Rachunek kosztów działań

Rachunek kosztów działań Rachunek kosztów działań ABC (ang. Activity Based Costing) powstał jako odpowiedź na krytykę tradycyjnego rachunku kalkulacyjnego (1987 - Cooper R., Kaplan R. S., How Cost Accounting Systematically Distorts Product Costs) Wady tradycyjnego rachunku kalkulacyjnego przyporządkowanie kosztów produktów na bazie rozmiarów produkcji (ang. unit-based cost system, volume-based cost system) kalkulacja bardziej dokładna im więcej kosztów można ująć jako koszty bezpośrednie typowymi kluczami rozliczeniowymi są wielkości zmienne w stosunku do rozmiarów produkcji grupowanie kosztów według układu funkcjonalnego, opartego na strukturze organizacyjnej przedsiębiorstwa (ang. functional-based costing) koszty ogólnoprodukcyjne są rozliczane proporcjonalnie do sumy kosztów bezpośrednich i rozliczonych wydziałowych ABC 1/2006

Procesowa orientacja przedsiębiorstwa Przedsiębiorstwo Personel Rozwój Marketing Produkcja Zbyt Wady organizacji funkcjonalnej: brak koncentracji na kliencie sztywna struktura organizacyjna, hierarchie nieciągłe przepływy rozbudowany system nadzoru i koordynacji zbyt dużo dokumentacji więcej możliwości powstawania błędów większe koszty Realizacja zamówień Rozwój produktów Obsługa klientów Personel Rozwój Marketing Zbyt Produkcja ABC 2/2006

Przebieg procesu w strukturze organizacyjnej Pracownik wykonuję swoją część procesu. Kto kontroluje cały proces? ABC 3/2006

Od funkcji do procesów Podejście funkcjonalne Podejście procesowe od myślenia ukierunkowanego na działy... od wielopoziomowej hierarchii... od zbyt szczegółowego podziału pracy... od zbyt silnej orientacji przedmiotowej......do całościowego myślenia wykraczającego poza granice działów...do płaskich struktur organizacyjnych...do większego zakresu zadań i odpowiedzilności...do orientacji na wynik ABC 4/2006

Słowo kluczowe proces (1) Proces to zbiór czynności wymagający na wejściu wkładu i dający na wyjściu rezultat mający pewną wartość dla klienta /M. Hammer, J. Champy/ Proces opisuje przepływ i transformację materiałów, informacji, operacji i decyzji /T. H. Davenport/ Proces biznesowy to przebieg następujących po sobie działań, mających początek i koniec oraz jasno zdefiniowany wkład i rezultat (ang. input/output), prowadzących do osiągnięcia efektu mającego wartość dla klienta informacja z rynku zakup sprzedaż transport faktura ABC 5/2006

Słowo kluczowe proces (2) KLIENT PRZEDSIĘBIORSTWO Dane dostawców Dane materiałowe Zrealizowano dostawę DOSTAWCA Przygotować transport Zrealizowano zamówienie Realizować zamówienie Przekazano do produkcji Zaopatrzenie Zaopatrzenie Zapotrzebowanie wystąpiło Przygotować zlecenie Dane klienta Dane produktu Dokumentacja techniczna Towar gotowy Zlecenie gotowe Opracować zlecenie Zlecenie przyjęto wytworzyć wytworzony Towar nadesłano Przedstawiciel handlowy Opracowanie zlecenia Wytwarzanie Odlewnia Towar przyjąć Dane klienta Dane produktu Towar przyjęty przesłać Zbyt Zbyt LEGENDA Dane Funkcje Jednostki organizacyjne Zasoby ABC 6/2006

Poziomy procesów Poziom procesów głównych: Zaopatrzenie Poziom procesów cząstkowych: Zakup surowców Poziom działań: Wybór dostawcy Złożenie zamówienia Odbiór dostawy Zapłata faktury Poziom czynności: Analiza rynku dostawców Złożenie zapytań ofertowych Analiza ofert Negocjacje warunków Uzgodnienia harmonogramu i warunków dostaw Zawarcie umowy Potwierdzenie zamówienia Wyładunek dostawy Odbiór jakościowy dostawy Wystawienie dokumentów magazynowych Kontrola merytoryczna faktury Ewidencja rozrachunków Rozliczenie rozrachunków ABC 7/2006

ABC 8/2006 Dekompozycje procesów Dekompozycje procesów Dekompozycje procesów zdefiniować potrzeby klientów zdefiniować potrzeby klientów zaprojektować produkty/ usługi zaprojektować produkty/ usługi wytworzyć produkty/ usługi wytworzyć produkty/ usługi realizować zlecenia klientów realizować zlecenia klientów dostarczyć produkty/ usługi dostarczyć produkty/ usługi opracować zlecenia klienta opracować zlecenia klienta przygotować produkty/ usługi przygotować produkty/ usługi rozliczyć/ zamknąć zlecenie rozliczyć/ zamknąć zlecenie przyjąć zlecenie klienta przyjąć zlecenie klienta sprawdzić zlecenie sprawdzić zlecenie sprawdzić klienta sprawdzić klienta potwierdzić zlecenie potwierdzić zlecenie

