Nauk o Zdrowiu Uniwersytetu Medycznego w Bialymstoku OCENA

Transkrypt

1 1'150 Zakład Zintegrowanej Opieki Medycznej ul. M. Curie-Skłodowskiej 7a, Białystok Tellfax: (085) , Kierownik: prof. dr hab. med. Elżbieta Krajewska-Kułak Wydział Nauk o Zdrowiu Uniwersytetu Medycznego w Bialymstoku Białystok, OCENA rozprawy doktorskiej mgr Magdaleny Gruszczyńskiej nt. "Motywacja a zachowania zdrowotne uczestników maratonów kolarstwa górskiego" Kolarstwo górskie, to dyscyplina sportu, która rozwinęła się w USA na przełomie lat 70. i 80., stając się nie tylko coraz bardziej popularnym i docenianym sposobem spędzania wolnego czasu, ale także dyscypliną sportu wymagającą odpowiednich umiejętności technicznych i właściwego przygotowania zarówno fizycznego, jak też psychicznego. Aktywność sportowa uważana jest za wyznacznik stylu życia, w tym zachowań prozdrowotnych sportowca. Zachowania zdrowotne ksztahują się wprawdzie od wczesnego dzieciństwa, ale mogą się także zmieniać, w ciągu całego życia, pod wpływem różnych czyilliików. Niestety w literaturze przedmiotu można spotkać nieliczne doniesienia na temat poziomu motywacji osób amatorsko uprawiających kolarstwo górskie, w tym nad motywacją podejmowania tego rodzaju sportu, nad motywacją udziału w maratonach, czy też przygotowaniu i startach w zawodach. Nie ma też badań na temat ich stylu życia i preferowanych zachowań prozdrowotnych. W związku z powyższym badania Doktorantki wypełniają istniejącą "lukę badawczą" w tym zakresie. Przedstawiona mi do recenzji rozprawa doktorska mgr Magdaleny GruszczYl'lskiej obejmuje 94 strony maszynopisu, w tym 22 tabele, 122 pozycje piśmiemllctwa oraz aneks zawierający kwestionariusz ankiety. Układ pracy jest typowy dla rozprawy doktorskiej: zawiera wykaz skrótów, wstęp złożony z trzech podrozdziałów, założenia i cel pracy, materiał i metody, wyniki badań, dyskusję, wnioski, wykaz piśmiellliictwa, streszczenia w języku polskim i angielskim oraz aneks. W pierwszym rozdziale Doktorantka opisuje psychologiczne aspekty procesu

2

3 kwestionariusze 819 osób. Pozostałe 167 kwestionariuszy była zmuszona odrzucić, ze względu na nie spełnienie kryteriów włączenia do badania lub niekompletne ich wypełnienie. Badanie przeprowadzono w styczniu 2014 roku, na terenie całej Polski i miało ono charakter sondażu diagnostycznego. Zastosowano w nim narzędzia badawcze w formie kwestionariusza autorskiego złożonego z metryczki i 24 pytań oraz kwestionariuszy standaryzowanych - Kwestionariusza do Mierzenia Motywu Osiągnięć wg Widerszal-Bazyl, Kwestionariusza "Dlaczego Uprawiasz Sport? Terryego, Fowlesa, w polskiej adaptacji Sterkowicza, Inwentarza Zachowań Zdrowotnych (rzz) JuczYllskiego i Międzynarodowego Kwestionariusza Aktywności Fizycznej (IPAQ). Na wykonanie badania uzyskano zgodę Komisji Bioetycznej Śląskiego Uniwersytetu Medycznego (Uchwała nr KNW/0022/KB/2581l3 z dnia ). Warunki prowadzonego badania, użyte narzędzia badawcze i metody analizy statystycznej danych, nie budzą zastrzeżeń i są zgodne z wymogami dla tego typu prac badawczych. Wyniki pracy zostały opracowane starannie i zebrane w postaci XXII tabel. W omówieniu badań Doktorantka wykazała, że jest dobrze obeznana z fachowym piśmiennictwem. Dyskusja jest przeprowadzona wzorowo, bardzo logicznie i z wyważoną ostrożnością Uzyskane \vyniki pozwoliły Doktorantce na sformułowanie 5 wniosków zasadniczych oraz jednego aplikacyjnego. Doktorantka wykazała, że uczestnicy maratonów kolarstwa górskiego cechują SIę przeciętnym poziomem motywacji osiągnięć oraz motywacji sportowej, a najważniejszym motywem uprawiania tej dyscypliny sportu było dbanie o własne zdrowie. Stanowią też grupę zróżnicowaną pod względem podejmowanych zachowań zdrowotnych. Zdecydowana większość z nich deklarowała wysoki poziom aktywności fizycznej. Doktorantka wykazała także istnienie zależności między poziomem motywacji osiągnięć, a podejmowanymi przez osoby badane zachowaniami zdrowotnymi, przy czym istotną rolę odgrywał tym wiek badanych oraz ilość czasu poświęcana tygodniowo na aktywność fizyczną. Stwierdziła także istotną zależność pomiędzy poziomem motywacji sportowej, a poziomem aktywności fizycznej uczestników maratonów kolarstwa górskiego. Wszystkie wnioski w pełni znajdują potwierdzenie w przeprowadzonych badaniach własnych Doktorantki i pozwoliły na sformułowanie postulatu, w myśl którego, powinno się zwrócić uwagę na propagowanie zachowań zdrowotnych w zakresie praktyk zdrowotnych oraz zachowań profilaktycznych wśród osób rekreacyjnie uprawiających sport.

