1 Podstawowe pojęcia z zakresu genetyki. 2 Podstawowy model dziedziczenia
|
|
- Krystian Ciesielski
- 4 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Rachunek Prawdopodobieństwa MAP8 Wydział Matematyki, Matematyka Stosowana Projekt - zastosowania rachunku prawdopodobieństwa w genetyce Opracowanie: Antonina Urbaniak Podstawowe pojęcia z zakresu genetyki Niekwestionowanym prekursorem genetyki był Grzegorz Mendel ( ) - niemiecko-czeski zakonnik i przyrodnik. Sformułował on podstawowe prawa dziedziczenia, przeprowadzając badania nad krzyżowaniem roślin, głównie grochu zwyczajnego. Teoria dziedziczności jest przykładem na zastosowanie prostych modeli probablistycznych. Cechy dziedziczne zależą od specjalnych nośników, zwanych genami. Wszystkie komórki ciała (poza komórkami rozrodczymi) rodzą kopie o tej samej strukturze genów, a co najważniejsze, geny zawsze występują parami. W najprostszym przypadku każdy gen pojedynczej pary może przybierać dwie formy (allele): A oraz a, gdzie A oznacza cechę dominującą, a a recesywną. Mamy zatem trzy możliwości: AA, Aa oraz aa i jedynie w ostatnim przypadku osobniki wykazują obserwowalny wpływ genów a. Pierwsze prawo Mendla (prawo czystości gamet) mówi nam, że każda gameta wytwarzana przez organizm posiada tylko jeden allel z danej pary alleli genu. Wynika z tego, że każda komórka płciowa musi zawierać po jednym allelu z każdej pary. Z kolei drugie prawo Mendla (prawo niezależnej segregacji cech) mówi o tym, że geny należące do jednej pary alleli są dziedziczone niezależnie od genów należących do drugiej pary alleli. 2 Podstawowy model dziedziczenia Załóżmy, że trzy genotypy AA, Aa oraz aa występują wśród osobników płci męskiej i żeńskiej w tym samym stosunku u : 2v : w. Zakładamy, że u + 2v + w =, a u, v oraz w to częstości występowania genotypów. Przyjmijmy również p = u + v, q = v + w. Widzimy, że liczby genów A oraz a mają się do siebie jak p do q, a ponieważ p + q =, to p i q to częstości występowania genów A oraz a. Zatem, jeśli gen A jest wybierany z prawdopodobieństwem p (zakładamy niezależność na podstawie drugiego prawa Mendla), to prawdopodobieństwo, że potomek będzie typu AA, wynosi p 2. Genotyp Aa można wybrać na dwa sposoby, więc jego prawdopodobieństwo wynosi 2pq. Tak więc, w warunkach kojarzenia się losowego, potomek w pierwszym pokoleniu należy do genotypu AA, Aa oraz aa odpowiednio z prawdopodobieństwem u = p 2, 2v = 2pq, w = q 2. W zależności od warunków występujących w populacji, jak i od rodzaju dziedziczonych cech, a także wielu innych czynników, dany model ulega zmianom. W kolejnych rozdziałach będziemy omawiać specyficzne przypadki powyższego modelu dziedziczenia.
2 2 3 Prawo Hardy ego-weinberga 3. Najważniejsze założenia Częstości alleli i genotypów w populacji będą kształtować się zgodnie z przewidywaniami prawa Hardy ego-weinberga, jeżeli:. liczebność populacji jest nieskończenie wielka 2. nie zachodzą modyfikacje genetyczne 3. kojarzenia w populacji są losowe 4. osobniki rozmnażają się wyłącznie płciowo 3.2 Definicja Jeżeli populacja genetyczna spełnia powyższe założenia i dwa allele A oraz a występują odpowiednio z częstościami p i q, gdzie p + q =, to:. częstość alleli w populacji nie zmienia się z pokolenia na pokolenie 2. częstość genotypów zależy tylko od częstości alleli genów i ustala się w kolejnych pokoleniach, niezależnie od początkowej częstości genotypów, w proporcjach p 2, 2pq, q 2, będących rozwinięciem dwumianu (p + q) 2. Proporcję tę określa się mianem rozkładu Hardy ego-weinberga częstości genotypów. Rysunek : Źródło ilustracji: Przykład Albinizm jest cechą determinowaną przez allel recesywny. Częstość występowania albinizmu u szympansa wynosi raz na 20 tysięcy razy. Jaka jest częstość allela na albinizm oraz jaka jest częstość nosicieli allela na albinizm? Załóżmy, że gen albinizmu znajduje się w populacji w stanie równowagi genetycznej, czyli spełnia prawo Hardy ego-weinberga. Rozwiązanie: a - allel na albinizm A - allel normalny (na produkcję ciemnego barwnika) Wiadomo, że albinosami są tylko osobniki o genotypie aa.
