Młgorzt Żk Zpisne w gench czyli o zstosowniu mtemtyki w genetyce
by opisć: - występownie zjwisk msowych - sznse n niebieski kolor oczu potomk - odległość między genmi - położenie genu n chromosomie Rchunek prwdopodobieństw i sttystyk mtemtyczn okzują się niezbędne.
Prwdopodobieństw obliczne w genetyce mją odzwierciedlenie w rzeczywistości jko częstości występowni pewnych cech czy zjwisk. Jkie jest prwdopodobieństwo urodzin chłopc? To jsne, około ½. jkie jest prwdopodobieństwo, że ten chłopiec będzie mił niebieskie oczy? To oczywiście zleży od tego, jkiego koloru oczy mją rodzice. Czy w tkim rzie potomek brązowookich rodziców może mieć niebieskie oczy?
Informcję genetyczną przenoszą geny. Znjąc genotyp rodziców, potrfimy przewidywć genotyp dzieci. Geny przekzywne są losowo, czyli z prwdopodobieństwem ½. p = ½ p = ½ p = ½ p = ½ Kżdy z genotypów otrzymujemy z prwdopodobieństwem ¼ (reguł mnożeni).
Czy brązowoocy rodzice mogą mieć niebieskookie dziecko? Złóżmy, że niebieskie oczy mją osoby o genotypie NN, brązowe osoby o genotypie N lbo. Oboje rodzice mją genotyp N. Jedno z rodziców m genotyp N, drugie. N N N NN N N N N Prwdopodobieństwo = ¼ Prwdopodobieństwo = 0
Odległość genetyczn Znim geny zostną przekzne potomstwu, może nstąpić rekombincj, tzn. wymin mteriłu genetycznego między dwiem nitkmi chromosomu rodzic. b ez rekombincji Z rekombincją b b
Odległość genetyczn Gdy dw geny leżą blisko siebie, jest mł szns n rekombincję między nimi. Tkie geny będą brdzo często dziedziczone równocześnie. b prwdopodobieństwo rekombincji bliskie 0 prwdopodobieństwo rekombincji = ½ b Im dlej od siebie leżą geny, tym większe prwdopodobieństwo rekombincji. Njdlej od siebie leżą geny z dwóch różnych chromosomów. Tkie geny są dziedziczone losowo. Prwdopodobieństwo jest nturlną mirą odległości!
Gdzie jest ten gen??? Widomo, że geny wpływją n różne cechy roślin, zwierząt i ludzi. Mogą to być cechy pożądne lub choroby. Dltego chcemy poznć położenie genów i zbdć ich dziłnie. Szuknie genów nie jest łtwym zdniem: Po rozwinięciu, DN człowiek m ok. 3 m. Gen m długość średnio 0,007 milimetr. Szuknie genu to jk szuknie odcink o długości 1 metr n trsie Krków Wrszw!!!
Gdzie jest ten gen??? Szukjąc genu korzystmy z punktów chrkterystycznych n DN, tzw. mrkerów. Jeżeli dny mrker leży w sąsiedztwie szuknego genu, to będzie dziedziczony rzem z nim - tk często, jk pozwl n to rekombincj. Fkt posidni konkretnego genu nie zwsze ozncz, że dny osobnik rozwinie bdną cechę. N rozwój orgnizmów wpływ przecież wiele czynników. To powoduje, że rozsądne wnioski możemy uzyskć tylko sttystycznie rzecz biorąc, czyli bdjąc dużą grupę i przeprowdzjąc odpowiedni test sttystyczny, który wyjśni, czy otrzymny wynik jest mirodjny.
Genetyk korzyst z wielu dziedzin nuki (biologi, medycyn, chemi, fizyk) przedstwione przykłdy to zledwie wstęp do problemów, którymi zjmują się genetycy. iorąc jednk po uwgę to, że: - podstwowe prw genetyki sformułowno w języku rchunku prwdopodobieństw, - bdnie zjwisk, które mogą, le wcle nie muszą zjść, wymg stosowni metod sttystycznych, możemy śmiło stwierdzić: Rchunek prwdopodobieństw i sttystyk mtemtyczn są w genetyce niezbędne.
W Instytucie Mtemtyki i Informtyki PWr. jedną z grup sttystyków zjmujących się zstosownimi w genetyce tworzą dr inż. Młgorzt ogdn, doktorntki: Mgdlen Mlin, leksndr Ochmn, Młgorzt Żk-Sztkowsk, studenci. Współprcujemy również z ośrodkmi w Polsce i z grnicą: Uniwersytet Przyrodniczy, Wrocłw, Polsk, Politechniki w Dortmundzie i Monchium, Niemcy, Uniwersytet Wiedeński, Wiedeń, ustri, Indin Sttisticl Institute, Klkut, Indie, Purdue University, Indin, US,... Zprszmy!!!