Makroekonomia 1 dla MSEMen. Gabriela Grotkowska

Transkrypt

1 Makroekonomia dla MSEMen Gabriela Grotkowska

2 Plan wykładu 5 Model Keynesa: wprowadzenie i założenia Wydatki zagregowane i równowaga w modelu Mnożnik i jego interpretacja Warunek równowagi graficznie i algebraicznie Funkcja konsumpcji i model jednosektorowy Inwestycje i model dwusektorowy 2

3 Opis modeli wykorzystanych w trakcie kolejnych wykładów Model wydatków Model rynku towarowego Model rynku pieniężnego Model IS - LM Model rynku pracy Model AD-AS 3

4 Model keynesowski: wprowadzenie Gospodarka nieustannie podlega szokom, coś wytrąca ją z równowagi Jak na to reaguje? Ekonomia klasyczna: działa automatyczny, samoregulujący się mechanizm (elastyczne ceny); produkcja jest stała, a zamiany popytu wywołują tylko ruch cen Keynes: są przeszkody w działaniu mechanizmu cenowego poziom produkcji nie jest stały i dany zasobem czynników produkcji i technologią, gospodarka może osiągnąć równowagę przy niepełnym wykorzystaniu czynników produkcji; w takiej sytuacji produkcja zależy od popytu a ceny są stałe SPRZEZNOŚ? 4

5 Krótki i długi okres: rola wykorzystania czynników produkcji Poziom cen AD 4 AD 5 AS Przedmiot naszego zainteresowania AD 3 max AD AD 2 Poziom produkcji 5

6 Założenia modelu Keynesa Stałe ceny (np. zwiększenie popytu nie powoduje, że ceny rosną, więc firmy dostosowują podaż przy tych samych cenach) Dostępność czynników wytwórczych (możliwość zwiększania podaży bez podnoszenia cen, wymaga, by w gospodarce występowały wolne moce produkcyjne, których można łatwo użyć bez wzrostu kosztów tzn. że nie cały majątek trwały np. maszyny, urządzenia -jest wykorzystany, i tym samym można produkować więcej bez dodatkowych inwestycji a także że są bezrobotni, chętni by podjąć pracę za płace wg istniejących stawek) Stała produktywność czynników wytwórczych (niezależna od skali ich wykorzystania) W konsekwencji: brak zmian kosztów produkcji powodowanych zmianami wielkości produkcji 6

7 Inne uproszczenia rzeczywistości Nie rozróżniamy kategorii z rachunkowości dochodu narodowego Mówimy : dochód, produkt Konsumpcja, oszczędności, inwestycje, eksport, import, wydatki rządowe, podatki (od dochodów osobistych) kwotowe i proporcjonalne, transfery 7

8 Od czego zależy poziom produkcji? Zgodnie z modelem Keynesa wielkość produkcji zależy od wielkości planowanych wydatków ponoszonych w gospodarce: firmy produkują tyle, ile ktoś chce od nich kupić Poziom cen AS AD AD 2 Poziom produkcji 8

9 Od czego z kolei zależą wydatki? Na wydatki składają się: (por. model ruchu okrężnego): Wydatki konsumpcyjne zależą od dochodu do dyspozycji, od stóp procentowych Wydatki inwestycyjne zależą od dochodu, od stóp procentowych Wydatki rządu decyzja polityczna Zagraniczne wydatki konsumpcyjne, inwestycyjne i rządów zależą od dochodów, stóp procentowych, kursu walutowego 9

10 Funkcje wydatków dalej wyjaśnione Konsumpcja Inwestycje Wydatki rządowe Eksport netto + c = I I b = _ G = NX G = D r NX m nr 0

11 Wydatki konsumpcyjne Największy składnik PKB Gdzie 0 < c < oraz: c to wielkość konsumpcji + c = D O ile zmieni się, jak D zmieni się o to konsumpcja autonomiczna (nie zależy od dochodu) to krańcowa skłonność do konsumpcji c = D to dochód do dyspozycji: d D = T + B t = ( t) T + T podatki kwotowe, B transfery dla ludności, t stopa opodatkowania B

12 Graficzne ujęcie funkcji konsumpcji = + c D = T + B t = ( t) T B D + = + cb ct + ( t) c Załóżmy na razie, że nie ma rządu: B= T= t= 0 = + tg α = c c Konsumpcja całkowita α c Dochód 2

13 Konsumpcja i oszczędności D = + S Krańcowa skłonność do oszczędzania c = D i s = S D 0 < c < s = ( c + s) D D c + s = c = s 3

14 Funkcja oszczędności Skoro d = + S, to S = S S = d = = T + ( c) B Załóżmy na razie, że nie ma rządu: B= T= t= 0 S = + ( c) t ( + B c) T d + ( c Oszczędności całkowite cb + t ct + ct) c( t) s= (-c) Dochód 4