Klasyfikacje procesów Procesy podstawowe tworzą wartość mają strategiczne znaczenie przebiegają przez wiele działów tradycyjnej organizacji wiążą dostawców z klientami Procesy wspierające nie mają strategicznego znaczenia są niezbędne dla prawidłowego przebiegu procesów podstawowych Procesy podstawowe realizacja zlecenia klienta rozwój nowych produktów dostawcy zintegrowana logistyka klienci Łańcuch wartości Marketing Badania i rozwój Wytwarzanie Dystrybucja Sprzeda ż Serwis ABC 9/2006

Przykładowe główne procesy i procesy cząstkowe Rozwój Obsługa Zarządzanie Zarządzanie Zarz nowego produktu Badania rynku klienta Przyjęcie zamówienia zasobami pracy Rekrutacja łańcuchem dostaw Projektowanie sieci fizycznych dostaw Zarządzanie finansami Rachunek kosztów Analiza konkurentów Sprzedaż Ocena wyników pracowników Logistyka wejścia/wyjścia Budżetowanie Badania koncepcji produktu Szczegółowe projektowanie wybranej koncepcji produktu Realizacja zamówienia Sfinalizowanie zamówienia Szkolenie i podnoszenie umiejętności personelu Doradzanie i pomoc pracownikom Pomiar poziomu obsługi i kosztów dostaw Zarządzanie kontraktami Projekcja przychodów Projekcja przepływów pieniężnych Zatwierdzenie finalnej koncepcji produktu Rynkowe badania ostatecznego produktu Dostawa Zarządzanie kontaktami z klientami Działania dyscyplinarne Selekcja i promocja pracowników Zarządzanie kontaktami z partnerami Zarządzanie zasobami produkcji Planowanie obciążeń podatkowych Sprawozdawczość finansowa Źródło: R. Talwar, Business reengineering a strategy-driven approach ABC 10/2006

Koncepcje zmian w organizacji BPR Business Process Reengineering (lata 90-te) Business Process Reengineering to fundamentalne przemyślenie od nowa i radykalne przeprojektowanie procesów w firmie, prowadzące w sposób dramatyczny do przełomowej poprawy według współczesnych, krytycznych miar takich jak: koszt, jakość, serwis i szybkość /M. Hammer, J. Champy, 1993/ BPO - Business Process Orientation (obecnie) BPO - koncepcja zmian prowadząca do systematycznej organizacji, analizy i oceny procesów gospodarczych w celu uzyskania poprawy miar takich jak czas, koszt i jakość tych procesów BPM - Business Process Management (obecnie) BPM systematyczne podejście do analizy i ciągłego doskonalenia działań w firmie. Konieczne elementy koncepcji to: aktualna dokumentacja procesów, struktury organizacyjne zorientowane na procesy, cele i mierniki procesów, system informacji o procesach, system motywacyjny ABC 11/2006

Podejście procesowe w zarządzaniu Procesy stanowią punkt wyjścia dla: zmian wewnątrz organizacji definiowania łańcucha wartości wewnątrz organizacji definiowania łańcucha wartości między organizacjami wdrażania zintegrowanych systemów informatycznych zarządzania uzyskania certyfikatu ISO 9000:2000 E-Biznesu stosowania rachunku kosztów ABC zarządzania kosztami działań ABM wdrożeń koncepcji zarządzania Customer Relationship Management, Knowledge Management ABC 12/2006

Model zarządzania procesami biznesu Źródło: Jost W., Scheer A.-W., Business Process Management: a core task for any company organization, s.40 ABC 13/2006

Modelowanie procesów stanu obecnego Przygotowanie wywiadów i formularzy Przeprowadzenie wywiadów Modelowanie procesów np. za pomocą ARIS Zespół projektowy + wybrani pracownicy Sprawdzanie i konsolidacja modeli Model stanu obecnego procesu ABC 14/2006

Analiza i projektowanie stanu docelowego Analiza słabych stron procesu Analiza łańcucha wartości, czasu, kosztów, jakości... Możliwość zastosowania modeli referencyjnych, benchmarkingu procesów Poszukiwanie możliwości poprawy Symulacja nowych przebiegów procesów Opracowanie nowych przebiegów procesów Model stanu docelowego procesu ABC 15/2006

Łańcuch wartości przedsiębiorstwa Łańcuch wartości (Porter, 1985) przedsiębiorstwo jako system działań, których celem jest wytwarzanie produktów mających wartość dla klienta w ramach łańcucha tworzona jest wartość dodana infrastruktura firmy zarządzanie zasobami ludzkimi rozwój technologiczny zaopatrzenie M a r ż a z y s DZIAŁANIA WSPIERAJĄCE k u logistyka skierowana do wewnątrz DZIAŁANIA PODSTAWOWE wytwarzanie produktu logistyka skierowana na zewnątrz marketing i zbyt obsługa M a r a ż z y s u k Źródło: Porter M., Competitive Advantege, New York: The Free Press, 1985 ABC 16/2006

