UCHODCÓW I RUCHÓW MIGRACYJNYCH O CHARAKTERZE MIESZANYM DLA WSCHODNIEJ I POŁUDNIOWO-WSCHODNIEJ GRANICY PASTW CZŁONKOWSKICH UNII EUROPEJSKIEJ

Transkrypt

1 10-Punktowy Plan UCHODCÓW I RUCHÓW MIGRACYJNYCH O CHARAKTERZE MIESZANYM DLA WSCHODNIEJ I POŁUDNIOWO-WSCHODNIEJ GRANICY PASTW CZŁONKOWSKICH UNII EUROPEJSKIEJ UNHCR opublikował 10-Punktowy Plan Działa w czerwcu 2006 r. 1 Plan Działa okrela ramy pomocy na rzecz Pastw, dziki którym osoby wymagajce ochrony midzynarodowej, przemieszczajce si w ramach ruchów migracyjnych o charakterze mieszanym bd identyfikowane oraz odpowiednio traktowane. Plan wskazuje dziesi obszarów, które według Biura wymagaj podjcia inicjatywy oraz umoliwiaj osignicie pozytywnych rezultatów. S to: 1) współpraca pomidzy kluczowymi partnerami; 2) gromadzenie i analiza danych; 3) mechanizmy kontroli granicznej dostosowane do wymogów udzielania ochrony uchod com; 4) warunki ich przyjmowania; 5) mechanizmy umoliwiajce identyfikacj uchod ców i kierowanie ich do odpowiednich instytucji; 6) zrónicowanie postpowania i stosowanych procedur; 7) rozwizania dla uchod ców; 8) rozwizanie problemów zwizanych z ich dalszym przemieszczaniem si; 9) organizacja powrotu dla osób nie bdcych uchod cami oraz alternatywnych opcji migracyjnych; 10) strategie informacyjne. Plan ma szczególne znaczenie w sytuacjach, gdy uchod com grozi wydalenie lub dalsza migracja nie objta przepisami prawa. 10-Punktowy Plan Działa został opracowany na bazie tradycyjnych narzdzi stosowanych wobec uchod ców w sytuacjach, w których UNHCR dysponuje specjalistyczn wiedz i dowiadczeniem. Narzdzia te zostały umiejscowione w kontekcie ruchów migracyjnych o charakterze mieszanym, bazujcym na załoeniach wszechstronnoci, współpracy oraz zasigu regionalnego/ midzynarodowego. Plan proponuje przyjcie wszechstronnego podejcia do ruchów migracyjnych o charakterze mieszanym, uznajc, e cele ochrony zostan osignite wyłcznie pod warunkiem ich wdraania w ramach szerszej strategii migracyjnej. 10-Punktowy Plan Działa nie jest propozycj wyłcznie dla UNHCR. Uznaje on istotno podejcia bazujcego na współpracy i partnerstwie pomidzy właciwymi podmiotami (władzami rzdowymi, organizacjami rzdowymi i pozarzdowymi o charakterze lokalnym i midzynarodowym, społeczestwem obywatelskim itd.), aby zmaksymalizowa ich atuty i moliwoci oraz odpowiednio rozdzieli obowizki. Plan wskazuje take na konieczno przyjcia perspektywy regionalnej, obejmujcej kraje tranzytu, docelowe oraz kraje pochodzenia. Migracj traktuje si tu jako zjawisko transgraniczne, któremu adne pastwo nie jest w stanie stawi czoła samodzielnie. Niniejszy dokument zawiera sugestie dotyczce wdraania 10-Punktowego Planu Działa na wschodniej granicy pastw członkowskich Unii Europejskiej. Przedstawione tu przykłady i sugestie koncentruj si przede wszystkim na pastwach członkowskich Bułgarii, Wgrzech, Polsce, Rumunii, Słowacji i Słowenii, a take na ssiadujcych z nimi krajach Białorusi, Mołdawii i Ukrainie. Dokument ten ma jednak na celu take propagowanie szerzej 1 W odpowiedzi na komentarze i proby o wyjanienia, UNHCR wydał poprawion wersj 10-Punktowego Planu w styczniu 2007 r. Patrz Refugee Protection and Mixed Migration: A 10-Point Plan of Action, wer. 1, stycze Tekst dostpny w jzyku arabskim, angielskim, francuskim, niemieckim, hiszpaskim i rosyjskim. 10-Punktowy Plan 1

2 zakrojonego dyskursu publicznego w zakresie istotnych obszarów rozwoju w całym regionie wschodniej granicy Unii Europejskiej. Przyjcie podejcia bazujcego na współpracy jest dla UNHCR priorytetem kluczowym. Plan kładzie szczególny nacisk na blisk współprac pomidzy UNHCR i IOM. Program Współpracy Transgranicznej (znany take jako Proces Söderköping 2 ), z sekretariatem w Kijowie, take okazał si skutecznym forum współpracy pomidzy zainteresowanymi rzdami, podstawowymi instytucjami midzynarodowymi i organizacjami pozarzdowymi. Ponadto, Komisja Europejska opublikowała niedawno Komunikat 3 dotyczcy dalszego rozwoju polityki UE dla regionu. Jest to istotna