52/$35=<.à$'2:<&+$RKUSZY EGZAMINACYJNYCH W KS=7$à72:$1,8 80,(- 712&,= PRZEDMIOTÓW HUMANISTYCZNYCH

M$à*25=$7$BOBA MARIA MICHLOWICZ OKE w Krakowie 52/$35=<.à$'2:<&+$RKUSZY EGZAMINACYJNYCH W KS=7$à72:$1,8 80,(- 712&,= PRZEDMIOTÓW HUMANISTYCZNYCH :VWS 8F]HQLHP VL PR*HP\ QD]ZDü ZV]HONLH ]GRE\ZDQLH GRZLDGF]H 1. :HZVSyáF]HVQHMV]NROHZZLNV]\PQL*ZPLQLRQ\FKG]LHVLFLROHFLDFKVWRSQLX ]GRE\ZDQLH GRZLDGF]H GRW\F]\ QLH W\ONR XF]QLD DOH SU]HGH ZV]\VWNLP QD- XF]\FLHOD0LQáRNLONDQDFLHODWRGZSURZDG]HQLDUHIRUP\LNLONDODWRGSRMa- ZLHQLDVLZSROVNLHMRZLDFLHHJ]DPLQyZ]HZQWU]Q\FK1RZH]DáR*HQLDGRWy- F]FHNV]WDáFHQLDSRVWDZLá\QDXF]\FLHODZUROLWZyUF\DW\PVDP\P ]ZLNV]yá\MHJRRGSRZLHG]LDOQRüQLHW\ONR]DZ\EyUL dostosowanie metod nauczania, ale UyZQLH*]D]GRE\ZDQLHSU]H]XF]QLyZRNUHORQ\FKXPLHMWQRFL:DUWR]ZUyFLü XZDJ*HSRZ\*V]HHOHPHQW\VRGOHJáHRG]DáR*HSRSU]HGQLHJRV\VWHPXHGu- NDFML 7UHFL QDXF]DQLD NWyUH PLDá\ GRW\FKF]DV SU\PDW Z FHODFK NV]WDáFHQLD VWRSQLRZR]DF]á\E\üSRGSRU]GNRZ\ZDQHXPLHMWQRFLRP1LHW\ONR]GREy- ZDQLHZLDGRPRFLPDQDFHOXNV]WDáFHQLHXPLHMWQRFLDOHRNUHORQHXPLHMWQo- FLPDMSU]\JRWRZDüPáRGHJRF]áRZLHNDGRSRV]HU]DQLDZáDVQ\FKKRU\]RQWyZ P\ORZ\FK 3RGVWDZRZD WUXGQRü MDND GRW\F]\ V\WuDFML UHIRUP\ WR IDNW *H ZLNV]Rü QDXF]\FLHOL XF]\áD VL D ZLF ]GREyZDáD GRZLDGF]HQLD Z U]HFzy- ZLVWRFLZNWyUHMHQF\NORSHG\]PE\áJáyZQ\PZ\]QDF]QLNLHPFHOyZHGXNDFML DSRMFLHXPLHMWQRFLVWDQRZLáR]DáR*HQLDGUXJRU]GQHZREHFSU]\Mtego programu nauczania. : WHM V\WXDFML ZLHOX QDXF]\FLHOL UR]SRF]áR SRV]XNLZDQLH Z]orów, które SR]ZROLá\E\LPRGQDOH(üVLZQRZHMU]HF]\ZLVWRFLRZLatowej. Osobom tym towarzyszy silna motywacja, która wynika z ZLNV]HMNRQNXUHQF\MQRFLZ PR*OL- ZRFL ]GRE\FLD L XWU]\PDQLD SUDF\ SUREOHP QL*X GHPRJUDILF]QHJR D WDN*H 1 Niemierko B., Ocenianie szkolne bez tajemnic, WSiP, Warszawa 2002, s. 10.

