Wymagania Dyrektywy Rady 96/61/WE w sprawie zintegrowanego zapobiegania i ograniczania zanieczyszcze (IPPC)

Transkrypt

1 Wymagania Dyrektywy Rady 96/61/WE w sprawie zintegrowanego zapobiegania i ograniczania zanieczyszcze (IPPC) Dyrektyw 96/61/WE w sprawie zintegrowanego zapobiegania i ograniczania zanieczyszcze, zwan dalej Dyrektyw IPPC (ang. Integrated Pollution Prevention and Control) mona zaklasyfikowa do grupy tzw. ramowych unijnych aktów prawnych, które okrelaj generalne zasady ochrony rodowiska. Dyrektywa IPPC wprowadza jednolite w skali Unii Europejskiej instrumenty zapobiegania i utrzymywania pod pełn kontrol procesów oddziaływania na rodowisko zwizanych z niektórymi rodzajami działalnoci gospodarczej, wskazanymi w jej Aneksie I, odwołujc si jednoczenie do szeregu dyrektyw szczegółowych, wskazanych w jej treci (w preambule i w niektórych artykułach), bd w Aneksie II. Dyrektywa uwaana jest jednoczenie za jeden z najbardziej znaczcych i najtrudniejszych do wdroenia aktów prawnych Unii Europejskiej. Ide Dyrektywy IPPC jest: - wprowadzenie mechanizmów prawnych wymuszajcych zapobieganie emisjom do rodowiska, lub ograniczanie oddziaływania instalacji przemysłowych na rodowisko; - stworzenie jednolitych standardów ochrony rodowiska w całej Unii, majcych na celu ograniczenie nierównoci podmiotów na rynkach midzynarodowych, jakie mogłyby powsta przy braku takich standardów. Cel i zakres Dyrektywy został sformułowany w jej artykule 1: Artykuł 1 Cel i zakres Celem niniejszej Dyrektywy jest osigniecie zintegrowanego zapobiegania i ograniczania zanieczyszcze zwizanych z rodzajami działalnoci wymienionymi w Aneksie I. Ustala ona rodki przeznaczone do zapobiegania, oraz jeeli nie jest to wykonalne, do zmniejszenia emisji do powietrza, wody i ziemi ze wspomnianych powyej rodzajów działalnoci, włcznie ze rodkami dotyczcymi odpadów, w celu osignicia wysokiego poziomu ochrony rodowiska jako całoci, bez szkody dla Dyrektywy 85/337/EEC i innych istotnych przepisów Wspólnoty. Dyrektywa weszła w ycie na obszarze Unii w dniu 30 padziernika 1996 r, ale ostateczny termin jej wdroenia w Pastwach Członkowskich UE ustalono na 30 padziernika 1999 r. Po tym terminie kada nowa instalacja czy proces, a take kada instalacja w której zaszła tzw. znaczca zmiana dotychczas prowadzonych procesów nie moe by eksploatowana, jeeli jej operator nie posiada tzw. zintegrowanego pozwolenia. Artykuł 4 Pozwolenia na nowe instalacje Kraje Członkowskie podejm niezbdne rodki dla zapewnienia, e adna nowa instalacja nie bdzie eksploatowana bez pozwolenia wydanego zgodnie z niniejsz Dyrektyw, bez szkody dla wyjtków uwzgldnionych w Dyrektywie Rady 88/609/EEC z 24 listopada 1988 w sprawie ograniczenia emisji pewnych substancji zanieczyszczajcych do powietrza z duych spalarni (12). Za nowe instalacje uznano te, które funkcjonowały przed dat obowizywania Dyrektywy (ang. Directive is brought into effect) lub uzyskały ju stosowne pozwolenia i rozpoczły działalno nie póniej ni w okresie 1 roku od daty jej obowizywania (Art.2 Definitions p.4). Ostateczny termin rozpoczcia obowizywania w Pastwach Członkowskich ustalono z kolei (Art. 21. Bringing into effect ) na 3 lata od daty jej wejcia w ycie (ang. entry into force), któr Art.22 okrelił na 30 padziernika 1996 roku (20 dni po dacie opublikowania dyrektywy). Wynika std, e jako nowe naley traktowa instalacje, które rozpoczły działalno po 30 padziernika 2000 roku, lub uzyskały pozwolenia na budow po 30 padziernika 1999 roku. W odniesieniu do instalacji istniejcych ustalono 8-letni okres dostosowawczy - od 30 padziernika 1999 r do 30 padziernika 2007 r. Ich operatorzy równie musz uzyska w tym okresie pozwolenie zintegrowane, lub zaprzesta działalnoci. Konkretne terminy w których operatorzy istniejcych