inicjatywa, przyjta bardzo pozytywnie przez UNHCR. Wszystkie kraje regionu stoj w obliczu istotnego zjawiska migracji nieobjtej przepisami prawa, czsto ułatwianej przez siatki przemytników i handlarzy lud mi. Jakkolwiek region ten tradycyjnie słuył za punkt tranzytowy, niektóre pastwa w coraz wikszym stopniu staj si krajami docelowymi. Jednake stopie zrónicowania pomidzy poszczególnymi krajami regionu jest wysoki. Istotne rónice w zakresie ram prawnych mona zaobserwowa w szczególnoci pomidzy krajami, które s członkami UE, oraz pastwami spoza Unii. UNHCR obawia si, e jak dotd, odpowiedzi na wyzwania w tym zakresie było w pierwszej kolejnoci zaostrzenie kontroli granicznej oraz pozbawianie wolnoci osób nielegalnie przekraczajcych granic, w tym starajcych si o status uchod cy, i zaleca podjcie inicjatyw, które jako element rzdowych strategii kontrolowania migracji mogłyby rozwiza problemy zwizane z ochron uchod ców. ZAŁOENIA/ OGRANICZENIA DZIAŁANIA 1. Współpraca z kluczowymi partnerami Unia Europejska, Rada Europy i inne instytucje europejskie pozostan kluczowymi grupami interesu w zakresie opracowywania polityki i instrumentów prawnych, które maj wpływ na zarzdzanie ruchami migracyjnymi o charakterze mieszanym na terenie Unii Europejskiej i poza ni. Nowo utworzona instytucja FRONTEX bdzie odgrywała coraz UNHCR bdzie nadal współpracowa cile z Rzdami, Uni Europejsk, Rad Europy, a take z organizacjami midzynarodowymi i regionalnymi w rodzaju IOM, FRONTEX, a take Organizacja Bezpieczestwa I Współpracy w Europie (OBWE) w zakresie polityki i rozwoju w obszarze zarzdzania ruchami migracyjnymi. 2 Patrz strona internetowa 3 Komunikat Komisji Europejskiej Applying the Global Approach to Migration to the Eastern and South-Eastern Regions Neighbouring the European Union [ Zastosowanie podejcia globalnego do migracji do regionu wschodniego i południowo-wschodniego, ssiadujcego z Uni Europejsk (COM(2007) 247 wersja ostateczna z ) proponuje umocnienie dialogu i podjcie konkretnych rodków w zakresie zastosowania Podejcia Globalnego w stosunku do regionu wschodniego i południowo-wschodniego w ssiedztwie UE. 10-Punktowy Plan 2

3 wiksz rol w kontroli granic i ruchu granicznego, ułatwiajc przepływ informacji pomidzy pastwami członkowskimi UE. cisła współpraca z IOM to kluczowy element zintegrowanej strategii, której celem jest wspieranie Rzdów w zarzdzaniu ruchami migracyjnymi o charakterze mieszanym, zwaywszy, e liczba osób wymagajcych ochrony midzynarodowej jest nisza, ni liczba migrujcych, którzy takiej ochrony nie wymagaj. Działania na rzecz zapewnienia ochrony midzynarodowej osobom, które podlegaj pod zakres działalnoci UNHCR, musz zosta wpisane w szerszy kontekst zarzdzania ruchami migracyjnymi. Lokalne i midzynarodowe organizacje pozarzdowe w UE wytworzyły bardziej trwałe i niezalene struktury, ni organizacje pozarzdowe w innych Pastwach, i maj coraz wiksz zdolno wywierania bezporedniego wpływu na rozwój polityki azylowej i migracyjnej. W krajach spoza UE, konieczno umacniania pozycji kluczowych krajowych grup interesu, a zwłaszcza NGO i społeczestwa obywatelskiego w szerszym zakresie pozostaje szczególnym wyzwaniem. Na szczeblu regionalnym, Rzdy oraz UNHCR, we współpracy z IOM, bd nadal wspiera Proces Współpracy Transgranicznej4(znany take jako Proces Söderköping). Koncentruje si on na wymianie dowiadcze, najlepszych praktyk i wniosków pomidzy pastwami członkowskimi, które przystpiły niedawno do UE, a take Białorusi, Mołdawi i Ukrain w zakresie ochrony uchod ców i kwestii kontroli granicznej i ruchów migracyjnych. Proces ten jest finansowany przez UE i wdraany przez UNHCR. Partnerami projektu s IOM i Szwedzki Urzd ds. Migracji. UNHCR wspiera sie partnerskich organizacji pozarzdowych, m. in. w postaci doradztwa i pomocy rzeczowej dla osób objtych ochron (osób starajcych si o status uchod cy, uchod ców, emigrantów) oraz w zakresie monitorowania granic. UNHCR wspiera aktywne zaangaowanie oraz współprac z istniejcymi zespołami krajowymi ONZ, a take z właciwymi agencjami ONZ w rodzaju UNDP, UNICEF, MOP, a take UNODC w zakresie zintegrowanego podejcia do kwestii migracji i praw człowieka. UNHCR bdzie nadal promowa i ułatwia współprac oraz wymian najlepszych praktyk na poziomie midzyregionalnym poprzez wyjazdy szkoleniowe (tzw. study visit) oraz projekty partnerskie (na poziomie rzdowym i pozarzdowym). 