Skuteczność peloidoterapii, kinezyterapii i pola magnetycznego niskiej częstotliwości w leczeniu objawów dyskopatii lędźwiowej

Transkrypt

1 Wydział Nauk o Zdrowiu Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku Klinika Rehabilitacji Dziecięcej Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku z Ośrodkiem Wczesnej Pomocy Dzieciom Upośledzonym "Dać Szansę" ul. Waszyngtona 17, Białystok, tel Kierownik Prof. dr hab. n. med. Wojciech Kułak rehabdz.@umwb.edu.pl =================================================================================== Białystok, r. Ocena Rozprawy Doktorskiej pt: Skuteczność peloidoterapii, kinezyterapii i pola magnetycznego niskiej częstotliwości w leczeniu objawów dyskopatii lędźwiowej Zespoły bólowe kręgosłupa lędźwiowego stanowią istotny problem społeczny, medyczny i ekonomiczny, którego rozwiązania należy szukać w opracowywaniu właściwych metod do ich zapobiegania i leczenia. Prowadzą nierzadko do niepełnosprawności, niezdolności do pracy zawodowej i ograniczeń aktywności w życiu codziennym. Szacuje się, iż w Polsce i na świecie dolegliwości bólowych dolnego odcinka kręgosłupa doświadcza 70%-80% społeczeństwa. Leczeniem bólów kręgosłupa zajmują się lekarze różnych specjalności: lekarze rehabilitacji, ortopedzi, neurolodzy, a także podstawowej lekarze opieki zdrowotnej, a w terapii stosowane są leki przeciwbólowe, przeciwzapalne, zabiegi fizjoterapeutyczne i w ostateczności leczenie operacyjne. Uważa się jednak, że główną metodą leczenia bólów kręgosłupa powinny być zabiegi fizjoterapeutyczne, a ich celem - uzyskanie repozycji krążka międzykręgowego, zmniejszenie stanu zapalnego i bólu oraz przywrócenie balansu mięśniowego. W rehabilitacji bólów kręgosłupa stosuje się szereg różnych zabiegów, których skuteczność nie zawsze była oceniania i porównywana z innymi metodami terapeutycznymi. W związku z powyższym przedstawiona mi do recenzji rozprawa doktorska Pani mgr Joanny Fidut Wrońskiej jest jak najbardziej aktualna i porusza ważki problem skuteczności terapii bólów kręgosłupa. Rozprawa doktorska obejmuje 171 stron maszynopisu, w tym 38 rycin, 82 tabel, 207 pozycji piśmiennictwa (198 prace oryginalne, podręczniki oraz 9 zasobów internetowych) i załączniki skal i ankiety autorskiej. Układ pracy jest typowy dla rozprawy doktorskiej zawiera: wstęp, cel pracy, materiał i metody, wyniki badań, dyskusję, wnioski, streszczenia w języku polskim i angielskim oraz 1

