TEMATYKA WYKŁADÓW Z PRZEDMIOTU WYCHOWANIE FIZYCZNE SPECJALNE (I rok II stopnia, sem. I, studia dzienne 2013/2014) (10 godzin) 1. WYCHOWANIE FIZYCZNE SPECJALNE JAKO PRZEDMIOT KSZTAŁECENIA PRZYSZŁYCH NAUCZYCIELI 1. Zakres programowy przedmiotu, obszar zastosowania wychowania fizycznego specjalnego 2. Podstawowe pojęcia (niepełnosprawność, rehabilitacja, norma, integracja, rewalidacja, adaptowana aktywność fizyczna) 3. Klasyfikacje tradycyjne i współczesne osób z niepełnosprawnością 4. Swoistość kierunków, cech i zasad wychowania fizycznego specjalnego 5. Model indywidualizacji celów wfs 6.. Adaptacja celów szkolnej kultury fizycznej dla potrzeb dziecka specjalnej troski Literatura: 2, 4, 7, 9, 14, 19, 22, 24; 2.WYCHOWANIE FIZYCZNE DZIECI Z NIEPEŁNOSPRAWNOŚCIĄ NARZĄDU WZROKU 1.Terminologia dotycząca upośledzeń narządu wzroku - niewidomy, ociemniały, niedowidzący 2. Podstawowe schorzenia narządu wzroku (jaskra, zaćma, zez, wady refrakcji ) i związane z nimi przeciwwskazania do wykonywania ćwiczeń fizycznych. 3. Mechanizmy kompensacyjne zmysłu wzroku. 4. Rozwój psychofizyczny i motoryczny dzieci z niepełnosprawnością wzroku 5. Kształtowanie wyobraŝeń ruchowych i przestrzennych; 6.Specyfika zajęć ruchowych (przekaz informacji, nauczanie nowych czynności, bezpieczeństwo) 7. Rola KF w pracy z dzieci z niepełnosprawnością wzroku Literatura : 2, 4, 7, 9, 10, 13, 14, 15, 19, 23, 24; 3. ZAGADNIENIA WSPÓŁZAWODNICTWA SPORTOWEGO DZIECI I MŁODZIEśY NIEPEŁNOSPRAWNEJ 1.Miejsce Ruchu Olimpiad Specjalnych w strukturze organizacji sportu osób niepełnosprawnych. Cel,misja i zasady uczestnictwa w SO (Special Olympics). Specyfika zawodów sportowych przeznaczonych dla osób z niepełnosprawnością intelektualną w ramach SO. 2.Programy upowszechniania Olimpiad Specjalnych (Program Treningu Aktywności Motorycznej MATP, Sporty Zunifikowane, Inicjatywy Zdrowi Sportowcy, Program Edukacyjny Dołącz do nas, Program Sportowców Liderów) jako wsparcie procesu rehabilitacji osób z niepełnosprawnością intelektualną. 3. Sport Paraolimpijski. Literatura: 15, 16, 17, 18, 19;
4. WYCHOWANIE FIZYCZNE DZIECI I MŁODZIEśY Z NIEPEŁNOSPRAWNOŚCIA SŁUCHU 1. Terminologia dotycząca upośledzeń narządu słuchu głuchy, ogłuchły, niedosłyszący 2. Klasyfikacje niepełnosprawności słuchowej 3. Mechanizmy kompensacyjne zmysłu słuchu 4. Rozwój somatyczny i motoryczny dzieci z niepełnosprawnością słuchu 5. Komunikowanie się nauczyciela z dzieckiem niedosłyszącym na lekcji wf. 6. Kształtowanie mowy na zajęciach ruchowych z dziećmi niedosłyszącymi 7. Specyfika zajęć ruchowych (przekaz informacji, nauczanie nowych czynności, bezpieczeństwo, przeciwwskazania) 8. Rola KF w rehabilitacji dzieci z wadami słuchu. Literatura : 2, 4, 7, 9, 10, 11, 14, 19, 20, 21; 5. WYCHOWANIE FIZYCZNE DZIECI Z ZABURZENIAMI PRZYSTOSOWANIA SPOŁECZNEGO. 1. Pojęcie niedostosowania społecznego 2. Pojęcia: dziecka trudne, dziecko moralnie zaniedbane i moralnie zagroŝone 3. Psychologiczny mechanizm powstawania niedostosowania społecznego 4. Makro i mikrospołeczne czynniki niedostosowania społecznego 5. Przejawy niedostosowania społecznego 6. Piramida wczesnych objawów wykolejenia 7. Rola turystyki i rekreacji w resocjalizacji 8. Kształtowanie cech prospołecznych na zajęciach ruchowych z niedostosowanymi społecznie Literatura : 2, 3, 4, 6, 7, 9, 10, 19, 22, 24;