2. Gromadzenie i analiza danych UNHCR dzieli obawy licznych grup interesu na poziomie regionalnym, według których brakuje mechanizmów gromadzenia, analizy i wymiany rzetelnych danych na temat ruchów migracyjnych i przemieszczania si osób starajcych si o status uchod cy, jak równie handlu i przemytu ludzi w regionie. Co wicej, brakuje take harmonizacji i konsolidacji danych statystycznych zarówno pomidzy poszczególnymi UNHCR bdzie wspiera ide utworzenia zharmonizowanych systemów gromadzenia danych, co zapewni dostpno rzetelnych danych na temat migracji (w tym migracji osób starajcych si o status uchod cy, handlu lud mi itd.), co ułatwi analiz ruchów migracyjnych i odpowiednie działania. UNHCR bdzie nadal prowadzi monitoring bezporedni w kontekcie 4 Patrz strona internetowa 10-Punktowy Plan 3

4 agencjami pastwowymi, jak i pozostałymi grupami interesu, co sprawia, e brakuje jasnego obrazu trendów i wzorców w zakresie migracji. Niezwykle ograniczony zakres analizy danych ilociowych i jakociowych powoduje braki w zakresie ochrony osób starajcych si o status uchod cy, uchod ców, jak równie osób wymagajcych pomocy humanitarnej. Zwikszenie dostpnoci odpowiednich statystyk i informacji zwizanych z ruchami migracyjnymi to zadanie, którego nie zdoła zrealizowa adna pojedyncza instytucja, wymagajce stałych i skoordynowanych wysiłków, a przede wszystkim współpracy pomidzy zainteresowanymi rzdami. procesu Promocji Zagadnie Płci, Wieku i Rónorodnoci (GAD). Wraz z innymi narzdziami gromadzenia danych, inicjatywa ta pozwoli na lepsz analiz grup biorcych udział w ruchach migracyjnych o charakterze mieszanym oraz wzorców migracji. UNHCR bdzie nadal współpracowa z IOM i wspiera proces Söderköping w zakresie bada, gromadzenia i analizy danych. UNHCR bdzie kontynuowa współprac z instytucjami akademickimi w zakresie badania i analizy danych, w szczególnoci w ramach procesu Söderköping. UNHCR bdzie prowadzi analiz jakociow i ilociow dostpnych danych na temat trendów w zakresie ruchów migracyjnych oraz uchod stwa (trasy, przyczyny wyjazdu itd.). Analiza ta moe bazowa np. na danych zawartych w poszczególnych wnioskach o status uchod cy. Proces ten bdzie realizowany w cisłej współpracy z rzdami odpowiednich krajów oraz IOM (w kwestiach dotyczcych migracji), stosujc si cile do zasad poufnoci informacji. 3. Mechanizmy kontroli granicznej dostosowane do wymogów udzielania ochrony uchod com (na granicach oraz na terytorium poszczególnych krajów) Ruchy migracyjne w regionie bd nadal stanowiły zjawisko znaczce i złoone. Zarówno w krajach tranzytu, jak i w krajach docelowych, prawo wstpu oraz dostp do procedur azylowych dla osób starajcych si o status uchod cy pozostanie utrudniony ze wzgldu na zaostrzon kontrol graniczn, jak i restrykcyjne przepisy oraz zasady polityki azylowej. Aby zapewni ochron przed wydaleniami (refoulement), UNHCR rozszerzy zakres monitoringu punktów kontroli granicznej/ aresztów, take w kontekcie wdraania rozporzdzenia dubliskiego II oraz umów o readmisji. Strategie monitorowania granic przez UNHCR bd ukierunkowane na uczestnictwo organizacji pozarzdowych, a ich celem bdzie nawizanie cisłej współpracy transgranicznej z właciwymi podmiotami, najlepiej na podstawie formalnych umów w rodzaju Wgierskiej Umowy Trójstronnej w sprawie monitorowania granic. UNHCR we współpracy z IOM promuje now inicjatyw w zakresie Pozbawienie wolnoci bdzie nadal pełniło rol rodka monitorowania granic wspólnie z zainteresowanymi pastwami odstraszajcego dla migracji nie objtej przepisami prawa, co członkowskimi UE w zakresie orodków recepcyjnych/strzeonych bdzie miało negatywne skutki dla osób starajcych si o orodków dla cudzoziemców na granicy Ukrainy z pastwami status uchod cy. Brak odpowiednich usług z zakresu członkowskimi UE. tłumacze w punktach kontroli granicznej oraz w miejscach zatrzymania, a take brak wykwalifikowanych tłumaczy bdzie nadal utrudnia komunikacj pomidzy osobami UNHCR nadal wzywa do zwalniania osób starajcych si o status 10-Punktowy Plan 4

