Światowy kryzys finansowy

Światowy kryzys finansowy Wnioski dla systemu gwarantowania depozytów Warszawa, październik 29 r. 1

Światowy kryzys finansowy Działania na rzecz zapewnienia stabilności sektora bankowego 2

Przegląd wydarzeń w okresie kryzysu do końca 28 r Kwiecień 28 r. Washington Mutual został dokapitalizowany kwotą 7 mld USD przez konsorcjum finansowe, a Lehman Brothers pozyskał 4 mld USD z emisji akcji. Marzec 27 JP Morgan Chase nabył Bear Stearns za kwotę 24 mld USD Luty 28 nacjonalizacjia Northern Rock (pomoc z Banku Anglii na kwotę 55 mld funtów (poŝyczki i gwarancje) Połowa 28 r. Fannie Mae i Freddie Mac wykazują straty za 27 r. (3,5 mld USD i 2,5 mld USD) Kongres przyjął w lipcu 28 r. ustawę umoŝliwiającą ich dokapitalizowanie przez Skarb Państwa. 1.8.27 skoordynowana akcja FED, EBC i Banku Japonii udostępniania sektorowi bankowemu środków w celu zapewnienia płynności 17.8.27 FED obniŝa stopy procentowe o 5 pb 17.7.27 Bear Stearns wstrzymał umorzenia jednostek w 2 funduszach hedgingowych 9.8.27 BNP Paribas wstrzymał wypłaty z 3 funduszy inwestycyjnych 31.1.28 FED obniŝa stopy procentowe o 75 pb 7.9.28 r. rząd USA przejął kontrolę nad Fannie Mae i Freddie Mac, których straty wzrosły do ok. 15 mld USD 17.9.27 FED obniŝa stopy procentowe o 5 pb 11.12.27 FED obniŝa stopy procentowe o 25 pb 22.1.28 FED obniŝa stopy procentowe o 75 pb 14.9.28 r. Lehman Brothers ogłasza niewypłacalność (strata ok. 14 mld USD) 15.9.28 r. - Bank of America przejął za ok. 5 mld USD Merrill Lynch. - private sector solution 17.9 28 Barclays zgodził się odkupić od Lehman Brothers działy bankowości inwestycyjnej i rynków kapitalowych. Japońska Nomura Holdings przejęła spółki w rejonie Azji i Pacyfiku 16.9.28 r. AIG przekazała kontrolę rządowi USA w zamian za 79,9% akcji AIG otrzymało dwuletnią poŝyczkę w wys. Ok. 85 mld USD Wrzesień 28 r. problemy grupy Fortis, która została dofinansowana kwotą 11,2 mld euro przez rządy Belgii, Holandii oraz Luksemburga w zamian za częściową nacjonalizację. 24.11.28 r. 2 mld USD dokapitalizowania dla Citigroup od amerykańskiego Rresortu Skarbu (łączna kwota pomocy na jaką moŝe liczyć Citigroup wzrasta do 36 mld USD) 28.1.28 r. AEGON otrzymuje 3 mld EUR pomocy od rządu Holandii - 3,5 mld EUR 27.1.28 r. pomoc rządu Belgii dla KBC - 3,5 mld EUR 2.1.28 r. rząd Francji zapowiada pomoc dla banków w kwocie 1,5 mld EUR 19.1.28 r. pomoc rządu Holandii dla ING - 1 mld EUR 17.1.28 n Ukraina, Węgry, Pakistan i Białoruś ubiegają się o pomoc MFW. Późniejsza pomoc dla Ukrainy wyniosła 16,5 mld USD. Węgry otrzymały 5 mln EUR kredytu z EBC 16.1.28 r. utworzenie funduszu gwarantowanego przez bank centralny Szwajcarii, do którego transferowane mają być toksyczne aktywa banków, w tym UBS 6 mld USD 14.1.28 r. Gwarancje rządu Stanów Zjednoczonych 25 mld USD Wrzesień 28 r. Rządy Francji, Belgii i Luksemburga wsparły Bank Dexia kwotą 6,4 mld euro - częściowa nacjonalizacja 1.1.28 r. Rząd Norwegii wprowadza plan zamiany posiadanych przez banki obligacji zabezpieczonych kredytami hipotecznymi na obligacje skarbowe wartość pomocy 55 mld USD 3

