Fuzje i przejęcia na rynku bankowym w Polsce

Transkrypt

1 Paweł Paczósk Studa doktorancke Fuzje przejęca na rynku bankowym w Polsce Wstęp Rynek usług bankowych zalczany jest, obok rynku kaptałowego oraz rynku usług ubezpeczenowych, do szerokego rynku usług fnansowych, defnowanych jako usług zwązane z przepływem kaptału płatnoścam stanowącym część procesu moblzowana alokacj zasobów fnansowych 1. Dzałalność podmotów funkcjonujących na rynku usług bankowych klasyfkowana jest w Polskej Klasyfkacj Dzałalnośc PKD 2007 w sekcj K (Dzałalność fnansowa ubezpeczenowa), dzale 64 (Fnansowa dzałalność usługowa, z wyłączenem ubezpeczeń funduszów emerytalnych), podklase Z (Pozostałe pośrednctwo penężne). Procesy konsoldacj branży bankowej w Polsce, przejawające sę lcznym fuzjam banków komercyjnych, są jednym z najważnejszych procesów przeobrażających w ostatnch latach omawana branżę. Celem artykułu jest przedstawene dynamk fuzj przejęć banków komercyjnych dzałających w Polsce w cągu ostatnch klkunastu lat, wskazane motywów kerujących nstytucjam dokonującym wspomnanych transakcj oraz korzyśc, jake stają sę udzałem banków uczestnczących w procesach konsoldacyjnych. Sytuacja w Polsce ukazana została na tle procesów zachodzących w krajach Un Europejskej, w szczególnośc uzasadnona została teza, że zjawska zachodzące w Polsce są w dużej merze odzwercedlanem procesów konsoldacyjnych zagrancznych nstytucj fnansowych. Zarysowane zostały ponadto perspektywy rozwoju omawanych procesów w najblższych latach. Procesy fuzj przejęć na rynku usług bankowych w Polsce Podstawowe pojęca. Przez pojęce fuzj należy rozumeć połączene majątku dwóch lub węcej nstytucj (w przypadku nnejszej pracy banków), przejęce natomast to nabyce paketu akcj banku dającego nabywcy możlwość samodzelnego sprawowana kontrol nad bankem, w tym obsadzana wększośc stanowsk w radze nadzorczej oraz zarządze 2, przy czym nabycu akcj ne towarzyszy (tak jak w przypadku fuzj) ntegracja aktywów oraz utrata osobowośc prawnej podmotów.

2 192 Paweł Paczósk Główne motywy fuzj przejęć to: dążene do zwększena zysku dzęk uzyskanu obnżk kosztów na skutek efektów synergcznych wynkających z korzyśc skal, do wzrostu przychodów wynkającego ze zwększena udzałów na dotychczasowych rynkach geografcznych oraz wejśca na nowe rynk rozszerzena oferty dywersyfkacja ryzyka dzałalnośc motywy menedżerske (wzrost prestżu kadry zarządzającej). Fuzje przejęca to (obok neomawanych w nnejszej pracy alansów strategcznych) procesy przyczynające sę do konsoldacj w branży bankowej. Etapy rozwoju bankowych fuzj przejęć w Polsce. Analzując procesy konsoldacj w branży bankowej w Polsce w cągu ostatnch klkunastu lat, wyodrębnć można trzy charakterystyczne etapy 3. Perwszy etap rozpoczął sę na początku lat 90. trwał mnej węcej do roku W tym okrese omawana branża przeszła zasadnczą transformację, polegającą na stopnowym dostosowanu systemu bankowego do warunków gospodark rynkowej: NBP przekształcono w nowoczesny bank centralny (z którego struktur wyłączono wcześnej 9 banków mających prowadzć dzałalność komercyjną), rozpoczęto proces powoływana banków komercyjnych oraz umożlwano prywatyzację banków. Lberalna początkowo poltyka lcencyjna (w rekordowym 1990 r. wydano 45 lcencj 4 ) skutkowała powstanem lcznej grupy małych słabych banków. Transakcje fuzj przejęć dokonywane we wspomnanym okrese mały przede wszystkm charakter sanacyjny służyły wzmocnenu uporządkowanu tworzącego sę systemu. W 1991 r. NBP zaostrzył poltykę lcencyjną w celu unknęca tworzena dużej lczby małych słabych fnansowo banków. Wspomnana restrykcyjna poltyka lcencyjna wraz z przepsam ogranczającym nwestorom zagrancznym możlwość tworzena własnych fl oraz oddzałów wymuszała nejako na nwestorach zagrancznych nabywane akcj prywatyzowanych banków państwowych oraz przejmowane kontrol nad małym bankam prywatnym znajdującym sę w trudnej sytuacj fnansowej 5. W 1997 r. rozpoczął sę drug, trwający do 1999 r etap procesów konsoldacyjnych, zwązany z procesem prywatyzacj banków państwowych. Celem fuzj przejęć ne było już w owym czase ratowane banków zagrożonych upadłoścą, lecz chęć wzmocnena pozycj rynkowej banków, wchodzena na nowe obszary dzałalnośc oraz rozpoczynana dzałalnośc w tych regonach Polsk, w których bank ne były wcześnej obecne. Pod konec omawanego okresu zasadncze procesy prywatyzacyjne zostały zakończone, a nwestorzy zagranczn sprawowal kontrolę nad wększoścą dużych średnch banków. W 2000 r. rozpoczął sę trzec, trwający w zasadze do dzś etap konsoldacj w branży bankowej, w którym domnujące motywy dokonywanych fuzj przejęć to chęć uproszczena struktur organzacyjnych bankowych grup kaptałowych oraz wyelmnowana konkurencj mędzy podmotam kontrolowanym przez tego samego nwestora (rezultatem procesów prywatyzacyjnych była bowem sytuacja, w której różne bank mały