5 starajcymi si o status uchod cy a przedstawicielami instytucji rzdowych. Podstawowe usługi na rzecz osób starajcych si o status uchod cy o szczególnych potrzebach s nadal wiadczone w bardzo ograniczonym zakresie, nierzadko ze wzgldu na braki budetowe i niezdolno poszczególnych krajów do zapewnienia opieki osobom potrzebujcym. uchod cy, które zostały pozbawione wolnoci, oraz do zwikszenia dostpnoci usług tłumaczy. UNHCR zapewni take pełn dostpno istotnych informacji na temat procedur i praw w odpowiednich jzykach w punktach granicznych oraz aresztach, aby osoby starajce si o status uchod cy mogły jak najszybciej wiadomie podejmowa odpowiednie decyzje. UNHCR bdzie kła szczególny nacisk na wspieranie i szkolenie słub granicznych i doradców (prawnych i społecznych) w zakresie zasad ochrony midzynarodowej poprzez szereg szkole kierunkowych, planów szkolenia trenerów, wyjazdów szkoleniowych, wymiany informacji na temat najlepszych praktyk i kampanii uwraliwiajcych. Proces Söderköping to wane forum wymiany informacji w zakresie dialogu regionalnego i wymiany dowiadcze w zakresie dobrych praktyk. W Europie Wschodniej, warunki przyjmowania s w bardzo duym stopniu niewystarczajce. Orodki recepcyjne i tranzytowe s czsto przepełnione, a panujce w nich warunki nie spełniaj minimalnych standardów. Podstawowe usługi s czsto wiadczone na poziomie niszym ni przewiduj standardy midzynarodowe. Dziki znaczcej pomocy finansowej ze strony UE wybudowano oraz buduje si nowe orodki recepcyjne. Ich otwarcie jest jednak czsto niemoliwe ze wzgldu na ograniczenia natury prawnej bd administracyjnej. UNHCR bdzie promowa wiksz wymian zasobów w celu opracowania systemów azylowych z dostpnych rodków na zarzdzanie granicami i kontrol graniczn. UNHCR bdzie nadal szkoli władze i organizacje pozarzdowe w zakresie metod wczesnej identyfikacji osób starajcych si o status uchod cy oraz osób o szczególnych potrzebach. 4. Organizacja przyjmowania cudzoziemców UNHCR nadal prowadzi dialog z instytucjami rzdowymi, wzywajc do polepszenia warunków panujcych w orodkach recepcyjnych, a take przeprowadzi wstpn ocen warunków w orodkach recepcyjnych dla osób starajcych si o status uchod cy oraz uchod ców w Europie wschodniej. Na podstawie wyników, UNHCR bdzie gromadzi rodki pomocowe w celu poprawy warunków w orodkach. W szczególnoci, poprzez proces Söderköping, UNHCR uruchomi współprac z Europejsk Sieci Organizacji Recepcji Uchod ców (European Network for Asylum Reception Organization - ENARO). UNHCR bdzie ułatwia szkolenie kierownictwa orodków recepcyjnych W pastwach UE w Europie rodkowej, orodki recepcyjne i w Europie Wschodniej tranzytowe s lepszej jakoci, jakkolwiek nadal istniej 10-Punktowy Plan 5

6 niedocignicia, zwłaszcza, jeli chodzi o wiadczenie usług na rzecz osób o szczególnych potrzebach UNHCR bdzie regularnie przeprowadza monitoring orodków recepcyjnych przy pomocy metodologii procesu Promocji Zagadnie Płci, Wieku i Rónorodnoci (AGDM). UNHCR bdzie nadal wzywa do udostpnienia usług z zakresu doradztwa prawnego i społecznego ju we wczesnym stadium procedur. UNHCR bdzie nadal wzywa do szybkiego identyfikowania i wiadczenia niezbdnych usług na rzecz osób o szczególnych potrzebach. UNHCR bdzie kontrolowa istnienie i wdraanie mechanizmów zapobiegania i zwalczania przemocy seksualnej i przemocy ze wzgldu na płe. UNHCR bdzie nadal wzywa do uwzgldniania i zaspokajania szczególnych potrzeb ofiar handlu lud mi. 5. Mechanizmy umoliwiajce identyfikacj uchod ców i kierowanie ich do odpowiednich instytucji Kraje wzdłu wschodniej granicy UE nie dysponuj wszechstronnymi i zintegrowanymi