Recenzja rozprawy doktorskiej mgr Bartosza Rymkiewicza pt. Społeczna odpowiedzialność biznesu a dokonania przedsiębiorstwa

Transkrypt

1 Prof. dr hab. Edward Nowak Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu Katedra Rachunku Kosztów, Rachunkowości Zarządczej i Controllingu Recenzja rozprawy doktorskiej mgr Bartosza Rymkiewicza pt. Społeczna odpowiedzialność biznesu a dokonania przedsiębiorstwa Recenzja niniejsza została sporządzona na zlecenie dziekana Wydziału Zarządzania Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie, prof. AGH dr hab. Piotra Łebkowskiego, pismem z dnia r. Recenzowana rozprawa została przygotowana pod kierunkiem naukowym prof. AGH dr hab. Bogusławy Bek-Gaik. Przedsiębiorstwa prowadzące działalność w aktualnych uwarunkowaniach gospodarczych i społecznych dostosowują ją do osiągania założonych celów. Współczesnym podejściem w tym zakresie jest wzrost wartości dla interesariuszy, z którymi jednostka gospodarcza wchodzi w określone relacje. Kształtowanie i utrzymanie dobrych relacji z interesariuszami jest ważnym zadaniem kierownictwa, gdyż to oni przyczyniają się do sukcesu lub porażki przedsiębiorstwa w wysoce konkurencyjnym i dynamicznym otoczeniu gospodarczym i społecznym. Zmiana podejścia do zarządzania przedsiębiorstwami spowodowała wykształcenie się koncepcji społecznej odpowiedzialności biznesu. W tej sytuacji powstaje ważny problem badawczy dotyczący wykazania wpływu działań społecznie odpowiedzialnych na dokonania przedsiębiorstw, nie tylko tych o charakterze finansowym, ale także niefinansowym. Ponadto istotne jest zbadanie relacji między dokonaniami społecznie odpowiedzialnymi a dokonaniami ekonomicznymi przedsiębiorstw. Pomiar dokonań działalności przedsiębiorstw w zakresie społecznej odpowiedzialności nie jest łatwy. Jest tak dlatego, ponieważ działania społecznie odpowiedzialne skutkują dokonaniami o różnym charakterze. Są to w dużym stopniu 1

2 dokonania o charakterze jakościowym, których nie można wycenić za pomocą jednego miernika syntetycznego. Próby pomiaru dokonań społecznych przedsiębiorstw należy jednakże podejmować, gdyż tylko wtedy będzie można ocenić relację koszty-korzyści z prowadzonej działalności społecznie odpowiedzialnej. Problematyce wpływu działań w zakresie społecznej odpowiedzialności biznesu na dokonania przedsiębiorstw jest poświęcona recenzowana rozprawa doktorska. Praca ta wypełnia zauważalna lukę poznawczą, zarówno tę teoretyczną jak i empiryczną, w literaturze z zakresu zarządzania. W literaturze polskiej brak jest pracy zwartej poświęconej teoretycznym i metodycznym rozważaniom dotyczącym pomiaru dokonań społecznie odpowiedzialnych działań przedsiębiorstw. Do tej pory nie zostały także przeprowadzone szersze badania empiryczne dotyczące wpływu działań społecznie odpowiedzialnych na dokonania przedsiębiorstw. Problem badawczy określony przez mgr Bartosza Rymkiewicza w pełni odpowiada randze ocenianej pracy jako rozprawy doktorskiej. Głównym jej celem jest bowiem przedstawienie propozycji systemu pomiaru dokonań w zakresie społecznie odpowiedzialnych działań przedsiębiorstw. Cel ten został skonkretyzowany przez cele o charakterze szczegółowym. Główna teza badawcza zawiera się w stwierdzeniu, że rozwój koncepcji społecznej odpowiedzialności biznesu determinuje potrzebę włączenia jej pomiaru do systemu pomiaru dokonań organizacji. Również tej tezie zostały podporządkowane cztery tezy pomocnicze. Zarówno cele rozprawy jak i tezy badawcze zostały poprawnie sformułowane. Osiągnięciu założonych celów rozprawy jak też weryfikacji sformułowanych tez badawczych zostały podporządkowane zawartość pracy oraz jej układ. Rozprawa doktorska składa się z sześciu zasadniczych rozdziałów, które zostały poprzedzone wstępem a podsumowane zakończeniem. Na końcu zostały zamieszczone zakończenie, załączniki, bibliografia oraz spisy tabel, rysunków i wykresów. Praca zawiera więc wszystkie elementy wymagane dla rozpraw doktorskich, dlatego pod względem formalnym jej zawartość należy ocenić pozytywnie. Również wewnętrzna struktura rozprawy doktorskiej jest prawidłowa. Poszczególne rozdziały zostały podzielone na podrozdziały. Na początku każdego rozdziału znajduje się wprowadzenie a na końcu podsumowanie a ponadto w 2

