kwestionariusze badania ankietowego, karta badania, broszura informacyjna dla pacjentek,

Transkrypt

1 Dr hab. o. med. Jerzy Krupiński, emeryt. profesor oadzw. ŚUM Katedra i Zakład Stomatologii Zachowawczej z Endodoocją ŚUM w Katowicach Kraków, 5 kwietnia 2018 Recenzja pracy doktorskiej lek. dent. Marty Katarzyńskiej-Konwa pt. : "Analiza porównawcza stanu zdrowia jamy ustnej u kobiet w ciąży " Przedstawiona mi do recenzji praca liczy 137 stron, z czego 117 stanowi tekst i streszczenia, pozostałe strony to piśmiennictwo -152 pozycje. Dokumentacja zawiera 35 tabel, oraz 24 ryciny, rozmieszczonych odpowiednio w poszczególnych rozdziałach pracy. Praca podzielona jest na 10 rozdziałów plus Aneks zawierający osiem załączników, takich jak kwestionariusze badania ankietowego, karta badania, broszura informacyjna dla pacjentek, ponadto algorytm leczenia stomatologicznego pacjentek w ciąży oraz dokumentację fotograficzną Rozdział 1 to wprowadzenie wraz z przeglądem piśmiennictwa, gdzie Doktorantka na 29 stronach bardzo szczegółowo przedstawiła regulacje hormonalne układu rozrodczego kobiety oraz fizjologię kobiety i kobiety w ciąży. Przedstawiła tutaj dokładnie zmiany fizjologiczne zachodzące w organizmie kobiety ciężarnej, w tym także zmiany jakie zachodzą w jamie ustnej w ciąży. Rozdział 2 to założenia i cel pracy. Kolejny rozdział to Materiał i Metody w tym również metody badawcze Opis analizy statystycznej to rozdział 4. Wyniki badań

2 2 opisane są w rozdziale 5 na 44 stronach. Obejmują one szczegółowo wyniki badań klinicznych jak i uzyskane wyniki badania za pomocą wskaźników stosowanych powszechnie do oceny chorób jamy ustnej i zębów. Kolejny rozdział 6 to omówienie wyników i dyskusja nad uzyskanymi wynikami, łącznie 19 stron. Rozdział 7 przedstawia wnioski. Rozdział 8 to wykaz piśmiennictwa, łącznie 152 pozycje polskie i obcojęzyczne. Rozdział 9 i 10 to streszczenie pracy w języku polskim i angielskim. Doktorantka zajęła się bardzo ważnym problemem, dotyczącym fizjologicznych zmian o charakterze adaptacyjnym związanym z okresem ciąży. Są one również odpowiedzialne za występowanie różnych zmian w obrębie jamy ustnej i zębów w tym okresie. Wzrost poziomu hormonów sterydowych, działanie miejscowych czynników drażniących i brak odpowiednich zabiegów higienizacyjnych i odpowiedniej diety ma ogromne znaczenie w rozwoju próchnicy, stanów zapalnych dziąseł i przyzębia. Powiedzenie,jedna ciąża - to utrata jednego zęba" przez wiele lat była prawdziwa. Dzięki tego typu badaniom jakie podjęła Doktorantka pozwoliło to obalić to nieprawdziwe twierdzenie. Cel pracy został przedstawiony poprawnie. Doktorantka postanowiła ocenić stan jamy ustnej, zębów i przyzębia u kobiet w okresie ciąży i po przeprowadzonym instruktarzu higieny jamy ustnej. W tym celu badanie przeprowadzono u 50 kobiet w ciąży i 50 nie będących w ciąży. Pierwsze badanie w grupie kobiet ciężarnych przeprowadzono pomiędzy tygodniem ciąży. Badanie kontrolne odbyło się pomiędzy tygodniem ciąży. Pacjentki nie będące w ciąży, poddano badaniu pomiędzy dniem cyklu menstruacyjnego. Badanie kontrolne przeprowadzono w analogicznym okresie po 3 miesięcznej przerwie. U 25 losowo wybranych pacjentek w ciąży i 25 pacjentek nie będących w ciąży po pierwszym badaniu przeprowadzono instruktarz higieny jamy ustnej. W ten sposób starano się ocenić wpływ ciąży na stanjamy ustnej u kobiet w ciąży oraz wpływ przeprowadzanych po instruktarzu