2 instalacji musz dostosowa si do wymaga dyrektywy ustalaj Kraje Członkowskie, jednak nie mog one wykracza poza dat okrelon w Dyrektywie. Tre Dyrektywy IPPC zawiera si w rozbudowanej preambule (29 akapitów), w 23 artykułach szczegółowo okrelajcych jej cel, warunki oraz zakres wymaga, a take w 4 aneksach odnoszcych si do nastpujcych zagadnie: Aneks I: "Kategorie działalnoci przemysłowej, o których mowa w Artykule 1" Aneks II: "Lista dyrektyw Krajów Wspólnoty Europejskiej do których odniesiono si w Dyrektywie IPPC" Aneks III: "Lista głównych substancji zanieczyszczajcych, które powinny by uwzgldniane przy ustalaniu granicznych wielkoci emisji" Aneks IV: "Wzgldy, które naley wzi pod uwag ogólnie lub w konkretnych przypadkach przy okrelaniu najlepszych dostpnych technik, zgodnie z Artykułem 2 (11), majc na wzgldzie prawdopodobne koszty i korzyci wynikajce ze rodków i zasad ostronoci i zapobiegania" Strategicznym celem Dyrektywy IPPC jest systematyczne uwzgldnianie zasady trwałego i zrównowaonego rozwoju przy okrelaniu metod prowadzenia i przy planowaniu produkcji, tak aby zapewnia wysoki poziom ochrony rodowiska jako całoci, poprzez zintegrowane traktowanie całego procesu, nie powodowanie istotnych zmian w rodowisku, zapobieganie emisjom zanieczyszcze i wytwarzaniu odpadów, a tam gdzie nie jest to w pełni moliwe - maksymalnej ich redukcji oraz dostosowywanie sposobu prowadzenia działalnoci do wymogów tzw. Najlepszej Dostpnej Techniki (ang. BAT - Best Available Techniques).. "Najlepsza dostpna technika" bdzie oznacza najbardziej efektywny i zaawansowany stopie rozwoju działalnoci i metod ich prowadzenia, który wykazuje praktyczn stosowalno konkretnych technik do ustanawiania podstawy dla granicznych wielkoci emisji ustalanych dla zapobiegania, a tam gdzie nie jest to praktycznie moliwe, generalnie dla zmniejszania emisji i wpływu na rodowisko jako cało: - "techniki" bd obejmowa zarówno stosowane technologie, jak i sposób w jaki instalacja jest zaprojektowana, zbudowana, utrzymywana, eksploatowana i wycofywana z eksploatacji, - "dostpne" techniki bd oznacza techniki rozwinite na skal, która pozwala na ich wdroenie w danym sektorze przemysłu, w ekonomicznie i technicznie uzasadnionych warunkach, z uwzgldnieniem kosztów i korzyci, bez wzgldu na to czy techniki te s, czy te nie s wykorzystywane lub wytwarzane w danym Kraju Członkowskim, tak długo jak s realnie dostpne dla operatora, - "najlepsza" bdzie oznacza technik najbardziej efektywn w osiganiu wysokiego ogólnego stopnia ochrony rodowiska jako całoci. W Aneksie IV Dyrektywy IPPC okrelono aspekty jakie naley wzi pod uwag ogólnie lub w konkretnych przypadkach przy okrelaniu najlepszych dostpnych technik, zgodnie z Artykułem 2 (11), majc na wzgldzie prawdopodobne koszty i zyski wynikajce ze rodków i zasad ostronoci i zapobiegania: 1. wykorzystanie technologii nisko odpadowych 2. wykorzystanie mniej niebezpiecznych substancji 3. rozwój odzysku i recyklingu substancji wytwarzanych i wykorzystywanych w procesach oraz odpadów 4. porównywalne procesy, usprawnienia lub metody działania, które zostały wypróbowane z sukcesem na skal przemysłow 5. postp technologiczny i rozwój wiedzy 6. natura, skutki i wielko danych emisji 7. terminy przekazania do eksploatacji dla nowych i istniejcych instalacji 8. czas potrzebny do wprowadzenia najlepszych dostpnych technik 9. zuycie i właciwoci surowców (włcznie z wod) wykorzystywanych w procesie oraz ich wydajno energetyczna

