ul. A. Mickiewicza 2, Białystok tel , faks Ocena

Transkrypt

1 UNIWERSYTET MEDYCZNY W BIAŁYMSTOKU ZAKŁAD BIOCHEMII LEKARSKIEJ Białystok ul. A. Mickiewicza 2, Białystok tel , faks zdbioch@umb.edu.pl Ocena rozprawy doktorskiej mgr farmacji Ewy Walugi-Kozłowskiej pt.: Ocena stężenia progranuliny i chemeryny u osób otyłych z cukrzycą typu 2 leczonych długodziałającym analogiem insuliny lub mieszanką insulinową wykonanej pod kierunkiem Pana dr hab. Pawła Olczyka i Pani dr n. med. Korneli Kuźnik Trochy w Zakładzie Farmacji Aptecznej oraz Katedrze i Zakładzie Chemii Klinicznej i Diagnostyki Laboratoryjnej na Wydziale Farmaceutycznym z Oddziałem Medycyny Laboratoryjnej w Sosnowcu, Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach Choroby cywilizacyjne stają się coraz większym problemem współczesnego społeczeństwa ze względu na wzrastającą częstość ich występowania, a także, co nie jest bez znaczenia, aspekty ekonomiczne. Otyłość, insulinooporność, cukrzyca to powiązane ze sobą problemy współczesnej medycyny. Postępującej otyłości towarzyszy głęboka dysregulacja metabolizmu, której efektem jest rozwój różnych stanów chorobowych. Zaburzenia metabolizmu wynikają z przewlekłego stanu zapalnego i dysfunkcji hormonalnej tkanki tłuszczowej. Zmienia się wrażliwość tkanek na insulinę, co skutkuje rozwojem cukrzycy typu 2. Z tego powodu w ostatnich latach duże zainteresowanie budzą produkty tkanki tłuszczowej adipokiny (adipocytokiny). Obecnie poznano i dość szczegółowo opisano ponad 50 różnych adipokin, a ich liczba stale wzrasta.

2 2 Duże nadzieje wiąże się z możliwością wykorzystania pomiarów osoczowych stężeń adipokin jako markerów wielu zaburzeń metabolicznych. W ostatnich latach opisano takie adipokiny jak chemeryna i progranulina. Chemeryna, znana wcześniej jako czynnik chemotaktyczny związany z procesami odporności wrodzonej i nabytej, od niedawna przypisana została do grupy adipokin. Ostatnie doniesienia wskazują na związek tej cytokiny z otyłością i zespołem metabolicznym. Progranulinę wiązano z chorobami neurodegeneracyjnymi, ale wykazano również jej związek z otyłością i opornością na insulinę. Z powyższych względów cel rozprawy ocenę osoczowych stężeń progranuliny i chemeryny u osób chorych na cukrzycę typu 2 w przebiegu leczenia, założony przez Doktorantkę i Jej Promotorów uważam za ważny, aktualny i merytorycznie uzasadniony. W realizacji celu rozprawy Doktorantka dokonała: pomiarów zawartości progranuliny pomiarów zawartości chemeryny pomiarów zawartości insuliny oceny wskaźników insulinowrażliwości i insulinooporności próby oceny zależności pomiędzy stężeniem progranuliny i chemeryny a powszechnie oznaczanymi wykładnikami metabolizmu węglowodanów i lipidów we krwi osób chorych na cukrzycę typu 2, zarówno przed leczeniem, jak i po zastosowaniu 6-miesięcznej zróżnicowanej terapii - długodziałającym analogiem insuliny ludzkiej insuliną detemir lub mieszanką insulinową Novomix 30. Materiałem biologicznym do badań były próbki krwi, pozyskane od 46 otyłych pacjentów, obojga płci, w wieku lat, chorujących na cukrzycę typu 2. Materiałem kontrolnym były próbki krwi uzyskane od 27 osób płci męskiej i żeńskiej podobnym wieku. Na przeprowadzone badania Autorka rozprawy uzyskała zgodę pacjentów oraz zgodę Komisji Bioetycznej Śląskiego Uniwersytetu Medycznego.