4 Piśmiennictwo składa się ze 122 odpowiednio dobranych pozycji, głównie z okresu ostatnich lat. Uwagi Doktorantka nie ustrzegła się pewnych niedociągnięć w postaci pojedynczych błędów interpunkcyjnych i stylistycznych. Zabrakło mi także zamieszczenia w aneksie zastosowanych przez Doktorantkę standaryzowanych kwestionariuszy, co w moim odczuciu przyczyniło by się do rzetelniejszego zaprezentowania zastosowanych narzędzi badawczych. Poczynione uwagi w żaden sposób nie umniejszają jednak wysokiej wartości ocenianej rozprawy, a całość pracy dokumentuje umiejętność badawczą Doktorantki. Podsumowanie Reasumując, oceniam rozprawę doktorską mgr Magdaleny GruszCZYllskiej, za niezmierne ważną w ocenie rodzaju i poziomu motywacji oraz zachowań zdrowotnych uczestników maratonów kolarstwa górskiego. Doktorantka zwraca uwagę na fakt, iż uczestnicy maratonów kolarstwa górskiego stanowią grupę zróżnicowal1ą pod względem podejmowanych zachowań zdrowotnych, a większość badanej grupy, cechująca się wysokim poziomem aktywności ftzycznej, była także silnie zmotywowana do uprawiania tej dyscypliny sportu, traktując ją jako doskonały sposób na utrzymanie dobrego stanu zdrowia. Jak słusznie zauważyła Doktorantka, wartości prozdrowotne w sporcie rekreacyjnym już z założenia powinny leżeć u jego podstaw, a właściwie rozumiany i uprawiany sport amatorski powinien być alternatywą dla coraz powszechniejszego, sedentaryjnego trybu życia współczesnych ludzi. Stąd, co także podkreśla Doktorantka, istotne jest zwrócenie uwagi na kampanie społeczne promujące zdrowy styl życia oraz zwiększenie dostępności obiektów sportowych i rozwój infrastruktury sportowej, w tym budowa ścieżek rowerowych. Wszystko powyższe może przyczynić się bowiem do zmotywowania ludzi do podejmowania aktywności ruchowej, a tym samym poprawy zdrowia całej populacji, bo jak już twierdził Wojciech Oczko, doktor medycyny, nadworny lekarz królów polskich Zygmunta Augusta, Stefana Batorego i Zygmunta III Wazy - "Ruch zastąpi prawie każdy lek, podczas gdy żaden lek nie zastąpi ruchu". Całościowy układ pracy jest przejrzysty, UJęCIe tematu rzeczowe, OpISy wyników logiczne, a omówienie wyczerpujące. Na podkreślenie zasługuje także bardzo staratma strona edytorska rozprawy doktorskiej. Na tej podstawie stwierdzam, że przedłożona mi do oceny praca doktorska Pani mgr Magdaleny Gruszczyńskiej nt. "Motywacja a zachowania zdrowotne uczestników maratonów

5 kolarstwa górskiego" spełnia wszystkie wymogi stawiane rozprawom doktorskim. Mam więc zaszczyt przedłożyć Wysokiej Radzie Wydziału Nauk o Zdrowiu Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach, pozytywną ocenę rozprawy wraz z wnioskiem o dopuszczenie mgr Magdaleny Gruszczy6.skiej do dalszych etapów przewodu doktorskiego. Proj dr fia6. n. mea. r.e,fż6ieta 1(Jajews/ta-1(uEa/t ~,~\" v Prodziekfz.n ds. studenc/ticfi (])zie/tan 'VVydziaEu 'Nau/to Zdrowiu 'U'J,1C}3 1(iero'tvni!tZa/tEadu Zintegrowanej Opieki 'J,1edycznej 'U'J,1C}3 Białystok,