3 10. potrzeba zapobiegania lub redukcji do minimum całkowitego wpływu emisji na rodowisko oraz zwizanych z tym zagroe 11. potrzeba zapobiegania wypadkom oraz minimalizacji skutków dla rodowiska 12. informacja opublikowana przez Komisje zgodnie z Artykułem 16 (2) lub przez organizacje midzynarodowe Artykuł 3 Dyrektywy IPPC, stanowi: Kraje członkowskie powinny podj wszelkie działania niezbdne, aby kompetentne władze zapewniły, e instalacje funkcjonuj w taki sposób, e: podejmuje si wszelkie stosowne działania zapobiegajce zanieczyszczeniom, w szczególnoci poprzez zastosowanie najlepszych dostpnych technik; nie powstaj adne znaczce zanieczyszczenia; [...] wytwarzane odpady odzyskuje si, a jeeli jest to [...] niemoliwe, unieszkodliwia tak, aby zapobiega lub ogranicza wszelkie oddziaływania na rodowisko; energia wykorzystywana jest w efektywny sposób; przedsiwzito rodki zapobiegajce powstawaniu awarii oraz ograniczajce ich ewentualne konsekwencje; po zaprzestaniu działalnoci podjte zostan wszelkie niezbdne działania pozwalajce unikn ryzyka zanieczyszczenia rodowiska i przywracajce miejsce prowadzenia działalnoci do zadowalajcego stanu. Dla uzyskania zgodnoci z tymi wymaganiami wystarczajce bdzie zapewnienie, e właciwe organy władzy uwzgldnia je bd przy okrelaniu warunków pozwole. Cele powysze powinny by osigane przez operatorów instalacji, pod rygorem administracyjnego wstrzymania ich działalnoci, poprzez zastosowanie optymalnych rozwiza organizacyjnych i technologicznych oraz zasad gospodarki materiałowej słucych zintegrowanej ochronie rodowiska i majcych cechy BAT. Wskazuje na to wyranie Artykuł 9.4 Dyrektywy IPPC, który stanowi: [...] graniczne wielkoci emisji oraz równowane parametry i rodki techniczne, o których mowa w Art. 3 powinny opiera si na najlepszych dostpnych technikach [...], biorc pod uwag techniczn charakterystyk danej instalacji, jej lokalizacj oraz lokalne warunki rodowiskowe. Dyrektywa IPPC tym róni si od wczeniejszych dyrektyw Unii Europejskiej, dotyczcych zanieczyszcze przemysłowych, e wymaga zintegrowanego zapobiegania i ograniczania zanieczyszcze. Pojcie zintegrowany oznacza, e zanieczyszczenie (obejmujce powietrze, wod, powierzchni ziemi, odpady stałe i hałas) wszystkich komponentów rodowiska musi by minimalizowane w sposób uwzgldniajcy, e rodowisko jest całoci, a nie zbiorem rozdzielonych komponentów. Pojcie zapobieganie oznacza, e zanieczyszczenia musz by redukowane u ródła. Dyrektywa wymaga systematycznego usprawniania procesów technologicznych, w tym równie minimalizacji zuycia energii i surowców, a take zapobiegania awariom przemysłowym, podkrelajc znaczenie zasady ochrony rodowiska jako całoci. Niezbdne dla tego rodki i ograniczenia emisyjne (Dyrektywa wprowadza pojcie granicznych wielkoci emisji, które powinny by co do zasady nisze, a co najwyej równe standardom emisyjnym, które ju zostały ustanowione), a take zasady prowadzenia procesów przemysłowych powinny by okrelane w zintegrowanych pozwoleniach, stanowicych de facto pozwolenie na prowadzenie danego rodzaju działalnoci. Po zakoczeniu eksploatacji instalacji naley zapewni zastosowanie wszelkich koniecznych rodków majcych na celu uniknicie zagroe zwizanych z zanieczyszczeniem terenu, gdzie prowadzona była dana działalno oraz umoliwiajcych przywrócenie tego terenu do właciwego stanu. Zakres stosowania wymaga Dyrektywy Wymogi Dyrektywy odnosz si do 6 kategorii działalnoci przemysłowej: - przemysłu energetycznego - przemysły produkcji i obróbki metali - przemysłu mineralnego - przemysłu chemicznego - gospodarki odpadami - innych rodzajów działalnoci, w tym przemysłu rolno-spoywczego, papierniczego, garbarskiego, tekstylnego i innych podzielonych na ponad 35 szczegółowych podgrup.

