Rachunek kosztów normalnych

Rachunek kosztów normalnych

*zgodnie z ustawą o rachunkowości (UoR art. 28 ust. 3) Uzasadniona część kosztów pośrednich - definicja zmienne pośrednie koszty produkcji część stałych pośrednich kosztów produkcji, która odpowiada poziomowi tych kosztów przy normalnym wykorzystaniu zdolności produkcyjnych

Normalny poziom zdolności produkcyjnych zgodnie z art.28 ust 3 UoR* zdolności produkcyjne wynikające ze zdolności wytwórczych maszyn i urządzeń oraz z planowanych efektywnych warunków techniczno organizacyjnych produkcji, uwzgledniających liczbę zmian, wydajność maszyn pomniejszone o utratę zdolności produkcyjnych na skutek dokonywania remontów, ulepszeń i konserwacji, przy uwzględnieniu dni wolnych od pracy, sezonowych wahań produkcji i popytu. *Kategoria wprowadzona do polskiego prawa bilansowego w nowelizacji w 2002 r

roboczogodziny Poziomy zdolności produkcyjnej 10 000 8 000 teoretyczna zdolność produkcyjna 6 000 4 000 2 000 styczeń luty marzeckwiecień maj czerwiec praktyczna zdolność produkcyjna normalna zdolność produkcyjna rzeczywiste wykorzystanie zdolności produkcyjnej

Niezbędne warunki oszacowania uzasadnionych kosztów pośrednich podział kosztów pośrednich produkcyjnych na zmienne i stałe z punktu widzenia zachowania się w zależności od zmiany wielkości produkcji ustalenie normalnego poziomu wykorzystania zdolności produkcyjnych. oszacowanie uzasadnionych kosztów pośrednich

Metody ustalania równania kosztów całkowitych w krótkim okresie czasu całkowite koszty koszty zmienne proporcjonalnie K c = Ks + K jz X Metody podziału kosztów na stałe i zmienne podejście merytoryczne metoda analizy księgowej ( wada - subiektywizm, zaleta - prostota) metoda inżynieryjna ( wada pracochłonność, zaleta obiektywizm) podejście statystyczne (analiza związków ilościowych kosztów i wielkości produkcji ustalana na podstawie danych ewidencyjnych) metoda odchyleń krańcowych metoda regresji liniowe K c koszty całkowite K s koszty stałe K jz koszty zmienne jednostkowe X wielkość produkcji

Metody ustalania kosztów normalnych ustalenie średniej arytmetycznej kosztów z kilku ostatnich okresów oszacowanie funkcji trendu kosztów zastosowanie funkcji regresji opisującej zależność kosztów od określonego parametru metody statystyczne na podstawie danych ewidencyjnych zarejestrowanych w poprzednich okresach.

Normalny poziom zdolności produkcyjnych wiarygodne udokumentowanie obliczenia normalnego poziomu zdolności produkcyjnych ewidencja wykorzystania zdolności produkcyjnych, pozwalającą ustalić wielkość niewykorzystanych w danym okresie zdolności produkcyjnych systematyczna weryfikacja normalnego poziomu zdolności produkcyjnych na bieżąco okresowo nie później niż na dzień bilansowy

Rachunek kosztów normalnych uzasadnionych Rachunek kosztów rzeczywistych: koszty pośrednie produkcyjne ponoszone w sposób równomierny wielkość produkcji stabilna (nie zmienia się z okresu na okres) Rachunek kosztów normalnych: zniwelowanie wpływu różnic w wykorzystaniu zdolności produkcyjnych w wyniku zmian w rozmiarach produkcji na jednostkowy koszt wytworzenia zniwelowanie wpływu zmian stałych pośrednich kosztów produkcyjnych na jednostkowy koszt wytworzenia szybsze uzyskanie informacji o wielkości kosztów obiektów kalkulacji