260 0DáJRU]DWD%RED0DULD0LFKORZLF] z RFHQ\MDNRFLSUDF\V]NRá\PLG]\LQQ\PLna podstawie wyników egzaminów ]HZQWU]Q\FK NWyUH w RGF]XFLX VSRáHF]Q\P VJáyZQ\PNU\WHULXPGHF\- GXMF\PRZ\ERU]HV]NRá\SU]H]XF]QLDLMHJRURG]LFyZ'ODWHJRGODZLHOXQa- XF]\FLHOL WR ZáDQLH RGSoZLHGQLH SU]\JRWRZDQLH GR HJ]DPLQX GRQLRVáHJR MHVW jednym z QDMZD*QLHMV]\FKG]LDáDG\GDNW\F]Q\FKGHF\GXMF\FKQLHW\ONRRZy- ERU]HPHWRGQDXF]DQLDDOHSU]HGHZV]\VWNLPRSU]\MFLXSU]H]QDXF]\FLHODSostawy pov]xnlzdf]drgnu\zf\dsu]h]qlhnwyu\fkwdn*hwzyuf\ -DNRSRV]XNLZDF]HQDXF]\FLHOHF]XMSRWU]HERGNU\ZDQLDQRZ\FKZ]RUyZ GRW\F]F\FKPHWRGNV]WDáFHQLDLXWUZDODQLDXPLHMWQRFLSU]H]XF]QLyZ1DSU]e- FLZW\PSRWU]HERPZ\V]á\PHGLD JáyZQLHSUasa, nie tylko specjalistyczna, ale WDN*H FRG]LHQQD 3RMDZLá\ VL OLF]QH SXEOLNDFMH SU]HGVWDZLDMFH SU]\NáDGowe ]DGDQLDF]\JRWRZHWHVW\XPR*OLZLDMFHVSUDZG]HQLHXPLHMWQRFLSU]\SRPLQa- MFH V\WXDFM HJ]aPLQDF\MQ-DN URO RGJU\ZDM SRGREQH SXEOLNDFMH Z SUDF\ nauczycieod"-dndmhvwzduwrüjrwrz\fksu]\nádgrz\fkur]zl]dmdnrsrprf\ dydaktycznej? To dwa podvwdzrzhs\wdqldnwyuhzduwrvrelh]dgdüznrqwhk- FLHQDW*HQLDF]VWRWOLZRFLSRMDZLDQLDVLZSUDVLHQLHW\ONRRJyOQRSROVNLHMDOH i ORNDOQHM SU]\NáDGRZ\FK WHVWyZ HJ]DPLQDF\MQ\FK SRPDJDMF\FK XF]QLRP VSUDZG]LüVZRMHXPLHMWQRFL$E\XG]LHOLüQDQLHRGpowiedzi, autorki przepro- ZDG]Lá\ DQNLHW ZUyG QDXF]\FLHOL Uy*Q\FK JLPQD]MyZ D QDVWSQLH GRNRQDá\ analizy niektórych testów ukazumf\fkvlzsudvlhdvwdqrzlf\fksrprfgod nauczycieli w codziennej pracy. 1. Badania ankietowe i ich wyniki $QNLHWDVNáDGDáDVL]S\WD ]DPNQLW\FKLRWZDUW\FK:\SHáQLáRM QDXF]\FLHOLEGF\FKUyZQRF]HQLHHJ]DPLQDWRUDPLF]FLKXPDQLVW\F]QHM egzaminu gimnazjalnego 2 ]DWUXGQLRQ\FKZV]NRáDFKZRMHZyG]WZOXEHOVNLHJR PDáopolskiego i podkarpackiego. W przypadkus\wd]dpnqlw\fkdqnlhwrzdql PLHOLPR*OLZRüZ\ERUXZLFHMQL*MHGQHMRGSRZLHG]L2WRZ\QLNLEDGD &]\OHG]L3DQL3DQWHVW\KXPDQLVW\F]QHGODJLPQD]MDOLVWyZXND]XMFHVLZSUDVLH" Odpowiedzi nie okazjonalnie F]VWR Liczba odpowiedzi 2 53 93 Procent odpowiedzi 1,4 35,8 62,8 : MDNLP ]DNUHVLH Z\NRU]\VWXMH 3DQL 3DQ WHVW\ XND]XMFH VL Z SUDVLH GR SU]\JRWRZDQLD swoich uczniów do egzaminu gimnazjalnego? Odpowiedzi a) jako zadania domowe EMDNR]DGDQLDüZiczeniowe przeprowadzane podczas zamü c) jako testy sprawdzamfhzldgrprfl i XPLHMWQRFL Liczba odpowiedzi 72 107 62 Procent odpowiedzi 48,6 72,3 41,9 3. Z jakiej prasy korzysta Pani/ Pan w takich przypadkach? 2 $XWRUNLG]LNXMZV]\VWNLPQDXF]\FLHORPNWyU]\SRPLPRWUXGyZZ\QLNDMFych z oceniania SUDFHJ]DPLQDF\MQ\FKSRGMOLVLZ\SHáQLHQLDSU]\WRF]RQHMWXDQNLHW\