systemami identyfikacji osób przemieszczajcych si w ramach ruchów migracyjnych o charakterze mieszanym (osób starajcych si o status uchod cy/ uchod ców, ofiar handlu lud mi, osób o szczególnych potrzebach itd.). Informacje udostpniane rónym kategoriom osób na granicach oraz w aresztach s ograniczone, a tym samym nie ułatwiaj podejmowania wiadomych decyzji. UNHCR we współpracy z IOM bdzie nadal promowa opracowywanie materiałów informacyjnych dla rónych grup przybywajcych, a take wspiera wiadczenie usług doradczych przy pomocy sieci organizacji pozarzdowych. UNHCR, we współpracy z IOM bdzie nadal promowa i ułatwia komunikacj pomidzy organizacjami pozarzdowymi i innymi właciwymi podmiotami, aby zapewni osobom starajcym si o status uchod cy oraz osobom o szczególnych potrzebach identyfikacj i wsparcie ju we wczesnym etapie. UNHCR przeprowadzi, we współpracy z IOM i innymi partnerami, konferencj ponadregionaln, dotyczc tworzenia zintegrowanych systemów identyfikacji i kierowania poszczególnych kategorii osób migrujcych do odpowiednich instytucji. IOM i UNHCR bd współpracowa cile z Rzdami i innymi właciwymi podmiotami w krajach przyjmujcych, a take w krajach pochodzenia i tranzytu, w celu identyfikacji i zaspokajania szczególnych potrzeb w zakresie ochrony ofiar handlu lud mi. 10-Punktowy Plan 6

7 Proces tworzenia systemów polityki azylowej znajduje si na rónych etapach w poszczególnych pastwach regionu, a w Europie rodkowej procedury w tym zakresie s bardziej rozwinite, ni w południowej i wschodniej czci kontynentu. Niewystarczajca ilo rodków z budetu poszczególnych pastw ma negatywny wpływ na moliwo poprawiania wyników. Systemy polityki azylowej charakteryzuj si nadmiernie wydłuonym czasem trwania procedur i rosncym zakresem wykorzystania rodka, jakim jest areszt. Proceduralne rodki ochrony s wykorzystywane w ograniczonym zakresie ze wzgldu na coraz szersze zastosowanie procedur przyspieszonych. Zrónicowanie proceduralnych rodków ochrony oraz standardów w poszczególnych krajach regionu sprawia, e osoby o stosunkowo zblionych potrzebach w zakresie ochrony nie otrzymuj jej, lub te przyznaje im si status rónego rodzaju. Zastosowanie kryteriów przyznawania statusu uchod cy i form ochrony uzupełniajcej take s bardzo zrónicowane. Niektóre kraje przyznaj status uchod cy i poszczególne formy ochrony uzupełniajcej w ramach jednej, zintegrowanej procedury; inne w ogóle nie stosuj adnych form ochrony uzupełniajcej. Dostosowanie ustawodawstwa krajowego do Dyrektyw Azylowych UE moe spowodowa obnienie istniejcych standardów ochrony w niektórych pastwach członkowskich UE. Rozwój systemów procedur azylowych, w szczególnoci w Europie wschodniej, zwizany jest z powanymi wyzwaniami i ograniczeniami jak choby stwierdzone naduycia w stosowaniu tych procedur oraz brak rodków finansowych i siły roboczej i nastpuje powoli. Tymczasem poziom ochrony, któr objte s osoby starajce si o status uchod cy, pozostaje niewystarczajcy. 6. Zrónicowane procesy i procedury UNHCR bdzie współpracowa z partnerami reprezentujcymi rzdy i społeczestwo obywatelskie w zakresie promowania sprawiedliwych i skutecznych systemów procedur azylowych, a w szczególnoci, przestrzegania zakazu wydalania (zasady non-refoulement). UNHCR bdzie promowa kluczow rol organizacji pozarzdowych i sieci akademickich we wszystkich aspektach rozwoju systemu procedur azylowych, włcznie z rozwijaniem pozytywnej polityki oraz ustawodawstwa migracyjnego i azylowego. W pastwach członkowskich UE, UNHCR bdzie promowa aktywne zaangaowanie organizacji pozarzdowych i sieci akademickich w procesie dostosowania do dyrektyw azylowych UE. UNHCR bdzie nadal promowa szerok interpretacj Konwencji dotyczcej statusu uchod ców z 1951 r., a take wprowadzenie i wdraanie polityki ochrony uzupełniajcej w krajach, gdzie nie została ona jeszcze wprowadzona. UNHCR bdzie propagowa plan rozstrzygania o statusie uchod cy i przyznawania ochrony uzupełniajcej w ramach pojedynczej procedury. UNHCR bdzie wzywa władze