3 3 Częstość występowania genu wynosi w = 20000, zatem q = w = Widzimy zatem, że jeden allel na 4 jest zmutowany na albinizm. Widać od razu, iż p = q = 40 4 Częstość nosicieli allela na albinizm wynosi 2v = 2pq = = Zatem wśród 7 osobników aż jedna jest nosicielem genu na albinizm, chociaż albinosem jest tylko jeden szympans na Wiedząc, że dana populacja jest populacją w stanie równowagi, nie tylko mogliśmy wyliczyć powyższe zadanie, ale także wiemy, że powyższy rozkład częstości genów oraz liczba nosicieli genu na albinizm i albinosów będzie w przybliżeniu taka sama w każdym pokoleniu. 4 Cechy związane z płcią Wiadomo, że geny leżą na chromosomach, które występują parami i są przekazywane jako odrębne jednostki. Płeć człowieka jest zdeterminowana przez dwa chromosomy: żeńska - XX i męska -XY. Matka przekazuje zawsze chromosomy X, zatem płeć dziecka zależy tylko i wyłącznie od chromosomu przekazanego przez ojca. Daltonizm oraz hemofilia to jedne z najbardziej znanych chorób sprzężonych z płcią. Mutacje powodujące chorobę znajdują się tylko na chromosomach X. Widzimy zatem, że osobniki płci żeńskiej mają trzy możliwe układy genotypów (AA, Aa, aa), a osobniki płci męskiej mają tylko jeden gen, zatem mogą należeć tylko do jednego z dwóch genotypów (A lub a), czyli mężczyźni nigdy nie będą nosicielami omawianych chorób. Zauważmy, że jeśli ojciec jest daltonistą, to jego syn nigdy nie odziedziczy po nim danej choroby, jako że ojciec przekazuje mu tylko chromosom Y. To, czy syn będzie odróżniał kolory czy nie, zależy od genotypu matki. Rysunek 2: Źródło ilustracji:
4 4 Niech częstości genotypów AA, Aa, aa w żeńskiej populacji wynoszą, tak jak wcześniej, u,2v,w. Przyjmijmy również p = u + v oraz q = v + w. W męskiej populacji natomiast oznaczmy częstość A oraz a odpowiednio p i q ( p + q = ). Zatem p i p to częstości genu A odpowiednio w populacji żeńskiej i męskiej. Prawdopodobieństwo należenia potomka płci żeńskiej do genotypów AA, Aa, aa oznaczmy odpowiednio u, 2v, w, analogicznie dla płci męskiej mamy p oraz q. Wiemy też, że potomek męski otrzymuje swój chromosom X od matki, zatem Dla genotypów żeńskich mamy: p = p, q = q. u = pp, 2v = pq + p q, w = q q, czyli p = u + v = pp + 2 (pq + p q) = pp + 2 (p( p ) + p ( p)) = 2 (p + p ) q = v + w = 2 (q + q ) Co mówią nam następujące zależności? Widzimy, że częstości genów wśród kobiet wynoszą w przybliżeniu średnią arytmetyczną częstości odpowiednich genów w populacji matek i ojców, a wśród mężczyzn geny występują z częstościami p i q populacji matek. Można zatem spostrzec tendencję do zrównania się częstości genów. Postępując w taki sam sposób, dla drugiego pokolenia otrzymujemy (nie mamy tutaj do czynienia ze stabilną sytuacją już po jednym pokoleniu, tak jak w prawie Hardy ego-weinberga): p 2 = 2 (p + p ) = 3 4 p + 4 p q 2 = 2 (q + q ) = 3 4 q + 4 q Przyjmijmy teraz p 2 = p q 2 = q. α = 3 (2p + p ), β = 3 (2q + q ). Ogólne wyrażenie na p n oraz q n to: p n = p n + p n 2 q n = q n + q n 2 = α + ( ) n p p 3 2 n = β + ( ) n q q 3 2 n p n = p n q n = q n. Widzimy zatem, że gdy n dąży do nieskończoności, to: p n α, p n α, q n β, q n β. Częstości genotypów w żeńskiej populacji wynoszą: u n = p n p n, 2v n = p n q n + p n q n, w n = q n q n, zatem u n α 2, 2v n 2α β, w n β 2.
5 5 Widzimy, że przy losowym kojarzeniu się, można oczekiwać, iż płciowo skojarzone genotypy A i a wśrod mężczyzn oraz AA, Aa i aa wśród kobiet będą występowały w przybliżeniu z częstościami odpowiednio α, β, α 2, 2αβ, β 2, gdzie α + β =. Powróćmy teraz do wspomnianych wcześniej chorób sprzężonych z płcią. Wiemy, że geny związane z daltonizmem i hemofilią są recesywne. Niech a będzie genem powodującym daltonizm, wówczas defekt wykazują mężczyźni typu a oraz kobiety typu aa. Osobniki płci żeńskiej o genotypie Aa są nosicielkami mutacji, mogą przekazać defekt swoim potomkom, jednak same są "zdrowe". Widzimy zatem, na podstawie przeprowadzonych wcześniej obliczeń, że jeśli zmutowany gen a będzie występował w populacji męskiej z częstością α, to w populacji żeńskiej będzie występował z częstością α 2. Na przykład, jeśli jeden na 00 mężczyzn jest daltonistą, to wśród kobiet wadę będzie wykazywać jedna osoba na Wyjaśnia to w prosty sposób, dlaczego daltonizm i hemofilia dotykają przede wszystkim mężczyzn. 5 Selekcje Selekcja to zjawisko polegające na eliminowaniu pewnych osobników z populacji lub uniemożliwianiu im pozostawiania potomstwa (przekazywania swoich genów następnemu pokoleniu). Z punktu widzenia genetyki jest to po prostu eliminacja pewnych alleli z populacji. Jako przykład weźmy przypadek, gdy osobniki typu aa nie mogą się rozmnażać (gen a jest recesywny i zgubny, czyli osobniki aa rodzą się, ale nie mogą wyżyć). Załóżmy losowe kojarzenie się z osobnikami typu AA i Aa bez kojarzenia się z osobnikami typu aa. Stnadardowo, niech częstości występowania powyższych genotypów wynoszą odpowiednio u, 2v, w. Odpowiednie częstości dla rodziców wynoszą zatem: u = Częstości genów A i a można zatem zapisać jako: u w, 2v = 2v w, w = 0. p = u + v w, q = v w. Postępując w analogiczny sposób jak w poprzednim paragrafie, otrzymamy ogólne wzory na prawdopodobieństwa w n pokoleniu: oraz p n = u n + v n w n, q n = v n w n u n+ = p 2 n, 2v n+ = 2p n q n, w n+ = q 2 n. Porównując ze sobą powyższe wzory i pamiętając, że p n +q n =, otrzymujemy następującą zależność: p n+ = u n+ + v n+ w n+ = p2 n + p n q n q 2 n = p n(p n + q n ) q 2 n = q n q 2 n = + q n. Otrzymujemy również: q n+ = v n+ w n+ = q n + q n. Kontynuując operacje na otrzymanej zależności, mamy: q n+ = + q n, czyli = + q q, = 2 + q 2 q, = 3 + q 3 q,..., = n + q n q,
6 6 a zatem widzimy, że: czyli i zarazem = n + q n q = nq +, q q n = q nq +, q w n+ = ( nq + )2 Widzimy, że niepłodny (niepożądany) genotyp ulega stopniowemu zanikowi, proces ten jest jednak bardzo powolny. Jeśli przyjmiemy, że częstość allelu a wynosi q = 0,, to widzimy, że musi przejść 0 pokoleń, żeby zredukować częstość tych genów o połowę (dla q = 0, i n = 0 mamy q 0 = 0, 05). w 0 = 0, 0025 = 0, 25%, gdzie w = %, czyli redukuje to częstość typów aa raptem o 0, 75%. Bibliografia Praca została napisana na podstawie książki Williama Fellera Wstęp do rachunku prawdopodobieństwa oraz artykułu Hardy Weinberg principle z Wikipedii.