5RODSU]\NáDGRZ\FKDUNXV]\HJ]DPLQDF\MQ\FKZNV]WDáWRZDQLXXPLHMWQRFL 261 Odpowiedzi a) z prasy codziennej b) z czasopism adresowanych do gimnazjalistów c) z czasopism adresowanych do nauczycieli Liczba odpowiedzi 71 113 98 Procent odpowiedzi 47,9 76,3 66,2 3URV]]D]QDF]\ü]DNUHV\ZMDNLPMDNLFKXND]XMFHVLZSUDVLHSU]\NáDGRZHWHVW\VGOD 3DQL3DQD(UyGáHPLQVSLUDFMLGRSODQRZDQLDSUDFy z uczniem. Odpowiedzi a) opracowanie zagadqlhsruxv]dq\fk podczas lekcji b) konstruowanie Záasnych testów sprawdzamf\fk FIRUPXáRZDQLH WHPDWyZ]DGD domowych Liczba odpowiedzi 90 113 85 Procent odpowiedzi 60,8 76,3 57,4 :\QLNL EDGD SU]HSURZDG]RQ\FK QD FHORZHM SUyELH DQNLHWRZDQ\FK PRJ VXJHURZDü*HSU]\NáDGRZHWHVW\HJ]DPLQDF\MQHXND]XMFHVLZSUDVLH]DMPXM EDUG]R ZD*QH PLHMVFH Z ZDUV]WDFLH SUDF\ QDXF]\FLHOD%OLVNR DQNLHWRZanych nauczyflhol ] XZDJ OHG]L SUDV Z SRV]XNLZDQLX UR]ZL]DZ]DNUHVLH NRQVWUXRZDQLD ]DGD XWUZDODMF\FK XPLHMWQRFL ] przedmiotów humanistycz- Q\FK:DUWR]ZUyFLü XZDJ*H URO W\FK WHVWyZ MHVWQLHW\ONRSRGGDZDQLHQa- XF]\FLHORZLJRWRZ\FKUR]ZL]DDOHUyZQLH*LQVSLURZDQLHJRGRPRG\ILNRZa- QLDZáDVQHJRZDUV]WDWXSUDF\3U]\NáDGRZHWHVW\HJ]DPLQDF\MQHVZ\NRU]\VWy- ZDQHQLHPDOZUyZQ\PVWRSQLXMDNRPDWHULDáSR]ZDODMF\QDSRJáELHQLH]DJDd- QLH SRUXV]DQ\FK SRGF]DV OHNFML RUD] MDNR Z]yU GR NRQVWUXRZDQLD ZáDVQ\FK WHVWyZ VSUDZG]DMF\FK 3R]ZDODM WDN*H XUR]PDLFDü WHPDW\N L IRUP ]DGD domowych. Podstawowym celem wykorzystania testów ukazujf\fkvlz prasie jest jednak przygotowanie uczniów do egzaminu. BliVNRSRáRZDDQNLHWRZDQ\FK w S\WDQLXGUXJLP]D]QDF]\áD]DUyZQRRdSRZLHG(DMDNE %DGDQLD Z\ND]Dá\ UyZQLH*]ZLNV]HQLH GHPRNUDW\]DFML *\FLD V]NROQHJR w GRELHUHIRUP\SROHJDMFHQD]PQLHMV]HQLXG\VWDQVXPLG]\XF]QLHPD nauczy- FLHOHP7HQRVWDWQLERZLHPVLJDFRUD]F]FLHMGRSUDV\DGUHVRZDQHMGRJLPQa- ]MDOLVW\ZSRV]XNLZDQLXOHSV]\FKUR]ZL]DGODZáDVQ\FKPetod nauczania. Po- MDZLHQLH VL QRZHM RIHUW\ SUDVRZHM Z\QLNDMFHM] ]DáR*H UHIRUP\ HGXNDFML QLH W\ONR ]EOL*D GZD RGOHJáH L Uy*QH]]DáR*HQLD ZLDW\ grona pedagogicznego i XF]QLyZDOHUyZQLH*PRW\ZXMHQDXF]\FLHOLGRZ\PLDQ\GRZLDGF]HZ]DNUesie konstuxrzdqldsrohfhf]\whvwyzvsudzg]dmf\fkf]\olz]dmhpqhjrlqvsi- URZDQLDZ]DNUHVLHPHWRGQDXF]DQLD$XWRUDPLSU]\NáDGRZ\FKWHVWyZXND]XM- F\FKVLZ SUDVLHVSU]HFLH*UyZQLH*QDXF]\FLHOH ]LQQHMV]NRá\PLHV]F]FHM VLZ SRGREQ\POXEGLDPHWUDOQLHUy*Q\PURGRZLVNXPoJF\SU]HND]DüQRZH VSRMU]HQLHZ\QLNDMFH]LQQHJREDJD*XGRZLDdF]H 'ZDRVWDWQLHS\WDQLDDQNLHW\PLDá\QDFHOX]GLDJQR]RZDüNWyUHF]DVRSLVPD QDMF]FLHMRIHUXMQDXF]\FLHORZLSRPRFSRGGDMFSHZQHZ]RU\2ND]DáRVL*H najbardziej posxoduq\mhvwä9lfwru 'RWHVWyZL]DGDSXEOLNRZDQ\FKQDáDPDFK WHMJD]HW\VLJDVSRUyGDQNLeWRZDQ\FK'RüVSRUDJUXSDQDXF]\FLHOL Z\PLHQLáDÄ*D]HW:\ERUF] DQNLHWRZDQ\FK:DUWR]DXZD*\ü*HQDXF]yciele rzadnrnru]\vwdmzw\p]dnuhvlh]sudv\dguhvrzdqhmjáyzqlhgrqlfk

