Prof. dr hab. n. med. Irena Krupka-Matuszczyk Śląska Wyższa Szkoła Medyczna w Katowicach. Recenzja

Transkrypt

1 Prof. dr hab. n. med. Irena Krupka-Matuszczyk Śląska Wyższa Szkoła Medyczna w Katowicach Katowice, r Recenzja rozprawy na stopień doktora nauk medycznych lek. Andrzeja Silczuka pt. Trombocytopenia u osób hospitalizowanych z powodu alkoholowych zespołów abstynencyjnych. Przedstawiona mi do oceny praca została wykonana pod kierunkiem naukowym Pana Profesora nadzw. IPiN dr hab. Michała Lwa-Starowicza i promotora pomocniczego dr n. med. Bogusława Habrata w Zakładzie Profilaktyki i Leczenia Uzależnień Instytutu Psychiatrii i Neurologii w Warszawie. Recenzowana rozprawa ma układ typowy dla dysertacji doktorskiej i posiada wszystkie wymagane elementy strukturalne. Została napisana bardzo starannie pod względem edytorskim, dobrą polszczyzną, nie zauważyłam błędu stylistycznego czy ortograficznego. Liczy 122 strony i obejmuje 15 rozdziałów z piśmiennictwem, streszczeniem w j. polskim i angielskim, wykazem rycin, wykresów i tabel, z wykazem używanych skrótów oraz załącznikami: zgodą Komisji Bioetycznej i kwestionariuszem badawczym CIWA Ar. Piśmiennictwo obejmuje 178 pozycji i uwzględnia 12 publikacji polskich. Większość prac została opublikowana w okresie ostatnich lat. Bibliografia przedmiotu jest prawidłowo dobrana i zacytowana w tekście pracy. Badanie uzyskało zgodę Komisji Bioetycznej Instytutu Psychiatrii i Neurologii w Warszawie nr 6/2017 z dnia 13 kwietnia 2017r. Podjęty przez Doktoranta temat jest aktualny, ważny, nowatorski ze względu na niewielki stan wiedzy dotyczący związków nadużywania alkoholu i małopłytkowości z wybranymi parametrami klinicznymi u hospitalizowanych pacjentów z alkoholowym zespołem abstynencyjnym (niepowikłanym lub powikłanym zespołem abstynencyjnym). We wstępie i rozdziale pierwszym Doktorant opisuje uzasadnienie 1

2 podjęcia badań, przegląd dotychczasowej wiedzy na temat budowy, funkcji trombocytów w warunkach fizjologii, natomiast w kolejnej części rozdziału przybliża znaczenie małopłytkowości i innych dysfunkcji czynności płytek krwi w aspekcie uzależnienia od alkoholu. W tym samym rozdziale definiuje rozpoznanie uzależnienia od alkoholu z obecnie obowiązującymi kryteriami wg ICD 10 F Rozdział powyższy może pełnić rolę materiału dydaktycznego dla osób szkolących się w zakresie psychiatrii czy uzależnień. Metodyka badań własnych, zastosowane narzędzia badawcze oraz metody i analizy statystyczne zawarte zostały w rozdziale czwartym. Doktorant szczegółowe omawia problemy i hipotezy badawcze, a cele badawcze (5) sformułował następująco: 1. celem pracy była ocena związków małopłytkowości wywołanej nadużywaniem alkoholu z wybranymi parametrami klinicznymi alkoholowych zespołów abstynencyjnych o nasileniu wymagającym hospitalizacji z powodu: a. zwiększania się nasilenia objawów AZA po zakończeniu ciągu picia alkoholu, b. wystąpienia powikłanego AZA napadem drgawek uogólnionych, c. rozpoznania majaczenia alkoholowego. Dodatkowymi celami projektu było poszerzenie wiedzy dotyczącej występowania małopłytkowości wywołanej przewlekłym używaniem alkoholu u osób uzależnionych, a w szczególności próba ustalenia: 1. różnic miedzy grupami osób z niepowikłanym alkoholowym zespołem abstynencyjnym a powikłanym alkoholowym zespołem abstynencyjnym w odniesieniu do występowania, nasilenia i szybkości ustępowania trombocytopenii, 2. wartości predykcyjnej występowania małopłytkowości w niepowikłanym alkoholowym zespołem abstynencyjnym, jako markera ewolucji niepowikłanego alkoholowego zespołu abstynencyjnego do powikłanego alkoholowego zespołu abstynencyjnego. Ustalenie powyższych zmian miało na celu stworzenie podstaw czy algorytmu postępowania z osobami z trombocytopenią poalkoholową. Badacz postawił następujące 3 szczegółowe hipotezy dla zweryfikowania powyższych problemów badawczych: 2

