Warszawa, 7 grudnia 2015 r.

Transkrypt

1 Warszawa, 7 grudnia 2015 r. Dr hab. n. med. Marek Szymczak Klinika Chirurgii Dziecięcej i Transplantacji Narządów IP Centrum Zdrowia Dziecka Al. Dzieci Polskich Warszawa RECENZJA rozprawy doktorskiej lekarza medycyny Marcina Obla pt. Ocena wybranych parametrów antropometrycznych u dzieci z wadami rozszczepowymi kręgosłupa w aspekcie ich rozwoju fizycznego i psychicznego. Problemy wrodzonych rozszczepów kręgosłupa u dzieci należą do najbardziej trudnych i złożonych zagadnień chirurgii wieku dziecięcego zwłaszcza ze względu na problemy neurologiczne prowadzące często do poważnych powikłań zaburzających prawidłowy rozwój fizyczny, psychoruchowy i funkcjonowanie społeczne dziecka. Pacjenci ci wymagają kompleksowej, wielodyscyplinarnej opieki. Podjęte przez lekarza medycyny Marcina Obla w rozprawie doktorskiej zagadnienie całościowej ewaluacji rozwoju dzieci po leczeniu wrodzonego rozszczepu kręgosłupa na podstawie analizy materiału Kliniki Chirurgii i Traumatologii Dziecięcej Uniwersyteckiego Szpitala w Lublinie jest niezwykle ważne w aspekcie rehabilitacji tych pacjentów i poprawy wyników leczenia. Przedstawiona mi do oceny praca stanowi oprawiony wydruk komputerowy. Zawiera 113 stron, 30 rycin i wykresów, 19 tabel. Rozprawa posiada indeks używanych skrótów ułożony alfabetycznie. Układ graficzny i edytorski są starannie przygotowane. Dysertacja podzielona jest na rozdziały: wstęp, założenia i cele pracy, materiał i metodę, wyniki, dyskusję, 1

2 wnioski, streszczenie w języku polskim i angielskim, oświadczenie Komisji Bioetycznej przy Uniwersytecie Medycznym w Lublinie oraz spis pozycji piśmiennictwa. Spis treści jest zbudowany przejrzyście, a zastosowany szczegółowy podział ułatwia analizę dysertacji. Wstęp stanowiący część ogólną został podzielony na podrozdziały, w których autor zdefiniował wady rozszczepowe kręgosłupa, opisał w sposób przystępny embriologię układu nerwowego oraz przedstawił etiologię i epidemiologię omawianych wad. Autor zaznaczył, iż mało jest w literaturze polskiej i światowej artykułów poświęconych tematowi wybranemu przez Doktoranta, co jak rozumiem stanowiło wyzwanie i jednocześnie uzasadnienie wyboru tematu. Autor wprowadził w tematykę rozwoju biologicznego człowieka, wymienił czynniki warunkujące je. Poszerzyło to część ogólną, przybliżyło podjętą tematykę i metodykę analizy. Doktorant w sposób szczegółowy przedstawił podziały tej wady, również w aspekcie historycznym w oparciu o dane z piśmiennictwa. Powołał się zarówno na piśmiennictwo zagraniczne, jak i bogatą literaturę polską. Wykorzystane zostały liczne ryciny i zdjęcia wzbogacające tę część i pozwalające na większe zrozumienie analizowanych problemów. Ta część pracy dowodzi bardzo dobrych podstaw teoretycznych autora i jego oczytaniu. Cele pracy sprecyzowane są jasno i dotyczą rozbudowanej oceny rozwoju fizycznego, psychoruchowego i funkcji poznawczych dzieci z wadą rozszczepową kręgosłupa, również w odniesieniu do zdrowej populacji. Materiał stanowi wyodrębniona grupa 84 pacjentów w wieku od 1 miesiąca do 16 lat (49 dziewczynek i 35 chłopców). Grupa ta została wydzielona z materiału Kliniki Chirurgii i Traumatologii Dziecięcej UM w Lublinie z lat liczącego 331 pacjentów urodzonych z wadą dysraficzną. W analizowanej grupie stwierdzono 76 przypadków otwartej przepukliny oponowo-rdzeniowej, 6 przypadków przepukliny oponowo-rdzeniowej pokrytej oraz 2 przypadki przepukliny oponowej. Zakres uszkodzenia neurologicznego był kryterium, w oparciu o które dokonano podziału na trzy grupy, a każdą z nich dodatkowo podzielono na dwie podgrupy wiekowe: dzieci do 3 roku życia i powyżej. Autor wymienił także chorzenia i wady towarzyszące przepuklinie oponowo-rdzeniowej w analizowanej grupie. Metodyka badań opisana jest starannie. Autor bardzo szczegółowo wymienił metody badań dobrane do celów pracy. Na podstawie badania neurologicznego oraz klinicznego pacjentów zakwalifikowano do poszczególnych grup badawczych. Autor zaznaczył, iż w pracy nie wyróżniono odrębnej grupy kontrolnej. Wszystkie wyniki pomiarów antropometrycznych 2