3 193 Fuzje przejęca na rynku b a n k o w y m w Polsce tego samego właśccela). Omawany okres cechował sę najwększym spadkem lczby banków oraz najwększą lczbą dokonanych fuzj, co lustruje rysunek Lczba banków komercyjnych prowadzących dzałalność operacyjną Połączena banków komercyjnych Rysunek 1. Lczba banków komercyjnych prowadzących dzałalność operacyjną oraz lczba połączeń banków komercyjnych w latach Żródto: Opracowane własne na podstawe M. Stefańsk, Polsk system bankowy w okrese transformacj, Bank Kredyt" luty 2005, s. 30; Sytuacja fnansowa banków w 2005 r. Synteza, Warszawa 2006, s. 6; Sytuacja fnansowa banków w 2006 r. Synteza, Warszawa 2007, s. 7 oraz nformacj z posedzeń Komsj Nadzoru Bankowego pl. ( ). W latach mało mejsce w Polsce około pęćdzesęcu połączeń banków komercyjnych6. Kulmnacyjny okres procesu konsoldacj przypadł na lata , a w szczytowym 2001 r. nastąpło 8 fuzj bankowych. W omawanym okrese domnowały cztery typy połączeń: połączene mędzy bankem krajowym (kontrolowanym przez bank zagranczny) a spółką banku zagrancznego dzałającą w Polsce, czego przykładem było połączene Ctbanku Poland S.A. z Bankem Handlowym w Warszawe, kontrolowanych przez Ctbank Overseas Investment Corp. połączene mędzy dwoma bankam krajowym mającym tego samego nwestora zagrancznego, czego przykładem była fuzja Banku Zachodnego S.A. Welkopolskego Banku Kredytowego S.A., zależnych od Alled Irsh Bank European Investments Ltd. połączene banków dzałających w ramach jednej grupy kaptałowej, czego przykładem była fuzja BIG Banku S.A. BIG Banku Gdańskego S.A.