Rachunek kosztów podejście procesowe Amortyzacja Materiały Energia Usługi obce Wynagrodzenia Ubezpieczenia społeczne Świadczenia dla pracowników Podatki i opłaty ponoszenie kosztów Materiały Pracownicy Urządzenia Pomieszczenia zapotrzebowanie na zasoby Działanie 1 Działanie 2 Działanie 3... Działanie N zapotrzebowanie na wykonywanie działań A B C D... Z ABC 17/2006

Definicja rachunku ABC Rachunek kosztów działań ABC (ang. Activity Based Costing) metoda pomiaru kosztów i efektywności działań, zasobów, produktów, klientów, i innych obiektów kosztów, polegająca na powiązaniu zasobów z działaniami oraz działań z innymi obiektami kosztów na podstawie stopnia wykorzystania działań oraz poznania przyczynowo-skutkowych relacji między czynnikami powstawania kosztów a działaniami /Cooper R., Kaplan R. S./ zasoby organizacji zużywane są przez działania (procesy), a nie produkty lub komórki organizacyjne zasadnicza część kosztów ogólnych i pośrednich nie zależy od wolumenu produktów, lecz zmienia się wraz z intensywnością wykonywanych działań ABC 18/2006

Model kalkulacji w rachunku ABC Amortyzacja Materiały Energia Usługi obce Wynagrodzenia Ubezpieczenia społeczne Świadczenia dla pracowników Podatki i opłaty przyporządkowanie zasobów prostych do zasobów złożonych Materiały Pracownicy Urządzenia Pomieszczenia nośniki kosztów zasobów Działanie 1 Działanie 2 Działanie 3... Działanie N nośniki kosztów działań A B C D... Z ABC 19/2006

Koncepcja zasobów w ABC Zasoby złożone Materiały Pracownicy Urządzenia Pomieszczenia cena zakupu wynagrodzenia amortyzacja amortyzacja Zasoby proste podatki i opłaty transport ubezpieczenie załadunek, wyładunek kontrola składowanie ubezpieczenia społeczne wyposażenie stanowiska pracy narzędzia szkolenia napoje i posiłki odzież środki BHP opieka medyczna media energetyczne materiały eksploatacyjne wyposażenie maszyny programy komputerowe konserwacja i remonty ubezpieczenie wyposażenie i instalacje materiały eksploatacyjne media utrzymanie czystości ochrona podatki i opłaty naprawy i remonty ubezpieczenie ABC 20/2006

Koncepcja nośników kosztów Nośnik kosztów główny czynnik kosztotwórczy, służy za klucz rozliczeniowy kosztów danego obiektu na inne obiekty pokazuje przyczynę powstawania kosztów Nośnik kosztów zasobów miernik wykorzystania zasobów podczas wykonywania działań Nośnik kosztów działań opisują podstawowy czynnik powstawania kosztów działania przedstawiają relację przyczynowo-skutkową między działaniami a innymi obiektami główne typy nośników kosztów działań: nośniki czasu nośniki transakcyjne nośniki intensywności ABC 21/2006

Przykłady nośników kosztów działań Działanie Nośnik kosztów działania Techniczne przygotowanie produkcji czas technicznego przygotowania produkcji Planowanie produkcji liczba zleceń produkcyjnych Ustawienie urządzeń Operacja produkcyjna Gospodarka magazynowa Transport wewnątrzzakładowy Kontrola jakości Zmiana technicznych warunków produkcji Komputerowe sterowanie produkcją czas ustawiania liczba partii produkcyjnych czas operacji (roboczogodziny) liczba powtarzalnych operacji liczba komponentów waga surowców czas transportu liczba przesunięć materiałowych waga materiałów czas kontroli liczba testów czas przygotowania zmian liczba zmian liczba serii produkcyjnych ABC 22/2006

Kalkulacja kosztów w ABC Etapy tworzenia kalkulacji ABC: analiza działań i czynników powstawania kosztów działań określenie kosztów działań na podstawie kosztów zasobów wybór nośnika kosztów i kalkulacja kosztu na jednostkę nośnika przyporządkowanie kosztów działań do produktów opracować ofertę Zaopatrzenie zamówić materiały sprawdzić rachunek Księgowość polecić dokonanie płatności proces główny proces częściowy proces częściowy proces częściowy proces częściowy koszt na nośnik nośnik kosztów działania Liczba Liczba ofert zamówień Liczba pozycji Liczba w rachunku rachunków stawka kosztów procesu Koszt na Koszt na ofertę zamówienie Koszt na Koszt na pozycję w rachunku rachunek ABC 23/2006