3 porównano z tabelami rozwoju dzieci i młodzieży, opracowanymi przez Instytut Matki i Dziecka w Warszawie. W badaniach zastosowano ogólnie przyjętą w antropometrii metodykę wykonując liczne pomiary, które autor szczegółowo wymienił. Obliczono wartości standaryzowane na średnią i odchylenie standardowe dla powyższych wartości pomiarów. Ocenę rozwoju psychoruchowego dokonano w oparciu o przygotowaną ankietę dla rodziców oraz własną obserwację dokonaną w trakcie hospitalizacji. Uzyskane wyniki badań poddano dokładnej analizie statystycznej. Wyniki analizy przedstawione są szczegółowo, zgodnie z metodyką badania z podziałem na grupy na 25 stronach. Doktorant przeanalizował bardzo rzetelnie i wnikliwie kolejno uzyskane dane u 84 badanych dzieci z wadą rozszczepową kręgosłupa. Przeprowadzone badania wykazały, że proporcje ciała dzieci z przepukliną oponowordzeniową przedstawiają się odmiennie niż dzieci zdrowych. W analizowanej grupie dzieci najbardziej zaburzona była sfera motoryki dużej tzn. lokomocja i kontrola postawy. Wszyscy pacjenci z grupy I i II, u których stwierdzono uszkodzenie neurosegmentów na poziomie Th- S1 nie chodzili, natomiast w grupie III lokomocja i rozwój ruchowy u wszystkich dzieci nie odbiegał on normy. Rozwój funkcji poznawczych był prawidłowy u 67,5% pacjentów w grupie I, i ponad 80% w grupie II oraz u 95% w grupie III. Prawidłowy rozwój mowy stwierdzono u 79,1% dzieci z najcięższą postacią wady oraz u 85,7% z postacią pośrednią. Tylko u pacjentów w grupie III nie stwierdzono zaburzeń rozwoju tej funkcji. Względnie najmniej zaburzoną funkcją był rozwój społeczno-emocjonalny. Prawidłowy kontakt z najbliższym otoczeniem i rówieśnikami wykazywała ponad 90% pacjentów z grupy II i III oraz 76,5% dzieci z grupy I. Dyskusja przeprowadzona jest w sposób logiczny i systematyczny na 10 stronach. Lekarz Marcin Obel dokonał analizy uzyskanych wyników oraz porównał je z dostępnymi danymi z piśmiennictwa zaznaczając, iż porównanie niektórych rezultatów jest niemożliwe ze względu na brak doniesień w dostępnej literaturze. Autor stwierdza, że rokowania co do rozwoju dla dziecka urodzonego z przepukliną oponowo-rdzeniową są różne w zależności od poziomu uszkodzenia rdzenia. Niezbędne jest indywidualne podejście do każdego pacjenta, by tam gdzie jest to możliwe wyrównywać deficyty w rozwoju fizycznym i ruchowym przez wieloprofilowe ich usprawnianie, co często jest trudne do zrealizowania. Przeprowadzona analiza pozwoliła na wyciągnięcie 4 wniosków, które są odpowiedzią na postawione cele badawcze. Wnioski są zwięzłe i logiczne oraz znajdują uzasadnienie w wynikach. Wydaje mi się jednak, iż wniosek trzeci mógłby być bardziej precyzyjny w stosunku do grupy III. 3

4 Praca liczy 181 pozycji piśmiennictwa zagranicznego i polskiego uszeregowanych w kolejności cytowania według mojej oceny trafnie dobranego. Rozprawa doktorska lekarza medycyny Marcina Obla oparta jest o dobrze udokumentowany materiał kliniczny. Proces badawczy został przeprowadzony prawidłowo i wymagał dużego nakładu pracy i żmudnej analizy z wykorzystaniem metod statystycznych. Rozprawa napisana jest bardzo poprawną polszczyzną, wymaga jedynie drobnych poprawek edytorskich w postaci błędów literowych. Całość świadczy o dojrzałości naukowej Doktoranta i umiejętności przeprowadzenia procesu badawczego z doborem adekwatnych metod. Przedstawiona mi do oceny rozprawa doktorska jest innowacyjnym opracowaniem dotyczącym zagadnienia wad rozszczepowych, przedstawia dużą wartość naukową z możliwością wykorzystania wyników praktyce klinicznej. W trakcie analizy pracy nasunęły mi się następujące uwagi, do których Doktorant będzie mógł się odnieść w trakcie dyskusji: 1. Autor nie wyjaśnił jakie były kryteria włączające i wyłączające do omawianej kohorty 84 dzieci. 2. Korzystniej byłoby niektóre dane umieszczone w postaci tabel przedstawić dla lepszej czytelności jako wykresy np. tabela Tabele z dokładną analizą statystyczną powinny zawierać więcej objaśnień i bardziej czytelnych tytułów, co ułatwiłoby przyswojenie ich zawartości. Powyższe przedstawione przeze mnie uwagi i zastrzeżenia o których wspomniałem z obowiązku recenzenta, nie umniejszają wartości całej pracy. Rozprawę doktorską lekarza medycyny Marcina Obla oceniam bardzo dobrze. Dysertacja ta według mojej opinii powinna być w dowolnej formie opublikowana, zwłaszcza ze względu na brak podobnych doniesień w literaturze. Praca ta w mojej opinii w pełni spełnia wymogi stawiane rozprawom na stopień doktora nauk medycznych zgodnie z ustawą o tytułach i stopniach naukowych. 4

5