ZARZĄDZANIE POPULACJAMI ZWIERZĄT
ZARZĄDZANIE POPULACJAMI ZWIERZĄT Ćwiczenia 1 mgr Magda Kaczmarek-Okrój magda_kaczmarek_okroj@sggw.pl 1 ZAGADNIENIA struktura genetyczna populacji obliczanie frekwencji genotypów obliczanie frekwencji alleli
Bardziej szczegółowoGENETYKA POPULACJI. Ćwiczenia 1 Biologia I MGR /
GENETYKA POPULACJI Ćwiczenia 1 Biologia I MGR 1 ZAGADNIENIA struktura genetyczna populacji obliczanie frekwencji genotypów obliczanie frekwencji alleli przewidywanie struktury następnego pokolenia przy
Bardziej szczegółowo1 Genetykapopulacyjna
1 Genetykapopulacyjna Genetyka populacyjna zajmuje się badaniem częstości występowania poszczególnych alleli oraz genotypów w populacji. Bada także zmiany tych częstości spowodowane doborem naturalnym
Bardziej szczegółowoZARZĄDZANIE POPULACJAMI ZWIERZĄT 1. RÓWNOWAGA GENETYCZNA POPULACJI. Prowadzący: dr Wioleta Drobik Katedra Genetyki i Ogólnej Hodowli Zwierząt
ZARZĄDZANIE POPULACJAMI ZWIERZĄT 1. RÓWNOWAGA GENETYCZNA POPULACJI Fot. W. Wołkow Prowadzący: dr Wioleta Drobik Katedra Genetyki i Ogólnej Hodowli Zwierząt POPULACJA Zbiór organizmów żywych, które łączy
Bardziej szczegółowoGENETYKA POPULACJI. Ćwiczenia 4 Biologia I MGR
GEETYKA POPULACJI Ćwiczenia 4 Biologia I MGR Ad. Ćwiczenia Liczba możliwych genotypów w locus wieloallelicznym Geny sprzężone z płcią Prawo Hardy ego-weinberga p +pq+q = p+q= m( m ) p P Q Q P p AA Aa wszystkich_
Bardziej szczegółowoBliskie Spotkanie z Biologią. Genetyka populacji
Bliskie Spotkanie z Biologią Genetyka populacji Plan wykładu 1) Częstości alleli i genotypów w populacji 2) Prawo Hardy ego-weinberga 3) Dryf genetyczny 4) Efekt założyciela i efekt wąskiego gardła 5)
Bardziej szczegółowowykład dla studentów II roku biotechnologii Andrzej Wierzbicki
Genetyka ogólna wykład dla studentów II roku biotechnologii Andrzej Wierzbicki Uniwersytet Warszawski Wydział Biologii andw@ibb.waw.pl http://arete.ibb.waw.pl/private/genetyka/ gamety matczyne Genetyka
Bardziej szczegółowoTemat 6: Genetyczne uwarunkowania płci. Cechy sprzężone z płcią.
Temat 6: Genetyczne uwarunkowania płci. Cechy sprzężone z płcią. 1. Kariotyp człowieka. 2. Determinacja płci u człowieka. 3. Warunkowanie płci u innych organizmów. 4. Cechy związane z płcią. 5. Cechy sprzężone
Bardziej szczegółowoSkładniki jądrowego genomu człowieka
Składniki jądrowego genomu człowieka Genom człowieka 3 000 Mpz (3x10 9, 100 cm) Geny i sekwencje związane z genami (900 Mpz, 30% g. jądrowego) DNA pozagenowy (2100 Mpz, 70%) DNA kodujący (90 Mpz ~ ok.
Bardziej szczegółowoa) Zapisz genotyp tego mężczyzny... oraz zaznacz poniżej (A, B, C lub D), jaki procent gamet tego mężczyzny będzie miało genotyp ax b.
W tomie 2 zbioru zadań z biologii z powodu nieprawidłowego wprowadzenia komendy przenoszenia spójników i przyimków do następnej linii wystąpiła zamiana samotnych dużych liter (A, I, W, U) na małe litery.
Bardziej szczegółowoImię i nazwisko...kl...
Gimnazjum nr 4 im. Ojca Świętego Jana Pawła II we Wrocławiu SPRAWDZIAN GENETYKA GR. A Imię i nazwisko...kl.... 1. Nauka o regułach i mechanizmach dziedziczenia to: (0-1pkt) a) cytologia b) biochemia c)
Bardziej szczegółowoGENETYKA POPULACJI. Fot. W. Wołkow
GENETYKA POPULACJI Fot. W. Wołkow GENETYKA POPULACJI Nauka która respektując zasady dziedziczenia z zakresu genetyki klasycznej bada mechanizmy dziedziczenia w odniesieniu do populacji Struktura genetyczna:
Bardziej szczegółowoGenetyka Populacji http://ggoralski.com
Genetyka Populacji http://ggoralski.com Frekwencje genotypów i alleli Frekwencja genotypów Frekwencje genotypów i alleli Zadania P AA = 250/500 = 0,5 P Aa = 100/500 = 0,2 P aa = 150/500 = 0,3 = 1 Frekwencje
Bardziej szczegółowo2. CZYNNIKI ZABURZAJĄCE RÓWNOWAGĘ GENETYCZNĄ
ZARZĄDZANIE POPULACJAMI ZWIERZĄT 2. CZYNNIKI ZABURZAJĄCE RÓWNOWAGĘ GENETYCZNĄ POPULACJI Fot. W. Wołkow Prowadzący: dr Wioleta Drobik Katedra Genetyki i Ogólnej Hodowli Zwierząt MIGRACJE Zmiana frekwencji
Bardziej szczegółowoSelekcja, dobór hodowlany. ESPZiWP
Selekcja, dobór hodowlany ESPZiWP Celem pracy hodowlanej jest genetyczne doskonalenie zwierząt w wyznaczonym kierunku. Trudno jest doskonalić zwierzęta już urodzone, ale można doskonalić populację w ten
Bardziej szczegółowoPODSTAWY GENETYKI. Prowadzący wykład: prof. dr hab. Jarosław Burczyk
PODSTAWY GENETYKI Prawa Mendla (jako punkt wyjścia) Epistaza (interakcje między genami) Sprzężenia genetyczne i mapowanie genów Sprzężenie z płcią Analiza rodowodów Prowadzący wykład: prof. dr hab. Jarosław
Bardziej szczegółowoGIMNAZJUM SPRAWDZIANY SUKCES W NAUCE
GIMNAZJUM SPRAWDZIANY BIOLOGIA klasa III SUKCES W NAUCE II GENETYKA CZŁOWIEKA Zadanie 1. Cechy organizmu są warunkowane przez allele dominujące i recesywne. Uzupełnij tabelę, wykorzystując poniższe określenia,
Bardziej szczegółowo[ IMIĘ I NAZWISKO:. KLASA NR.. ] Zadania genetyczne
Zadanie 1. (2 pkt). Ciemnooki mężczyzna, którego ojciec miał oczy piwne a matka niebieskie, poślubił ciemnooką kobietę. Syn tej pary jest niebieskooki. Przyjmując oznaczenia: allel dominujący (barwnik
Bardziej szczegółowoNapisz, który z przedstawionych schematycznie rodzajów replikacji (A, B czy C) ilustruje replikację semikonserwatywną. Wyjaśnij, na czym polega ten
Napisz, który z przedstawionych schematycznie rodzajów replikacji (A, B czy C) ilustruje replikację semikonserwatywną. Wyjaśnij, na czym polega ten proces. Na schemacie przedstawiono etapy przekazywania
Bardziej szczegółowoPamiętając o komplementarności zasad azotowych, dopisz sekwencję nukleotydów brakującej nici DNA. A C C G T G C C A A T C G A...
