SCENARIUSZE ZAJĘĆ DO KLASY II realizowane w ciągu pięciu dni. OPRACOWAŁA: BOŻENA GŁÓWCZYK BLOK TEMATYCZNY: CYFRY RZYMSKIE OD I DO XII CELE: poznanie cyfr rzymskich, rozumienie pojęć: cyfra liczba, doba, umieszczanie cyfr rzymskich na osi liczbowej, układanie liczb od najmniejszej do największej, rozumienie budowy liczb jedno- i dwucyfrowych, praktyczne stosowanie cyfr przy zapisie kolejności, numerowaniu rzędów, klas, pięter, rozdziałów i tomów książek, oznaczanie godzin na zegarze, nazw miesięcy, odróżnianie liczb parzystych i nieparzystych, dodawanie i odejmowanie cyfr rzymskich na drzewkach, osi liczbowej, w zbiorach, w tabelkach funkcyjnych, poprawne odczytywanie pełnych godzin na zegarze, obliczenia zegarowe, kojarzenie pory dnia i nocy z odpowiednią godziną, poznanie nazw miesięcy i ich kolejności, łączenie poszczególnych miesięcy z porą roku, ćwiczenia w pisaniu dat, rozwiązywanie zadań tekstowych. CELE WYCHOWAWCZE: Zwrócenie uwagi na odpowiednie zachowanie w teatrze, kinie, rozwijanie zainteresowań kulturą innych krajów, znaczenie punktualności, piękno przyrody w różnych porach roku, odpowiedni ubiór a zdrowie. METODY: pokaz, pogadanka, praca z tekstem, ćwiczenia praktyczne, metody aktywizujące (inscenizacja). FORMY: indywidualna, grupowa, zbiorowa ŚRODKI DYDAKTYCZNE: podręcznik Moja szkoła wyd. MAC, zagadki, plątaninka, krzyżówka, piosenka Podarek zegarek (kl. II), plansza z cyframi egipskimi (podr. do matematyki kl. IV), kartoniki z cyframi rzymskimi (wycinanka), oś liczbowa, karty pracy, kartki z imionami rzymskimi, książka: Tak żyli ludzie. W cesarstwie rzymskim, ilustracje zegarów, zegar, kalendarz, nazwy 1
miesięcy, ilustracje pór roku, kolorowe szarfy, zegar zgadywanka z książki Wesołe karteczki do pierwszaka teczki. CZAS TRWANIA: Każde zajęcia po 45 minut. PO ZREALIZOWANIU TEGO BLOKU, DZIECI POWINNY: znać cyfry rzymskie, stosować biegle ich zapis w zakresie XII, odczytać pełne godziny na zegarze z zapisem cyfr rzymskich, znać nazwy miesięcy i ich kolejność, rozwiązywać zadania rozmaite z zastosowaniem cyfr rzymskich. 2
ZAJĘCIA I TEMAT: CYFRY RZYMSKIE OD I DO XII. 1. Nawiązanie do tematu zagadką: Znaki, ale nie drogowe, znaki, ale nie litery. CYFRY Czy wiesz, że napiszesz nimi tyle liczb, ile chcesz? 2. Ćwiczenia z cyframi arabskimi. - Jak nazywają się znaki, przy pomocy których zapisujemy liczby? (cyfry) Tak jak z liter tworzy się wyrazy, tak z cyfr tworzymy liczby. - Ile jest cyfr? (10). Wymieńcie je. (0, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9) - Ile liczb można zapisać za pomocą 10 cyfr? (Nieskończenie wiele) - Co to znaczy, że liczba jest jednocyfrowa? Wymieńcie te liczby. Która z nich jest najmniejsza, a która największa? - Co to znaczy, że liczba jest dwucyfrowa? Wymieńcie niektóre. Która z nich jest najmniejsza, a która największa? - Cyfry, których używamy na co dzień nazywamy cyframi arabskimi. Zostały przyjęte przez Europejczyków z Indii około XIII wieku za pomocą Arabów. Cyfry są bardzo stare, znane były już 4 tysiące lat p.n.e. - Nauczyciel (jako ciekawostkę) objaśnia, jak zapisywali liczby Egipcjanie około 5000 lat temu (pokaz planszy wg podr. do matematyki kl. IV). PRACA W ĆWICZENIACH s. 24 ćw. 40. 3. Zapoznanie z cyframi rzymskimi Rzymianie posługiwali się cyframi rzymskimi. One również są bardzo stare, używane do zapisu liczb już 2500 lat temu. - Nauczyciel zawiesza na tablicy kartki z cyframi I V X Są to trzy cyfry rzymskie: 1, 5 i 10. 3
Umieszczam je na osi liczbowej. I V X - Praca z wycinanką s. 23. Wyszukajcie te trzy cyfry rzymskie wśród innych kartoników. - Nauczyciel objaśnia sposób zapisu liczb 2 i 3 2 = 1 + 1 II = I + I 3 = 1 + 1 + 1 III = I + I + I - Podpis na osi liczbowej - Wprowadzenie liczby 4 I II III IV V 4 = 5 1 IV = V I Cyfra I po lewej stronie cyfry V lub X oznacza odejmowanie. - Wprowadzenie liczby 6, 7, 8 I II III IV V VI VII VIII 6 = 5 + 1 VI = V + I 7 = 5 + 1 + 1 VII = V + I + I 8 = 5 + 1 + 1 + 1 VIII = V + I + I + I 4
Cyfra I po prawej stronie cyfry V lub X oznacza dodawanie. - Wprowadzenie liczby 9 I II III IV V VI VII VIII IX 9 = 10 1 IX = X I - Uzupełnienie całej osi liczbowej do 12 I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII 11 12 11 = 10 + 1 XI = X + I 12 = 10 + 2 XII = X + I + I - Praca z wycinanką (s. 23) Wyszukajcie cyfry rzymskie i ułóżcie je wg kolejności. I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII - Wklejenie do zeszytu osi liczbowej z cyframi rzymskimi i arabskimi uzupełnionymi przez dzieci 4. Praktyczne stosowanie cyfr rzymskich praca w ćwiczeniach s. 24/41-48 (uzupełnianie wg wzoru: II = I + I, numerowanie rzędów, tomów książek, kluczy, klas, pięter). Cel wychowawczy: Odpowiednie zachowanie w kinie, teatrze. 5. Podsumowanie: - Jakiej liczby nie znali Rzymianie? (zera) 5
- Kiedy używamy cyfr rzymskich? (zapisywanie kolejności, oznaczanie klas, pięter, rzędó w kinie i teatrze, numerowanie tomów i rozdziałów książek, oznaczanie godzin na zegarze, oznaczanie nazw miesięcy). - W klasach starszych poznacie jeszcze inne oznaczenia liczb rzymskich. - Ćwiczenia na tablicy: Napiszcie, gdzie siedzicie w klasie, np. III rząd VIII miejsce. 6. Zadanie pracy domowej s. 26 ćw. 49. 6