2 bibliografię. Wstęp jest obszerny i wyczerpujący. Autorka opisuje w nim anatomię i biomechanikę kręgosłupa, patologię krążka międzykręgowego, diagnostykę dyskopatii lędźwiowej oraz leczenie bólów kręgosłupa. W podrozdziale leczenie, w sposób wyczerpujący, przedstawia aktualne dane na temat farmakoterapii bólów krzyża, kinezyterapii, impulsowego pola elektromagnetyczne małej częstotliwości oraz peloidoterapii leczenia operacyjnego. W opinii recenzenta w tym fragmencie pracy zabrakło kilku zadań na temat epidemiologii bólów kręgosłupa. Mimo to wstęp stanowi bardzo dobre wprowadzenie czytelnika do badań własnych Doktorantki. W tym miejscu warto także podkreślić, iż problem porównania skuteczności leczenia bólów kręgosłupa nie jest zbyt często poruszany w literaturze, stąd też podjęcie tego tematu przez mgr Joannę Fidut Wrońską jest cenne, nie tylko z naukowego punktu widzenia, ale przede wszystkim z praktycznego. Celem rozprawy doktorskiej było porównanie skuteczności działania kompleksowego leczenia fizjoterapeutycznego, efektów łączenia zabiegów pola magnetycznego niskiej częstotliwości, okładów borowinowych i kinezyterapii. Doktorantka przedstawiała cztery hipotezy badawcze: Zespoły bólowe odcinka lędźwiowego kręgosłupa są podatne na leczenie fizjoterapeutyczne bez względu na rodzaj stosowanych zabiegów. Efekt przeciwbólowy stosowanych zabiegów utrzymuje się co najmniej przez cztery tygodnie. Jednoczesne łączenie trzech zabiegów najkorzystniej wpływa na poprawę stanu klinicznego pacjentów z zespołami dyskopatycznymi. Zmniejszenie bólu oraz poprawa ruchomości odcinka lędźwiowego kręgosłupa wpływa na poprawę stanu funkcjonalnego chorych. Do badania Doktorantka zakwalifikowała 119 pacjentów, w wieku lat, z objawami bólowymi trwającymi ponad 3 miesiące, w zdiagnozowanej badaniem obrazowym (rtg, TK, MRI), dyskopatii w odcinku lędźwiowym. W opinii recenzenta szkoda tylko, że nie wszyscy pacjenci mieli wykonane badania MRI kręgosłupa, które jest uważane za najważniejsze w diagnostyce bólów kręgosłupa. Badania mgr Joanny Fidut Wrońskiej miały charakter prospektywny, co zasługuje na podkreślenie, pochwałę i uznanie. Pacjenci zostali podzieleni na 3 grupy: pierwszą stanowili chorzy korzystający z okładów borowinowych, zabiegów pola magnetycznego niskiej 2

3 częstotliwości oraz kinezyterapii, drugą pacjenci korzystający z okładów borowinowych i kinezyterapii, a trzecią - pacjenci korzystający z zabiegów pola magnetycznego niskiej częstotliwości i kinezyterapii. Ocenę podmiotową i przedmiotową wykonano przy użyciu odpowiednio dobranych skal, kwestionariuszy oraz testów czynnościowych, takich jak: skala VAS, Kwestionariusz bólu Laitinena, Indeks Oswestry, Kwestionariusz Rolanda Morrisa, Testu Laseque a, skali Quebec Task Force, test palce podłoga, test Schobera, a także testów antropometrycznych. Badania były wykonywane przed wprowadzeniem leczenia oraz w 5, 10 i 14 dniu terapii. W odczuciu recenzenta brakuje wyjaśnienia, dlaczego Doktorantka wybrała takie, a nie inne okresy oceny leczenia. Większość badanych (55%) była aktywna zawodowo, 25% wykonywało pracę fizyczną, 15% - pracę umysłową wymagającą wysiłku fizycznego, zaś 45% nie pracowało zawodowo. W opinii recenzenta dobrze by było, aby Doktorantka przeprowadziła dyskusję na temat braku homogenności badanej grupy. Charakter dolegliwości bólowych miał charakter przewlekły, w przypadku 34% trwał ponad 20 lat, 26% deklarowało, że leczenie rozpoczęto ponad 10 lat temu, a u 25% trwało powyżej 5 lat. Fizykoterapia była najczęściej (87%) stosowanym sposobem leczenia dolegliwości bólowych kręgosłupa, niemniej 79% badanych stosowało farmakoterapię. Przed włączeniem do badania jedynie 8% pacjentów deklarowało, że codziennie, jako element profilaktyki bólów krzyża, wykonuje ćwiczenia fizyczne. 22% czyniło to kilka razy w tygodniu, zaś 51% ćwiczyło sporadycznie. W opinii recenzenta brakuje także wyjaśnienia Doktorantki na temat ewentualnego wpływu tych ćwiczeń na obecne efekty leczenia. Wyniki pracy zostały opracowane starannie i zebrane w postaci rycin i tabel, a analiza statystyczna została przedstawiona rzetelnie. Za szczególnie ciekawe uważam to, że Doktorantka analizując wyniki badań własnych nie stwierdziła w leczeniu objawów dyskopatii lędźwiowej, istotnych statystycznie zależności pomiędzy wskaźnikiem BMI, a efektami terapii, ani też pomiędzy trzema schematami terapeutycznymi. W dyskusji doktorantka stwierdziła, że nie znalazła prac, które badałyby skuteczność zastosowania podobnych schematów leczenia w dyskopatii lędźwiowej, co opinii recenzenta jest zaletą tej rozprawy. Borowinoterapia jest stosowana bardzo często w leczeniu uzdrowiskowym, dlatego powyższe opracowanie może być bardzo pożyteczne w opracowaniu schematów terapeutycznych w bólach kręgosłupa. 3