1. Zadanie (0 2 p. ) Porównaj mitozę i mejozę, wpisując do tabeli podane określenia oraz cyfry. ta sama co w komórce macierzystej, o połowę mniejsza niż w komórce macierzystej, gamety, komórki budujące
Bardziej szczegółowoGenetyka populacji. Ćwiczenia 7
Genetyka populacji Ćwiczenia 7 Rodowody wraz z wynikami kontroli użytkowości stanowią podstawową informację potrzebną do doskonalenia zwierząt C F X S D C F C F S D strzałka oznacza przepływ genów między
Bardziej szczegółowo6. Uzupełnij zdanie, wstawiajac w odpowiednie miejsce wyrażenie ujawni się lub nie ujawni się :
ID Testu: 9S6C1A4 Imię i nazwisko ucznia Klasa Data 1. Allelami nazywamy A. takie same formy jednego genu. B. różne formy różnych genów. C. takie same formy różnych genów. D. różne formy jednego genu.
Bardziej szczegółowoGenetyka populacyjna
Genetyka populacyjna analizuje strukturę genetyczną całych populacji oraz wyniki kojarzeń wewnątrz populacji lub pomiędzy różnymi populacjami, opiera się na modelach matematycznych Prawo równowagi Hardy
Bardziej szczegółowoGENETYCZNE PODSTAWY ZMIENNOŚCI ORGANIZMÓW ZASADY DZIEDZICZENIA CECH PODSTAWY GENETYKI POPULACYJNEJ
GENETYCZNE PODSTAWY ZMIENNOŚCI ORGANIZMÓW ZASADY DZIEDZICZENIA CECH PODSTAWY GENETYKI POPULACYJNEJ ZMIENNOŚĆ - występowanie dziedzicznych i niedziedzicznych różnic między osobnikami należącymi do tej samej
Bardziej szczegółowoGenetyka populacyjna. Populacja
Genetyka populacyjna Populacja 1 Populacja Populacja jest to zbiór osobników jednego gatunku żyjących na danym terytorium w danym czasie. Genetykę populacyjną interesuje tzw. populacja panmiktyczna (mendlowska),
Bardziej szczegółowoZadania maturalne z biologii - 2
Koło Biologiczne Liceum Ogólnokształcące nr II w Gliwicach 2015-2016 Zadania maturalne z biologii - 2 Zadania: Zad. 1(M. Borowiecki, J. Błaszczak 3BL) Na podstawie podanych schematów określ sposób w jaki
Bardziej szczegółowoZmienność. środa, 23 listopada 11
Zmienność http://ggoralski.com Zmienność Zmienność - rodzaje Zmienność obserwuje się zarówno między poszczególnymi osobnikami jak i między populacjami. Różnice te mogą mieć jednak różne podłoże. Mogą one
Bardziej szczegółowoKonkurs szkolny Mistrz genetyki etap II
onkurs szkolny istrz genetyki etap II 1.W D pewnego pierwotniaka tymina stanowi 28 % wszystkich zasad azotowych. blicz i zapisz, jaka jest zawartość procentowa każdej z pozostałych zasad w D tego pierwotniaka.
Bardziej szczegółowo2. Rozdział materiału genetycznego w czasie podziałów komórkowych - mitozy i mejozy
Program ćwiczeń z przedmiotu BIOLOGIA MOLEKULARNA I GENETYKA, część I (GENETYKA) dla kierunku Lekarskiego, rok I 2017/2018 Ćwiczenie nr 1 (09-10.10.2017) Temat: Wprowadzenie 1. Omówienie regulaminu zajęć
Bardziej szczegółowoocena dopuszczająca ocena dostateczna ocena dobra ocena bardzo dobra Dział VII. EKOLOGIA NAUKA O ŚRODOWISKU
Dział VII. EKOLOGIA NAUKA O ŚRODOWISKU wyróżnia elementy żywe i nieożywione w obserwowanym ekosystemie oblicza zagęszczenie wybranej rośliny na badanym terenie określa znaczenie wiedzy ekologicznej w życiu
Bardziej szczegółowoEkologia molekularna. wykład 3
Ekologia molekularna wykład 3 Dziedziczenie mendlowskie Grzegorz Mendel 1822-1884 Darwin + Mendel = Ronald Fisher 1890-1962 wykład 3/2 Prawo Hardy'ego-Weinberga A A gamety możliwe genotypy potomstwa genotyp
Bardziej szczegółowoZARZĄDZANIE POPULACJAMI ZWIERZĄT SPOKREWNIENIE INBRED
ZARZĄDZANIE POPULACJAMI ZWIERZĄT SPOKREWNIENIE INBRED Rodowody wraz z wynikami kontroli użytkowości stanowią podstawową informację potrzebną do doskonalenia zwierząt X S D C F C F C S D F strzałka oznacza
Bardziej szczegółowoKonspekt do zajęć z przedmiotu Genetyka dla kierunku Położnictwo dr Anna Skorczyk-Werner Katedra i Zakład Genetyki Medycznej
Seminarium 1 część 1 Konspekt do zajęć z przedmiotu Genetyka dla kierunku Położnictwo dr Anna Skorczyk-Werner Katedra i Zakład Genetyki Medycznej Genom człowieka Genomem nazywamy całkowitą ilość DNA jaka
Bardziej szczegółowowykład dla studentów II roku biotechnologii Andrzej Wierzbicki
Genetyka ogólna wykład dla studentów II roku biotechnologii Andrzej Wierzbicki Uniwersytet Warszawski Wydział Biologii andw@ibb.waw.pl http://arete.ibb.waw.pl/private/genetyka/ Program wykładu 1. Jakie
Bardziej szczegółowoDryf genetyczny i jego wpływ na rozkłady próbek z populacji - modele matematyczne. Adam Bobrowski, IM PAN Katowice
Dryf genetyczny i jego wpływ na rozkłady próbek z populacji - modele matematyczne Adam Bobrowski, IM PAN Katowice 1 Tematyka cyklu referatów Dryf genetyczny Matematyczne modele równowagi między mutacja
Bardziej szczegółowoWSTĘP. Copyright 2011, Joanna Szyda
BIOINFORMATYKA 1. Wykład wstępny 2. Struktury danych w badaniach bioinformatycznych 3. Bazy danych: projektowanie i struktura 4. Bazy danych: projektowanie i struktura 5. Równowaga Hardyego-Weinberga,
Bardziej szczegółowoZadania maturalne z biologii - 7
Koło Biologiczne Liceum Ogólnokształcące nr II w Gliwicach 2015-2016 Zadania maturalne z biologii - 7 Zadania: Zad.1 (Jesika Stępień, Natalia Świetlak, Daniela Schwedka 3D) Przeczytaj tekst i na jego podstawie
Bardziej szczegółowoEGZAMIN DYPLOMOWY, część II, Biomatematyka
Biomatematyka Niech a będzie recesywnym płciowo skojarzonym genem i załóżmy, że proces selekcji uniemożliwia kojarzenie się osobników płci męskiej o genotypie aa. Przyjmijmy, że genotypy AA, Aa i aa występują
Bardziej szczegółowoProgram ćwiczeń z przedmiotu BIOLOGIA MOLEKULARNA I GENETYKA, część I dla kierunku Lekarskiego, rok I 2015/2016. Ćwiczenie nr 1 (06-07.10.