4 194 Paweł Paczósk połączene banków dzałających w Polsce, do którego doszło w wynku fuzj ch właśccel poza grancam kraju, czego przykładem było połączene PBK S.A. BPH S.A. będące efektem fuzj HypoVerensbanku Banku Austra Credtanstalt 7. Podkreślć należy, ż ne każda fuzja obejmowała dwa bank: w 1999 r. doszło np. do przejęca przez Bank Pekao S.A. trzech z dzewęcu banków wyodrębnonych ze struktur NBP jeszcze w lutym 1989 r., tj. Pomorskego Banku Kredytowego w Szczecne, Banku Depozytowo-Kredytowego w Lublne oraz Powszechnego Banku Gospodarczego w Łodz. W latach ne było fuzj banków komercyjnych w Polsce, w 2007 r. natomast Komsja Nadzoru Bankowego (KNB) podjęła decyzje umożlwające dokonane dwóch fuzj bankowych: 3 paźdzernka 2007 r. KNB wydała zezwolene na połączene Banku DnB Nord Polska S.A. oraz Banku Incjatyw Społeczno-Ekonomcznych S.A., jak równeż wydała zgodę na podzał Banku BPH S.A., który to podzał był warunkem dokonana fuzj banków BPH S.A. Banku Polska Kasa Opek S.A. (Banku Pekao S.A.). Druga ze wspomnanych fuzj, będąca następstwem połączena dwóch europejskch grup kaptałowych, tj. UnCredto (czyl właśccela Banku Pekao S.A.) oraz HVB (właśccela Banku BPH S.A.) budzła przez wele mesęcy gorące emocje. Wynkały one m.n. z faktu, że kontrowersyjna konsoldacja dotyczyła drugego trzecego banku na polskm rynku. Procesow konsoldacj wspomnanych nstytucj próbował zapobec polsk rząd, argumentując, że efektem omawanej fuzj będze nadmerna koncentracja branży bankowej w Polsce wynkająca ze skupena znaczącej częśc aktywów, depozytów kredytów w rękach zaledwe klku podmotów, kontrolowanych w dodatku (za wyjątkem Powszechnej Kasy Oszczędnośc Banku Polskego S.A., w skróce banku PKO BP S.A.) przez zagranczny kaptał. Ne mając narzędz umożlwających wstrzymane konsoldacj, rząd wymógł jednakże podzał Banku BPH S.A., polegający na wyłączenu ze struktur Banku BPH S.A. lczącego 200 oddzałów tzw. mn-bph, który został następne odsprzedany za 625,5 mn euro bankow GE Money. W celu umożlwena fuzj Sejm RP znowelzował w 2006 r. ustawę Prawo bankowe, która przed zmaną ne pozwalała na podzały banków dzałających w forme spółek akcyjnych. W wynku fuzj 6650 pracownków Banku BPH S.A. 8 przeszło do Banku Pekao S.A.; Bank Pekao S.A. przejął także ponad 70% z około 2,5 mn klentów Banku BPH S.A., podczas gdy nfrastruktura nformatyczna pozostała w mn-bph. W dnu 7 marca 2007 r. Komsja Nadzoru Bankowego wydał ponadto zgodę na wykonywane przez Forts Brussels SA/NV, za pośrednctwem spółk Domnet S.A., prawa ponad 75% głosów na Walnym Zgromadzenu Akcjonaruszy Domnet Banku S.A. z sedzbą w Lubne 9. Uzyskane zgody stanowło jeden z perwszych etapów procedury połączena tych banków. Przewdywany termn fuzj prawnej wspomnanych nstytucj to 1 lpca 2009 r. Procesy fuzj przejęć, których skala uległa pewnemu ogranczenu w latach , mogą ponowne nabrać tempa w 2009 r. w zwązku z kryzysem na śwatowych rynkach fnansowych. Podkreślć należy, że zjawska zachodzące w Polsce będą w głównej merze odzwercedlenem zjawsk zachodzących poza grancam: przewduje sę, że te bank zagranczne, które w wynku kryzysu znalazły sę w szczególne trudnej sytuacj, dążyć