TREŚCI ĆWICZEŃ Z PRZEDMIOTU WYCHOWANIE FIZYCZNE SPECJALNE (I rok II stopień, sem. I, studia dzienne 2013/2014) (20 godzin) Ćwiczenie 1 (teoretyczno) - (cz. teoretyczna sala 56) I. Omówienie treści programowych ćwiczeń zasad ich zaliczenia II. Metodyczno - organizacyjne zagadnienia procesu wychowania fizycznego dzieci z niepełnosprawnością intelektualną 1. Pojęcie niepełnosprawności intelektualnej, ocięŝałości umysłowej i opóźnienia umysłowego 2. Symptomy niepełnosprawności intelektualnej 3. Charakterystyka rozwoju poznawczego, emocjonalnego, społecznego i fizycznego niepełnosprawnych intelektualnie. 4. Specyfika lekcji wf z niepełnosprawnymi intelektualnie (materiał filmowy dotyczący wf niepełnosprawnych intelektualnie lub (cz. praktyczna sala 89) i niepełnosprawnych intelektualnie. Literatura : 2, 4, 5, 7, 9, 10, 12, 14, 19, 22, 24; Ćwiczenie 2 (teoretyczno - praktyczne) - I. Specyficzne metody pracy stosowane z niepełnosprawnymi intelektualnie na przykładzie metody Weroniki Sherborne 1. Geneza metody 2. Cele i zadania 3. Organizacja i rodzaje ćwiczeń II. Prowadzący prezentuje przykładowe zajęcia integracyjne metodą Sherborne Literatura : 1, 8 Ćwiczenie 3. (praktyczne) Metodyczno - organizacyjne zagadnienia procesu wychowania fizycznego dzieci z niepełnosprawnością zmysłu wzroku i z uszkodzonym zmysłem wzroku. Literatura : 2, 4, 7, 9, 10, 13, 14, 15, 19, 23, 24; Ćwiczenie 4 (praktyczne) Sport osób niepełnosprawnych w praktyce Prowadzący prezentuje przykładowe zajęcia ruchowe związane ze sportem niepełnosprawnych. Literatura: 15, 16, 17, 18, 19;
Ćwiczenie 5 (praktyczne) Metodyczno - organizacyjne zagadnienia procesu wychowania fizycznego dzieci z niepełnosprawnością zmysłu słuchu i z uszkodzonym zmysłem słuchu. Literatura : 2, 4, 7, 9, 10, 11, 14, 19, 20, 21; Ćwiczenie 6 (praktyczne) Metodyczno organizacyjne zagadnienia procesu wychowania fizycznego niedostosowanych społecznie i z zaburzeniami przystosowania społecznego Literatura : 2, 3, 4, 6, 7, 9, 10, 19, 22, 24; Ćwiczenie 7 9 (praktyczne) TEST ZALICZENIOWY WIADOMOSCI Z WYKŁADÓW I ĆWICZEŃ (SALA 56) Studenci przygotowują i prezentują zajęcia ruchowe dla wybranej grupy integracyjnej zgodnie z określonym przez prowadzącego tematem. Ćwiczenie 10. (teoretyczno - praktyczne) Zajęcia uzupełniające. Podsumowanie i zaliczenie ćwiczeń Zasady zaliczenia z przedmiotu wychowanie fizyczne specjalne 1.Obecność na ćwiczeniach jest obowiązkowa. Nieobecność na zajęciach jest równoznaczna z otrzymaniem oceny niedostatecznej z danego ćwiczenia i koniecznością zaliczenia jej na warunkach określonych przez prowadzącego. 2.Na zajęciach student ma obowiązek być aktywny oraz czynnie w nich uczestniczyć 3.Warunki zaliczenia ćwiczeń: - obecność na wszystkich ćwiczeniach - aktywny udział w zajęciach - opracowanie konspektu zajęć terapeutycznych z wychowania fizycznego dla wybranej grupy integracyjnej - wykazanie się umiejętnościami metodyczno organizacyjnymi w trakcie prowadzenia zajęć praktycznych. 4. Test zaliczeniowy obejmujący zakres wiedzy teoretycznej z wykładów i ćwiczeń 4. Przedmiot kończy się egzaminem, który obejmuje cały materiał przedmiotu, zarówno z wykładów jak i ćwiczeń. Student, który otrzyma ocenę bardzo dobrą z ćwiczeń jest zwolniony z egzaminu. 5.W razie konieczności prowadzący zajęcia moŝe ustalić ze studentami szczegółowe zasady zaliczeń obowiązujące na ćwiczeniach i wykładach