Systemy rachunku kosztów konstrukcja postulowanych kosztów bezpośrednich i pośrednich Rachunek kosztów rzeczywistych Rachunek Kosztów normalnych Rachunek kosztów planowanych Rachunek kosztów standardowych Koszty bezpośrednie rzeczywiste stawki kosztów bezpośrednich * rzeczywista ilość rzeczywiste stawki kosztów bezpośrednich * rzeczywista ilość planowane stawki kosztów bezpośrednich * rzeczywista ilość planowane stawki kosztów bezpośrednich * standardowe zużycie dla rzeczywistej ilości Koszty pośrednie rzeczywiste stawki kosztów pośrednich * rzeczywista ilość planowane stawki kosztów pośrednich * rzeczywiste zużycie planowane stawki kosztów pośrednich * rzeczywista ilość planowane stawki kosztów pośrednich * standardowe zużycie dla rzeczywistej ilości

Algorytm 1 ustalania uzasadnionych kosztów pośrednich i niewykorzystanych zdolności produkcyjnych określenie poziomu szczegółowości pomiaru zdolności produkcyjnej i wybór jednostek pomiaru zdolności produkcyjnych określenie normalnego poziomu zdolności produkcyjnych (NOR) ustalenie stałych kosztów pośrednich utrzymania normalnego potencjału wytwórczego (K SNOR ) i kosztów pośrednich zmiennych ustalenie użytecznych kosztów (koszty stałe pośrednie wykorzystanych zdolności produkcyjnych) i poziomu niewykorzystanych zdolności produkcyjnych obliczenie uzasadnionych kosztów pośrednich produkcyjnych jako sumy: stałych kosztów pośrednich produkcyjnych wykorzystanych zdolności produkcyjnych (koszty użyteczne) i kosztów zmiennych pośrednich produkcyjnych dla rzeczywistego wykorzystania zdolności produkcyjnych

Algorytm 1 obliczenie kosztów użytecznych i kosztów niewykorzystanych zdolności produkcyjnych K u stałe koszty pośrednie wykorzystanych zdolności produkcyjnych (koszty użyteczne) część stałych kosztów pośrednich K U = K SNOR NOR X K nu stałe koszty pośrednie niewykorzystanych zdolności produkcyjnych (koszty nieużyteczne) część stałych kosztów pośrednich K NU = K SNOR NOR NOR X NOR - normalny poziom zdolności produkcyjnych K SNOR - stałe koszty pośrednie utrzymania normalnego potencjału produkcyjnego K ZNOR - zmienne koszty pośrednie dla normalnego poziomu zdolności produkcyjnych K jz = K ZNOR - koszty jednostkowe zmienne pośrednie NOR X - rzeczywisty poziom wykorzystania zdolności produkcyjnych w danym okresie

Algorytm 1 obliczenie uzasadnionych kosztów pośrednich obliczenie uzasadnionych kosztów pośrednich produkcyjnych jako sumy: stałych kosztów pośrednich produkcyjnych wykorzystanych zdolności produkcyjnych (koszty użyteczne) i kosztów zmiennych pośrednich produkcyjnych dla rzeczywistego wykorzystania zdolności produkcyjnych K uzasad =K U +Kz = K SNOR NOR X +K jz X

Przykład_1_Algorytm 1 Przedsiębiorstwo produkuje wiertarki. Normalne miesięczne zdolności produkcyjne wynoszą 300 szt. W ostatnim miesiącu, wyprodukowano tylko 200 szt. wiertarek. Informacje o kosztach w tabeli. Ustal uzasadnione koszty pośrednie. Ku= K SNOR NOR X = 9 000 200=6 000 zł 300 Knu= K SNOR NOR (NOR X) = 9 000 300 Kz=K jz X=60 200=12000zł K uzasad =K z +K u =12000+6000=18 000 zł K psnor K pnor K pznor K jz NOR 300 200 = 3 000 zł 27000 18000 9000 K pznor 18000 300 60