15 Równowaga w modelu Warunek równowagi = AE Kiedy wydatki podmiotów równe są wielkości produkcji, mamy do czynienia z równowagą firmy nie mają motywacji, ani aby zwiększać produkcję, ani aby ją zmniejszać AE = (w najprostszym ujęciu, bez inwestycji, rządu i zagranicy) tylko jedno źródło popytu i wydatków 5

16 Przykład = 8 + 0,8 AE = 8 + 0,8 = AE = 8 + 0,8 0,2 = 8 = 40 Przy = 40, wartość zakupów konsumentów wynosi 8 + 0,8 razy 40 czyli A zatem firmy sprzedają dokładnie tyle, ile wyprodukowały, nie mają motywacji, ani do zwiększania, ani do zmniejszania produkcji! 6

17 Przykład cd. Równowaga, czyli stabilna sytuacja =8+0,8 AE = - AE Nieplanowane zapasy Produkcja Maleją Rośnie Maleją Rośnie Maleją Rośnie Brak Nie zmienia się Rosną Spada Rosną Spada 7

18 Konsumpcja i równowaga produkcji przy braku państwa i inwestycji (model jednosektorowy) AE, + c = Prosta pokazująca punkty równowagi, kiedy wydatki () równe są produkcji () Prosta pokazująca wielkość w zależności od 45 o Punkt równowagi: przy tym konsumpcja wynosi dokładnie tyle, ile wynosi produkcja firm * = = Mnożnik + c c α = c = ( c) = = α = c 8

19 Przykład z mnożnikiem Załóżmy, że konsumenci : planują wydać 000 jednostek na konsumpcję niezależnie od tego, jakie będą mieli dochody. Ich wydatki wynikają z tego, że muszą zaspokoić swoje podstawowe potrzeby jednocześnie z każdej dodatkowej jednostki dochodu chcą oszczędzać 20% Pytanie: ile wyniosłaby produkcja, gdyby jedynymi kupującymi byli konsumenci (pomijamy firmy-inwestorów i rząd) Rozwiązanie problemu: α = = = = 5 c 0,8 0,2 = α = = 5000

20 Jak to się dzieje? Jak powstaje efekt mnożnikowy? Skoro konsumenci wydają 000 zł, to producenci dostarczają produktów o wartości 000 zł i zarabiają 000 zł Zarobki trafiają w postaci płac i wypłat zysków do gospodarstw domowych W gospodarstwach oszczędza się 20% z owych 000 zł, zaś 800 zł przeznacza się na dalsze zakupy Te 800 zł to znowu wartość zakupów, produkcji i dochodów, które ostatecznie trafiają do gospodarstw domowych Z nich oszczędza się 20% czyli 60 zł i przeznacza na wydatki 640 zł nietrudno zauważyć, że powstaje ciąg wydatków (i wartości produkcji), którego suma została opisana jako dochód

21 Wzrost konsumpcji autonomicznej AE, Kiedy rosną autonomiczne wydatki, podnoszą się: dochód *i suma wydatków konsumpcyjnych * * Np. gdy konsumpcja autonomiczna wzrośnie z 000 do 200 zł przy krańcowej skłonności do oszczędzania 20%, to produkcja (=dochody) rosną o 000 zł 2

22 Wzrost krańcowej skłonności do konsumpcji AE, * * Kiedy rośnie krańcowa skłonność do konsumpcji (a maleje do oszczędności) podnoszą się: mnożnik i również dochód *oraz suma wydatków konsumpcyjnych Np. kiedy krańcowa skłonność do oszczędzania spada z 20% do 0%, przy wydatkach autonomicznych w wysokości 000 zł to mnożnik zwiększa się do 0, a produkcja =dochody = 0000 zł 2 2

23 Konsumpcja i oszczędności w równowadze AE, + c = AE = = AE S = S = 0 = = + c = S Kiedy dochód=0, to wydatki pochodzą z likwidacji wcześniej zgromadzonych oszczędności S = * = S = 0 Kiedy oszczędności = 0, to wydajemy całość dochodów 23

24 Skutki istnienia mechanizmu mnożnikowego Istota rozumowania keynesowskiego kiedy rosną wydatki rośnie też produkcja i dochody, kiedy spadają wydatki, spadają też pozostałe wielkości Równowaga w gospodarce jest zachowana, kiedy wszystkie dochody zostaną wydane Nawet stosunkowo małe dodatkowe wydatki autonomiczne powodują znaczny wzrost dochodów i produkcji mówimy: nakręcają koniunkturę Ale kiedy konsumenci z jakichś przyczyn powstrzymają się od wydatków powstaje równie silny spadek produkcji i dochodów, czyli dekoniunktura

25 Koniec wykładu 5 Dziękuję i zapraszam za tydzień: model Keynesa z uwzględnieniem istnienia rządu i zagranicy