5 r Fuzje przejęca na rynku bankowym w Polsce 195 mogą do sprzedaży spółek zależnych. Można przyjąć, że w perwszej kolejnośc pozbywać sę będą nstytucj funkcjonujących na rynkach, które ne są kluczowe z punktu wdzena ch strateg, a takm rynkem dla banków zachodnoeuropejskch czy amerykańskch jest rynek polsk. Głównym nabywcą omawanych banków będą zapewne nstytucje już funkcjonujące na polskm rynku, planujące dalszą na nm ekspansję. Eksperc frmy Delotte szacują, że w 2009 r. właśccela może zmenć nawet klka z dwudzestu najwększych polskch banków 10. Przyczyną fuzj może być ponadto chęć ogranczena kosztów przez podmoty będące właśccelam węcej nż jednego banku. W stycznu 2009 r. zapowedzana została fuzja dwóch banków należących do Leszka Czarneckego: detalcznego Getn Banku oraz skerowanego do zamożnych osób Noble Banku. Deklarowane przyczyny fuzj to m.n. wzmocnene kaptałowe banków, poprawa ch płynnośc, poszerzene sec sprzedaży oraz umocnene pozycj konkurencyjnej na rynku 11. Wpływ fuzj przejęć na koncentrację w sektorze bankowym. Procesy fuzj przejęć dokonane w latach wpłynęły na strukturę branży bankowej w Polsce: dzęk dokonanej konsoldacj, w której trakce duże podmoty przejmowały bank średnej welkośc, powększył sę dystans pomędzy dzesęcoma najwększym bankam w Polsce a pozostałym bankam 12. Pozom koncentracj w branży bankowej ne uległ jednakże znaczącym zmanom. Istneje wele mar koncentracj w branży bankowej. Do najpopularnejszych zalczyć można mary obrazujące udzał aktywów (depozytów, kredytów) grupy banków (najczęścej pęcu, rzadzej dzesęcu czy pętnastu) charakteryzujących sę najwyższym pozomem analzowanej wartośc do sumy danej wartośc dla całej branży oraz wskaźnk Herfndahla-Hrschmana stanowący sumę kwadratów udzałów poszczególnych podmotów w łącznej wartośc branży. " 2 Wskaźnk Herfndahla-Hrschmana (WHH) - Sw /- ' gdze n to lczba podmotów w branży; u. to udzał aktywów (depozytów, kredytów) -tego banku w aktywach (depozytach, kredytach) całej branży. Wskaźnk WHH przejmuje wartośc od l/n (w przypadku równomernego rozłożena cechy) do 1 (w sytuacj doskonałej koncentracj danej cechy) 13. Przyjmuje sę, że gdy WHH jest mnejsze nż 0,1, branżę bankową danego kraju uważa sę za neskoncentrowaną, natomast gdy jest wększy nż 0,18 - za skoncentrowaną 14. Udzały pęcu najwększych banków w rynku (pod względem aktywów, depozytów kredytów) oraz wskaźnk koncentracj Herfndahla-Hrschmana w latach lustrują rysunk 2 3. Analza powyższych danych wskazuje, że fala fuzj w latach ne przełożyła sę na znaczący wzrost pozomu koncentracj branży bankowej w Polsce. Podkreślć należy przy tym, że rynek usług bankowych w Polsce jest jednym z mnej skoncentrowanych rynków w krajach UE. Najbardzej skoncentrowane rynk mają Estona, Belga Ho-