Przykład_1_Algorytm 1 Przedsiębiorstwo produkuje wiertarki. Normalne miesięczne zdolności produkcyjne wynoszą 300 szt. W ostatnim miesiącu, wyprodukowano tylko 200 szt. wiertarek. Informacje o kosztach w tabeli. Ustal jednostkowy koszt wytworzenia: uwzględniający i nieuwzględniający stopień wykorzystania zdolności produkcyjnych Przyczyna: wahania rozmiarów produkcji koszt obciążony kosztami niewykorzystanych zdolności produkcyjnych

Algorytm 2 ustalanie uzasadnionych kosztów pośrednich i niewykorzystanych zdolności produkcyjnych na podstawie informacji o normalnych zdolnościach produkcyjnych ustalenie: normalnych (planowanych) stawek kosztów pośrednich zmiennych normalnych (planowanych) stawek kosztów pośrednich stałych ustalenie normalnych (uzasadnionych) kosztów obciążających wykonaną (rzeczywistą) produkcję ustalenie planowanych kosztów dla wykonanej produkcji: koszty zmienne pośrednie odpowiadające wykonanej produkcji koszty stałe pośrednie odpowiadające kosztom dla produkcji na normalnym poziomie ustalenie niewykorzystanych zdolności produkcyjnych jako różnicy pomiędzy kosztami planowanymi a normalnymi dla wykonanej produkcji

Przykład_1_Algorytm 2 Przedsiębiorstwo produkuje wiertarki. Normalne miesięczne zdolności produkcyjne wynoszą 300 szt. W ostatnim miesiącu, wyprodukowano tylko 200 szt. wiertarek. Informacje o kosztach w tabeli. Ustal uzasadnione koszty pośrednie i koszty niewykorzystanych zdolności produkcyjnych K uzas = K jz x + K js x = 60 200 + 30 200 = 1200 + 6000 = 18000 K plan = K jz x + K ps = 60 200 + 9000 = 21000

Koszt wytworzenia w rachunku kosztów normalnych rachunek kosztów normalnych spełnia wymagania sprawozdawczości finansowej KjWG - koszt jednostkowy nie zawiera nieuzasadnionej części kosztów pośrednich

Algorytm stosowania rachunku kosztów normalnych Ustalenie odchyleń budżetowych i rzeczywistych KjWG ustalenie odchylenia budżetowego jako różnicy pomiędzy rzeczywistymi kosztami pośrednimi w danym okresie a kosztami pośrednimi planowanymi odchylenia budżetowe korygują: koszty wytworzenia wyprodukowanych produktów (sprzedanych produktów i zapasów) nieuzasadnioną część kosztów wytworzenia rozliczenie odchyleń budżetowych na produkty sprzedane i zapasy proporcjonalnie w stosunku do planowanych kosztów pośrednich jeśli odchylenie budżetowe jest nieznaczne może w całości wypływać na koszt wytworzenia sprzedanych produktów

Przykład_2 Przedsiębiorstwo produkuje wiertarki. Normalne miesięczne zdolności produkcyjne wynoszą 300 szt. W ostatnim miesiącu, z powodu nieplanowanych kłopotów z dostawcami, wyprodukowano tylko 200 szt. wiertarek, z czego sprzedano 150 szt. Informacje o kosztach: Ustal uzasadnione koszty pośrednie i jednostkowe koszty wytworzenia dla sprawozdania finansowego

Odchylenia z tytułu niewykorzystanych zdolności i budżetowe odchylenie budżetowe dotyczy tylko pośrednich kosztów zmiennych pośrednie koszty stałe planowane i rzeczywiste są równe

Ustalenie kosztu rzeczywistego KjWG w rachunku kosztów normalnych (inny sposób) Rozliczenie odchylenia budżetowego na produkty sprzedane i zapasy w stosunku do łącznych planowanych kosztów pośrednich

sprawdzenie Prezentacja danych w sprawozdaniu finansowym

Przykład_3 Przedsiębiorstwo wytwarza dwa produkty A i B. Dane o wielkości produkcji i kosztach bezpośrednich i pośrednich zawarte są w tabelach. Koszty pośrednie rozliczane są proporcjonalnie do liczby maszynogodzin. Ustal koszty wytworzenia zgodnie z koncepcją rachunku kosztów normalnych i postulowana cenę (20% marży)

