Postęp techniczny próba wyjaśnienia jego ekonomicznych źródeł. Dr hab. Joanna Siwińska-Gorzelak WNE UW

Transkrypt

1 ostęp techniczny próba wyaśnienia ego ekonomicznych źródeł Dr hab. Joanna Siwińska-Gorzelak WNE UW

2 Wstęp Celem modelu est analiza, akie czynniki maą wpływ na postęp techniczny Jego autorem est aul Romer; ednym z głównych założeń est odeście od konkurenci doskonałe

3 Wstęp Model Solowa wykazał, że akumulaca kapitału nie może być źródłem trwałego wzrostu. Jaki czynnik może być może być tym źródłem? ostęp techniczny, czyli. wszystko to, co umożliwia gospodarce produkowanie większe ilości dóbr i usług, bez konieczności zwiększania pracy i (szeroko rozumianego) kapitału Ale Solow nie był w stanie wyaśnić, skąd bierze się postęp techniczny, ani ak można na niego wpływać. Wynalazki i innowace były "egzogeniczne, a więc spoza modelu

4 Wstęp omysł Romera opiera się na 3 istotnych elementach. o pierwsze, technologia i pomysły, w przeciwieństwie do kapitału, czy pracy są non-rival, czyli każdy może skorzystać z danego pomysłu czy przepisu w tym samym czasie o drugie, wytwarzanie wynalazków charakteryzue się korzyściami skali. owstanie pomysłu est drogie, ale ego kopiowanie est tanie. Jeśli każdy może swobodnie skopiować pomysł, to nikt nie będzie tworzyć innowaci, bo w wyniku konkurenci cena spadnie tak, że tworzenie wynalazków będzie nieopłacalne. o trzecie, potrzebne est więc ograniczenie konkurenci, przez ochronę patentową. Musimy więc zrezygnować z konkurenci doskonałe.

5 Wstęp Istnieą dwa sektory (w oryginalnym modelu Romera: trzy) sektor produkuący dobra i usługi dla konsumentów i sektor R&D, który tworzy kolene wynalazki i potem ako monopolista - sprzedae e sektorowi dóbr i usług Zakładamy, że wynalazki to pomysł na kolene linie produktów, które są od siebie w pełni niezależne (tak ak na przykład wynalazek samochodu i drukarki)

6 Sektor produkuący dobra i usługi Funkca produkci dla firmy i ma postać: N Y AL X Gdzie oznaczenia są standardowe, a X oznacza dobro pośrednie X o typie, którego krańcowy produkt est niezależny od innych typów dobra X Możemy myśleć o kolenych typach, ako o kolenych wynalazkach, które należą do zupełnie innych klas (nie są ani substytucyne, ani komplementarne w stosunku do innych X ów), więc poawienie się kolenego wynalazku nie sprawia, że poprzedni stae się bezużyteczny X są więc kolenymi przełomowymi wynalazkami na przykład urządzenia do odtwarzania muzyki, urządzenia do drukowania w domu, komputery, rower, itp

7 Sektor produkuący dobra i usługi Kolene typy NIE są udoskonaleniami istnieących produktów (ak na przykład kolene werse programu Stata ) tego typu postęp techniczny również est analizowany, ale my na razie nie będziemy się nim zamować ostęp techniczny oznacza wzrost N czyli powstawanie kolenych typów dóbr (każdy typ est wynalazkiem) Jednocześnie możemy traktować dobra X ako zasób kapitału, gdzie K N X

8 Sektor produkuący dobra i usługi Sektor produkuący dobra i usługi Zauważmy, ze wzrost N postęp techniczny prowadzi do wzrostu produkci przy danym poziomie zatrudnienia i danym poziomie pozostałych X odobnie, ak w przypadku modelu Solowa, krańcowe maleące przychody z każdego X doprowadzą do ego ustabilizowania na danym poziomie ostęp techniczny (czyli kolene typy X ów) est edynym mechanizmem zdolnym zapewnić trwały wzrost gospodarczy

9 Sektor produkuący dobra i usługi Zysk przedsiębiorstwa i w każdym okresie to: i Y i w L i i N i X i Gdzie to cena dobra pośredniego X Maksymalizaca zysku implikue popyt na dobro pośrednie X (uemnie zależny od ceny tego dobra): d dx X i ( AL i AL i X ) i / ( A ) / L

10 Sektor produkuący dobra i usługi Sektor produkci dóbr & usług zgłasza więc określony popyt na każde X opyt na każde X est zaspakaany przez właściciela patentu na dany wynalazek, który est ednocześnie monopolistą (ma wyłączne prawo do sprzedaży tego wynalazku)