3 niektórych podrozdziałach zostały wyodrębnione punkty. Kolejność rozdziałów, podrozdziałów i punktów jest zgodna z logicznym następstwem omawianych zagadnień. Z analizy merytorycznej zawartości rozprawy wynika, że Autor przedstawił w niej usystematyzowane podejście badawcze do problematyki określania wpływu dokonań w zakresie społecznej odpowiedzialności biznesu na ekonomiczne dokonania przedsiębiorstwa. Zaprezentowane opracowanie naukowe obejmuje uwarunkowania, zasady i metody tworzące wewnętrznie spójny system pomiaru działań społecznie odpowiedzialnych w przedsiębiorstwie. Ważne jest, że zaproponowane rozwiązania metodyczne są postępem w stosunku do tych opisanych w literaturze, które mają w dużym stopniu fragmentaryczny charakter. Przedstawiony w rozprawie doktorskiej sposób określania wpływu działań społecznie odpowiedzialnych na dokonania przedsiębiorstw jest poprawny pod względem merytorycznym. Opiera się on na określonych założeniach, wykorzystuje odpowiednie koncepcje teoretyczne oraz podaje konkretne procedury badań. Są to nie tylko metody znane z literatury, ale także będące własnymi propozycjami Autora rozprawy. Taki charakter ma w szczególności zaprezentowana w szóstym rozdziale propozycja systemu pomiaru dokonań z zakresu działań społecznie odpowiedzialnych w przedsiębiorstwach, będąca postępem w stosunku do fragmentarycznych rozwiązań prezentowanych w literaturze. Modelowe ujęcie określania wpływu działań społecznie odpowiedzialnych w biznesie na dokonania przedsiębiorstw przedstawione w rozprawie uwzględnia uwarunkowania funkcjonowania jednostek gospodarczych w Polsce. Dzięki temu przeprowadzone rozważania teoretyczne i zaproponowane rozwiązania metodyczne odznaczają się racjonalnością i praktyczną przydatnością, zarówno dla kadry kierowniczej, jak i interesariuszy jednostek gospodarczych. Jest to bardzo ważne dla prac doktorskich z zakresu zarządzania, które odnosi się do konkretnych jednostek. Potwierdzeniem praktycznego znaczenia koncepcji teoretycznych i rozwiązań metodycznych przedstawionych w rozprawie są wyniki przeprowadzonych przez Autora badań empirycznych. Wyniki te zostały ukazane na tle innych badań 3

4 przeprowadzonych w kraju i za granicą. Uzyskane przez Autora rozprawy wyniki badań empirycznych mają duże walory poznawcze a przy tym są interesujące. Niezależnie od jednoznacznie pozytywnej, ogólnej oceny rozprawy doktorskiej mgr Bartosza Rymkiewicza, ma pewne uwagi o charakterze szczegółowym. Oto najważniejsze z nich: 1. Autor używa w rozprawie niekiedy zamiennie dwóch określeń: pomiar działań w zakresie społecznej odpowiedzialności oraz pomiar dokonań związanych ze społeczną odpowiedzialnością przedsiębiorstw. Moim zdaniem nie można utożsamiać pomiaru działań z pomiarem dokonań. Działania są wykonywane dla osiągnięcia założonych dokonań. 2. Z krytyki finansowych mierników dokonań przedstawionej na str można by wywnioskować, że mają one same wady. W rzeczywistości tak nie jest, gdyż są one powszechnie stosowane do oceny rezultatów działalności przedsiębiorstw. Mierniki niefinansowe są ich dopełnieniem, a ponadto mierniki ilościowe są często punktem wyjścia przy konstrukcji mierników wartościowych lub elementem systemu mierników. 3. Na str Autor wyróżnia raport roczny oraz komentarz zarządu (sprawozdanie z działalności jednostki). Zakres raportu rocznego nie jest określony przez przepisy prawa. W wąskim znaczeniu obejmuje on roczne sprawozdanie finansowe oraz sprawozdanie z działalności jednostki. Zawartość raportu rocznego może być znacznie szersza. 4. Zdanie pod tabelą na str. 223: relacja między zmienną opisującą dokonania finansowe w danym roku a zmienną określającą dokonania finansowe przedsiębiorstwa w tym samym roku jest niezrozumiałe. 5. Autor przeprowadza w pracy badania dotyczące wpływu działań społecznie odpowiedzialnych na ekonomiczne (finansowe) dokonania przedsiębiorstw. Interesującym zagadnieniem jest także badanie wpływu dokonań gospodarczych na działania społecznie odpowiedzialne przedsiębiorstwa. Powstaje zatem pytanie, w jakim stopniu można wnioskować o tym wpływie na podstawie uzyskanych wyników. Przy zastosowaniu metod ekonometrycznych w takim badaniu można by wykorzystać modele o równaniach współzależnych. 4

5 Przedstawione uwagi dotyczą kwestii mniej istotnych i nie pomniejszają jednoznacznie pozytywnej, ogólnej oceny rozprawy doktorskiej mgr Bartosza Rymkiewicza. Dokonując syntetycznej oceny rozprawy doktorskiej mgr Bartosza Rymkiewicza pragnę podkreślić, że dotyczy ona ważnej i aktualnej problematyki zarządzania przedsiębiorstwami we współczesnych jednostkach społeczno-gospodarczych. Doktorant wykazał się dobrą znajomością przedmiotu badań, jakim są działania społecznie odpowiedzialne w biznesie. Pozytywnie należy ocenić wykazaną umiejętność formułowania problemów badawczych, wskazywania sposób rozwiązywania tych problemów, proponowania metod badań i przeprowadzania badań empirycznych. Ważna jest także wykazana przez Autora umiejętność dokonywania przeglądu literatury, analizy aktów normatywnych oraz formułowania ocen i wniosków. W podsumowaniu recenzji wyrażam przekonanie, że praca mgr Bartosza Rymkiewicza pt. Społeczna odpowiedzialność biznesu a dokonania przedsiębiorstw odpowiada ustawowym wymogom określonym dla rozpraw doktorskich. Praca ta stanowi oryginalne rozwiązanie problemu naukowego a jej Autor wykazał ogólną wiedzę teoretyczną w dyscyplinie nauk o zarządzaniu w dziedzinie nauk ekonomicznych oraz umiejętność do samodzielnego prowadzenia pracy naukowej. Wrocław,