3 1. Trombocytopenia w populacji osób uzależnionych od alkoholu, z zespołami abstynencyjnymi o nasileniu wymagającym hospitalizacji, występuje częściej u osób z powikłanymi zespołami abstynencyjnymi niż niepowikłanymi. 2. Trombocytopenia w populacji osób uzależnionych od alkoholu z zespołami abstynencyjnymi wymagającymi hospitalizacji jest bardziej nasilona u osób z powikłanymi zespołami abstynencyjnymi niż niepowikłanymi. 3. Występowanie trombocytopenii, u pacjentów z AZA przyjętych do szpitala, rozumianej jako pośredni marker intensywności picia w czasie ostatnio zakończonego ciągu (liczba dni spożywania alkoholu ciągiem oraz ilość alkoholu spożywanego na dobę) stanowi czynnik predykcyjny wystąpienia powikłania pod postacią odstawiennego napadu drgawkowego lub majaczenia alkoholowego. W badaniu wzięło udział 300 osób hospitalizowanych w Oddziale Leczenia Alkoholowych Zespołów Abstynencyjnych IPiN z rozpoznaniem F 10.3 (150 osób) lub F 10.4 (150 osób) z uwzględnieniem szczegółowych kryteriów włączenia i wyłączenia z uwzględnieniem doboru pod względem charakterystyki socjodemograficznej i klinicznej. Ważnym kryterium włączenia był wiek pacjentów: 18 do 65 lat. Każda osoba miała wykonane badania fizykalne, ocenę stanu zdrowia psychicznego, badania laboratoryjne (8 parametrów) oraz ocenę nasilenia zespołu abstynencyjnego w chwili przyjęcia do szpitala skalą CIWA-Ar. Natomiast statystyczna analiza danych została przeprowadzona z wykorzystaniem programu IBM SPSS Statistics, a w celu doprecyzowania zależności między trombocytopenią a występowaniem powikłań w przebiegu AZA wykonano analizę krzywych ROC (Receiver Operating Characteristic). Wykorzystane analizy i prezentacje graficzne są świetne, przejrzyste, właściwe i w pełni adekwatnie do przedmiotu badań, choć wnioski wysuwane są ostrożnie i sam Badacz wskazuje na ograniczenia przedmiotu badań. Otrzymane wyniki Badacz przedstawił w 20 rycinach, 32 tabelach i 1 wykresie w treści pracy. Opis wyników jest kompletny, precyzyjny i przejrzysty. Dla wykazania słuszności swych celów i hipotez badawczych Doktorant skonfrontował wyniki 3

4 z piśmiennictwem w obszernej i dającej dowody znajomości problemu dyskusji, ale z wyważoną interpretacją wyników, które są zwieńczeniem badań i analiz oraz stały się odpowiedzią na postawiony cel badawczy. Przemyślana i dydaktyczna i jest weryfikacja w omówieniu wyników każdej hipotezy na 12 stronach pracy. Nowatorską oceną badawczą był sam cel z postawionymi szczegółowymi hipotezami a opracowanie metodyki badania wymagało przemyśleń i czasu, zaangażowania osobistego oraz Promotorów Pana Profesora M. Lwa Starowicza i dr n. med. B. Habrata. Za najważniejsze trzy wnioski wynikające z pracy uważam: 1.Trombocytopenia w populacji osób uzależnionych od alkoholu, z zespołami abstynencyjnymi o nasileniu wymagającym hospitalizacji, występuje częściej u osób z powikłanymi zespołami abstynencyjnymi niż niepowikłanymi. 2. Występowanie trombocytopenii u pacjentów w alkoholowym zespole abstynencyjnym przyjętych do szpitala stanowi czynnik predykcyjny wystąpienia takich powikłań jak drgawki odstawienne lub majaczenie alkoholowe bez związku z długością przebytego ciągu alkoholowego oraz ilością spożywanego alkoholu. 3. U osób z niepowikłanym alkoholowym zespołem abstynencyjnym spadek liczby płytek poniżej 119 tysięcy w mililitrze krwi znacznie zwiększa ryzyko wystąpienia powikłań w postaci majaczenia alkoholowego lub drgawek odstawiennych. Przystępując do oceny pracy pragnę na wstępie podkreślić, że stanowi znakomite źródło informacji dla psychiatrów i psychologów, zwłaszcza psychoterapeutów i instruktorów uzależnień, a uzyskane wyniki badania i analizy są zgodne z założeniami pracy. Nie mam uwag krytycznych, a z pracą zapoznałam się z dużym zainteresowaniem. Świetny wstęp z przeglądem piśmiennictwa w pełni uzasadnia podjęcie przez Doktoranta tematu badawczego. Badacz w sposób precyzyjny opisuje dane kliniczne dotyczące uzależnienia od alkoholu, jak również wykazał znakomitą wiedzę dotyczącą możliwości oceny zaburzeń i sposobu reagowania takich osób, przy pomocy dostępnego i wiarygodnego kwestionariusza. Ta część dysertacji może służyć osobom specjalizującym się w psychiatrii, psychologom oraz internistom - 4