4 Wybrane szczegółowe obowizki Pastw Członkowskich Zgodnie z przepisami Dyrektywy IPPC Pastwa Członkowskie powinny zapewni, e: - nowe instalacje zobowizane bd uzyska zintegrowane pozwolenie przed ich dopuszczeniem do uruchomienia (Art. 4); - istniejce instalacje dostosuj si do poszczególnych przepisów Dyrektywy w okrelonych w prawie terminach, poprzez uzyskanie zintegrowanego pozwolenia lub poprzez nowelizacj dotychczasowych warunków prowadzenia działalnoci (Art.5); - wnioski o wydanie zintegrowanego pozwolenia bd zawiera wymagane informacje; - w procesie wydawania pozwolenia uwzgldniane bd wszelkie odnone informacje uzyskane dziki procedurom Oceny Oddziaływania na rodowisko, prowadzonym zgodnie z wymogami Dyrektywy Rady 85/337/EEC (Art. 6 i 9 ); - wprowadzony zostanie obowizek odmowy przyznania pozwolenia, jeeli instalacja nie spełnia wymaga Dyrektywy (Art. 6, 8 i 9 ); - pozwolenia bd okrela wszelkie konieczne warunki, aby instalacja działała zgodnie z wymogami Dyrektywy, a w tym: - graniczne wielkoci emisji i inne parametry/warunki techniczne (uzupełniajce lub zastpujce graniczne wielkoci emisji, jeeli to tylko konieczne), okrelane w odniesieniu do Najlepszych Dostpnych Technik dla normalnych warunków operacyjnych oraz dla sytuacji odbiegajcych od normalnych (np. rozruch, lub zatrzymanie instalacji) (Art. 9 i 18, Aneksy I, II i III), - szczegółowe przedsiwzicia podejmowane dla ochrony powietrza, wody i powierzchni ziemi (Art. 8), - wymagania monitoringowe (Art. 9), - wymagania w kwestii minimalizacji zanieczyszcze trans-granicznych (Art. 9), - dodatkowe przedsiwzicia, jeeli s konieczne, dla osignicia wymaganych standardów jakoci rodowiska (Art. 10); - warunki okrelane w pozwoleniach i procedury przyznawania pozwole przez wicej ni jeden kompetentny organ władzy bd w pełni skoordynowane; - operatorzy instalacji bd: - stosowa si do warunków pozwole zintegrowanych, - wspomaga kompetentne władze w zakresie umoliwienia im przeprowadzenia inspekcji danej instalacji, - gromadzi informacje niezbdne dla wykazania, jak realizuj swoje obowizki, - przekazywa kompetentnym władzom wszelkie konieczne informacje, w tym wyniki bada monitoringowych (Art. 14); - operatorzy bd powiadamia kompetentne władze o jakichkolwiek planowanych zmianach w eksploatacji instalacji (Art. 12); - warunki pozwole bd ponownie rozpatrzone i zaktualizowane w okrelonych okolicznociach oraz, e pozwolenia bd zmieniane lub wznawiane, w przypadku kadej znaczcej zmiany w funkcjonowaniu instalacji (Art. 12 i 13); - adna znaczca zmiana działania instalacji nie moe by przeprowadzona przez operatora bez pozwolenia (Art. 12); - kompetentne władze ledzi bd rozwój Najlepszych Dostpnych Technik (Art. 11). Wymagania w sferze instytucjonalnej Dyrektywa IPPC wymaga od Pastw Członkowskich wyznaczenia, wzgldnie ustanowienia kompetentnych organów i instytucji, zapewniajcych sprawne i kompleksowe wdraanie jej postanowie w praktyce. Dyrektywa wskazuje nastpujce rodzaje tych organów: 1. Kompetentny Organ (Competent Authority) odpowiedzialny za: - interpretacj postanowie i wymaga Dyrektywy IPPC i podejmowanie niezbdnych działa legislacyjnych,

