KARTA KURSU DLA STUDIÓW DOKTORANCKICH Nazwa Zagadnienia badań nad językiem Nazwa w j. ang. Kod Punktacja ECTS 2 Koordynator prof. dr hab. Jadwiga Cieszyńska-Rożek Zespół dydaktyczny Opis kursu (cele kształcenia) Zapoznanie studentów z współczesnymi kierunkami badania systemu językowego dzieci i dorosłych w normie i w zaburzeniach na tle metod historycznych. Zapoznanie z podstawowymi informacjami na temat mózgowej organizacji funkcji poznawczych. Przedstawienie zasad budowania narzędzi badawczych i sposobów interpretowania uzyskanych wyników. Metody badania języka drugiego oraz języka ciała i przekazu niewerbalnego Efekty kształcenia DKW_01 Efekt kształcenia dla kursu Ma zaawansowaną znajomość problematyki językoznawczej DW-02 Wiedza DKW_02 Zna kierunki badań systemu językowego dzieci i młodzieży DW_06 1
Efekt kształcenia dla kursu Umiejętności DKU_01 Rozpoznaje język ciała i przekazy niewerbalne DU_04 DKU_02 Buduje narzędzia badawcze i interpretuje wyniki badań DU_03 DKU_03 Integruje wiedzę teoretyczna z praktyką DU_06 Efekt kształcenia dla kursu Kompetencje społeczne DKSK_01 Potrafi współpracować w grupie dla osiągnięcia postawionego celu DK_02 DKSK_02 Ma twórczy stosunek do problemów związanych z mówieniem DK_05 Organizacja zajęcia w grupach Forma zajęć Wykład (W) A K L S P Z Liczba godzin 20 Opis metod prowadzenia zajęć Metody podające i poszerzające zakres wiedzy merytorycznej dotyczącej wybranych metod i narzędzi badawczych. Metody aktywizujące (dyskusje, "burze mózgu"), prezentacje multimedialne. Formy warsztatowe przygotowanie i prezentowanie autorskich sposobów badania systemu językowego dziecka i osób dorosłych 2
Forma zaliczenia kursu Egzamin Zaliczenie z oceną Zaliczenie X Kryteria oceny Obecność i aktywność (formułowanie własnych poglądów, dokonywanie syntezy) podczas zajęć Uwagi Treści merytoryczne (wykaz tematów) 1. Obszary badań systemu językowego dzieci w normie i w zaburzeniach. 2. Mózgowa organizacja funkcji poznawczych. Lateralizacja języka i gestów. 3. Wpływ wysokich technologii na kształtowanie się funkcji poznawczych. 4. Werbalne testy psychologiczne. 5. Niewerbalne testy psychologiczne 6. Konstruowanie testów językowych dla dzieci. Metody komunikacyjne w badaniach systemu językowego dzieci i dorosłych 7. Badania zdolności językowych. 8. Zaburzenia rozwoju komunikacji językowej. 9. Dwujęzyczność i jej wpływ na rozwój funkcji poznawczych. Wykaz literatury podstawowej 1. J. Antas, Gesty - obrazy pojęć i schematy myśli, [w:] E. Tabakowska (red.) Ikoniczność znaku: słowo - przedmiot - obraz - gest, Kraków 2007 2. J. Cieszyńska-Rożek, Metoda Krakowska wobec zaburzeń rozwoju dzieci, Kraków 2013 3. J. Cieszyńska, Metody komunikacyjne w nauczaniu języka, Kraków 2013 4. M. Donaldson, Myślenie dzieci, Warszawa 1986 5. R. W. Langacker, Model dynamiczny oparty na uzusie językowym, [w:] E. Dąbrowska, W. Kubiński (red.) Akwizycja języka w świetle językoznawstwa kognitywnego, Kraków 2003. 6. W. T. Miodunka, Polszczyzna jako język drugi. Definicja języka drugiego, [w:] Silva Rerum Philologicarum, red. J. S. Gruchała, H. Kurek, Kraków 2010 7. P. Ricoeur, Język, tekst, interpretacja, Warszawa 1989 8. J. Rączaszek-Leonardi, Zjednoczeni w mowie. Względność językowa w ujęciu dynamicznym, Warszawa 2011 M. Spitzer, Cyfrowa demencja. W jaki sposób 3