11 Sektor B&R Kolene wynalazki (zwiększanie N) produkowane są w sektorze B&R Koleny wynalazek est patentowany tak, że ego producent est monopolistą, który ako edyny może produkować dane dobro X Nie ma żadnych barier weścia do sektora B&R w tym sensie cały sektor est konkurencyny każdy może do niego weść, kupić patent i produkować dobro X Załóżmy, że kiedy dane dobro X est uż wymyślone (est przepis, ak go produkować, to koszt ego produkci wynosi. Koszt wymyślenia dobra X (koszt niezbędnych do stworzenia przepisu badań i wysiłku) est η>

12 Sektor B&R Kiedy wynalazek uż powstał (czyli dane dobro X est uż wymyślone), to zysk z ego produkci (który otrzymue właściciel patentu na wynalazek), to t ( t ) ( ) X e rt

13 Właściciel patentu na wynalazek (monopolista) ustala cenę dobra X ( )tak, by ego zysk był maksymalny / / / ) ( 0 ) ) ( ( ) ( ) ( ) (, ) ( L A d d L A L A X gdzie X Max Sektor B&R

14 ..i ciąg dalszy obliczeń, z których wynika, że cena przewyższa koszt krańcowy (ak to u monopolisty) ) ( ) ( Sektor B&R

15 To oznacza, że ilość dobra X wynosi X ( A ) / L 2 A zysk właściciela patentu, aki otrzymue przez cały (nieskończony) czas trwania wynalazku, to t t [( ) X 2 [ ( A) Sektor B&R ] e rt / t amiętamy ednak, że est eszcze koszt odkupienia wynalazku od badacza, równy η (est to egzogeniczna, stała wielkość) Jeżeli nie ma barier weścia do sektora R&D, to przyszli producenci dobra X wchodzą do momentu, gdy ( L] e rt A) / 2 [( )( A) L / L] e rt

16 Sektor B&R Warunek równości zysków i kosztów wymyślenia wynalazku wynika z tego, że nie ma barier weścia do sektora B&R - każdy po poniesieniu kosztu η może być właścicielem patentu na dane X Wysokie zyski w sektorze B&R sprawiaą, że wchodzą do niego nowe firmy, zwiększaą popyt na fundusze i rośnie stopa procentowa, co obniża zyski.

17 Sektor B&R Założenie o doskonałe konkurenci w ramach sektora B&R (czy też racze o pełne swobodzie weścia ) est bardzo ważna. Implikue ono, że wysokie zyski przyciągną nowych producentów (kolenych) dóbr X, więc sprawi to, że ilość typów N będzie rosła. A to oznacza wzrost gospodarczy.

18 Stwierdziliśmy, że w równowadze strumień zysków w czasie musi być równe kosztowi kupna patentu (co wpływa na stopę procentową): Sektor B&R L A r r L A e L A rt t / 2 / 2 / 2 ) ( ] ) ( [ ] ) ( [

19 Gospodarstwa domowe Wiemy, że maksymalizaca użyteczności oznacza, że c c c c r 2 ( A) / L Tempo wzrostu konsumpci per capita zależy od zysków wynalazców i kosztów R&D. Zauważmy, że tempo wzrostu konsumpci per capita est stałe Wiemy więc, że takie same ( i również stałe) est tempo wzrostu produkci per capita

20 Wnioski Ochrona praw własności est niezbędna Czy to przypadek, że rewoluca przemysłowa zbiegła się w czasie z wprowadzeniem tego typu prawa w Wielkie Brytanii i innych kraach Zachodu (Jones, Introduction to Economic Growth )? Wnioski dla polityki gospodarcze - dotowanie sektora R&D (na przykład poprzez obniżenie dotacami kosztu wynalazków) przyspieszy tempo wzrostu KB Obecny est efekt skali im więce ludzi L, tym szybsze tempo wzrostu to wniosek dyskusyny empirycznie - z drugie strony rewoluca przemysłowa zbiegła się w czasie z ogromny przyrostem liczby ludności (ale co est przyczyną, a co skutkiem? (Jones, Intorduction to Economic Growth )

21 Robert Gordon o rewolucach technologicznych Do te pory były trzy: : silnik parowy, kolee, maszyny dziewiarskie : silnik spalinowy, wodociągi, kanalizaca 960 teraz ICT; choć tu postęp dokonał się przede wszystkim dzięki zastąpieniu powtarzalnych prac biurowych przez komputer; dalsze wynalazki służyły przede wszystkim rozrywce, a nie zwiększeniu produktywności (wedlug Gordona)

22 rzyspieszenie produktywności po kolenych rewolucach. Gordon (202),

23 Wzrost produktywności Wzrost produktywności po ostatnie rewoluci skończył się bardzo szybko; czy czeka nas powrót do bardzo wolnego rozwou; czy też będzie akaś nowa nowa fala wynalazków?