262 0DáJRU]DWD%RED0DULD0LFKORZLF] osób wymieqlárä-]\nsrovnlzjlpqd]mxp Ä3RORQLVW\N Ä2MF]\]Q- 3ROV]F]\]Q 6SRUDG\F]QLHSRMDZLDá\VLW\WXá\LQQ\FKF]DVRSLVP 3. Ankietowani QDXF]\FLHOHGRüF]VWRSU]\ZRá\ZDOLELXOHW\Q\LQIRUPDF\MQH2KE w Krakowie MDNR(UyGáR]NWyUHJRF]HUSLSU]\NáDGRZHWHVW\HJ]DPLQDF\MQHRUD]VWURQ\Lnternetowe OKE i CKE. 3RQLHZD*DQNLHWRZDQLQDXF]\FLHOHQDMF]FLHMZVND]\ZDOLQDÄ9LFWRUD Ma- NR(UyGáRLQVSLUDFMLZLFKSUDF\DXWRUNLSRGGDá\DQDOL]LHWHVWyZSXElikowa- Q\FKQDáDPDFKWHJRF]DVRSLVPDUHNRPHQGRZDQ\FKLQQ\PQDXF]\FLHORPSU]H] XF]HVWQLF]F\FKZEDGDQLDFKHJ]DPLQDWRUyZ 4. $QDOL]DSU]\NáDGRZ\FKWHVWyZHJ]DPLQDF\MQ\FKSXEOLNRZanych w prasie 5 2.1. Kompozycja testów :V]\VWNLH]EDGDQ\FKSU]\NáDGRZ\FKWHVWyZPDMPRW\ZSU]HZRGQL6Náa- GDMVL]DUyZQR]]DGD]DPNQLW\FKZLHORNURWQHJRZ\Eoru, jak i otwartych krótkiej i UR]V]HU]RQHM RGSRZLHG]L 7UDG\F\MQ\ XNáDG WHVWX HJ]DPLQDF\MQHJR zachozdq\mhvww\onrzsu]\sdgnx]dgdrvwdwqlhjrw\sx52xv\wxowanych na NRFXFDáHJR]HVWDZX=DGDQLD]DPNQLWHQLHVWDQRZLRGUEQ\FKZL]HNZWe- FLH DXWRU]\VWRVXMXNáDGSU]HSODWDQ\]DGDQLDRWZDUWHPLG]\]DGDQLDPLZLelokrotnego wyerux/lf]ed]dgdzedgdq\fkwhvwdfkzdkdvlrggr=d UR]ZL]DQLHZV]\VWNLFK]DGDZ]HVWDZLHXF]QLRZLHPRJX]\VNDüRGGR SXQNWyZ7\ONRZWHVWDFK]DFKRZDQRSURSRUFMHPLG]\SXQNWDFM]DUR]ZL]a- QLH]DGDNWyUHPR*QDSU]\SLVDüGR,L,,REV]DUXZyPDJDHJ]DPLQDF\MQ\FK SRRJyáXSXQNWyZPR*OLZ\FKGRX]yskaniDDZWHSURSRUFMHV]EOL*RQH Z\VWSXMH SXQNWZLFHM]DXPLeMWQRFL],OXE,,REV]DUXVWDQGDUGyZ 2EXGRZGRWHVWXVWDQRZLNDUWDRGSRZLHG]LGR]DGD]DPNQLW\FKLQLHNWó- U\FK RWZDUW\FK $XWRU]\ SRGDM UyZQLH* NOXF] RGSRZLHG]L GR ]DGD ]DPNQLtych. W SU]\SDGNX]DGDRWZDUW\FKVFKHPDWSXQNWoZDQLD]DVWSXMHQDMF]FLHM SU]\NáDGRZDRGSRZLHG(XF]QLDDZ]DGDQLDFKUR]V]HU]RQHMRGSRZLHG]L przy- NáDGRZDJRWRZDGáX*V]DZ\SoZLHG(Z]DáR*HQLXVWDQRZLFDUHDOL]DFMWHPDWX W 4 na 10 testów obok gotowych UR]ZL]D]DPLHV]F]RQR NUyWNLH LQIRUPDFMH GRW\F]FHQDMZD*QLHMV]\FKZ\Uy*QLNyZIRUPZ\SRZLHG]LZVND]DQ\FKZWUHFL zadaqldoxe]zl]dqh]z\w\f]q\plz\qlndmf\pl]srohfhqld 3 4 5 1SÄ0yZLZLHNL Ä:\FKRZDZFD Ä)RUXPKXPDQLVWyZ 6]yVWH S\WDQLH DQNLHW\ GRW\F]\áR ZáDQLH UHNRPHQGDFML MHGQHJR] WHVWyZ Z\NRU]\VW\ZDQ\FK SU]H]XF]HVWQLF]F\FKw badaniach nauczycieli. $QDOL]LHSRGGDQRQDVWSXMFHWHVW\SXEOLNRZDQHQDáDPDFKÄ9LFWRUD :ZLHFLHZ\QDOD]NyZ, :L]MHSU]\V]áRFL, 6SUDZLHGOLZRü, &]árzlhnf]árzlhnrzl, Na wesele, &]árzlhnzrehfzldwd, :NUJXGHNDORJX, Konstytucja, W Europie, W pracowni artysty.