Literatura przedmiotu : 1. Bogdanowicz M., Kisiel B., Przasnyska M. (1994) Metoda Weroniki Sherborne w terapii i wspomaganiu rozwoju dziecka. WSiP Warszawa. 2. Dykcik W. (2005) (red.) Pedagogika Specjalna. Wydawnictwo naukowe WAM w Poznaniu. 3. Konopnicki J. (1971) Niedostosowanie społeczne. Warszawa. 4. Maszczak T. (1990) Wychowanie fizyczne i sport dzieci specjalnej troski. Skrypt AWF Warszawa. 5. Maszczak T. (1991) Poziom rozwoju somatycznego i motorycznego dzieci upośledzonych umysłowo. Warsztaty badawcze AWF Warszawa. 6. Damentko M. (1990) Stan fizyczny wychowanków zakłada poprawczych w Polsce. Warsztaty badawcze AWF Warszawa. 7. Marchewka A. (1999) Wychowanie fizyczne specjalne. Skrypt AWF w Krakowie 8. Sherborne V. (1997) Ruch rozwijający dla dzieci. PWN, Warszawa 9. Sękowska Z. (1998) Wprowadzenie do pedagogiki specjalnej, Wydawnictwo WSPS Warszawa 10. Gawlik K., Walaszczyk A. (2002) Gry i zabawy ruchowe w szkołach specjalnych. AWF Katowice 11. Zwierzchowska A., Gawlik K. (2005) Wychowanie fizyczne dzieci i młodzieŝy niesłyszącej i słabo słyszącej. Skrypt AWF Katowice. 12. Gawlik K., Zwierzchowska A. (2004) Wychowanie fizyczne dzieci i młodzieŝy z niepełnosprawnością intelektualną. Skrypt AWF Katowice. 13. Gawlik K., Zwierzchowska A.(2004) Wychowanie fizyczne niewidomych i słabo widzących. AWF Katowice. 14. Dziedzic J. (1996) Kultura fizyczna osób niepełnosprawnych. Psychopedagogiczne i medyczna studium terminologiczne. Skrypty AWF Poznań, nr 118. 15. Bolach E. (1994) Zespołowe gry sportowe jako sposób doskonalenia systemu kompensacyjnego inwalidów narządu wzroku. Studia i monografie AWF Wrocław, 38. 16. Witkowski D., Nowicki Paweł (1998) Piłka noŝna dla osób niewidomych i niedowidzących-nowa forma rehabilitacji. Postępy Rehabilitacji z.4,s.145-151. 17. Olimpiady Specjalne Polska: http://www.olimpiadyspecjalne.pl 18. Sobiecka J. Rola sportu w procesie kompleksowej rehabilitacji polskich uczestników Igrzysk Paraolimpijskich. Studia i Monografie Nr 9 AWF, Kraków 2000 19. Kowalik S. (2009) Kultura fizyczna osób z niepełnosprawnością: dostosowana aktywność ruchowa. Gdańsk: GWP. 20. Zwierzchowska A. (2009) Głuchota a uwarunkowania rozwoju morfofunkcjonalnego i motorycznego dzieci i młodzieŝy. AWF w Katowicach. 21. Wieczorek M. (2012) Stan rozwoju somatycznego i motorycznego dziewcząt i chłopców niesłyszących w wieku 7 19 lat na tle stanu rozwoju ich słyszących rówieśników (wyniki ogólnopolskich badań przekrojowych). Studia i Monografie AWF we Wrocławiu, 106. 22. Oszwa U. (2007) Dziecko z zaburzeniami rozwoju i zachowania w klasie szkolnej. Vademecum nauczycieli i rodziców. Oficyna Wydawnicza Impuls, Kraków 23. Gawlik K. (2008) Wpływ dysfunkcji narządu wzroku na wybrane aspekty rozwoju somatycznego i motorycznego dzieci i młodzieŝy. AWF Katowice. 24. Zawiślak A. (2010) Wybrane zagadnienia z pedagogiki specjalnej. Oficyna Wydawnicza Impuls, Kraków