Instrumenty uŝyte dla zwalczania kryzysu Fazy kryzysu Zapobieganie kryzysowi Zarządzanie kryzysem Usuwanie skutków kryzysu Instytucje zabezpieczające system stabilności finansowej Wymagane dla skutecznego zwalczania kryzysu Rządy państw Banki centralne Kompletność posiadanych instrumentów wsparcia Szybkość uŝycia instrumentów wsparcia Ograniczenia Dostępność środków finansowych Instytucje nadzorcze Specjalne inst. pozarządowe Brak systemów wczesnego ostrzegania Ograniczona rola pomocowa - poŝyczki - skup wierzytelności Ograniczenia budŝetowe Niska jakość informacji Ograniczenia kompetencyjne poszczególnych instytucji 4

Instrumenty uŝyte dla zwalczania kryzysu 28 Instrumenty wsparcia Skala interwencji Mierzona liczbą interwencji narastająco W okresie lipiec 27 lipiec 29 W zakresie polityki monetarnej i płynności Redukcja bazowych stóp procentowych Instrumenty stabilizacyjne System gwarancji Wykup aktywów Gwarancje Rekapitalizacja Wsparcie płynności. Zmiany stóp Upadek Lehman Brothers 14-9-28 Wsparcie płynnościowe Wykup aktywów Rekapitalizacja Do upadku Lehman Brothers działania antykryzysowe prowadziły jedynie banki centralne 5

Ocena efektywności instrumentów pomocowych Efektywność instrumentów antykryzysowych Reduk.stóp Wsparcie płynności Rekapitalizacja Gwarancje Wykup aktywów Faza-1 Strefa Euro Wlk.Brytania USA Strefa Euro Wlk.Brytania USA Strefa Euro Wlk.Brytania USA Faza-2 Faza-3 Procesy rekapitalizacji zostały uruchomione zbyt późno Zachowanie CDS wskazywało na narastanie kryzysu przed upadkiem Lehman Bothers W pierwszym etapie kryzysu skoncentrowano się głównie na zapewnieniu płynności banków oraz na obniŝkach stóp procentowych Niedoszacowane zostało ryzyko niewypłacalności interwencje w tym zakresie pojawiły się zbyt późno oraz ich skala była zbyt mała 6

Opóźniona reakcja na sygnały zagroŝenia Zmiany CDS w punktach bazowych Sygnały o istotnym zagroŝeniu kryzysem były widoczne przed wrześniem 28 r. Dobrym miernikiem zagroŝenia były zmiany poziomów CDS dla poszczególnych krajów Pomimo istniejących sygnałów reakcje nadzorów bankowych były zbyt powolne 7

Skala działań interwencyjnych wymiar uŝytych środków finansowych Wsparcie dla sektora finansowego oraz innych sektorów Stan na lipiec 29 jako % PKB z 28 r. Rekapitalizacja Wykup aktywów Gwarancje Wsparcie płynnościowe Finansowanie rządowe up-front Skala działań interwencyjnych Kraj Gwarancje Rekapitalizacja jako % Dochodu Narodowego Wykup Razem aktywów Kraje wysoko rozwinięte Kraje rozwijające się w G-2 Liczba interwencji Realizacja interwencji antykryzysowych wymaga znaczących środków finansowych: - w krajach wysoko rozwiniętych wsparcie antykryzysowe pochłonęło ok. 3% PKB - w gwarancje, rekapitalizację i wykup aktywów w strefie Euro zaangaŝowano blisko 2% PKB. 8

Udział Chin w stabilizowaniu gospodarki światowej Przyrost kredytów dla sektora prywatnego - rozwinięte kraje europejskie (w pkt.proc) Przyrost stanów kredytów dla sektora prywatnego kraje rozwijające (w pkt.proc) Udział w tworzeniu przyrostu światowego PKB Reszta świata Chiny USA Kraje wysoko rozwin. Główni eksporterzy kapitału - udział (w pkt.proc) Chiny odgrywają istotną rolę jako stablizator gospodarki światowej przy wychodzeniu z kryzysu Gospodarka chińska będzie odgrywać wiodącą rolę w kreowaniu przyrostu światowego PKB Chiny stają się dostarczycielem kapitału w wymiarze globalnym 9