Program ćwiczeń z przedmiotu BIOLOGIA MOLEKULARNA I GENETYKA, część I dla kierunku Lekarskiego, rok I 2015/2016 Ćwiczenie nr 1 (06-07.10.2015) Temat: Wprowadzenie 1. Omówienie regulaminu zajęć Temat: Wprowadzenie
Bardziej szczegółowoĆwiczenie 3/4. Prawa Mendla: zadania, analiza rodowodów Sprzężenia i odległość genetyczna. Kariotypy i chromosomopatie. Prof. dr hab.
Ćwiczenie 3/4 Prawa Mendla: zadania, analiza rodowodów Sprzężenia i odległość genetyczna. Kariotypy i chromosomopatie Prof. dr hab. Roman Zieliński 1 Prawa Mendla 1.1. Pytania i zagadnienia 1.1.1. Przypomnij
Bardziej szczegółowoI. Genetyka. Dział programu Lp. Temat konieczny podstawowy rozszerzający
I. Genetyka 1. Czym jest genetyka? wymienia cechy gatunkowe i indywidualne podanych organizmów wyjaśnia, że jego podobieństwo do rodziców jest wynikiem dziedziczenia cech definiuje pojęcia genetyka oraz
Bardziej szczegółowoEwolucjonizm NEODARWINIZM. Dr Jacek Francikowski Uniwersyteckie Towarzystwo Naukowe Uniwersytet Śląski w Katowicach
Ewolucjonizm NEODARWINIZM Dr Jacek Francikowski Uniwersyteckie Towarzystwo Naukowe Uniwersytet Śląski w Katowicach Główne paradygmaty biologii Wspólne początki życia Komórka jako podstawowo jednostka funkcjonalna
Bardziej szczegółowoBiologia medyczna, lekarski Ćwiczenie ; Ćwiczenie 19
Ćwiczenie 19 Fenotyp sportowca. Geny warunkujące fenotyp sportowca. Testy DNA w ocenie predyspozycji sportowych i ich aspekty etyczne. Genetyka cech ilościowych. Prof. dr hab. Roman Zieliński 1. "Fenotyp
Bardziej szczegółowoDziedziczenie cech sprzężonych, crossing-over i mapy chromosomów
Dziedziczenie cech sprzężonych, crossing-over i mapy chromosomów Zadanie 1. Komórka zawiera 3 pary chromosomów, mieszczących 5 par genów. Pary genów A, a i B, b sprzężone są w układzie cis. Pary C, c i
Bardziej szczegółowoAlgorytm genetyczny (genetic algorithm)-
Optymalizacja W praktyce inżynierskiej często zachodzi potrzeba znalezienia parametrów, dla których system/urządzenie będzie działać w sposób optymalny. Klasyczne podejście do optymalizacji: sformułowanie
Bardziej szczegółowoZadania do cz. II (z frekwencji i prawa Hardy ego-weinberga)
Zadania do cz. II (z frekwencji i prawa Hardy ego-weinberga) Autor: Grzegorz Góralski ggoralski.com Zadanie 1 Populacja składa się z osobników: 200 o genotypie AA; 400 Aa; 400 aa. Oblicz: frekwencje allelu
Bardziej szczegółowoGENETYKA. Genetyka. Dziedziczność przekazywanie cech rodziców potomstwu Zmienność występowanie różnic pomiędzy różnymi osobnikami tego samego gatunku
GENETYKA Genetyka Nauka o dziedziczności i zmienności organizmów, wyjaśniająca prawa rządzące podobieństwami i różnicami pomiędzy osobnikami spokrewnionymi przez wspólnego przodka Dziedziczność przekazywanie
Bardziej szczegółowoBLISKIE SPOTKANIA Z BIOLOGIĄ
BLISKIE SPOTKANIA Z BIOLOGIĄ Instytutu Biologii Eksperymentalnej Instytut Biologii Środowiska Katedra Biologii Ewolucyjnej UNIWERSYTET KAZIMIERZA WIELKIEGO Wykłady Środy, 15.45, Aula Biblioteki UKW Czas
Bardziej szczegółowoPRAWO CZYSTOŚCI GAMET (I Prawo Mendla) RELACJE MIĘDZY ALLELAMI TEGO SAMEGO GENU
A A a a A a PRAWO CZYSTOŚCI GAMET (I Prawo Mendla) Osobnik diploidalny wytwarza haploidalne gamety, do których w sposób losowy trafiają po jednym chromosomie z pary (po jednym alleleu z pary), zatem osobnik
Bardziej szczegółowoGENETYKA ZWIERZĄT STUDIA NIESTACJONARNE KIERUNEK: ZOOTECHNIKA SPECJALNOŚĆ: AGROTURYSTYKA ĆWICZENIE NR: 3 DATA: 22-11-2008
STUDIA NIESTACJONARNE KIERUNEK: ZOOTECHNIKA SPECJALNOŚĆ: AGROTURYSTYKA ĆWICZENIE NR: 3 DATA: 22-11-2008 GENETYKA ZWIERZĄT 1. Addytywne działanie genów: Wiele genów z róŝnych loci warunkuje jedną cechę,
Bardziej szczegółowoPodstawy genetyki. ESPZiWP 2010
Podstawy genetyki ESPZiWP 2010 Genetyka - nauka o dziedziczności i zmienności organizmów, wyjaśniająca prawa rządzące podobieństwami i różnicami pomiędzy osobnikami spokrewnionymi przez wspólnego przodka
Bardziej szczegółowoGenetyka w nowej podstawie programowej biologii w szkole podstawowej
Genetyka w nowej podstawie programowej biologii w szkole podstawowej Anna Kimak-Cysewska Koszalin 2018 1. Genetyka w nowej podstawie programowej ważne pojęcia 2. Wykorzystanie myślenia wizualnego przy
Bardziej szczegółowoBiologiczne podstawy ewolucji. Informacja genetyczna. Co to jest ewolucja.