5 konsultantom w oddziałach leczenia alkoholowych zespołów abstynencyjnych, jako materiał dydaktyczny. Potwierdził, że wśród pacjentów z alkoholowym zespołem abstynencyjnym przyjętych do szpitala istnieją związki między trombocytopenią a wystąpieniem powikłanego alkoholowego zespołu abstynencyjnego, ponieważ istnieje znacznie większe ryzyko wystąpienia takiego zaburzenia. W grupie osób z powikłanym alkoholowym zespołem abstynencyjnym zaobserwował istotnie mniejsze wartości płytek w porównaniu z niepowikłanym alkoholowym zespołem abstynencyjnym. Badacz podkreślił wartość predykcyjną trombocytopenii w powikłanym alkoholowym zespole abstynencyjnym, zwłaszcza przy wartościach <119 tysięcy płytek/ml. Oceniając cele pracy, dobór materiału i zastosowane metody należy je uznać za właściwe, pozwalają analizować ważny problem badawczy, a prezentowane badanie stanowi jedną z pierwszych prób określenia związku małopłytkowości wywołanej nadużywaniem alkoholu z przebiegiem klinicznym alkoholowych zespołów abstynencyjnych. Jego zrealizowanie należało do przedsięwzięć praco i czasochłonnych, wymagających ogromnej cierpliwości i wytrwałości, dobrego przygotowania, znajomości badanej problematyki powiązania wzajemnie na siebie oddziaływujących czynników. Pragnę podkreślić świetną i staranną analizę statystyczną oraz szatę graficzną wyników. Dla mnie psychiatry, nowością w pracy doktorskiej był postawiony problem badawczy określony w założeniach i metodologii badania, jak również ostrożnie analizowane wyniki oraz postawione wnioski z przeprowadzonego badania. Godne podkreślenia są 2 rozdziały: Ograniczenia w badaniu i Znaczenie praktyczne wyników badań, co wzbudziło podziw dla Doktoranta za jego niepokój jako Badacza. Mogę pogratulować Panu lek. Andrzejowi Silczukowi wyboru trudnego i wieloproblemowego tematu pracy doktorskiej pt. Trombocytopenia u osób hospitalizowanych z powodu alkoholowych zespołów abstynencyjnych wymagającego dobrej współpracy z pacjentami i laboratorium, a Panu Profesorowi Lwu - Starowiczowi i dr n. med. Habratowi sprawnego Badacza. 5

6 Proponuję wyniki pracy koniecznie przedstawić osobom pracującym z uzależnionymi, jak i lekarzom internistom w formie publikacji czy wykładu. Przeprowadzona dyskusja udowadnia celowość tego rodzaju badań, co powoduje, że stanowi wartościową pozycję naukową dla różnych grup zawodowych związanych z terapią uzależnionego człowieka i wskazuje na konieczność szeroko zakrojonej edukacji w tym zakresie. W podsumowaniu stwierdzam, że recenzowana rozprawa doktorska lek. Andrzeja Silczuka pt. Trombocytopenia u osób hospitalizowanych z powodu alkoholowych zespołów abstynencyjnych spełnia warunki określone w art. 11 ustawy z dnia 12 września 1990 o tytule naukowym i stopniach naukowych, to jest stanowi oryginalne i nowatorskie rozwiązanie zagadnienia naukowego oraz dowodzi ogólnej wiedzy teoretycznej Autora i umiejętności samodzielnego prowadzenia pracy naukowej. Stawiam wniosek o dopuszczenie Pana lek. Andrzeja Silczuka do dalszych faz przewodu doktorskiego. Prof. Irena Krupka-Matuszczyk 6