5RODSU]\NáDGRZ\FKDUNXV]\HJ]DPLQDF\MQ\FKZNV]WDáWRZDQLXXPLHMWQRFL 263 2.2. Dobór tekstów kultury W DQDOL]RZDQ\FKSU]\NáDGRZ\FK]HVWDZDFK]DGDGREór tekstów pod- SRU]GNoZDQRQDVWSXMF\P]DVDGRP F UHDOL]DFML]DáR*HZ\QLNDMF\FK]HVWDQGDUGyZHJ]DPLQDF\MQ\FKVWGSRd- VWDZGRNRQVWUXRZDQLD]DGDVWDQRZLá\IUDJPHQW\WHNVWyZSRSXODUQRQDu- NRZ\FK(UyGáDKLVWRU\F]QHQSIUDJPHQWKonstytucji 3 maja 6, Deklaracja 3UDZ&]áRZLHND 7 ), obrazy polskich i zagranicznych malarzy przedstawicie- OL Uy*Q\FK HSRN IUDJPHQW\ SUozy (np. z nowelistyki 0HQGHO *GDVNL M. Konopnickiej 8 F]\SRZLHFL,PLUy*\ U. Eco 9 ), wiersze poetów dawnych i ZVSyáF]HVQ\FKQS2PGURFL J. Kochanowskiego 10, ']LHFL(XUopy&]0LáRV]D 11 ); F PR*OLZRFL]UHDOL]RZDQLDOXEXWUZDOHQLDFHOyZZ\FKRZDZF]\FKVWGWHNVW\ VWDQRZLFH SUHWHNVW GR NV]WDáWRZDQLD RNUHORQ\FK SRVWDZ np.: &]áowiek F]áRZLHNRZL E. Stachury 12, 3LHVQDWHOHZL]M T. Raczka 13 ; F SRV]HU]HQLXNRQWHNVWXWUHFLREHFQ\FKQDOHNFMDFKUy*Q\FKSU]HGPLRWyZ F PR*OLZRFLSU]\JRWRZDQLDXF]QLDGRUR]XPLHQLDUy*Q\FKIRUPSU]HND]X np.: obrazu i karykatury 14 SDSLHVNLHJRSU]HVáDQLD 15, aktów prawnych 16, wywiadu 17. 3RZ\*V]HSU]\NáDG\GRZRG]*Htesty egzaminacyjne publikowane w pra- VLHGDMXF]QLRZLPR*OLZRüSR]QDQLDFDá\FKXWZRUyZOXELFKIUDJPHQWyZF]- VWRQLHREHFQ\FKZSRGUF]QLNDFKNV]WDáFHQLDOLWHUDFNLHJRF]\KLVWRULL*LPQD]Ma- OLFLSRVLDGDMF\ZáDFLZPRW\ZDFMGR]GRE\ZDQLDZLDGRPRFLczy poszerza- QLDZáDVQ\FKKRU\]RQWyZP\OoZ\FKPRJSRGF]DVSUDF\]W\PLWHVWDPL]RVWDü ]DLQVSLURZDQLGRZáaVQ\FKSRV]XNLZDF]\WHOQLF]\FK=GUXJLHMVWURQ\DXWRU]\ Z\ELHUDM WHNVW\ EDUG]R DPELWQH WUXGQH Z odbiorze, które uczniów bez odpowiedniego zaplef]dnxowxurzhjrprj]ghsu\przdüdqlhnlhg\]qlhfkflügr SRGMFLDSUyE\VDPRNV]WDáFenia..RQVWUXNFMD]DGD ']LHVLü DQDOL]RZDQ\FK SU]\NáDGRZ\FK WHVWyZ ] SU]HGPLRWyZ KXPDQL- VW\F]Q\FK VNáDGD VL] ]DGD &]DVRSLVPR ] NWyUHJR SRFKoG] RPDZLDQH w t\pduw\nxohwhvw\qlh]dplhv]f]dz\nd]xvsudzg]dq\fkxplhmwqrfl$qdoi- 6 Konstytucja, Victor 2005. 7 6SUDZLHGOLZRü, Victor 2004. 8 Ibidem. 9 W pracowni artysty, Victor 2001. 10 &]árzlhnzrehfzldwd, Victor 2001. 11 W Europie, Victor 2003. 12 &]árzlhnf]árzlhnrzl, Victor 2003. 13 :NUJXGHNDORJX, Victor 2002. 14 Na wesele, Victor 2001. 15 Konstytucja, op. cit. 16 6SUDZLHGOLZRü, op. cit. 17 :NUJXGHNDORJX, op. cit.