Biologiczne podstawy ewolucji. Informacja genetyczna. Co to jest ewolucja. Historia } Selekcja w hodowli zwierząt, co najmniej 10 000 lat temu } Sztuczne zapłodnienie (np. drzewa daktylowe) 1000 lat temu
Bardziej szczegółowoTemat 12. Mechanizmy ewolucji
Temat 12 Mechanizmy ewolucji Program Ewolucja Jest to darmowy program edukacyjny, dostępny pod adresem: http://www.staff.amu.edu.pl/~krzychu/html/index.php?page=prog Autor programu: Krzysztof Kościński.
Bardziej szczegółowoGenetyka ekologiczna i populacyjna W8
Genetyka ekologiczna i populacyjna W8 Genetyka populacji: Treść wykładów Zmienność genetyczna i środowiskowa Mutacje i rekombinacje Kojarzenie krewniacze Częstość genów i genotypów w populacji i prawdopodobieństwo
Bardziej szczegółowo2. CZYNNIKI ZABURZAJĄCE RÓWNOWAGĘ GENETYCZNĄ
ZARZĄDZANIE POPULACJAMI ZWIERZĄT 2. CZYNNIKI ZABURZAJĄCE RÓWNOWAGĘ GENETYCZNĄ POPULACJI Fot. W. Wołkow Prowadzący: dr Wioleta Drobik-Czwarno; mgr Magdalena Kaczmarek-Okrój Katedra Genetyki i Ogólnej Hodowli
Bardziej szczegółowoMetabolizm i biochemia
Metabolizm i biochemia Zad. 14 ( 3p.) b) W odpowiedziach powinno być że jest to cykl anaboliczny. Zad. 16 ( 3p.) b) Cysteina jest aminokwasem endogennym, który teoretycznie nie musi być dostarczany z pokarmem.
Bardziej szczegółowoDobór naturalny. Ewolucjonizm i eugenika
Dobór naturalny Ewolucjonizm i eugenika Silna i słaba selekcja - symulacje W cieniu eugeniki Początki - XIX w. (Francis Galton) XX w. - eugenika totalitarna Poprawa jakości gatunku ludzkiego poprzez kierowanie
Bardziej szczegółowoBiologia molekularna z genetyką
Biologia molekularna z genetyką P. Golik i M. Koper Konwersatorium 2: Analiza genetyczna eukariontów Drosophilla melanogaster Makrokierunek: Bioinformatyka i Biologia Systemów; 2016 Opracowano na podstawie
Bardziej szczegółowoAnna Szewczyk. Wydział Geodezji Górniczej i InŜynierii środowiska AGH
Anna Szewczyk Wydział Geodezji Górniczej i InŜynierii środowiska AGH Zastosowania biblioteki Genetics programu R The genetics Package Tytuł: Populacja genetyczna Wersja:1.2.0 Data utworzenia: 2005-11-09
Bardziej szczegółowoAlgorytmy genetyczne. Paweł Cieśla. 8 stycznia 2009
Algorytmy genetyczne Paweł Cieśla 8 stycznia 2009 Genetyka - nauka o dziedziczeniu cech pomiędzy pokoleniami. Geny są czynnikami, które decydują o wyglądzie, zachowaniu, rozmnażaniu każdego żywego organizmu.
Bardziej szczegółowoPrawdopodobeństwo, test χ 2
Prawdopodobeństwo, test χ 2 Autor: Grzegorz Góralski ggoralski.com Co to jest prawdopodobieństwo? Prawdopodobieństwo = Liczba interesujących nas zdarzeń Liczba wszystkich zdarzeń Jakie jest prawdopodobieństwo
Bardziej szczegółowoPodstawy genetyki populacji. Genetyka mendlowska i ewolucja
Podstawy genetyki populacji Genetyka mendlowska i ewolucja Syntetyczna teoria ewolucji } Pierwsza synteza: połączenie teorii ewolucji Darwina z genetyką mendlowską na poziomie populacji } W naturalnych
Bardziej szczegółowoGenetyka populacyjna. Populacja
Genetyka populacyjna Populacja 1 Populacja Populacja jest to zbiór osobników jednego gatunku żyjących na danym terytorium w danym czasie. Genetykę populacyjną interesuje tzw. populacja panmiktyczna (mendlowska),
Bardziej szczegółowoZARZĄDZANIE POPULACJAMI ZWIERZĄT DRYF GENETYCZNY EFEKTYWNA WIELKOŚĆ POPULACJI PRZYROST INBREDU
ZARZĄDZANIE POPULACJAMI ZWIERZĄT DRYF GENETYCZNY EFEKTYWNA WIELKOŚĆ POPULACJI PRZYROST INBREDU DRYF GENETYCZNY ) Każdy żywy organizm wytwarza więcej gamet, niż zdolne jest przetrwać (Darwin). 2) Przypadek
Bardziej szczegółowoPodstawy genetyki. Genetyka klasyczna, narzędzia badawcze genetyki
Podstawy genetyki Genetyka klasyczna, narzędzia badawcze genetyki Podręczniki } Podstawy biologii molekularnej L.A. Allison } Genomy TA Brown, wyd. 3 } Genetyka molekularna P Węgleński (red.), wyd. 2 2
Bardziej szczegółowoPORÓWNYWANIE POPULACJI POD WZGLĘDEM STRUKTURY
PORÓWNYWANIE POPULACJI POD WZGLĘDEM STRUKTURY obliczanie dystansu dzielącego grupy (subpopulacje) wyrażonego za pomocą indeksu F Wrighta (fixation index) w modelu jednego locus 1 Ćwiczenia III Mgr Kaczmarek-Okrój
Bardziej szczegółowoZadania z genetyki. Jacek Grzebyta. 21.XII.2005 version Powered by Λ. L A TEX 4 Unicode