Kryzys 28 r. na tle innych kryzysów finansowych Kraje wysoko rozwinięte Kraje rozwijające 1) Zjawiska kryzysowe mają charakter cykliczny 2) Skutki kryzysów finansowych są widoczne w okresie kilku lat pokazują to doświadczenia związane z wcześniejszymi kryzysami przed 28 r. 3) Obecny kryzys naleŝy do najsilniejszych w okresie pierwszego roku pod względem intensywności porównywany jest z kryzysem 1929 Skutki kryzysu i okres jego trwania zaleŝą od trafności działań interwencyjnych oraz - zdolności do przewidzenia czasu wystąpienia kryzysu - szybkości wprowadzenia działań zapobiegawczych - uŝycia szerokiego zestawu środków zapobiegawczych 1

Potencjał wzrostu po 28 r. USA Strefa Euro Prognoza 27 Świat Kraje rozwijające Prognoza 27 Prognoza 27 Kraje rozwinięte Poziom bezrobocia Strefa Euro USA Japonia 1) Powrót gospodarki światowej do stanu sprzed kryzysu będzie powolny 2) Prognozy wskazują, Ŝe kraje rozwinięte w 214 r. osiągną PKB jedynie o 1% wyŝsze niŝ PKB tych państw w 26 r. 3) Bezrobocie w strefie Euro w 214 r. będzie na poziomie wyŝszym niŝ w 26 r. Według raportu IMF wystudzenie gospodarki światowej będzie negatywnie wpływać na wzrost wyników finansowych banków w okresie do 214 r. 11

Aktywność banków centralnych w okresie kryzysu Zmiana sum bilans. banków centralnych (lip 27 = 1) Cze 28 Paz 28 Lip 29 Sumy bilansowe banków centralnych jako % Dochodu Narodowego w 28 r Suma bilansowa (przed kryzysem) Suma bilansowa (czerw. 29) Wzrost sumy bil. Banki centralne w krajach wysoko rozwiniętych posiadły wysoką sprawność w zakresie dostarczania w krótkim czasie ogromnych wolumenów środków gwarantujących bezpieczeństwo płynności dla sektora bankowego 12

Wpływ kryzysu na finanse publiczne BudŜet publiczny Świat Kraje rozwijające Kraje wysoko rozw. Dług publiczny Kraje wysoko rozw. Kraje rozwijające Świat 1) Kryzys wpłynął w istotny sposób na stan finansów publicznych 2) Dług publiczny w krajach wysoko rozwiniętych przekroczy poziom 1% PKB 3) Skłonność do angaŝowania środków publicznych w następnych latach będzie ograniczona szczególnie w krajach rozwijających się Istotnym wyzwaniem dla systemów finansowych, szczególnie w krajach wysoko rozwiniętych, będzie ograniczanie angaŝowania pieniędzy podatników w finansowanie pomocowychśrodków antykryzysowych 13

Problemy kapitałowe banków Zrealizowane (po I połowie 29) oraz oczekiwane straty - w mld USD Straty oczekiwane Potrzeby kapitałowe banków w mln USD Straty zrealizowane Skumulowana strata (% PKB) Oczekiwane straty w strefie Euro oraz Wlk. Brytanii są dwukrotnie wyŝsze od oczekiwanych strat w USA Istotnym problemem, szczególnie dla europejskiego systemu finansowego, będzie realizacja procesu dokapitalizowania banków 14

Wpływ kryzysu światowego na sytuację w Polsce Ryzyka i wyzwania dla sektora bankowego 15