264 0DáJRU]DWD%RED0DULD0LFKORZLF] ]DSROHFHL UR]ZL]DQLH]DGDSR]ZROLá\DXWRUNRPQDSU]\SRU]GNRZDQLHSR- V]F]HJyOQ\FK ]DGD GR RNUHORQ\FK XPLHMWQRFL D W\P VDP\P skojarzenie ZLNV]RFLV\WXDFML]DGDQLRZ\FK]RGSRZLHGQLPVWDQGDUGHPZ\PDJDHJ]DPi- QDF\MQ\FK7DNLHG]LDáDQLDE\á\PR*OLZHZVWXSURFHQWDFKW\ONRZRGQLHVLHQLXGR SROHFH NWyUH PR*QD SU]\SRU]GNRZDü GR, REV]DUX VWDQGDUGyZ czytania i RGELRUX WHNVWyZ NXOWXU\ 3ROHFHQLD VSUDZG]DMFH XPLHMWQRFL]]Dkresu two- U]HQLDZáDVQHJRWHNVWX,,REV]DUVWDQGDUGyZZ\PDJDHJ]DPLQDF\MQ\FKPLDá\ QDMF]FLHM SRVWDü ]DGDQLD UR]V]HU]RQHM RGSRZLHG]L L ZREHF EUDNX VFKHPDWX SXQNWRZDQLD SUDNW\F]QLH QLHPR*OLZH E\áR Z LFK SU]\SDGNX RNUHOHQLH Z\Pa- JDF]\OL]LGHQW\ILNRZDQLHVSUDZG]DQ\FKXPLHMWQRFLW\PEDUG]LHM*HQLHNWyUH ]SROHFHZ\UD(QLHZ]DPLHU]HQLXSR]ZDODá\XF]QLRZLQDGX*VZRERGZRSUa- FRZDQLXNRQFHSFMLZáDVQHMZ\SRZLedzi. : SU]\SDGNX ]DGD NWyUH PR*QD E\áR SU]\SRU]GNRZDü GR VWDQGDUGyZ z zakresu czytania L RGELRUX WHNVWyZ NXOWXU\ PR*OLZH VWDáR VL UyZQRF]HQLH okreohqlhmdnlhxplhmwqrflvqdmf]flhmvsudzg]dqh2wrz\qlnldqdol]\ =DGDQLDZREHFVWDQGDUGyZZ\PDJDHJ]DPLQDF\MQ\FK (czytanie i odbiór tekstów kultury) standard I/6 21% standard I/5; 0% standard I/4 12% standard I/3 25% standard I/1 29% standard I/2 13% =SUH]HQWRZDQHJRZ\NUHVXZ\QLND*HZSU]\NáDGRZ\FKWHVWDFKQDMF]FLHM sprawdzaqh V NOXF]RZH GOD HIHNW\ZQRFL NV]WDáFHQLD XPLHMWQRFL F]\WDQLD WHNVWyZQDSR]LRPLHGRVáRZQ\PLSU]HQRQ\P 18 (standard I/1) i wyszukiwania LQIRUPDFML'RüGX*JUXS]DGDVWDQoZLá\WDNLHNWyUHZ\PDJDá\ od ucznia dostrzegania kontekstu (standard I/6). W tej grupie sprawdzanych XPLHMWQRFL GRPLQRZDáR MHGQDN SRGHMFLH HQF\NORSHG\F]QH ]ZL]DQH ] No- QLHF]QRFLSU]\ZRáDQLDZLDGRPRFLGRW\F]F\FK]ZáDV]F]DWZyUF]RFLUy*nych DUW\VWyZ=GHF\GRZDQLHPQLHM]DGDQDWRPLDVWVSUDZG]DáRXPLHMWQRFLZ\Pa- gajfhedug]lhmvnrpsolnrzdq\fkrshudfmlp\orz\fkf]\olgrvwu]hjdqldurd- NyZZ\UD]XLRNUHODQLDLFKIXQNFMLRUD]LQWHUSUHWDFMLWHNVWXVWDn- GDUG,=QDPLHQQH*HW\ONRQD]DGDGRW\F]\áRRGQDMGRZDQLD]ZL]NyZ przyczynowo-skutkowych (standard I/5). Analiza poszczególq\fk]dgdsr]zdod Z\VXQüKLSRWH]*HQLHUyZQHSURSRUFMHPLG]\XPLHMWQRFLDPL]]DNUHVXF]y- WDQLDLRGELRUXWHNVWyZNXOWXU\PRJZyQLNDü] doboru samych tekstów. 18 :DQDOL]RZDQ\FKDUNXV]DFKQLHE\áR*DGQHJR]DGDQLDVSUDZG]DMFHJRXPLHMWQRFL]ZL]DQH z czytaniem tekstów kultury na poziomie symbolicznym.