Przykład_3 Ustalenie: KjWG zgodnie z koncepcją rachunku kosztów normalnych postulowanej ceny rozliczenie kosztów pośrednich stałych: kalkulacja doliczeniowa klucz ilość maszynogodzin K Wn L p KC 150000 5000 30

Przykład_4 W kolejnym okresie przedsiębiorstwo wytworzyło 1000 produktów A i sprzedało je w cenie 138 zł za sztukę wytworzyło 2000 produktów B, z tego 1500 sprzedało w cenie 102 zł/szt i pozostał zapas 500 sztuk niesprzedanych Koszty rzeczywiste wyniosły 360 000 zł w tym: koszty bezpośrednie - 180 000 zł równe planowanym koszty pośrednie - 180 000 zł Wyznacz rzeczywisty koszt wytworzenia i wynik brutto ze sprzedaży w dwóch wariantach: A. bez uwzględniania kosztów niewykorzystanych zdolności produkcyjnych B. z uwzględnieniem zasad rachunku kosztów normalnych i kosztu niewykorzystanych zdolności produkcyjnych

Przykład_4B_Wyznaczenie kosztów niewykorzystanych zdolności produkcyjnych

Przykład_4B_ Wyznaczenie odchylenia budżetowego

Przykład_4B_Ustalenie kosztu rzeczywistego KjWG rozliczenie odchylenia budżetowego na produkty A i B w stosunku do łącznych kosztów pośrednich

Przykład_4B_ Ustalenie wyniku ze sprzedaży wynik ze sprzedaży w analizowanym okresie to: strata 24 000 zł, w tym planowany zysk ze sprzedaży (oba produkty rentowne) 36 000 zł koszt niewykorzystanych zdolności produkcyjnych 60 000 zł

Konsekwencje zaniechania uwzględnienia kosztów niewykorzystanych zdolności aktywowanie na zapasach produktów kosztów niewykorzystania zdolności produkcyjnych (nie spełniają one definicji aktywów jako przyszłych korzyści ekonomicznych jednostki), brak porównywalności jednostkowego kosztu wytworzenia (podleganie fluktuacjom w kolejnych okresach z powodu różnego stopnia wykorzystania zdolności produkcyjnych) dostarczanie zarządzającym mylnych informacji do oceny rentowności produktów (wysokie jednostkowe koszty wytworzenia w okresie spadku popytu oraz relatywnie niskie koszty wytworzenia w okresie dużego popytu) Niepoprawna kalkulacja z punktu widzenia: wyceny bilansowej potrzeb informacyjnych zarządzania

Zwolnienia z obowiązku określania normalnego poziomu wykorzystania zdolności produkcyjnych art. 28 ust. 4a UoR (od 1 stycznia 2009 r. ) jednostki zobligowane do badania i ogłaszania sprawozdań finansowych mają obowiązek szacowania normalnego poziomu wykorzystania zdolności produkcyjnych i ustalania kosztu niewykorzystanych zdolności produkcyjnych jednostki, których sprawozdania finansowe nie podlegają badaniu przez biegłego rewidenta obliczając koszt wytworzenia produktu, mogą do kosztów bezpośrednich doliczyć koszty pośrednie związane z wytworzeniem tego produktu, niezależnie od poziomu wykorzystania zdolności produkcyjnych. Ustalony w ten sposób koszt wytworzenia nie może być jednak wyższy od ceny sprzedaży netto

Ujmowanie kosztów niewykorzystanych zdolności produkcji w kosztach okresu tzn: w kosztach wytworzenia sprzedanych produktów dla wariantu kalkulacyjnego RZiS, uwzględnienie w zmianie stanu produktów dla wariantu porównawczego RZIS jako pozostałych kosztów operacyjnych gdy jest to właściwsze zgodnie z treścią ekonomiczną zdarzeń np. niewykorzystanie spowodowane nieplanowymi przestojami w produkcji, awarią urządzeń.