24 Krae rozwiaące się konwergenca? Rozpatruemy dwa krae; kra est bardzie zaawansowany technologicznie (lider); kra 2 est mnie zaawansowany i nie tworzy nowych wynalazków, tylko adaptue wynalazki krau est więc naśladowcą (follower). Koszt naśladownictwa (adaptaci wynalazków) est niższy niż koszt wynalazków Kra 2 nie płaci wynalazcom z krau za korzystanie z ich wynalazków L F

25 Krae rozwiaące się konwergenca? Zakładaąc, że oba krae są identyczne pod każdym względem, z wyątkiem kosztów η, to widzimy, że tempo wzrostu w krau naśladowcy będzie wyższe niż tempo wzrostu w krau-liderze z powodu Oczywiście, taka sytuaca nie będzie trwała wiecznie

26 Krae rozwiaące się konwergenca? Jeżeli krae nie są identyczne pod (prawie) każdym względem, to tempo wzrostu będzie się różnić również ze względu na różnice w A oraz L Zakładaąc ednak, że różnice te nie istnieą (lub są wystarczaąco małe), w krau naśladowcy tempo wzrostu N będzie wyższe, więc kra ten w końcu dogoni lidera. Wtedy oba krae będą rozwiać się w tym samym tempie Kra naśladowca zmnieszy (lub zamknie) lukę pomiędzy liderem. Model przewidue więc konwergencę; ale nie z powodu krańcowych maleących przychodów z kapitału, ak to było w modelach neoklasycznych

27 Modyfikace. Założenie o zmiennych kosztach imitaci: 2. Bezpośrednie inwestyce zagraniczne: Założenie: imitaca est niedozwolna; Innowatorzy z krau L muszą ponieść dodatkowe koszty, żeby wdrożyć swó wynalazek w krau F oznaczmy te koszty η F BIZ to inacze przeniesienia wynalazku na grunt krau F

28 Implikace empiryczne Model przewidue konwergencę; powstae pytanie, czy esteśmy w stanie odróżnić, czy konwergenca zachodzi z powodu krańcowych maleących przychodów z kapitału; czy z powodu luki technologiczne? Jest to trudne Konwergenca technologiczna zakłada, że wzrost krau naśladowcy uzależniony est od wzrostu w krau-liderze

29 Jak mierzyć postęp techniczny? Musimy założyć akąś postać funkci produkci Y t A K t L t t Następnie logarytmuemy ln( Y t ) ln( A t ) ln( K t ) ( )ln( L t ) I wreszcie obliczamy pochodną po czasie: Y Y t A K ( ) A K t t L L t

30 Technologiczny catch-up Benhabib&Spiegel; Human capital and technology diffusion

31

32 Technologiczny catch-up F. Manca (200), Journal of Macroeconomics

33 Dyfuza wynalazków;

34 Dlaczego badanie dyfuzi komputerów? A country cannot adopt computer technology without physically installing computers. Hence, a measure of the computing capacity installed is a direct measure of technology adoption. In contrast, it is very hard to measure the diffusion of technologies that are disembodied We argue that measures of imports of computing equipment are likely to be adequate proxies of such investments. This is because most countries in the World simply do not have a computer-making industry... For these countries, the capacity installed is the capacity imported. In other words, technology diffusion takes place through imports of the equipment embodying the technology.

35 Dyfuza wynalazków (komputery)

36 Wnioski z badania Czynniki ułatwiaące adaptowanie wynalazków, to kapitał ludzki mierzony edukacą na poziomie szkoły średnie oraz prawa własności

37 Inklaar, Timmer & van Ark (2008); Market services productivity,,,

38 odsumowanie Źródłem wzrostu, według zaprezentowanych rozważań Romera są wynalazki Niezbędnym warunkiem powstania kolenych wynalazków est zagwarantowanie ochrony patentowe czyli zapewnienie wynalazcom zysków, które pokryłyby koszt wynalezienia danego dobra (koszt B&R) ostęp techniczny est tym szybszy im większe zyski z produkci danego dobra X(wynalazku) i im mniesze koszty wynalezienia Rola dla państwa subsydiowanie badań