5RODSU]\NáDGRZ\FKDUNXV]\HJ]DPLQDF\MQ\FKZNV]WDáWRZDQLXXPLHMWQRFL 265 -DNZF]HQLHM]DXZD*RQRNRQVWUXNWRU]\WHVWyZZ\ELHUDOL teksty nie tylko ]Uy*QLFoZDQH SRG Z]JOGHP IRUP\ DOH WDN*H DPELWQH ] XZDJL QD SRUXV]DQH w QLFK]DJDGQLHQLD:SU]\SDGNXIUDJPHQWyZG]LHáOLWHUDFNLFK]RERZL]\ZDáR to twórców testów do bardzo wnikliwej analizy i interpretacji tekstu przed przy- VWSLHQLHP GR NRQVWUXRZDQLD]DGD 7UHü QLHNWyU\FK SROHFH ]ZáDV]F]D]amknitych ZLDGF]\ R W\P *H QLH ]DZV]H XGDáR VL DXWRURP GRNRQDü WDNLHM DQDOL]\NWyUHMHIHNWHPE\áRVIRUPXáRZDQLH]DGDQLDSR]ZDODMFHJRQDZáDFLZH rozumienie tekstu przez ucznia w wyniku udzielenia prazlgárzhmrgsrzlhg]l 8PLHMWQRFL ] ]DNUHVX WZRU]HQLD ZáDVQHJR WHNVWX VSUDZG]DáR ]DGD NUyWNLHMRGSRZLHG]LFRVWDQRZLRJyáXDQDOL]RZDQ\FK]DGD:WHVWDFK zamieszczono 2 zadania krótkiej odpowiedzi, a w 4 testach 1 zadanie krótkiej odpowiedzi z ]DNUHVX,,REV]DUXVWDQGDUGyZ-HGHQWHVWVSUDZG]DáWZRU]HQLHZáa- VQHJR WHNVWX W\ONR ]D SRPRF ]DGD UR]V]HU]RQHM RGSRZLHG]L :DUWR ]ZUyFLü XZDJQDUy*QRURdQRüVSUDZG]DQ\FKZWHQVSRVyEXPLHMWQRFLSRVáXJLZDQLH VL SRMFLDPL VZRLVW\PL GOD Srzedmiotów humanistycznych, dostosowanie wy- SRZLHG]LGRV\WXDFMLNRPXQLNDF\MQHM]QDMRPRü]DVDGRUJDQL]DFMLWHNVWXIRUPuáRZDQLH DUJXPHQWyZ SRU]GNRZDQLH LQIRUPDFML'RGDWNRZR Z]DGDQLDFK URz- V]HU]RQHMRGSRZLHG]LXF]QLRZLHPXVLHOLVL]PLHU]\ü]Uy*Q\PL formami wypo- ZLHG]L]DSLVDQ\PLZVWDQGDUG]LH,,QRWDWN]DSURV]eQLHPGHG\NDFMSODQHP RSLVHP FKDUDNWHU\VW\N Z SRVWDFL DXWRFKDUDNWHU\VW\NL Z\ZLDGHP 3RGREQLH MDN Z WHVWDFK HJ]DPLQDF\MQ\FK GRPLQRZDáD MHGQDN UR]SUDZND SURSRQRZDQD jako zadanie rozszerzonej odpowiedzi w 6 testach na 10. W jednym zestawie ]DPLHV]F]RQR]DGDQLH SRGF]DV UHDOL]DFMLNWyUHJRXF]HPLDáPR*OLZRüVDPodzielnego wyboru formy wypowiedzi. $XWRU]\WHVWyZZUy*Q\VSRVyEIRUPXáRZDOLSROHFHQLD&]VWRZMHGQ\P teflh QLH ]DFKRZ\ZDQR MHGQRFL VW\OLVW\F]QHM WUHFL ]DGD 2ERN SROHFH XZ]JOGQLaMF\FK RSHUDFMRQDOL]DFM F]\QQRFL MDNLH SRZLQLHQ Z\NRQDü XF]H SRMDZLDMVL]DGDQLDSU]\SRPLQDMFHZVZHMWUHFLIUDJPHQWOHNF\MQHMKHXUH]\ Niektóre z polefhv NUyWNLH L SUHF\]\MQHinne przeciwnie rozbudowane, ]DZLHUDMFH LQIRUPaFMH QLH ]DZV]H QLH]EGQH GR LFK UHDOL]DFML : MHGQ\P z SU]\NáDGRZ\FKWHVWyZ]QDjGXMHVL]DGDQLHQLH]Z\NOHODNRQLF]QHZVZHMWUHFL 1DSRGVWDZLHLQIRUPDFML]WHNVWXQU]UHGDJXMQRWDWNRFKDUDNWHU]HLQformacyjnym 19. 3U]\NáDGRZH RGSRZLHG]L XF]QLyZ ]DPLHV]F]DQH ]DPLDVW ZVND]yZHN GR- W\F]F\FKVSRVREXUHDOL]DFML]DGDF]\VFKHPDWyZSXQNWRZDQLDQLHNLHG\ZLDd- F]RUR]ELH*QRFLPLG]\ZDUXQNDPLRNUHORQ\PLZ WUHFLSROHFHQLDDRF]HNLwaniami, np.: F WUHü]DGania: : ZHHNHQG\ JRü ]]DJUDQLF\ SR]RVWDMH SRG RSLHN 7ZRMHM URG]LQ\ 8áy* plan SURSR]\FMVSG]HQLDVRERW\LQLHG]LHOL3RVWDUDMVLDE\SU]H]WHGZDGQL JRüPLDáPR*OLZRüGRZLHG]LHüVLMDN*\MHSROVNDURG]LQD 19 &]árzlhnzrehfzldwd, op. cit.