odpowiedzialne za analiz wniosków o status uchod cy zgodnie z postanowieniami rozporzdzenia dubliskiego II do ich szczegółowej analizy na podstawie danych merytorycznych dotyczcych kadego przypadku, aby zapobiec deportacji osób starajcych si o status uchod cy poza terytorium UE bez zapewnienia im skutecznego dostpu do procedury azylowej. UNHCR bdzie wspiera połczone wysiłki Rzdów, organizacji pozarzdowych i innych partnerów, majce na celu ograniczenie, a najlepiej wyeliminowania rodka, jakim jest pozbawienie wolnoci osób starajcych si o status uchod cy, i zdefiniowanie alternatywnych rozwiza UNHCR bdzie nadal propagowa przystpowanie do konwencji o bezpastwowoci, a take do wprowadzenia w ycie i wdraania ustawodawstwa krajowego, uwzgldniajcego konieczno ograniczania zjawiska bezpastwowoci. 10-Punktowy Plan 7

8 7. Rozwizania dla uchod ców Dobrowolna repatriacja nie jest obecnie uwaana za realne i trwałe rozwizanie dla duej liczby uchod ców w Europie. Naley skupi si na moliwociach integracji i przesiedlenia. Integracja to podstawowe trwałe rozwizanie dla duej liczby osób objtych ochron w pastwach członkowskich UE, podczas gdy przesiedlenie jest w wielu przypadkach jedynym realnym i trwałym rozwizaniem, majcym zastosowanie w Europie wschodniej. Wysiłki w celu integracji uchod ców i osób objtych ochron uzupełniajc bd przysparzały trudnoci ze wzgldu na szereg czynników, takich jak: brak polityki integracyjnej, przepisów prawnych i struktur, jak równie przejawy nietolerancji, ksenofobii i rasizmu. Przesiedlenie jako trwałe rozwizanie jest utrudnione ze wzgldu na ograniczon dostpno miejsc w kontyngentach przesiedleczych dla uchod ców o profilu i pochodzeniu przewaajcym w tym regionie. Integracja W ramach procesu Söderköping, UNHCR bdzie wspiera opracowanie wyczerpujcego studium na temat integracji uchod ców, zarówno z perspektywy prawnej, jak i społeczno-ekonomicznej. Projekt badawczy zostanie zrealizowany z kocem 2007 r. Bdzie on prowadzony w cisłej współpracy z poszczególnymi rzdami, społeczestwem obywatelskim i uchod cami, w ramach procesu monitoringu bezporedniego. UNHCR bdzie wspiera badania i sondae na temat integracji, a take trwałoci istniejcych programów integracyjnych. Wraz ze swymi partnerami, UNHCR bdzie propagowa przyjmowanie i wdraanie krajowych planów i programów integracji, a take tworzenie przyjaznych ram prawnych dla integracji UNHCR bdzie przyczynia si do zwikszania wiadomoci publicznej w zakresie integracji we współpracy z rzdami, organizacjami pozarzdowymi i rodowiskami opiniotwórczymi. UNHCR bdzie zachca do realizacji projektów na niewielk skal, majcych na celu zwikszenie samowystarczalnoci, zwłaszcza w Europie wschodniej. UNHCR bdzie nadal propagowa i wspiera proces naturalizacji uchod ców w krajach azylu oraz zapewnianie im dostpu do okrelonych praw w celu poprawy perspektyw integracji. Przesiedlenie UNHCR bdzie nadal promowa przesiedlenia uchod ców z Europy wschodniej, poniewa w wielu przypadkach przesiedlenie pozostaje jedynym realnym i trwałym rozwizaniem. UNHCR bdzie promowa zwikszanie moliwoci przesiedlania uchod ców w Unii Europejskiej. UNHCR bdzie wspiera pastwa członkowskie, które od niedawna znajduj si w grupie krajów przesiedlenia poprzez projekty partnerstwa z pastwami dysponujcymi dowiadczeniem w tym zakresie, aby ułatwi wymian wiedzy specjalistycznej. UNHCR, we współpracy z organizacjami pozarzdowymi, bdzie 10-Punktowy Plan 8