pozbawiamy rozumu siebie i swoje dzieci, Słupsk, 2013 M. Spitzer, Cyfrowa demencja. W jaki sposób pozbawiamy rozumu siebie i swoje dzieci, Słupsk, 2013 9. M. Spitzer, Cyfrowa demencja. W jaki sposób pozbawiamy rozumu siebie i swoje dzieci, Słupsk, 2013 10. E. Szeląg, Mózgowe mechanizmy mowy, [w:] T. Górska, A. Grabowska, J. Zagrodzka (red.) Mózg a zachowanie, Warszawa 2005 Wykaz literatury uzupełniającej J. Antas, Co mówią ręce. Wprowadzenie do komunikacji niewerbalnej [w:] Retoryka dziś. Teoria i praktyka, red. R. Przybylska, W. Przyczyna, Kraków 2001, s. 437-459 J. Antas, Semantyczność ciała. Gesty jaki znaki myślenia, Łódź 2013 W. Budohoska. A. Grabowska, Dwie półkule jeden mózg, Warszawa 1994 M. P. Bryden, does Laterality Make Any Difference? Thoughts on the Relation Between Cerebral Asymetry and Reading w: D. Molfese S. Segalowit (red.) Brain Lateralization In Children, Guilford, Nowy Jork 1988 N. Carr Płytki umysł. Jak internet wpływa na nasz mózg, Warszawa 2012 J. Cieszyńska, Lingwistyczne i psychologiczne problemy osób dwujęzycznych, [w:] M. Bogdanowicz, M. Smoleń (red.) Dysleksja w kontekście nauczania języków obcych, Gdańsk, 2004 J. Cieszyńska, Dwujęzyczność - rozumienie siebie jako Innego, [w:] J. Cieszyńska, Z. Orłowska-Popek, M. Korendo (red.) Nowe podejście w diagnozie i terapii logopedycznej - metoda krakowska, Kraków 2010 J. Cieszyńska-Rożek, Wczesna diagnoza zaburzeń rozwojowych, [w:] B. Cyl (red.) Różne aspekty opóźnionego rozwoju mowy, Katowice 2010 A. Damasio, Błąd Kartezjusza. Emocje, rozum i ludzki mózg, Poznań 2011 D. G. Króliczak, Sz. Biduła, 2012, Lateralizacja języka i gestów: metody badań, zależności oraz uwarunkowania anatomiczne, "Studia z Kognitywistyki i Filozofii Umysłu", Tom 6/Nr 1, Poznań, ss.144-162 R. Laskowski, Język w zagrożeniu. Przyswajanie języka polskiego w warunkach polskoszwedzkiego bilingwizmu, Kraków 2009 M. McLuhan, Słowo pisane czyli oko zamiast ucha, [w:] G. Godlewski (red), Antropologia słowa. Zagadnienia i wybór tekstów, Warszawa 2003 W. T. Miodunka, Jak dwujęzyczność dzieci polonijnych może wpływać na ich szacunek do rodziców. Na marginesie badań prof. Jagody Cieszyńskiej [w:] J. Cieszyńska, Z. Orłowska- Popek, M. Korendo (red.) Nowe podejście w diagnozie i terapii logopedycznej - metoda 4
krakowska, Kraków 2010 J. Porayski-Pomsta, Rozwój zasobu słownikowego dzieci w wieku przedszkolnym. Przegląd stanowisk, [w:] Poradnik językowy nr 9, Warszawa 2011, s. 5-21 P. Satz, D. L. Orsini, E. Maslow, R. Henry The Pathological Left Handedness Syndrome Brain and Cognition t.4, 1985, ss. 27-46 D. Seligmann, O inteligencji prawie wszystko. Kontrowersje wokół ilorazu inteligencji, Warszawa 1995 G. Small, G. Vorgan, imózg. Jak przetrwać technologiczną przemianę współczesnej umysłowości. Poznań, 2011 S. P. Springer G., Deutsch, Lewy mózg, prawy mózg - z perspektywy neurobiologii poznawczej, Warszawa, 1998 E. Szeląg, Różnice indywidualne a mózgowe mechanizmy mowy. Przegląd badań własnych, Logopedia nr 23, 1996. P. J. Tellegen, J. A. Laros, F. Petermann, S.O.N.-R 2;5-7. Non-verbaler Intelligenztest, Goettingen 2007 A. Załazińska, Niewerbalna struktura dialogu, Kraków 2006 5