Wpływ kryzysu na rynki finansowe Spread pomiędzy stopami LIBOR 3M i OIS 3M dla USD 1 8 Gwałtowny wzrost ryzyka kredytowego 6 4 2 19 wrz 8 24 paź 8 28 lis 8 2 sty 9 6 lut 9 notowania CDS dla długu krajów: Łotwa Rosja Węgry Polska Ukraina (P) 5, 4,5 4, Kurs PLN 7, 6,5 6, WIBOR 3M i stopa referencyjna NBP WIBOR 3M Stopa referencyjna 3,5 % 3, 5,5 5, 4,5 2,5 2, 1,5 USD/PLN EUR/PLN CHF/PLN 4, 3,5 3, 4 3 2 1 16 27-12-31 28-2-29 28-4-3 28-6-3 28-8-31 28-1-31 28-12-31 29-2-28 29-4-3 29-6-3 29-8-31 27-1-2 27-3-27 27-6-25 27-9-18 27-12-13 28-3-11 28-6-6 28-9-1 28-11-25 29-2-2 29-5-2 29-8-13 grudzień 26 styczeń 27 luty 27 marzec 27 kwiecień 27 maj 27 czerwiec 27 lipiec 27 sierpień 27 wrzesień 27 październik 27 listopad 27 grudzień 27 styczeń 28 luty 28 marzec 28 kwiecień 28 maj 28 czerwiec 28 lipiec 28 sierpień 28 wrzesień 28 październik 28 listopad 28 grudzień 28 styczeń 29 luty 29 marzec 29 kwiecień 29 maj 29 czerwiec 29 lipiec 29 sierpień 29 wrzesień 29 5,% 4,5% 4,% 3,5% 3,% 2,5% 2,% 1,5% 1,%,5%,% OKRES PRZED KRYZYSEM OKRES KRYZYSU PRZED UPADKIEM LEHMAN BROTHERS OKRES PO UPADKU LEHMAN BROTHERS,25%

Wpływ kryzysu na rynki finansowe 9 8 7 6 5 Indeksy giełdowe 14 12 1 8 3 25 2 15 Kapitalizacja giełdowa wybranych banków (w mld USD) czerwiec 27 grudzień 28 Banki obecne w Polsce 4 6 1 3 2 1 27-12-28 28-2-28 28-4-28 28-6-28 28-8-28 28-1-28 28-12-28 29-2-28 29-4-28 29-6-28 29-8-28 WIG2 CAC 4 XETRA DAX FTSE1 Dow Jones (OP) 4 2 5 Citigroup HSBC JP Morgan Chase UBS RBS Santander BNP Paribas Źródło: Rankingi FT Global 5: czerwiec 27, grudzień 28 serwisy internetowe banków ING Unicredit Goldman Sachs Societe Generale Deutsche Bank Credit Agricole KBC Commerzbank AIB Światowe indeksy giełdowe odnotowały spadek od końca 27, natomiast po upadku Lehman Brothers nastąpiło gwałtowne ich załamanie. Warszawska giełda pozostaje pod wpływem nastrojów panujących na giełdach światowych. Znaczne obniŝenie wartości poszczególnych banków, w tym banków obecnych w Polsce. 17

Spowolnienie gospodarcze i wzrost długu publicznego Tempo zmian PKB i jego prognozy w wybranych krajach -15, 2,5 2,1 7,9 Ukraina 54,% Przyrost Przyrost długu długu publicznego publicznego w Polsce Mln zł 25 21* 29* 28 27-9,8-11, -13,1-2,7-6,3-4,7-3,2-4,6-4,1 -,3,3 2,5,6 1, 2,8,2,6 2,7,8 1, 5,6 8,1 6,1 9,8 1, 4,9 6,8 Rosja Czechy Węgry Litwa Łotwa Strefa euro (15) Polska 52,% 5,% 48,% 46,% 44,% 42,% 4,% 26 27 28 29p 21p 2 15 1 5 %-2, -15, -1, -5,, 5, 1, 15, Przyrost długu publicznego (narastająco) - PO Dług publiczny (% PKB) Źródło: www. eurostat.europa.eu, www.worldbank.org.ua, www.worldbank.org; dane dla Polski - GUS * prognozy na 29 r., 21 r. - Eurostat dla krajów UE, dla Ukrainy (29r., 21 r.) i Rosji (29 r.)- prognozy ze strony www. worldbank.org śródło : GUS, Ustawa budŝetowa Kryzys finansowy w stosunkowo najmniejszym stopniu dotknął gospodarkę polską jedyny kraj w Unii Europejskiej odnotowujący dodatni wzrost PKB w 29 r. Niemniej jednak skala kryzysu jego zasięg geograficzny, jak i głębokość problemów powstałych w gospodarce i finansach publicznych poszczególnych państw powoduje, Ŝe jego skutki mogą być długo odczuwalne, równieŝ w Polsce. 18