9 monitorowa sytuacj przesiedlonych uchod ców w nowych krajach osiedlenia. Dobrowolna repatriacja UNHCR bdzie nadal dostarcza informacji na temat sytuacji w krajach pochodzenia wszystkim podmiotom zaangaowanym w procedury azylowe, aby ułatwi uchod com dostp do informacji oraz podejmowanie wiadomych decyzji o dobrowolnej repatriacji. UNHCR i organizacje partnerskie bd nadal ułatwia proces repatriacji uchod com skłonnym do powrotu. 8. Rozwizanie problemów zwizanych z dalszym przemieszczaniem si uchod ców Rozwizanie problemów zwizanych z dalszym przemieszczaniem si osób migrujcych nalecych do wszystkich kategorii w regionie wymaga długofalowej i skoordynowanej strategii z udziałem wszystkich zaangaowanych podmiotów, w szczególnoci rzdów, UE, UNHCR, IOM i odpowiednich organizacji pozarzdowych). Dalsze przemieszczanie si osób starajcych si o status uchod cy oraz uchod ców jest zwizane przede wszystkim ze znaczcym zrónicowaniem systemów polityki azylowej pomidzy pastwami UE i krajami spoza UE w regionie. Naley spodziewa si, e powolny proces zwikszania moliwoci udzielania azylu w krajach, w których znajduje si zewntrzna granica UE, nie doprowadzi do znaczcego zmniejszenia stopnia zrónicowania poziomu ochrony zapewnianej w regionie. Dalsze przemieszczanie si bdzie trwało, dopóki osoby przemieszczajce si bd przekonane, e w krajach innych ni miejsce pobytu bdzie im łatwiej uzyska ochron. Dalsze przemieszczanie si osób, które otrzymały status uchod cy, moe by te zwizane z wyzwaniami społecznoekonomicznymi w zakresie trwałej integracji, zwłaszcza w krajach nie nalecych do UE. Dalsze przemieszczanie si osób poszukujcych skutecznej UNHCR bdzie nadal propagowa i wspiera proces poprawy rodowiska ochrony dla osób starajcych si o status uchod cy oraz uchod ców. Strategia ta implikuje m.in. rozwizanie problemu luk prawnych oraz wdraanie istniejcych przepisów prawnych, popraw warunków recepcji, zapewnienie dostpu do procedur azylowych bez dyskryminacji oraz zwikszenie jakoci procedur przyznawania statusu uchod cy. We współpracy z Rzdami, UNHCR wspólnie z IOM bdzie nadal analizowa przyczyny i cechy dalszych ruchów migracyjnych w regionie, aby umoliwi Rzdom odpowiednie dostosowanie strategii w tym zakresie w stosownych przypadkach. UNHCR bdzie nadal zachca Rzdy przestrzegania zalece Konkluzji Komitetu Wykonawczego UNHCR nr 58 dotyczcej ruchów migracyjnych nieobjtych przepisami prawa, a w szczególnoci zasady, zgodnie z któr osoby starajce si o status uchod cy, które wyjechały nielegalnie z kraju tranzytu/ pierwszego kraju bezpiecznego mog by do niego skierowane z powrotem wyłcznie, jeli kraj ten oferuje skuteczn ochron. UNHCR, wraz ze swymi partnerami, bdzie nadal wiadczy usługi doradcze na rzecz osób starajcych si o status uchod cy w zakresie potencjalnych negatywnych skutków dalszego przemieszczania si. UNHCR bdzie nadal propagowa podejcie, zgodnie z którym rodki ograniczajce dostp do orodków recepcyjnych i/lub usług socjalnych nie mog by stosowane wobec osób starajcych si o status uchod cy i uchod ców, którzy podjli prób opuszczenia pierwszego 10-Punktowy Plan 9

10 ochrony jest czsto postrzegane przez władze odpowiedzialne za procedury azylowe jako naduycie systemu azylowego, co prowadzi do zaostrzania zasad polityki i przepisów azylowych. Tego rodzaju rodki ograniczaj na ogół dostp do procedury azylowej i liczb wniosków o status uchod cy rozpatrywanych pozytywnie. Dalsze przemieszczanie si moe mie te negatywne skutki w zakresie dostpu do orodków recepcyjnych i usług socjalnych. bezpiecznego kraju w sposób nielegalny. Na obszarze UE, UNHCR bdzie nadal wzywa do wdroenia zalece Biura w zakresie wprowadzania w ycie rozporzdzenia dubliskiego II, aby zapewni skuteczn ochron w kraju odpowiedzialnym za rozpatrzenie wniosku o status uchod cy. W ramach procesu Söderköping, UNHCR, we współpracy z IOM, bdzie wspiera analiz kwestionariusza na temat Naduy w systemie polityki azylowej, wypełnianego przez przedstawicieli rzdów regionalnych, w celu okrelenia i eliminacji przyczyn lecych u podstaw dalszych ruchów migracyjnych. 