w danym momencie jak i w przyszłości. Zgodnie z tym załoŝeniem nie występuje niepewność i ryzyko. Dlatego producent zawsze moŝe określić rozmiary produkcji maksymalizujące zysk a kupujący zawsze moŝe określić wielkość swojego popytu.

8 Czynnik czasu Czynnik czasu: krótki okres czasu: rozmiary przedsiębiorstwa są stałe, wielkość produkcji zmienia się wraz ze zmianami wykorzystania czynników zmiennych długi okres: zmieniają się rozmiary przedsiębiorstwa w zaleŝności od kosztów produkcji oraz od sytuacji rynkowej, zmienia się liczba przedsiębiorstw w gałęzi

9 RÓWNOWAGA RYNKOWA W KRÓTKIM OKRESIE CZASU Na rynku doskonale konkurencyjnym cena jest wielkością daną, zarówno dla producenta jak i dla konsumenta. Cenę równowagi rynkowej P e obowiązującą podmioty gospodarcze wyznacza punkt przecięcia się krzywej popytu rynkowego z krzywą podaŝy rynkowej. Punkt przecięcia się obydwu krzywych wyznacza równocześnie wielkość równowagi e.

10 Pe Rynek doskonale konkurencyjny w E e krótkim okresie S D Punkt równowagi rynkowej (punkt E) znajduje się zarówno na krzywej popytu rynkowego, jak i na krzywej podaŝy rynkowej, a wielkość zgłaszanego popytu jest równa wielkości oferowanej produktu (e). W punkcie równowagi następuje maksymalizacja zadowolenia wszystkich konsumentów oraz maksymalizacja zysków wszystkich przedsiębiorstw.

11 Przedsiębiorstwo doskonale konkurencyjne w krótkim okresie Krzywa popytu na wyrób firmy jest doskonale elastyczna (Edp = - ) co wynika z bardzo małego udziału na rynku. Zmiany wielkości produkcji firmy będą miały tak nikły wpływ na cenę, Ŝe moŝna go uznać za zerowy.

12 Przedsiębiorstwo doskonale konkurencyjne w krótkim okresie Przedsiębiorstwo działające w warunkach konkurencji doskonałej dąŝy do maksymalizacji zysku, zarówno do maksymalizacji zysku dodatniego, jak i do minimalizacji wyniku ujemnego.

13 CENA, PRZYCHÓD CAŁKOWITY, PRZECIĘTNY I MARGINALNY Dla przedsiębiorstwa znajdującego się na rynku doskonale konkurencyjnym cena jest równa przychodowi przeciętnemu oraz przychodowi marginalnemu. Jednocześnie jest to krzywa popytu producenta. P = AR = MR = d

14 Przedsiębiorstwo doskonale konkurencyjne w krótkim okresie krzywa popytu j.p d= P = AR = MR j.p. jednostki pienięŝne wielkość produkcji

15 Krzywa przychodu całkowitego przedsiębiorstwa TR TR TR przychód całkowity wielkość produkcji

16 Krzywa przychodu całkowitego przedsiębiorstwa TR α TR przychód całkowity wielkość produkcji TR Krzywa przychodu całkowitego nachylona jest pod kątem α, którego tg α = TR/ = P, a więc wartość nachylenia TR wyznacza P.

17 TR Krzywa Krzywa przychodu przychodu całkowitego całkowitego przedsiębiorstwa przedsiębiorstwa α TR przychód całkowity wielkość produkcji TR JeŜeli więc cena danego dobra maleje to linia przychodu obraca się w prawo od początku układu współrzędnych. Jeśli cena rośnie to linia przychodu obraca się w lewo. Oczywiście dla danej wielkości produkcji

18 j.p RÓWNOWAGA W KRÓTKIM MC= MR OKRESIE CZASU MC d= P = MR = AR Podejmując decyzje dotyczące rozmiarów produkcji firma kieruje się kryterium maksymalizacji zysków a ściślej optymalizacji wyniku ekonomicznego, które wymaga zrównania przychodu krańcowego z kosztem krańcowym.

19 Wynik ekonomiczny w przedsiębiorstwie doskonale konkurencyjnym j.p. TR MC WE = TR - TC P ATC TC zysk AVC ATC d= P = AR = MR PoniewaŜ TR>TC wynikiem jest zysk ekonomiczny

20 Wynik ekonomiczny w przedsiębiorstwie doskonale konkurencyjnym j.p. TR TC strata MC ATC AVC WE = TR - TC P ATC d= P = AR = MR PoniewaŜ TC>TR wynikiem jest strata Jest to strata z kontynuacją produkcji poniewaŝ P>AVC

21 Optymalizacja wyniku ekonomicznego Ile produkować, Ŝeby wynik finansowy przedsiębiorstwa był maksymalny (optymalny)? Rozmiary produkcji, przy których wynik finansowy przedsiębiorstwa jest maksymalny (optymalny), to optimum produkcyjne.