Zadania z genetyki Jacek Grzebyta 21.XII.2005 version 0.9.1 Powered by Λ L A TEX 4 Unicode Geny sprzężone 1. Po skrzyżowaniu dwóch roślin pomidora otrzymano wyłącznie rośliny o owocach gładkich, liściach
Bardziej szczegółowoWymagania edukacyjne niezbędne do uzyskania poszczególnych śródrocznych i rocznych ocen klasyfikacyjnych- klasa VIII
Wymagania edukacyjne niezbędne do uzyskania poszczególnych śródrocznych i rocznych ocen klasyfikacyjnych- klasa VIII P-wymagania podstawowe PP-wymagania ponadpodstawowe Dział określa zakres badań genetyki
Bardziej szczegółowoWprowadzenie do genetyki medycznej i sądowej
Genetyka medyczno-sądowa Wprowadzenie do genetyki medycznej i sądowej Kierownik Pracowni Genetyki Medycznej i Sądowej Ustalanie tożsamości zwłok Identyfikacja sprawców przestępstw Identyfikacja śladów
Bardziej szczegółowoWymagania edukacyjne z biologii dla klasy 8
I. Genetyka Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 8 Uczeń: określa zakres badań genetyki wyjaśnia, że podobieństwo dziecka do rodziców jest wynikiem dziedziczenia cech Uczeń: rozróżnia cechy dziedziczne
Bardziej szczegółowoTeoria ewolucji. Podstawowe pojęcia. Wspólne pochodzenie.
Teoria ewolucji Podstawowe pojęcia. Wspólne pochodzenie. Informacje Kontakt: Paweł Golik Instytut Genetyki i Biotechnologii, Pawińskiego 5A pgolik@igib.uw.edu.pl Informacje, materiały: http://www.igib.uw.edu.pl/
Bardziej szczegółowoCzłowiek mendlowski? Genetyka człowieka w XX i XXI w.
Człowiek mendlowski? Genetyka człowieka w XX i XXI w. Informacje Kontakt: Paweł Golik Instytut Genetyki i Biotechnologii, Pawińskiego 5A pgolik@igib.uw.edu.pl Informacje, materiały: http://www.igib.uw.edu.pl/
Bardziej szczegółowoWYMAGANIA EDUKACYJNE Z BIOLOGII KLASA 8 DOBRY. DZIAŁ 1. Genetyka (10 godzin)
WYMAGANIA EDUKACYJNE Z BIOLOGII KLASA 8 DOPUSZCZAJĄCY DOSTATECZNY DOBRY BARDZO DOBRY CELUJĄCY DZIAŁ 1. Genetyka (10 godzin) określa zakres badań genetyki wyjaśnia, że podobieństwo dziecka do rodziców jest
Bardziej szczegółowoModelowanie ewolucji. Dobór i dryf genetyczny
Modelowanie ewolucji Dobór i dryf genetyczny Syntetyczna teoria ewolucji Pierwsza synteza: połączenie teorii ewolucji Darwina z genetyką mendlowską na poziomie populacji W naturalnych populacjach występują
Bardziej szczegółowoPodstawy biologii. Informacja genetyczna. Co to jest ewolucja.
Podstawy biologii Informacja genetyczna. Co to jest ewolucja. Historia } Selekcja w hodowli zwierząt, co najmniej 10 000 lat temu } Sztuczne zapłodnienie (np. drzewa daktylowe) 1000 lat temu } Podobne
Bardziej szczegółowolek.wet. Agnieszka Dereczeniuk
lek.wet. Agnieszka Dereczeniuk Podstawy genetyki w hodowli Genetyka koloru Cieszyn 20.07.2012 Zasady dziedziczenia Koci genom składa się z : - 18 par chromosomów homologicznych (zawsze takie same) - 1
Bardziej szczegółowoNaCoBeZu klasa 8 Dział Temat nacobezu programu I. Genetyka 1. Czym jest genetyka? 2. Nośnik informacji genetycznej DNA 3. Podziały komórkowe
NaCoBeZu klasa 8 Dział programu Temat nacobezu I. Genetyka 1. Czym jest genetyka? wymieniam zakres badao genetyki rozróżniam cechy dziedziczne i niedziedziczne wskazuję cechy indywidualne i gatunkowe omawiam
Bardziej szczegółowoEGZAMIN MAGISTERSKI, 25.06.2009 Biomatematyka
Biomatematyka 80...... Zadanie 1. (8 punktów) Rozpatrzmy prawo Hardy ego Weinberga dla loci związanej z chromosomem X o dwóch allelach A 1 i A 2. Załóżmy, że początkowa częstość allelu A 2 u kobiet jest
Bardziej szczegółowoPrzedmiot: Biologia (klasa ósma)
Przedmiot: Biologia (klasa ósma) Wymagania programowe na poszczególne oceny przygotowane na podstawie treści zawartych w podstawie programowej, programie nauczania oraz podręczniku dla klasy ósmej szkoły
Bardziej szczegółowoMapowanie genów cz owieka. podstawy
Mapowanie genów czowieka podstawy Sprzężenie Geny leżące na różnych chromosomach spełniają II prawo Mendla Dla 2 genów: 4 równoliczne klasy gamet W. S Klug, M.R Cummings Concepts of Genetics 8 th edition,
Bardziej szczegółowoWymagania szczegółowe z omawianych działów umożliwiające uzyskanie poszczególnych ocen z przedmiotu biologia (klasa VIII)
Wymagania szczegółowe z omawianych działów umożliwiające uzyskanie poszczególnych ocen z przedmiotu biologia (klasa VIII) dopuszczającą dostateczną. dobrą. Dział I. Genetyka określa zakres badań genetyki
Bardziej szczegółowoRozkład materiału z biologii do klasy III.