4 Doktorantka swoje badania posumowała czterema wnioskami, które znajdują pełne potwierdzenie w przeprowadzonych badaniach własnych i wykazała, że: 1. Zastosowane w badaniach kombinacje zabiegów fizjoterapeutycznych (peloidoterapia, kinezyterapia i pole magnetyczne niskiej częstotliwości) przyniosły dobre efekty w leczeniu objawowej dyskopatii lędźwiowej. 2. Oceniane połączenia zabiegów przyniosły efekt przeciwbólowy, który utrzymał się co najmniej przez 4 tygodnie. Najbardziej skutecznym schematem leczenia było połączenie peloidoterapii i kinezyterapii. 3. Połączenie 3 zabiegów (peloidoterapii, kinezyterapii i pola magnetyczne niskiej częstotliwości) wpłynęło na poprawę stanu klinicznego pacjentów, jednak efekt ten był porównywalny do zastosowania kombinacji 2 zabiegów. 4. Zmniejszenie dolegliwości bólowych w obrębie krzyża istotniej wpływało na poprawę stanu funkcjonalnego pacjentów (ocenianego wg Indeksu Niepełnosprawności Oswestry i Kwestionariusza Rolanda Morrisa) niż na zwiększenie zakresu ruchomości kręgosłupa lędźwiowego. Z uwagi na fakt, iż na podobny temat doniesień jest niewiele, zachęcam Doktorantkę do kontynuowania rozpoczętych badań, ponieważ w moim odczuciu interesujące było by wykorzystanie w kontynuowanych badaniach, także innych zabiegów fizykoterapeutycznych. W omówieniu badań Doktorantka wykazała, że jest bardzo dobrze obeznana z fachowym piśmiennictwem. Dyskusja jest przejrzysta, odnosi się do dostępnych danych literaturowych, ale w opinii recenzenta brakuje w niej także przedstawienia ograniczeń obecnego badania. Do drobnych uchybień należą także: nieliczne błędy stylistyczne i językowe. Poczynione powyżej uwagi nie umniejszają wysokiej wartości ocenianej rozprawy, a całość pracy dokumentuje umiejętność badawczą Doktorantki. Reasumując, oceniam rozprawę doktorską Pani Joanny Fidut Wrońskiej za bardzo cenną i wnoszącą dodatkową, nową wiedzę na temat skojarzonej terapii bólów kręgosłupa, z zastosowaniem peloidoterapii, kinezyterapii i pola magnetycznego niskiej częstotliwości. Całościowy układ pracy jest przejrzysty, ujęcie tematu rzeczowe, a opisy wyników przejrzyste i logiczne. Na tej podstawie stwierdzam, że przedłożona mi do oceny praca Pani mgr Joanny Fidut Wrońskiej, nt. Skuteczność peloidoterapii, kinezyterapii i pola magnetycznego niskiej częstotliwości w leczeniu objawów dyskopatii lędźwiowej spełnia wszystkie 4

5 wymogi stawiane rozprawom doktorskim. Mam więc zaszczyt przedłożyć Wysokiej Radzie Wydziału Nauk o Zdrowiu Uniwersytetu Medycznego w Lublinie pozytywną ocenę rozprawy wraz z wnioskiem o dopuszczenie Pani mgr Joanny Fidut Wrońskiej do dalszych etapów przewodu doktorskiego. Prof. dr hab. med. Wojciech Kułak Kierownik Kliniki Rehabilitacji Dziecięcej z Ośrodkiem Wczesnej Pomocy Dzieciom Upośledzonym "Dać Szansę" Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku 5