METODY ANALIZY WYBRANYCH RODZAJÓW INFORMACJI W ASPEKCIE BEZPIECZEŃSTWA PAŃSTWA

Transkrypt

1 dr hab. Grzegorz Krasnodębski Akademia Marynarki Wojennej Wydział Dowodzenia i Operacji Morskich Gdynia, r. RECENZJA rozprawy doktorskiej Pana mgr. inż. Przemysława ŻUKOWSKIEGO nt. METODY ANALIZY WYBRANYCH RODZAJÓW INFORMACJI W ASPEKCIE BEZPIECZEŃSTWA PAŃSTWA 1. UWAGI OGÓLNE Przedstawiona do recenzji rozprawa doktorska Pana mgr. inż. Przemysława ŻUKOWSKIEGO pt. Metody analizy wybranych rodzajów informacji w aspekcie bezpieczeństwa państwa została opracowana pod naukowym kierownictwem Pana dr. hab. Bogusława JAGUSIAKA na Wydziale Cybernetyki Wojskowej Akademii Technicznej w Warszawie. Opracowane dzieło stanowi indywidualne, oryginalne i niekwestionowane osiągnięcie Doktoranta. Jest ono dojrzałe i posiada wysokie walory zarówno merytoryczne jak i praktyczne. Dodatkowo należy podkreślić, iż ranga podjętego przez Autora problemu jest bardzo wysoka, a sam problem jest wyjątkowo aktualny w dobie rosnącej dostępności usług internetowych i rozwoju społeczeństwa informacyjnego zalewanego falą fałszywych informacji. Tzw. fake news pojawiają się coraz częściej i wywierają zauważalny wpływ na środowisko bezpieczeństwa międzynarodowego. Stanowią skuteczny instrument prowadzenia kampanii politycznych i militarnych. Taka sytuacja powoduje, że istnieje potrzeba posiadania odpowiednich metod analizy, które pozwolą, wyselekcjonować wiarygodne informacje na potrzeby budowania odporności państwa na zagrożenia. Pan mgr inż. Przemysław ŻUKOWSKI podejmuje w swoich badaniach problem dotyczący wpływu analizy informacji na decyzje skutkujące zwiększeniem poziomu bezpieczeństwa państwa. W swoich rozważaniach słusznie zwraca uwagę, że bardzo ważnym czynnikiem, jest w tym obszarze, jakość funkcjonującego systemu pozyskiwania, analizowania i przetwarzania zasobów informacji o potencjalnych zagrożeniach, jak również możliwości adekwatnego wykorzystania wiedzy w procesach decyzyjnych na różnych poziomach odpowiedzialności. Należy zgodzić się 1

2 z Doktorantem, że posiadanie właściwych informacji, dających możliwość zabezpieczenia funkcjonowania własnych struktur, to zasadniczy cel każdego państwa. Fakt ten potwierdza zasadność podjętych przez Pana mgr. inż. Przemysława ŻUKOWSKIEGO badań dotyczących zagrożenia płynącego z braku profesjonalnych analiz informacji rozpoznawczo-wywiadowczych, nieprawidłowego doboru kadry analitycznej i popełnianych pomyłek w procesie analitycznym. Za cel badań przyjęto określenie optymalnych metod analizy informacji w aspekcie bezpieczeństwa państwa oraz ocenę wpływu produktu analitycznego na decyzje w zakresie prewencyjnego reagowania, mającego na celu zwiększenie poziomu bezpieczeństwa obywateli oraz rozwój państwa. Tak, więc można przyjąć, że niniejsza rozprawa doktorska stanowi materiał nadający się do naukowego uwzględnienia jako podstawa do dalszego postępowania w przewodzie doktorskim. 2. OCENA KONCEPCJI METODOLOGICZNEJ PRACY Koncepcja metodologiczna rozprawy została umieszczona w rozdziale pierwszym (ss ), w którym przedstawiono wszystkie podstawowe elementy naukowej metodologii badawczej, obejmującej: problemy badawcze, uzasadnienie podjęcia badań, przedmiot badań, cel badań, hipotezy badawcze, procedurę badawczą oraz metodykę prowadzonych badań. Przyjętą koncepcję metodologiczną należy uznać za poprawną i adekwatną do potrzeb rozprawy. Godnym podkreślenia w tej części rozprawy jest zarysowanie przez Autora sytuacji problemowej, które potwierdza zasadność prowadzonych przez niego badań. W sposób przejrzysty przedstawił znaczenie informacji we współczesnej sytuacji geopolitycznej co pozwoliło na sformułowanie problemu badawczego w formie następującego pytania: jak proces analizy informacji wpływa na decyzje w zakresie prewencji i reagowania, mające na celu zwiększenie bezpieczeństwa państwa? Autor, starając się znaleźć odpowiedź na postawiony problem badawczy sformułował hipotezę główną (s. 16) zakładającą, że proces wieloaspektowej analizy informacji zmniejsza niepewność oraz ogranicza ryzyko nietrafnych decyzji i przyczynia się do wzrostu skuteczności działań w zakresie prewencji i reagowania na zagrożenia bezpieczeństwa państwa. Weryfikacji tak postawionej hipotezie główne towarzyszy 6 hipotez szczegółowych (ss ), w których Doktorant twierdzi m.in., że informacja jako 2