3 3 zabiegów higienicznych na stan jamy ustnej i zębów. Doktorantka posłużyła się szeregiem wskaźników określających stan zębów i stan higieny jamy ustnej oraz wskaźnikami opisującymi stan dziąseł i przyzębia w zależności od tego czy pacjentki były pouczone o prawidłowym stosowaniu zbiegów higienicznych czy też nie. Ponadto Doktorantka określiła i porównała wartości buforowe śliny u pacjentek w poszczególnych grupach badawczych. Podobnie określiła wartości parametrów krwi takich jak erytrocyty, hemoglobina oraz hematokryt. Również zbadała związek pomiędzy wskaźnikami opisującymi stan dziąseł i przyzębia a terminem porodu u pacjentek ciężarnych, oraz sposobem rozwiązania ciąży poprzez wykonanie cięcia cesarskiego. Uzyskane wyniki przedyskutowała z wynikami innych autorów, zwracając uwagę, że toczące się sprawy zapalne w jamie ustnej oraz obecność tym samym zróżnicowanej flory bakteryjnej, bogatej w beztlenowe bakterie Gram-ujemne w okresie ciąży, mogą być jednym z czynników wpływających na występowanie porodów przedwczesnych. Doktorantka wykazała, że prawidłowa instrukcja zabiegów higienicznych wykonywanych w okresie ciąży ma istotny wpływ na stan zdrowiajamy ustnej i zębów a tym samym na przebieg ciąży i termin jej rozwiązania. Edukacja kobiet ciężarnych jak wykazała Doktorantka ma istotny wpływ na uniknięcie stanów zapalnych jamy ustnej i zębów w okresie ciąży i to, że ciąża ma istotny wpływ na pogorszenie stanu higieny jamy ustnej i zębów u tych kobiet, które nie są objęte prawidłową opieką stomatologiczną, bądź nie są świadome roli odpowiednich zbiegów profilaktycznych na stan jamy ustnej i zębów i wpływu tych stanów na przebieg ciąży. Na podstawie wyników badań i przeprowadzonej dyskusji Doktorantka wyciągnęła 6 wniosków, które są odpowiedzią na założenia i cel pracy. Jako recenzent pracy chciałem przedstawić kilka uwag krytycznych. Na początku chciałem jednak podkreślić, że Doktorantka przeprowadziła bardzo szczegółowe badania posługując się wskaźnikami ogólnie przyjętymi w tego typu badaniach i tym samym

4 4 umożliwiającymi porównanie wyników własnych badań z wynikami badań innych autorów. Wyniki przedstawione są bardzo jasno w rozdziale 5 Wyniki Badań, opis tych wyników ilustrowany tabelami i rycinami zasługuje na podkreślenie i mógłby być wzorem dla innych tego typu badań. Z uwag krytycznych wydaje się, że wstęp do pracy jest zbyt szczegółowy, chociaż bardzo ciekawy, ale dla przeprowadzonych badań powinien być krótszy. Również dyskusja powinna być ograniczona do badanych parametrów, tak więc na stronie 112 niepotrzebnajest dyskusja na temat rodzaju wypełnień stosowanych u kobiet ciężarnych czy też problemów związanych z wypełnieniami z amalgamatu rtęci ponieważ Doktorantka nie prowadziła tego typu badań. Podobnie na stronie 114 dyskusja odnośnie środków do płukania jamy ustnej, których autorka nie badała, a omawia je w dyskusji zbyt szczegółowo. Z innych uwag to skróty (Wykaz Skrótów) str 3 podane są w języku angielskim a tłumaczenie ich w języku polskim, powinny być podane w języku angielskim. W Celu Pracy str.44 Doktorantka pisze że "Na podstawie wyników końcowych stworzony został algorytm postępowania ", czy celem pracy było "stworzenie". Bardziej to pasuje do Wniosków. Na str. 45,46 Doktorantka pisze" przeprowadzono dokładne badanie jamy ustnej...", nie przeprowadzamy badania niedokładnego czy średnio dokładnego, dlatego trzeba usunąć "dokładnego". Wnioski są prawidłowo sformułowane oprócz wniosku l, który jest dla mnie niejasny o co Doktorantce chodziło? Ponadto załącznik 6 i 7 bardzo ważne wnioski dla przeprowadzonych badań nie znalazły odpowiedniego podkreślenia w tekście; w załączniku 6 należałoby zmienić określenia "dla Pań... pozwoli Paniom" na "dla Kobiet... pozwoli Kobietom w ciąży". Znalazłem również kilka błędów literowych na różnych stronach tekstu. Wniesione uwagi krytyczne w niczym nie umniejszają wartości pracy. Przedstawioną do oceny pracę oceniam bardzo wysoko, ponieważ Doktorantka wykazała się umiejętnością

5 5 przeprowadzenia tego typu ważnych badań jak również zdolnością posługiwania się badaniami statystycznymi, dlatego na podstawie przeprowadzonej oceny pracy lek. dent. Marty Katarzyńskiej-Konwa pl "Analiza porównawcza stanu zdrowia jamy ustnej u kobiet w ciąży ", stwierdzam, że rozprawa doktorska spełnia warunki określone w art. 13 ust. l ustawy z dnia 14 marca 2003 r. O stopniach naukowych i tytule naukowym oraz o stopniach i tytule w zakresie sztuki (Dz. U. Nr 65, poz. 595, z późn. zm. ). Dlatego wnoszę wniosek o dopuszczenie tej pracy do dalszych etapów obrony przed Radą Wydziału Lekarskiego z Oddziałem Lekarsko-Dentystycznym w Zabrzu, Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach. Kraków, 5 kwietnia 2018 Dr. hab. n med. Jerzy Krupiński h~mą'