Spowolnienie tempa wzrostu sektora bankowego w okresie kryzysu S uma bilansowa banków Suma bilansowa banków - przyrosty mld zł 1 2 1 3% 25% mld zł 3 25 3% 25% 8 6 4 2 2% 15% 1% 5% 2 15 1 5 2% 15% 1% 5% Spadek przyrostu sumy bilansowej w 29 r. jest znacznie głębszy niŝ w 21 r. % % 1996 1997 1998 1999 2 21 22 23 24 25 26 27 28 29 1996 1997 1998 1999 2 21 22 23 24 25 26 27 28 29 S uma bilans ow a S um.bilans. - dynamika Ś redn.dynamika S uma bilans ow a S um.bilans. - dynamika Ś redn.dynamika Depoz yty Depozyty - przyrosty mld zł 8 7 6 5 4 3 2 1-1 1996 1997 1998 1999 2 21 22 23 24 25 26 27 28 29 4% 35% 3% 25% 2% 15% 1% 5% % -5% mld zł 14 12 1 8 6 4 2-2 1996 1997 1998 1999 2 21 22 23 24 25 26 27 28 29 35% 3% 25% 2% 15% 1% 5% % -5% W 22 r. - drugim roku spowolnienia - odnotowano spadek depozytów Depoz yty Depoz yty - dynamika Ś redn.dynamika Depoz yty Depoz yty - dynamika Ś redn.dynamika W okresie spowolnienia gospodarczego w 21 r. skutki w spadku tempa wzrostu sumy bilansowej banków oraz depozytów wystąpiły w okresie 4-letnim (w latach 21-24) 19

Wzrost ryzyka kredytowego i pogorszenie wyników banków mln zł 6 5 4 3 2 1 Jakość należności oraz obciążenie wyniku działalności bankowej (wdb) saldem rezerw w sektorze bankowym 3,% 25,% 2,% 15,% 1,% 5,%,% mld zł 5 45 4 35 3 25 2 15 1 5-5 Przyrosty rezerw w relacji do przyrostów kredytów 1% 29% 9% 8% 7% 6% 5% 4% 3% 2% 1% % -1% Od końca 28 r. nastąpił znaczący przyrost naleŝności zagroŝonych w sektorze (szczególnie naleŝności od przedsiębiorstw) 1996 1997 1998 1999 2 21 22 23 24 25 26 27 28 29 2 21 22 23 24 25 NaleŜności zagr. Jakość nal. ObciąŜ. wdb saldem rez. Przyr.kredyty przyrost rezerw p.rez/p.kred. mln zł 16 14 12 1 8 6 4 2 1996 Wynik finnasowy netto i współczynnik wypłacalności 1997 1998 1999 2 21 22 23 Wynik finansowy netto (* annualizowany) 24 25 26 27 28 29* 18% 16% 14% 12% 1% 8% 6% 4% 2% % współczynnik wypł. mld zł 1 9 8 7 6 5 4 3 2 1 1996 1997 1998 1999 Fundusze banków 2 21 22 23 24 25 26 27 28 29 25,% 22,5% 2,% 17,5% 15,% 12,5% 1,% 7,5% 5,% 2,5%,% Fundus ze banków Fundusze - dynamika Ś redn.dynamika mld zł 18 16 14 12 1 8 6 4 2 1996 1997 Fundusze banków - przyrosty 1998 1999 2 21 22 Fundusze banków Fundusze - dynamika Ś redn.dynamika 23 24 25 26 27 28 29 36% 32% 28% 24% 2% 16% 12% 8% 4% % 2

Wzrost ryzyka w sektorze bankowym Indeks zagrożenia w sektorze banków komercyjnych (BK) i spółdzielczych (BS) oraz tempo wzrostu PKB -5-1 -15-2 -25-3 -35 1999 2 21 22 23 24 25 26 27 28 29 Indeks zagrożenia BS Indeks zagrożenia BK tempo wzrostu PKB (prawa skala) 8 7 6 5 4 3 2 1 % Wraz ze spadkiem tempa wzrostu gospodarczego pogarsza się indeks zagroŝenia w sektorze bankowym oraz wzrasta liczba banków zagroŝonych 21