266 0DáJRU]DWD%RED0DULD0LFKORZLF] F wytyczne dla ucznia w odpowiedziach: :UR]ZLQLFLXWHJRSXQNWXZD*QHMHVWDE\Z\ND]DáVL]QDMRPRFLVZRMego regionu 20. :QLRVNLSá\QFH]DQDOL]\SU]\NáDGRZ\FKWHVWyZKXPDQLVW\Fznych.RPSR]\FMD SU]\NáDGRZ\FK WHVWyZ HJ]DPLQDF\MQ\FK SR]ZDOD XF]QLRZL oswolüvl]whfkqlnur]zl]\zdqld]dgdzv\wxdfmlhj]dplqdf\mqhmsrsu]h] UR]ZL]\ZDQLHSHZQHMOLF]E\]DGDZRNUHORQ\PF]DVLHQDQRV]HQLHRGSRZLH- G]LGR]DGD]aPNQLW\FKQDRGUEQNDUW $QDOL]RZDQHWHVW\VNRQVWUXRZDQHZRNyáEDUG]RUy*Q\FKPRW\ZyZSU]HwodQLFK3R]ZDODWRND*GHPXXF]QLRZL]QDOH(üSU]HVWU]HZNWyUHMPR*H RQ]QDOH(üRGSRZLHGQLPRW\ZDFMGR]UHDOL]RZDQLD]aGD]JRGQLH]MHJR uwarunkowaqldplzhzqwu]q\pl ZLDWHPHPRFMLL]DLQWHUHVRZD 3U]\NáDGRZHWHVW\HJ]DPLQDF\MQHZ\PDJDMSU]HGHZV]\VWNLPDQDOL]\NRQstrukcji zdgd]edgdqldf]\su]h]lfk]dvwrvrzdqlhpr*qd]uhdol]rzdüfhoh ]ZL]DQHPLG]\LQQ\PL]NV]WDáWRZDQLHPRNUHOonych ]DáR*RQ\FKSU]H] nauczyciela umiemwqrfl :\EyUSU]H]QDXF]\FLHODND*GHJRWHVWXSRZLQQDSRSU]HG]DüGRNáDGQDDQDOi- ]D:DUWRVL]DVWDQRZLüF]\SURSRQRZDQ\]HVWDZPR*HE\ü]DVWRVRZDQ\ w RNUHORQ\P URGRZLVNX DE\ QLH VNXWNRZDáR WR EádQ GLDJQR] XF]QLD w RGQLHVLHQLXGRZáDVQ\FKPR*OLZRFLLQDXF]\FLHODZRGQLHVLHQLXGRHIHk- WyZNV]WDáFHQLDF]\PR*OLZRFLXF]QLyZ Podsumowanie Skoro uc]hqlhvlwr]gre\zdqlhgrzldgf]hpxvlsdqrzdüzqlpuy*qr- URGQRü 21 : GRELH]PLDQXF]HQLHVLGRW\F]\]DUyZQRXF]F\FKMDNQDXF]D- Q\FK:\QLNLRSUDFRZDQHQDSRGVWDZLHDQNLHW\ZLDdF]RW\P*HSU]\NáDGRZH WHVW\SXEOLNRZDQHZSUDVLHVZ\NRU]\VW\ZDQHQLHW\ONRMDNRQDU]G]LHVáX*FH przygotozdqlx XF]QLyZ GR HJ]DPLQX 0DM RQH UyZQLH* GX*H ]QDF]HQLH w ZDUV]WDFLHSUDF\ZVSyáF]HVQHJRQDXF]\FLHOD3R]ZDODMPX]UHDOL]RZDüZymóg poszukiwania noz\fk UR]ZL]D PHWRG\F]Q\FK 5yZQRF]HQLH DQDOL]D niektórych tevwyzmdnlhsrmdzlá\vlzsudvlhsu]h]qdf]rqhmgodjlpqd]mdolvwyz ]NWyUHMNRU]\VWDMWDN*HQDXF]\FLHOH]PXV]DGRSRVWDZLHQLDS\WDQLDQDLOHQa- XF]\FLHO SURSRQXMF\ XF]QLRP UR]ZL]\ZDQLH ]DGD ]DPLHV]F]RQ\FK Z podobnych zevwdzdfkmhvwuyzqrf]hqlhrgnu\zfl WZyUF" Obcowanie z analizowanymi zadaniami rodzi przekonanie o NRQLHF]QRFL NU\W\F]QHJRLEDGDZF]HJR]DSR]QDZDQLDVL]WHJRW\SXPDWHULDáDPL3RZRGHP VLJDQLDSRSU]\NáDGRZHWHVW\XND]XMFHVLZSUDVLHMHVWSU]HGHZV]\VWNLPSUagnienie zrealizowania celów edukacyjnych w przypadku niektórych uczniów w 20 W Europie, op. cit. 21 Niemierko B., op. cit., s. 280.

5RODSU]\NáDGRZ\FKDUNXV]\HJ]DPLQDF\MQ\FKZNV]WDáWRZDQLXXPLHMWQRFL 267 ]ZL]NX]FKFLSRGMFLDGDOV]HMHGXNDFMLZZ\PDU]RQHMV]NROHZSU]\SDGNX QDXF]\FLHOL]DPLG]\LQQ\PL]HZ]JOGXQDQRZHZDUXQNLRFHQLDQLDMDNRFLLFK pracy. UczeQLHVLPDGODQDVZDUWRüG]LNLVZRLPZ\QLNRP'RQLFKQDOH*\QLH tylko opanozdqlhrnuhorq\fkf]\qqrflohf][ ] przede wszystkim nauczenie VLMDNVLXF]\üMDNVSUDZG]DüF]\MX*VLXPLH[ ] 22 7ZyUFDPLVQDSHZQR FLVSRUyGQDXF]\FLHOLNWyU]\Z trakcie wykorzystywania tego W\SXPDWHULDáyZ w VZRLP ZDUV]WDFLH PHWRG\F]Q\P PDM ZLDGRPRü FHOyZ GáXJRIDORZ\FK ]ZL]DQ\FK] SU]\JRWRZDQLHPPáRGHJRF]áRZLHNDGRNLHURZDQLDZSU]\V]áRFL ZáDVQ\PUR]ZRMHP SRGZDUXQNLHP*HLFKSUDF\WRZDU]\V]\QLHXVWDQQDSo- JáELRQDLNU\W\F]QDUHIOeksja wynikamfd]revhuzdfmlzádvqhjrzduv]wdwxsudf\ RUD]PGUHZ\NRU]\VW\ZDQLHQDSRW\Nanych wzorców. 22 Niemierko B., op. cit, s. 285.