5 - nadzór i regulowanie działalnoci organów wydajcych pozwolenia i kontroli, - funkcjonowanie systemu odwoławczego od decyzji wydawanych w systemie IPPC, - prowadzenie konsultacji i wymiany informacji o sposobach wdraania wymogów IPPC, - ledzenie zmian Najlepszych Dostpnych Technik, - funkcjonowanie systemu konsultacji transgranicznych, - informowanie Komisji Europejskiej o funkcjonowaniu systemu IPPC i przekazywanie danych wymaganych przez Dyrektyw, - uczestnictwo w pracach Forum Wymiany Informacji, Komitetu art. 19 wspomagajcego Komisj Europejsk oraz Technicznych Grup Roboczych przy Europejskim Biurze IPPC w Sewilli, - ustanowienie publicznego rejestru oraz zapewnienie publicznego dostpu do wniosków, danych monitoringowych i innych odpowiednich informacji. 2. Organ wydajcy pozwolenia (Permitting Authority) odpowiedzialny za: - wdroenie i zapewnienie sprawnego funkcjonowania systemu wydawania pozwole, - wdroenia procedur efektywnej współpracy i wymiany informacji z Organem Kontroli, - systematyczne przegldy pozwole i dokonywanie w nich niezbdnych zmian, - inicjowanie konsultacji na temat moliwych oddziaływa transgranicznych instalacji podlegajcych wymogom IPPC, - zapewnienie dostpu społeczestwa do wniosków o wydanie pozwole zintegrowanych, pozwole zintegrowanych i pokrewnych materiałów. Wymagania w zakresie informowania i sprawozdawczoci Pastwa Członkowskie zobowizane s do: - wyznaczenia organów władzy odpowiedzialnych za przekazywanie do Komisji Europejskiej informacji o stanie wdraania Dyrektywy (art. 16); - udostpniania społeczestwu niezbdnych informacji, w tym informacji o treci wniosków o wydanie pozwole oraz wyników monitoringu emisji i uwolnie zanieczyszcze do rodowiska (Art. 15); - konsultowania si z innymi Pastwami Członkowskimi, jeeli działanie instalacji moe mie prawdopodobnie znaczcy negatywny wpływ na rodowisko tych Pastw (Art. 17); - przekazywania do Komisji sprawozda zawierajcych: - dane o granicznych wielkociach emisji oraz (jeeli to potrzebne) o Najlepszych Dostpnych Technikach, dla których wartoci te zostały ustalone (Art. 16), - informacje o przedsiwziciach słucych wypełnieniu wymaga Dyrektywy (Art. 21), - teksty ustaw, rozporzdze wykonawczych oraz innych przepisów administracyjnych wprowadzanych dla wypełniania wymogów Dyrektywy (Art. 21). Dyrektywa zobowizuje równie Komisj oraz odpowiednio Pastwa Członkowskie do stworzenia unijnego i krajowych rejestrów głównych rodzajów i ródeł emisji (Art. 15 (3)). Bdzie to tzw. EPER (European Pollution Emission Register), którego tworzenie jest ju daleko zaawansowane. Celem Europejskiego Rejestru Emisji Zanieczyszcze (EPER) jest umoliwienie społeczestwu i decydentom porównywania rónych rodzajów działalnoci powodujcych zanieczyszczanie rodowiska w granicach Wspólnot Europejskich. Kraje Kandydujce musz utworzy systemy i wyznaczy struktury administracyjne upowanione do gromadzenia tych danych i przekazywania ich do Rejestru. Wymagania w zakresie tworzenia podstaw prawnych Pastwa Członkowskie obowizane s do wprowadzenia odpowiednich regulacji prawnych i procedur administracyjnych, umoliwiajcych realizacj okrelonych w Dyrektywie celów i zada w sposób zgodny z duchem Dyrektywy. W szczególnoci Pastwa Członkowskie zobowizane s zapewni, e instalacje bd eksploatowane w sposób zapewniajcy realizacj generalnych wymogów w zakresie zapobiegania i ograniczania zanieczyszczenia (Art.3).