22 Optimum produkcyjne Odpowiedź na pytanie: ile produkować, Ŝeby wynik finansowy przedsiębiorstwa był optymalny? Optimum produkcyjne przedsiębiorstwa osiągane jest wtedy, gdy koszt krańcowy zrównuje się z przychodem krańcowym. MC= MR

23 Co to jest wynik optymalny? Optymalny czyli najlepszy z moŝliwych w danych warunkach. ZYSK STRATA NAJWIĘKSZY Z MOśLIWYCH NAJMNIEJSZA Z MOśLIWYCH MAKSYMALIZACJA ZYSKU MINIMALIZACJA STRATY

24 Czy większa produkcja = większe zyski? Czy zwiększanie rozmiarów produkcji idzie w parze ze zwiększaniem zysków? Wynik finansowy = przychody koszty Większa produkcja to większe przychody (choć nie zawsze!), ale teŝ większe koszty.

25 Wynik finansowy (zł/tydzień) Koszty całkowite (zł/tydzień) Przychód (zł/tydzień) Produkcja i sprzedaŝ (szt./tydzień)

26 Koszt Koszt kra krańcowy cowy Przych Przychód kra krańcowy cowy Wynik finansowy (zł/tydzień) Koszty całkowite (zł/tydzień) Przychód (zł/tydzień) Produkcja i sprzedaŝ (szt./tydzie ń)

27 Analiza krańcowa (marginalna) Analiza krańcowa naleŝy do najczęściej wykorzystywanych metod analizy mikroekonomicznej. Polega ona na badaniu efektów zwiększania badanej zmiennej o jednostkę (np. o 1 sztukę, 1 zł, 1 kg itp.). W polu naszego zainteresowania będzie leŝał przychód krańcowy (MR) i koszt krańcowy (MC).

28 Decyzje produkcyjne w krótkim Kryterium decyzyjne P>MC Cena przekracza koszty krańcowe P=MC Cena równa kosztom krańcowym P<MC Cena niŝsza od kosztów krańcowych okresie Decyzje przedsiębiorstwa Przedsiębiorstwo zwiększa produkcję Optymalna wielkość produkcji (produkcja nie ulega zmianie) Przedsiębiorstwo zmniejsza produkcję

29 Czy ten zysk jest maksymalny? Jak to działa? Jak to działa? NIE j.p. A KIEDY JEST? TR MC WE = TR - TC P ATC TC zysk d= P = AR = MR ATC AVC PoniewaŜ TR>TC wynikiem jest zysk ekonomiczny

30 Wynik ekonomiczny w przedsiębiorstwie doskonale konkurencyjnym j.p. CZY MOśNA COŚ ZROBIĆ BY TĄ STRATĘ ZMNIEJSZYĆ? TAK TR ATC MC WE = TR - TC P ATC TC STRATA AVC d= P = AR = MR PoniewaŜ TC>TR wynikiem jest STRATA Z KONTYNUACJĄ PRODUKCJI

31 Wynik ekonomiczny w układzie wielkości całkowitych Analizując przebieg krzywej kosztu całkowitego i linii przychodu całkowitego, moŝemy stwierdzić, Ŝe przy danym koszcie wytworzenia określonej ilości produktu:

32 Wynik ekonomiczny w układzie wielkości całkowitych 1. MoŜliwości uzyskania zysku zaleŝą od połoŝenia linii przychodu całkowitego, gdy TR>TC to wynik ekonomiczny >0 (zysk), jeśli zaś TR<TC to wynik ekonomiczny < 0 (strata). Przedział ilości produkcji zapewniającej zysk jest wyznaczony przez punkty przecięcia linii przychodu całkowitego i krzywej kosztu całkowitego.

33 2. Maksymalny zysk lub minimalną stratę firma uzyskuje tylko przy określonej wielkości produkcji, którą wyznacza warunek MC=MR. Warunek ten jest uzasadniony geometrycznie równoległością linii przychodu całkowitego i stycznej do krzywej kosztu całkowitego, a więc obie proste mają taką samą wartość nachylenia względem osi.

34 Wartość nachylenia dla linii przychodu całkowitego wyznacza cena (równa MR w konkurencji doskonałej), natomiast dla stycznej do krzywej kosztu całkowitego koszt marginalny (krańcowy).