Rozkład materiału z biologii do klasy III. L.p. Temat lekcji Treści programowe Uwagi 1. Nauka o funkcjonowaniu przyrody. 2. Genetyka nauka o dziedziczności i zmienności. -poziomy różnorodności biologicznej:
Bardziej szczegółowoInformacje dla pacjentów i rodzin
12 Zakład etyki Medycznej Instytut "Pomnik-Centrum Zdrowia Dziecka" telefon 022 815 74 50 (sekretariat) 022 815 74 51 (poradnia) Dziedziczenie sprzężone z chromosomem X, Szpital Dziecięcy, Dziekanów Leśny
Bardziej szczegółowoPoziom wymagań. ocena dopuszczająca ocena dostateczna ocena dobra ocena bardzo dobra ocena celująca. I. Genetyka
Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 8 szkoły podstawowej oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej Poziom wymagań ocena dopuszczająca ocena dostateczna ocena
Bardziej szczegółowoZadanie 4 (0-2p) A.. Powyższy schemat przedstawia: a) łańcuch troficzny b) łańcuch pokarmowy c) obieg materii d) sieć pokarmową D G.
Zadanie 1 (0-1p) Przedmiotem zainteresowania ekologii są a) działania mające na celu właściwe wykorzystanie i odnawianie zasobów przyrody b) relacje między organizmami i zależności między organizmami a
Bardziej szczegółowoPlan wykładów z genetyki ogólnej
Plan wykładów z genetyki ogólnej 01 Metody genetyki klasycznej 02 Metody analizy DNA 03 Metody analizy genomu 04 Genomy prokariontów 05 Genomy eukariontów 06 Zmienność genomów w populacjach 07 Genomy a
Bardziej szczegółowoWYMAGANIA EDUKACYJNE
SZKOŁA PODSTAWOWA W RYCZOWIE WYMAGANIA EDUKACYJNE niezbędne do uzyskania poszczególnych śródrocznych i rocznych ocen klasyfikacyjnych z BIOLOGII w klasie 8 Szkoły Podstawowej WYMAGANIA EDUKACYJNE NIEZBĘDNE
Bardziej szczegółowoWymagania edukacyjne z biologii dla klasy III gimnazjum.
Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy III gimnazjum. I. Znajomość różnorodności biologicznej i podstawowych procesów biologicznych. opisuje, porządkuje i rozpoznaje organizmy, wyjaśnia zjawiska i procesy
Bardziej szczegółowoGENETYKA POPULACJI. Ćwiczenia 3 Biologia I MGR
GENETYKA POPULACJI Ćwiczenia 3 Biologia I MGR Heterozygotyczność Rozpatrując różnorodność genetyczną w populacjach o układzie hierarchicznym zauważamy, że najwyższy poziom heterozygotyczności zawsze występuje
Bardziej szczegółowoWymagania edukacyjne z biologii w klasie VIII
Wymagania edukacyjne z biologii w klasie VIII Ocenę celującą otrzymuje uczeń, który opanował pełny zakres treści realizowanych w programie nauczania, a w szczególności: - dowodzi, że cechy organizmu kształtują
Bardziej szczegółowoa) lokalizacja DNA i RNA w komórkach stożka wzrostu korzenia Allium cepa prep. mikr. rys.
Program ćwiczeń z przedmiotu GENETYKA dla kierunku Dietetyka studia stacjonarne licencjat, rok I 2015/2016 Ćwiczenie nr 1 (23.02.2016r.) 1. Omówienie regulaminu zajęć. 2. Budowa mikroskopu i zasady techniki
Bardziej szczegółowoInformacje. Kontakt: Paweł Golik, Ewa Bartnik. Instytut Genetyki i Biotechnologii, Pawińskiego 5A.
Podstawy genetyki Informacje Kontakt: Paweł Golik, Ewa Bartnik Instytut Genetyki i Biotechnologii, Pawińskiego 5A pgolik@igib.uw.edu.pl; ebartnik@igib.uw.edu.pl Informacje, materiały: http://www.igib.uw.edu.pl/
Bardziej szczegółowoAlgorytmy ewolucyjne - algorytmy genetyczne. I. Karcz-Dulęba
Algorytmy ewolucyjne - algorytmy genetyczne I. Karcz-Dulęba Algorytmy klasyczne a algorytmy ewolucyjne Przeszukiwanie przestrzeni przez jeden punkt bazowy Przeszukiwanie przestrzeni przez zbiór punktów
Bardziej szczegółowoWymagania edukacyjne z biologii dla klasy 8 szkoły podstawowej
I. Genetyka Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 8 szkoły podstawowej 1. Czym jest genetyka? Uczeń: określa zakres badań genetyki wyjaśnia, że podobieństwo dziecka do rodziców jest wynikiem dziedziczenia
Bardziej szczegółowoEkologia wyk. 1. wiedza z zakresu zarówno matematyki, biologii, fizyki, chemii, rozumienia modeli matematycznych
Ekologia wyk. 1 wiedza z zakresu zarówno matematyki, biologii, fizyki, chemii, rozumienia modeli matematycznych Ochrona środowiska Ekologia jako dziedzina nauki jest nauką o zależnościach decydujących
Bardziej szczegółowoBiologia klasa VIII. Wymagania do działów na poszczególne oceny
Biologia klasa VIII Wymagania do działów na poszczególne oceny Dział 1. Genetyka Wymagania konieczne (ocena dopuszczająca) Wymagania podstawowe (ocena dostateczna) Wymagania rozszerzające (ocena dobra)
Bardziej szczegółowoWYMAGANIA EDUKACYJNE. dla klasy VIII. Karolina Kielian
WYMAGANIA EDUKACYJNE z przedmiotu BIOLOGIA dla klasy VIII Karolina Kielian 1. Czym jest genetyka? Uczeń: określa zakres badań genetyki wyjaśnia, że podobieństwo dziecka do rodziców jest wynikiem dziedziczenia
Bardziej szczegółowoWymagania edukacyjne z biologii dla klasy 8 szkoły podstawowej
Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 8 szkoły podstawowej Dział 1. Czym jest genetyka? określa zakres badań genetyki wyjaśnia, że podobieństwo dziecka do rodziców jest wynikiem dziedziczenia cech
Bardziej szczegółowoWYMAGANIA EDUKACYJNE Z BIOLOGII DLA KLASY 8 SZKOŁY PODSTAWOWEJ
WYMAGANIA EDUKACYJNE Z BIOLOGII DLA KLASY 8 SZKOŁY PODSTAWOWEJ Ocena dopuszczająca II. III. określa zakres badań genetyki wyjaśnia, że podobieństwo dziecka do rodziców jest wynikiem dziedziczenia cech
Bardziej szczegółowo