9. Organizacja powrotu dla osób nie bdcych uchod cami oraz alternatywnych opcji migracyjnych Naley spodziewa si, e liczba przymusowych wydale osób wymagajcych ochrony midzynarodowej pozostanie niska, zwaywszy na szereg ogranicze i czynników komplikujcych dodatkowo sytuacj Rzdów. Czynniki te s zwizane przede wszystkim z du liczb niezarejestrowanych osób migrujcych, trudnociami, z jakimi borykaj si kraje wydalajce w zakresie współpracy z krajami pochodzenia, brak umów o readmisji z wikszoci krajów pochodzenia, jak równie z ograniczeniem rodków finansowych. Rzdy regionu s zdania, e niska liczba osób wydalanych niweluje ich wysiłki w zakresie tworzenia systemów azylowych. Liczba osób wnioskujcych o dobrowolny powrót pozostanie niska, dopóki wysiłki w zakresie promowania dobrowolnego powrotu bd torpedowane przez aktywn działalno siatek przemytników i handlarzy lud mi, a co za tym idzie, zobowizania finansowe i wiar osób migrujcych w moliwo osignicia sukcesu w kraju docelowym. W ramach poprawy polityki, w szczególnoci zgodnie z wytycznymi Konkluzji Komitetu Wykonawczego UNHCR nr 96, UNHCR bdzie nadal zachca pastwa do promowania powrotu i readmisji osób, w przypadku których stwierdzono, e nie wymagaj one ochrony midzynarodowej, przy pełnym poszanowaniu ich praw człowieka oraz godnoci, bez stosowania wobec nich rodków przymusu. UNHCR bdzie kontynuowa cisł współprac z IOM i innymi partnerami w ramach dostarczania informacji o moliwociach dobrowolnego powrotu oraz sytuacji w kraju pochodzenia, ze szczególnym uwzgldnieniem okrelonych potrzeb osób, które padły ofiar handlu lud mi. UNHCR we współpracy z IOM bdzie nadal wspiera proces Söderköping jako forum wymiany w zakresie organizacji powrotu i alternatywnych opcji migracji. Warsztat tematyczny na temat Migracji zarobkowej, integracji i wydale, zorganizowany przez Sekretariat, odbdzie si w roku Bdzie on stanowił platform dialogu pomidzy rzdami i organizacjami midzynarodowymi na temat kanałów legalnej migracji. UNHCR bdzie kontynuowa współprac z Rzdami oraz pomaga im w zapewnianiu integralnoci systemów azylowych, midzy innymi poprzez wspieranie powrotów osób, które nie wymagaj midzynarodowej ochrony. 10-Punktowy Plan 10

11 10. Strategie informacyjne w krajach pochodzenia, tranzytu i w krajach docelowych Siatki przemytników i handlarzy lud mi zachcaj do podejmowania prób przedostania si na terytorium UE nielegalnie, poprzez rozpowszechnianie fałszywych informacji na temat moliwoci ekonomicznych w UE. Postawy wiadczce o nietolerancji, ksenofobii i rasizmie nasilaj si znaczco w krajach tranzytu oraz w krajach przyjmujcych. Zbyt czsto prowadzi to do celowych, gwałtownych ataków na osoby uznane za cudzoziemców; władze nie zawsze reaguj stosownie do sytuacji. Cho to zjawisko powszechne, ksenofobia rzadko staje si tematem debaty publicznej w nowych pastwach członkowskich UE, a tym bardziej w krajach Europy wschodniej. UNHCR, w cisłej współpracy z innymi partnerami, bdzie zachca rzdy do uwzgldnienia problemu nietolerancji, ksenofobii i rasizmu oraz do wraania aktywnych strategii zwalczania tych postaw. UNHCR, w cisłej współpracy z innymi partnerami, bdzie zachca rodowiska opiniotwórcze, w tym polityków, przywódców religijnych, intelektualistów, artystów i gwiazdy, aby przyłczyli si do kampanii przeciwko nietolerancji, ksenofobii i rasizmowi. UNHCR wraz z innymi partnerami, w szczególnoci IOM, bdzie nadal prowadzi działania majce na celu zwikszanie wiadomoci na temat przemytu i handlu lud mi, take poród osób starajcych si o status uchod cy i uchod ców. UNHCR, we współpracy z IOM, bdzie motywowa dziennikarzy poprzez wyjazdy, konkursy, oferty wywiadów itd. do publikowania historii z ycia osób starajcych si o status uchod cy, uchod ców i emigrantów. UNHCR bdzie zwiksza poziom wiadomoci na temat uchod ców pomidzy kluczowymi grupami docelowymi (Rzdy, organizacje pozarzdowe, rodowiska akademickie, media) poprzez kanały UNHCR (strony internetowe, biuletyny, listy, imprezy, a take Ambasadorowie Dobrej Woli). UNHCR bdzie nadal reagowa na wszelkie przejawy ksenofobii w oficjalnych komunikatach. UNHCR, wspólnie ze swymi partnerami, w tym IOM, bdzie dy do zwikszenia zdolnoci władz rzdowych i organizacji pozarzdowych do prowadzenia kampanii przeciwko ksenofobii poprzez oferowanie szkole z dziedziny public relations, informowanie o ródłach finansowania i zachcanie do realizacji projektów partnerskich z bardziej dowiadczonymi rzdami i organizacjami pozarzdowymi. 10-Punktowy Plan 11