3 niematerialne dobro zmniejszające niepewność, stanowi warunek sine qua non właściwego podejmowania decyzji w zakresie zapewniania bezpieczeństwa państwa. Zakłada również, że aby ocenić wartość informacji, należy stosować zróżnicowane metody i narzędzia analizy informacji. Jakość analizy wg Doktoranta zależy od wiedzy teoretycznej, umiejętności praktycznych oraz cech osobowych jakie posiadają specjaliści analitycy. Autor opracowania uważa, że wielowymiarowość analizy informacji w zwalczaniu patologicznych aspektów funkcjonowania państwa stanowi podstawę prewencji i ofensywnej działalności w odniesieniu do wszelkich zagrożeń. Zwraca również uwagę, że zaniedbania w sferze pozyskania oraz konwersji informacji dotyczących pojawiających się niebezpieczeństw może doprowadzić do trudnych do przewidzenia zagrożeń i ich eskalacji. Należy stwierdzić, że przyjęta przez Doktoranta koncepcja metodologiczna rozprawy i zaproponowane metody, techniki, narzędzia i procedury badawcze są poprawne i stosowne do potrzeb rozpatrywanej tematyki badawczej. Przebieg i organizacja badań nie budzi zastrzeżeń. Założony schemat postępowania badawczego właściwie orientuje wysiłek Doktoranta na realizację celu pracy i naukową weryfikację postawionych hipotez szczegółowych. Warto podkreślić, że Autor wykazał się dużą dociekliwością w zakresie analizy kluczowych pozycji literatury i źródeł piśmiennictwa zarówno krajowych jak i zagranicznych, co doskonale przedstawił w końcowej części omawianego rozdziału. Autor wykazał się bardzo dobrą znajomością warsztatu pisarskiego. Praca została napisana językiem poprawnych. Rozdziały i podrozdziały tworzą logiczną całość. Nieliczne niedociągnięcia edytorskie nie pomniejszają pozytywnej oceny końcowej pracy. 3. OCENA MERYTORYCZNA PRACY Wyniki badań Doktorant przedstawił w formie dojrzałego dzieła naukowego, które pod względem merytorycznym nie budzi wątpliwości. Recenzowana rozprawa doktorska systematyzuje wiedzę z zakresu analizy informacji w aspekcie bezpieczeństwa państwa. Opracowanie przygotowane na 269 stronach, zawiera wszystkie wymagane elementy redakcyjne prac naukowych, w tym wstęp, pięć rozdziałów merytorycznych, zakończenie, bibliografię, spis rysunków oraz tabel. 3