35 Wynik ekonomiczny w układzie wielkości całkowitych TR TC zysk jest maksymalny (pionowa odległość miedzy TR a TC) TC TR strata (TC>TR) strata (TC>TR) zysk normalny TR=TC zysk normalny TR=TC

36 Warunki maksymalizacji zysku ekonomicznego (analiza formalna) TC = f () f ()= TC/ = MC TR = f () f () = TR/ = MR Funkcja zysku: π(x) = TR(x) TC(x) Funkcja maksymalizacji zysku: max π(x) = max [TR(x) TC(x)]

37 Aby π(x) było maksymalne pierwsza pochodna funkcji zysku musi być równa zero. π'(x) = [TR(x) TC(x)]' = 0 zatem: TR'(x) = TC'(x) W przypadku ciągłych i róŝniczkowalnych funkcji przychodu całkowitego i kosztu całkowitego powyŝsze równanie jest równowaŝne formule: MR(x) = MC(x)

38 MC = MR przedstawia warunek konieczny istnienia ekstremum funkcji zysku. Jego spełnienie nie wystarczy jednak, by stwierdzić o jakie ekstremum chodzi. Interesuje nas wyłącznie maksimum (chodzi przecieŝ o maksymalizację zysku), musimy posłuŝyć się warunkiem drugiego rzędu wskazującym na jego istnienie: d dx Π 2 = d dx TR 2 0 Wzór przedstawia warunek wystarczający maksymalizacji funkcji zysku firmy doskonale konkurencyjnej. Dotyczy on drugiej pochodnej funkcji zysku, która w przypadku wielkości, maksymalizującej zysk, musi być ujemna. d d TC 2 x

39 Analiza wyniku ekonomicznego na wielkościach całkowitych zysk maksymalny TC TR TC TR

40 Zysk normalny TC TR TC TR

41 Strata minimalna z kontynuacją produkcji TC TC TVC TR TVC TR

42 Strata zawieszenie produkcji TC TC TVC TR TVC TR

43 Strata na granicy (punkt zamknięcia) TC TC TVC TR TVC TR

44 Uwaga! Wynik ekonomiczny analizowany na układzie wielkości całkowitych jest odcinkiem (pionową odległością między krzywymi).

45 Analiza optymalizacji wyniku ekonomicznego na wielkościach przeciętnych

46 Jak to działa? Maksymalizacja zysku j.p. TR MC WE = TR - TC P ATC TC zysk d= P = AR = MR ATC AVC PoniewaŜ TR>TC wynikiem jest zysk ekonomiczny

47 Minimalizacja straty j.p. TR ATC MC WE = TR - TC P ATC TC STRATA AVC d= P = AR = MR wynikiem jest STRATA Z KONTYNUACJĄ PRODUKCJI

48 Uwaga! Wynik ekonomiczny analizowany na układzie wielkości przeciętnych jest polem prostokąta, podobnie jak przychód całkowity i koszty całkowite.

49 Zadanie Zakładamy, Ŝe cena rynkowa dobra jest niezaleŝna od wielkości podaŝy realizowanej przez producenta. Wykorzystując krzywe wielkości przeciętnych i krańcowych, zilustruj graficznie sytuacje ekonomiczne w których producent: 1. Osiąga zysk ekonomiczny; 2. Osiąga zysk normalny; 3. Ponosi stratę ekonomiczną uzasadniającą kontynuację produkcji; 4. Ponosi stratę ekonomiczną uzasadniającą; zaprzestanie produkcji. 5. Znajduje się w punkcie zamknięcia;

50 Osiąga zysk ekonomiczny MC MC d=ar=mr=p ATC d=ar=mr=p ATC

51 Osiąga zysk normalny; Osiąga zysk normalny MC d=ar=mr=p ATC MC ATC d=ar=mr=p

52 Ponosi stratę ekonomiczną uzasadniającą kontynuację produkcji MC ATC MC ATC d=ar=mr=p AVC d=ar=mr=p AVC

53 Ponosi stratę ekonomiczną uzasadniającą zaprzestanie produkcji MC ATC AVC d=ar=mr=p MC ATC d=ar=mr=p AVC

54 Osiąga zysk normalny; Znajduje się w punkcie zamknięcia; MC AVC d=ar=mr=p

55 Zadanie Zadanie Podane tabele dotyczą sytuacji ekonomicznej konkurentów doskonałych. Uzupełnij brakujące dane. Zilustruj sytuację ekonomiczna producenta na układzie wielkości krańcowych i przeciętnych. Określ kierunek zmian wielkości produkcji.

56 P MR TR TC TFC TVC ATC AVC AFC MC WE MC Co zrobićŝeby zmaksymalizować ten zysk? 10 d=ar=mr=p ATC AVC 8

57 P MR TR TC TFC TVC ATC AVC AFC MC WE min MC ATC AVC d=ar=mr=p Uzyskaliśmy zysk normalny w stanie równowagi więc produkcję pozostawiamy bez zmian. 100

58 P 60 MR 60 TR TC TFC TVC ATC AVC AFC MC WE Co zrobić z tą stratą? MC AVC ATC d=ar=mr=p 5

59 DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