3 3 Oceniana rozprawa obejmuje 133 stron wydruku komputerowego, 33 ryciny, 8 tabel i 243 pozycje piśmiennictwa. Jest podzielona na typowe rozdziały. Wstęp poprzedza wykaz skrótów, tabel i rycin. W bardzo obszernym wstępie, Autorka przedstawia szczegółowe informacje na temat cukrzycy, insuliny i jej receptora, opisuje patogenezę cukrzycy typu 2, reaktywne formy tlenu i ich znaczenie w przebiegu cukrzycy, powikłania cukrzycy, otyłość, czynność endokrynną adipocytów, przedstawia charakterystykę badanych adipokin. Obszerny rozdział wstępu dotyczy leczenia cukrzycy typu 2. Cel pracy jest merytorycznie uzasadniony, stosunkowo jasno sprecyzowany. Należy dodać, że w informacjach podawanych we wstępie można także odnaleźć uzasadnienie podjęcia badań. Część metodologiczna rozprawy przedstawia współczesne, odpowiednie metody do realizacji zadania badawczego. Uwzględnia szczegółowe informacje związane z kwalifikacją osób do badań z podaniem kryteriów wyłączenia, opisy metod laboratoryjnych metody chemiluminescencji, dwóch metod immunoenzymatycznych, zasad wyznaczania wartości wskaźników insulinooporności i insulinowrażliwości W dalszej części tego rozdziału Autorka przedstawia zastosowane rozbudowane metody statystyczne. Wyniki badań własnych Doktorantka przedstawiła na 33 rycinach i w zasadzie w 8 tabelach. Duża ilość rycin przedstawia trudne do oceny korelacje pomiędzy badanymi adipokinami a stężeniem glukozy, hemoglobiny glikowanej, triacylogliceroli, całkowitej zawartości cholesterolu, cholesterolu HDL i cholesterolu LDL, uwzględniając sposób leczenia, ale i również płeć chorych. W dyskusji Doktorantka uzasadnia celowość wykonywanych eksperymentów, konfrontuje wyniki badań własnych z obserwacjami innych autorów. Zwraca uwagę, ż w zestawie licznie cytowanej literatury dominują publikacje z lat ostatnich. Rozprawę podsumowują cztery rozbudowane wnioski. Generalnie stwierdzam, że oceniana rozprawa została przygotowana starannie, napisana jest poprawnym językiem, zawiera w miarę poprawną

4 4 terminologię biochemiczną. Podczas lektury rozprawy znalazłem tylko nieliczne błędy edytorskie. Z obowiązku recenzenta chciałbym przedstawić pewne drobne niejasności, które odnalazłem w trakcie wnikliwej lektury rozprawy oraz sugestie, które mogą być użyteczne w przygotowaniu publikacji do druku. 1. W wykazie skrótów nie ma potrzeby umieszczania tych, które były użyte tylko jeden raz i są wyjaśnione w tekście. 2. Proponuję używania terminu metabolizm a nie gospodarka. Wprawdzie w pracy częściej Autorka posługuje się poprawnym terminem metabolizm ale termin gospodarka pojawia się w kilku fragmentach rozprawy. 3. We wstępie przy opisie BMI nie jest jasne zdanie - str. 35: I tak, wartość wskaźnika masy ciała w przedziale wartości 18,5 a 24,9 kg/m2 przemawia za nadwagą, pozwalając na stwierdzenie otyłości, kiedy to wartość opisywanego wskaźnika wynosi bądź przekracza 30 kg/m2. 4. W opisie doboru chorych z grupy badanych nie odnalazłem konkretnej informacji o liczbie pacjentów leczonych długodziałającym analogiem insuliny lub mieszanką insulinową. Zastanawia BMI grupy kontrolnej - 29,63 ± 5,40. Sądzę, że do tej grupy zakwalifikowano świadomie zdrowych z nadwagą. 5. Wniosek 3 jest w zasadzie rozszerzeniem wniosku Uwaga generalna moim zdaniem można by bez szkody dla jakości rozprawy zdecydowanie zmniejszyć objętość wstępu, zwłaszcza w takich rozdziałach jak biochemiczne implikacje podwyższonej aktywności reaktywnych form tlenu, powikłania czy farmakoterapia cukrzycy, co pozwoliło by jednocześnie ograniczyć ilość cytowanej literatury. Z drugiej strony tak obszerny wstęp świadczy o dociekliwości i zaangażowaniu naukowym Doktorantki. Powyższe moje sugestie i uwagi mają w większości charakter polemiczny, raczej typowo biochemiczny i nie podważają merytorycznych założeń treści rozprawy doktorskiej i nie wpływają na moją pozytywną ocenę rozprawy.

5 5 Reasumując stwierdzam, iż oceniana praca została zaplanowana, wykonana i napisana poprawnie, świadczy o wiedzy, doświadczeniu i dociekliwości naukowej Doktorantki. Uważam, że rozprawa doktorska Ewy Walugi-Kozłowskiej pt: Ocena stężenia progranuliny i chemeryny u osób otyłych z cukrzycą typu 2 leczonych długodziałającym analogiem insuliny lub mieszanką insulinową wykonana pod kierunkiem Pana dr hab. Pawła Olczyka i Pani dr n. med. Korneli Kuźnik Trochy, wykonana w Zakładzie Farmacji Aptecznej oraz Katedrze i Zakładzie Chemii Klinicznej i Diagnostyki Laboratoryjnej na Wydziale Farmaceutycznym z Oddziałem Medycyny Laboratoryjnej w Sosnowcu, Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach w pełni odpowiada wymogom stawianym rozprawom doktorskim, jest oryginalna, zawiera elementy nowości naukowej, spełnia warunki określone w art. 13 Ustawy z dnia 14 marca 2003 r. o stopniach naukowych i tytule naukowym oraz o stopniach i tytule w zakresie sztuki (Dz. U. 2016, poz. 882, z późn. zm.). Dlatego też z pełnym przekonaniem przedkładam Pani Dziekan i Wysokiej Radzie Wydziału Farmaceutycznego z Oddziałem Medycyny Laboratoryjnej w Sosnowcu, Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach wniosek o dopuszczenie mgr farmacji Ewy Walugi-Kozłowskiej do kolejnego etapu przewodu doktorskiego. prof. dr hab. Krzysztof Sobolewski