4 W rozdziale pierwszym pt. Wprowadzenie metodologiczne (ss ) przedstawione zostały podstawy metodologiczne badań, do których odniesiono się w poprzedniej części niniejszej recenzji. Rozdział drugi pt. Miejsce i rola informacji w procesie bezpieczeństwa państwa (ss ) zawiera treści dotyczące teorii bezpieczeństwa oraz koncepcyjną definicję pojęcia informacji w aspekcie bezpieczeństwa państwa. Omówiono w nim także wpływ informacji na budowanie zasobów wiedzy i przedstawiono informację jako zasadniczy element funkcjonowania płaszczyzny publicznej w kontekście zapewnienia bezpieczeństwa państwa w ujęciu procesowym. Na uwagę zasługuje skrupulatność prowadzonych analiz oraz trafne, zdaniem recenzenta, wnioski zamieszczone w ostatniej części. Zgadzam się z Doktorantem, że dyskusja o naturze informacji jest procesem ciągłym i powinna być bez wątpienia kontynuowana, gdyż tylko w ten sposób będzie można znaleźć właściwą definicję tego pojęcia. W rozdziale trzecim pt. Problem wiarygodności informacji (ss ) przedstawiono rozważania nad wiarygodnością informacji. Autor rozpoczął od omówienia sposobów pozyskiwania informacji przez służby bezpieczeństwa biorąc pod uwagę osobowe źródła informacji, biały wywiad, działania operacyjnorozpoznawcze, informatyczne i telekomunikacyjne bazy danych. Doktorant uwypuklił także znaczenie dezinformacji i nadmiaru informacji dla jakości wyjściowego produktu analitycznego. Ważnym elementem tego rozdziału jest omówienie form, metod i technik oceny wartości informacji. Rozdziały czwarty pt. Identyfikacja i koncepcja wyboru metod analizy informacji oraz piąty pt. Wsparcie informacyjne decydenta w rozpoznawaniu współczesnych zagrożeń bezpieczeństwa zawierają zasadniczy element twórczy, bardzo wyraźnie kategoryzujący recenzowaną pracę do rangi rozprawy doktorskiej. Autor przedstawił w nich założenia, wymagania oraz ograniczenia koncepcji metod analizy informacji oraz rolę informacji w procesie decyzyjnym. Ważnym osiągnięciem doktoranta jest wskazanie roli zespołu analitycznego w procesie analizy informacji, podstawowych zadań i pożądanych kompetencji analityka oraz analitycznego produktu informacji jako instrumentu rozpoznania zagrożeń bezpieczeństwa państwa. W zakończeniu Autor dokonał podsumowania przeprowadzonego procesu badawczego oraz przedstawił w sposób uogólniony wnioski końcowe odnosząc się 4

5 do przyjętego celu badań oraz hipotez badawczych. Świadczy to o dojrzałości naukowej kandydata do stopnia doktora. Część merytoryczną pracy zamyka związana z tematyką rozprawy bibliografia, zawierająca łącznie 219 pozycji, w tym 116 publikacji zwartych, 26 artykułów, 39 źródeł elektronicznych, 32 publikacje, 3 materiały archiwalne i rękopiśmienne oraz 3 inne źródła. Ostatnimi elementami opracowania są spisy rysunków i tabel. Podsumowując należy stwierdzić, że pod względem merytorycznym rozprawa jest poprawna. Układ rozdziałów, podrozdziałów i punktów spełnia postulat strukturalizacji treści i zasadę stopniowania trudności, jest logicznie uzasadniony i hierarchicznie uporządkowany. Treści kolejnych rozdziałów i podrozdziałów wynikają z poprzedzających je rozważań. Brzmienie poszczególnych tytułów i podtytułów odpowiada zawartej w nich treści i dokładnie określa zakres merytoryczny danej partii materiału. 4. WNIOSEK KOŃCOWY Recenzowana rozprawa doktorska mgr. inż. Przemysława ŻUKOWSKIEGO pt. Metody analizy wybranych rodzajów informacji w aspekcie bezpieczeństwa państwa jest dziełem autorskim i oryginalnym, spełnia podstawowe kryteria stawiane rozprawom doktorskim. Znaczącym walorem rozprawy jest konsekwentna dyscyplina metodologiczna i wysoki poziom rozważań teoretycznych, bazujący na dogłębnej wiedzy Autora z zakresu analizy informacji w aspekcie bezpieczeństwa państwa. Wobec faktu, że recenzowana praca spełnia wszystkie wymogi Ustawy z dn.14 marca 2003 r. o stopniach naukowych i tytule naukowym oraz o stopniach i tytule w zakresie sztuki (Dz. U nr 65, poz. 595, art. 11, ust 1) wnoszę o dopuszczenie mgr. inż. Przemysława ŻUKOWSKIEGO do publicznej obrony rozprawy doktorskiej. 5