6

7 197 Fuzje przejęca jako element strateg banków Fuzje przejęca nnych podmotów ne są traktowane przez bank dzałające w Polsce jako główna metoda rozwoju banku. Spośród 29 banków anketowanych przez M. Buszko, charakteryzujących sę aktywam o łącznej wysokośc przekraczającej 80% aktywów całej polskej branży bankowej, żaden ne wskazał procesu przejmowana nnych banków jako zasadnczego elementu strateg rozwoju banku, 9 (tj. 31% anketowanych banków) uznało omawany proces za jedną z klku ważnych metod rozwoju banku, natomast przedstawcele 3 (tj. 10% badanych) banków podkreśll, ż przejęca mają charakter okazjonalny ne mają wększego wpływu na rozwój danej nstytucj. W przypadku fuzj jedyne jeden bank uznał proces przejmowana nnych banków za główną metodę swojego rozwoju, podczas gdy 9 (czyl 31% anketowanych) banków uznało połączena za ważną metodę rozwoju 17. Podkreślć należy, ż w transakcjach fuzj przejęć uczestnczyła w Polsce mnej nż połowa podmotów branży. Wększość dokonanych konsoldacj ncjowana była ponadto za grancą lub też wymagała wcześnejszej akceptacj zagrancznych właśccel 18. Za najbardzej pożądane podmoty przejęca uchodzą bank unwersalne, oferujące duży wybór produktów, których przejęce umożlw znaczące zwększene udzału w rynku w stosunkowo krótkm czase przy jednoczesnym rozproszenu ryzyka dzałalnośc, co zmnejsza podatność banku na wahana konunkturalne w gospodarce. Z o wele mnejszym zanteresowanem spotykają sę natomast bank wyspecjalzowane, take jak bank korporacyjne, samochodowe czy hpoteczne. Bank dzałające w Polsce są w znkomym stopnu zanteresowane potencjalnym przejmowanem banków za grancą, co jest następstwem zjawska określanego jako wewnętrzne umędzynarodowene rynku usług bankowych", polegającego na jednostronnym napływe kaptału zagrancznego. Zagranczn właśccele ogranczają ponadnarodową ekspansję polskch banków, gdyż ne chcą dopuścć do powstana dodatkowej konkurencj dla kontrolowanych przez sebe podmotów za grancą oraz dublowana dzałalnośc nstytucj w ramach jednej grupy kaptałowej 19. Ponad 70% anketowanych banków odczuwa wpływ procesów fuzj przejęć dokonywanych w branży na swoją dzałalność. Wspomnany wysok procent wynka z faktu, że transakcje konsoldacyjne w Polsce dokonywane są z reguły pomędzy podmotam 0 slnej pozycj w branży. Efektem dokonanych konsoldacj jest zaostrzene konkurencj cenowej oraz podnoszene jakośc oferowanych usług. Zaostrzene konkurencj cenowej jest zwązane z efektem synerg korzyścam skal, dzęk którym rośne efektywność fnansowa banku, umożlwająca z kole zaoferowane tańszych od konkurencj kredytów 1 droższych depozytów. Konsoldujące sę bank obnżają ponadto często swoje marże, chcąc wypromować nową markę oraz zdobyć udzał w rynku umożlwający utrzymane sę w branży przez dłuższy czas. Z kole poprawa jakośc oferowanych usług jest m.n.

8 198 następstwem wprowadzana nowoczesnych rozwązań oferowanych na rynkach Europy Zachodnej Stanów Zjednoczonych 20. Perspektywy procesów fuzj przejęć w Polsce w śwetle tendencj obserwowanych w krajach Un Europejskej Porównując dynamkę procesów fuzj przejęć w Polsce krajach Un Europejskej, dostrzec można szereg stotnych podobeństw: zarówno w Polsce, jak w UE najwększe naslene omawanych transakcj nastąpło na przełome weków (w Polsce rekordowy pod względem lczby fuzj był rok 2001, podczas gdy w krajach UE najwęcej fuzj przejęć mało mejsce w roku 2000), po czym nastąpło wyraźne zmnejszene lczby połączeń przejęć. Podkreślć jednakże należy, że o le lczba fuzj przejęć wykazuje od klku lat tendencję spadkową, to wspomnanej prawdłowośc ne można dostrzec, analzując wartość dokonywanych transakcj (w tym przypadku rokem rekordowym był rok 2006). Opsane zjawsko wynka z faktu, że w ostatnch latach fuzje przejęca banków są co prawda neco rzadsze nż jeszcze klka lat temu, dotyczą jednak znaczne wększych nstytucj. Lczbę wartość fuzj przejęć w branży bankowej krajów Un Europejskej w latach lustrują rysunk 4 5. H Domestc Cross-border Outward Inward * * Perwsza połowa 2008 r. Rysunek 4. Lczba fuzj przejęć wśród nstytucj kredytowych krajów Un Europejskej watach Źródło: EU Bankng Structures, European Central Bank 2008, s. 8.