Wielkość sektora bankowego a PKB W wyniku akcesji polski sektor bankowy stał się elementem jednolitego rynku europejskiego z wiodącą rolą banków w w modelu finansowym państwa % Aktywa sektora bankowego/pkb 3 25 2 15 1 5 źródło EBC, NBP, GUS Polska 24 Polska 2Q9 strefa euro 2Q9 7 6 5 4 3 2 1 % Depozyty Rozwój polskiego rynku depozytów i kredytów na tle strefy euro w latach 24-29 gospodarstw domowych/pkb gosp. domowe źródło EBC, NBP, GUS Polska 24 Polska 2Q9 strefa euro 2Q9 Depozyty bieŝące/pkb depozyty bieŝ. ludność Depozyty terminowe/pkb term. ludność Kredyty gospodarstw domowych/pkb gosp. domowe w relacji do PKB Kredyty mieszkaniowe/pkb kredyty mieszkan. ludność kredyty konsumpcyjne/pkb konsumpcyjne Mimo dynamicznego rozwoju polskiego sektora bankowego w latach 24-28 utrzymuje się duŝa luka w stopniu nasycenia rynku polskiego tradycyjnymi produktami bankowymi w porównaniu z dojrzałymi gospodarkami unijnymi Wraz z postępującą konwergencją sektora rośnie znaczenie instytucji gwarantujących jego stabilny rozwój 22

Wzrost udziału sektora bankowego w PKB 9% 8% 7% 6% 5% 4% 3% 2% 49% 34% 1996 1997 Suma bilansowa i depozyty w relacji do PKB 55% 4% 1998 Suma bilansowa Depozyty 1999 61% 62% 63% 44% 42% 41% 2 21 22 23 24 25 69% 47% 26 86% 27 85% 52% 54% 28 29 8% 1 2 m ld zł 7% 1 6% 5% 4% 3% 2% 2,8% 1% % 8 6 4 2 1996 1997 Fundusze własne w relacji do PKB Suma bilansowa banków 4,% 1998 1999 4,4% 2 21 5,2% 5,2% 22 23 24 25 5,4% 1996 1997 1998 1999 2 21 22 23 24 25 26 27 28 29 S uma bilansowa S um.bilans. - dynamika 13,5% 26 27 25% 7,2% 2% 5,9% 15% 28 3% 1% 5% % P rzyrost wg śr.stopy wzrostu Ś redn.dynamika 29 m ld zł 8 7 6 5 4 3 2 1-1 Depozyty 1996 1997 1998 1999 2 21 22 23 24 25 26 27 28 29 Depozyty Depozyty - dynamika 12,7% 4% 35% 3% 25% 2% 15% 1% 5% % -5% Przyrost wg śr.stopy wzros Ś redn.dynamika Suma bilansowa sektora stanowi ok. 85% PKB Polski, depozyty stanowią blisko 55% PKB. Proces konwergencji do skali pośrednictwa finansowego właściwego dla strefy Euro musi być poddany ścisłemu monitorowaniu zbyt szybka ekspansja sektora bankowego moŝe być niebezpieczna. Zwiększeniu skali pośrednictwa finansowego powinno towarzyszyć zwiększenie efektywności i skuteczności instrumentów i działań słuŝących zapewnieniu stabilności sektora bankowego. W przypadku wystąpienia kryzysu bankowego wychodzenie z niego jest powaŝnym obciąŝeniem dla podatników. Rosnące znaczenie systemu stabilności sektora bankowego 23

Wnioski dla systemu gwarantowania depozytów Harmonizacja rozwiązań w ramach Unii Europejskiej 24

Wnioski z doświadczeń światowego kryzysu finansowego Światowy kryzys finansowy wykazał, Ŝe: Obecnie problemy systemowe w krajach rozwiniętych są problemami globalnymi Globalna skala działania grup bankowych powoduje, Ŝe wystąpienie sytuacji kryzysowej przekracza moŝliwości interwencji pojedynczych państw Problemy globalne wymagają współpracy międzynarodowej i wspólnych rozwiązań Współpraca ta powinna przede wszystkim koncentrować się na działaniach prewencyjnych koszty usuwania skutków kryzysu są znacznie wyŝsze, niŝ działania zapobiegawcze Niezbędna harmonizacja rozwiązań oraz podjęcie wspólnych działań, szczególnie w ramach Unii Europejskiej 25