9 Fuzje przejęca na rynku bankowym w Polsce 199 Transakcje oznaczone jako domestc to fuzje przejęca banków pochodzących z jednego kraju UE, cross-border dotyczy sytuacj, w których bank z kraju UE łączy sę lub przejmuje bank z nnego kraju UE, outward to fuzje przejęca banków spoza UE przez bank z krajów Wspólnoty, podczas gdy nward dotyczy transakcj, w których bankem przejmującym bank z kraju UE jest nstytucja fnansowa spoza Wspólnoty. Domestc Cross-border IIZZTI Outward Inward ł ł f- 1 1 J L m f l M l 1 III IIIIII1 II1 f W * * Perwsza połowa 2008 r. Rysunek 5. Wartość fuzj przejęć wśród nstytucj kredytowych krajów Un Źródło: Jak w rys. 4. Europejskej w latach (mld euro) Warto wspomneć, że w Stanach Zjednoczonych najwększe naslane procesów konsoldacyjnych mało mejsce wcześnej nż w krajach UE, bowem w perwszej połowe lat 90. (z rekordowym pod względem lczby transakcj rokem ). Czynnkem dynamzującym procesy fuzj przejęć w najblższej przyszłośc może być obserwowany od 2007 r. kryzys na rynkach fnansowych. Wyraźne tego przejawy zaobserwować można było już w 2008 r. zarówno w Stanach Zjednoczonych (przejęce Bear Sterns przez JP Morgan, banku Merrll Lynch przez Bank of Amerca czy naslene ekspansj banków hszpańskch przejmujących kolejne bank amerykańske), jak równeż w Europe (np. przejęce Dresdner Banku przez Commerzbank). Głównym motorem wspomnanych procesów jest znaczny spadek cen akcj welu nstytucj, umożlwający ch dotychczasowym a będącym w lepszej kondycj rywalom przejęce aktywów konkurentów na korzystnych warunkach. Struktura właśccelska banków prowadzących dzałalność operacyjną w Polsce, charakteryzująca sę domnacją kaptału zagrancznego pochodzącego główne z krajów Un Europejskej sprawa, że ewentualne przyszłe przejęca połączena banków

10 200 Paweł Paczósk dzałających w Polsce będą efektem decyzj podjętych poza grancam kraju wynkać będą z transakcj zaweranych pomędzy zagrancznym właśccelam polskch banków. Skala procesów konsoldacyjnych będze zatem dość slne skorelowana z analogczna skalą procesów zachodzących w najwększych krajach UE. Podsumowane W cągu ostatnch klkunastu lat mało mejsce w Polsce ponad 50 bankowych fuzj przejęć, co można uznać za lczbę znaczącą, borąc pod uwagę relatywne newelke rozmary polskej branży bankowej w porównanu z weloma krajam Un Europejskej oraz dość krótk okres funkcjonowana w Polsce gospodark rynkowej. Po okrese , w którym proces konsoldacj w branży bankowej był najbardzej naslony, lczba dokonywanych fuzj przejęć zmalała. Proces ten ne został jednakże zakończony, czego przykładem jest nedawno dokonana konsoldacja dwóch znaczących graczy na polskm rynku, tj. Banku Pekao S.A. oraz Banku BPH S.A., czy też trwające obecne przygotowana do połączena Forts Banku Domnet Banku oraz fuzj Getn Banku Noble Banku. Ne można wykluczyć, że w najblższym czase nastąpą kolejne fuzje przejęca. Konsoldacja branży bankowej ma bowem to do sebe, że zwązane z ną transakcje fuzj przejęć występują falam: po okrese klkuletnego dynamcznego wzrostu lczby wartośc zaweranych transakcj następuje wdoczny spadek. Pod konec 2008 r. pojawły sę sygnały śwadczące o tym, że z kolejną falą omawanego procesu możemy meć do czynena w 2009 r. Kryzys na śwatowych rynkach fnansowych sprawć może, że bank zagranczne będące w szczególne trudnej sytuacj dążyć będą do sprzedaży spółek zależnych dzałających w Polsce. Przyjąć można, że sprzedane bank przejęte zostaną przede wszystkm przez nstytucje już funkcjonujące na polskm rynku. Przypsy 1 Współczesna ekonomka usług, red. S. Flejtersk, WN PWN, Warszawa 2005, s M. Buszko, Fuzje przejęca banków komercyjnych w Polsce - wynk badana anketowego, Bank Kredyt" serpeń 2005, s Dane dotyczące fuzj przejęć banków oraz analza wspomnanych procesów przedstawone w nnejszej pracy ne dotyczy banków spółdzelczych. 4 M. Stefańsk, Polsk system bankowy w okrese transformacj - wybrane zagadnena, Bank Kredyt" luty 2005, s. 29.

11 Fuzje przejęca na rynku bankowym w Polsce 5 M. Buszko, Fuzje przejęca..., s Ibdem, s M. Pawłowska, Wpływ fuzj przejęć na efektywność banków komercyjnych w Polsce w latach , Bank Kredyt" luty 2003, s P. Petkun, Fuzja z przeszkodam, Gazeta Bankowa" nr 42 (990), Komunkat prasowy z posedzena Komsj Nadzoru Bankowego w dnu 7 marca 2007 r., knf.gov.pl/images/knb_070307_tcm pdf ( ). 10 E. Węcław, Bank będą sprzedane, Rzeczpospolta" , s. B K. Ostrowska, Powstane Noble Getn Bank, Rzeczpospolta" , s. B M. Buszko, Fuzje przejęca..., s. 49. K. Jackowcz, O. Kowalewsk, Koncentracja dzałalnośc sektora bankowego w Polsce w latach , Materały Studa" NBP 2002, nr 143, s NBP, Sytuacja fnansowa banków w 2006 r. Synteza, Warszawa 2007, s W przypadku 2007 dane wg stanu na czerwec 2007 r. 16 NBP, Sytuacja fnansowa..., s M. Buszko, Fuzje przejęca..., s Ibdem, s Ibdem, s Ibdem, s E. Chrabonszczewska, Mędzynarodowe stratege banków, Instytut Gospodark Śwatowej, SGH, Warszawa 2006, s. 30. Bblografa Buszko M., Fuzje przejęca banków komercyjnych w Polsce - wynk badana anketowego, Bank Kredyt" serpeń 2005 Chrabonszczewska E., Mędzynarodowe stratege banków, Instytut Gospodark Śwatowej, Warszawa 2006 EU Bankng Structures, European Central Bank 2008 Komunkat prasowy z posedzena Komsj Nadzoru Bankowego w dnu 7 marca 2007 r., gov.pl/images/knb_070307_tcm pdf ( ). Ostrowska K., Powstane Noble Getn Bank, Rzeczpospolta" Pawłowska M., Wpływ fuzj przejęć na efektywność banków komercyjnych w Polsce watach , Bank Kredyt" luty 2003 Petkun P Fuzja z przeszkodam, Gazeta Bankowa" nr 42 (990) Raport o sytuacj banków w 2007 r., Urząd Komsj Nadzoru Fnansowego, Warszawa Stefańsk M., Polsk system bankowy w okrese transformacj - wybrane zagadnena, Bank Kredyt" luty 2005.

12 202 Paweł Paczósk Synteza raportu o sytuacj sektora bankowego w I półroczu 2007 r., NBP, Warszawa 2007 Sytuacja fnansowa banków w 2004 r. Synteza, NBP, Warszawa 2005 Sytuacja fnansowa banków w 2006 r. Synteza, NBP, Warszawa 2007 Węcław E Bank będą sprzedane, Rzeczpospolta" Współczesna ekonomka usług, red. S. Flejtersk, WN PWN, Warszawa 2005 Mergers and Acqustons n the Polsh Bankng Market Summary The consoldaton processes n the bankng ndustry n Poland that can be seen n numerous commercal bank mergers are among the most mportant processes that have been reshapng ths ndustry over the recent years. The am of the paper s to present the dynamcs of mergers and acqustons among commercal banks operatng n Poland over the recent two decades and to pont out the motves of nsttutes engaged n M&A transactons as well as advantages shared by banks that take part n consoldaton processes. The developments n Poland have been presented aganst the background of processes takng place n the EU countres. In partcular, a thess has been confrmed that the developments n Poland to a vtal extent reflect consoldaton processes among the foregn fnancal nsttutes. Further, M&A perspectves for the comng years have been drafted. Summng up, the author ndcates that over the recent two decades there have been over ffty mergers or acqustons n the bankng ndustry. The number mght be assessed as sgnfcant n partcular f to take a relatvely small sze of the Polsh bankng ndustry n comparson to many EU countres and the relatvely short tme experence of market economy system n Poland. After the perod between that was charactersed by the most ntensve consoldaton processes, the number of M&As executed has fallen. The process has not been however completed yet. We cannot exclude that n the comng future some new mergers and acqustons wll take place. Typcal for the consoldaton of the bankng ndustry s that M&A transactons take place n waves: after a couple of years of a dynamc ncrease n number and value of deals set there comes a noteworthy fall. By the end of 2008 some sgns have been seen that we wll deal wth the next wave n the course of The crss n the world fnancal markets may cause that foregn banks fndng themselves n a partcularly dffcult poston wll be keen to sell subsdares operatng n Poland.