Kierunki harmonizacji w ramach UE W zakresie systemów gwarantowania depozytów Wprowadzenia jednolitych zasad gwarantowania depozytów (kwoty gwarantowane, krótki czas dla wypłaty środków) Określenie źródeł finansowania działalności DGS (Deposit Guarantee Scheme) Rozszerzenie funkcji DGS poza funkcję pay-box (o funkcje pomocowe) Stworzenie instytucji gwarantowania depozytów o charakterze międzynarodowym (pan-eu DGS) Korzyści Wzmocnienie systemu stabilności finansowej Stworzenie jednolitych standardów ochrony w okresie rozwoju działalności transgranicznej - uniknięcie arbitraŝu pomiędzy krajami Wzrost znaczenia działań prewencyjnych oraz skuteczne zarządzanie fazą kryzysu 26

Jednolite zasady gwarantowania depozytów Poziom gwarancji podniesienie minimalnego limitu gwarancyjnego do 5. euro zniesienie tzw. współudziału deponenta wprowadzenie jednolitego limitu gwarancyjnego na poziomie 1. euro (do końca 21 r.) Limity gwarancyjne w wybranych krajach przed kryzysem i po rozpoczęciu kryzysu (w euro) Szybkość działania skrócenie okresu niedostępności środków do 2 dni roboczych z moŝliwością przedłuŝenia o 1 dni roboczych (do końca 21 r.), Inne objęcie gwarancjami depozytów osób fizycznych oraz małych i średnich przedsiębiorstw obowiązek informowania deponenta o fakcie nieobjęcia gwarancją jego depozytu zobowiązanie krajowych systemów gwarancyjnych do współpracy międzynarodowej w ramach UE 12 1 8 6 4 2 Słow e nia Słow a cja L uksem bu rg Litw a H iszpa nia Gre cja * limit wyraŝony w lokalnej walucie i przeliczony na euro Belgia Irlan dia C yp r Po rtu ga lia H olan dia Bułga ria R um unia Ł otw a N iemcy Estonia Polska Finlan dia Szw ecja * Przed kryzysem Po rozpoczęciu kryzysu Węg ry* C ze ch y Wielka Brytania * Fran cja Włochy 27

Model funkcjonowania DGS Zaletą systemu ex-post jest nieobciąŝanie banków kosztami zapewnienia stabilności finansowej, jednocześnie: występuje ograniczona dostępność środków przy problemach systemowych kryzysu obejmującego cały sektor bankowy brak moŝliwości uŝycia funduszy dla celów prewencyjnych i pomocowych we wczesnej fazie kryzysu wyŝsze prawdopodobieństwo angaŝowania środków podatników System ex-ante: nie zniekształca konkurencji w systemie bankowym ogranicza ryzyko pokusy naduŝycia oraz subsydiowania banków z wyŝszym ryzykiem działalności przez mniej ryzykowne umoŝliwia uŝycie środków dla celów pomocowych zapewnia oczekiwany poziom wskaźnika pokrycia ogranicza ryzyko uŝycia środków podatników moŝe zapewniać antycykliczność Znaczne róŝnice w specyfice sektora bankowego w poszczególnych krajach mogą utrudniać harmonizację zasad w ramach UE, najistotniejsze to: róŝny stopień koncentracji sektora udział inwestorów zagranicznych w strukturze właścicielskiej banków 28

Propozycja stworzenia pan EU DGS MoŜliwe rozwiązania organizacyjne pan-eu DGS Wybór pomiędzy stworzeniem: sieci DGS system ścisłej współpracy między krajowymi systemami gwarantowania depozytów jednej jednostki, zastępującej dotychczasowe 27 krajowych systemów gwarantowania depozytów jednostki komplementarnej do obecnego systemu w 27 krajach ( 28th regime ) obejmującej (alternatywnie): wszystkie banki jedynie banki międzynarodowe jedynie duŝe międzynarodowe grupy bankowe Dyskusja dotycząca pan-eu DGS na stosunkowo wczesnym etapie uwarunkowana w znacznym stopniu rozwiązaniami w zakresie pan-eu nadzoru bankowego i zasad podziału kosztów (burden-sharing) pomiędzy państwa członkowskie 29

System gwarantowania depozytów w Polsce Źródła finansowania Ex-ante z rozszerzeniem ex-post Charakterystyka gwarancji Limit gwarancji 5 tys. EUR Okres wypłaty środków 3 miesiące + 1 dni Zakres funkcji Pay-box Funkcje pomocowe Wyzwania Skrócenie okresu wypłaty do 2 dni roboczych (+1 dni) PodwyŜszenie limitu środków gwarantowanych do 1 tys. EUR 3