Bezpieczeństwo uczniów w szkole

Szkoła Podstawowa nr 40 w Sosnowcu RAPORT Z EWALUACJI WEWNĘTRZNEJ rok szkolny 2013/2014 Bezpieczeństwo uczniów w szkole wymaganie 4. Respektowane są normy społeczne Opracowanie narzędzi badawczych: Małgorzata Hamryszak, Małgorzata Hollek Prowadzenie badań: Małgorzata Hamryszak, Małgorzata Hollek, Joanna Zyguła, wychowawcy klas I - VI Zliczanie ankiet: Ewa Łudzeń, Kinga Michalec, Joanna Zyguła Opracowanie danych analiza wyników: Małgorzata Hollek, Małgorzata Hamryszak, Joanna Zyguła Opracowanie wniosków: Małgorzata Hamryszak, Małgorzata Hollek, Ewa Łudzeń, Kinga Michalec, Joanna Zyguła Przygotowanie raportu z badań: Małgorzata Hollek, Małgorzata Hamryszak

1. KONCEPCJA BADANIA... 3 1.1. Podstawa prawna:... 3 1.2. Przedmiot ewaluacji: Bezpieczeństwo uczniów w szkole... 3 1.3. Cele ewaluacji:... 3 1.4. Pytania kluczowe:... 3 1.5. Metody prowadzonych badań:... 3 1.6. Grupa badawcza:... 3 1.7. Odbiorcy ewaluacji:... 4 1.8. Czas przeprowadzenia ewaluacji:... 4 1.9. Sposób upowszechniania wyników raportu:... 4 1.10. Terminy przeprowadzenia czynności ewaluacyjnych:... 4 1.11. Charakterystyka terenu badań i grupy badawczej:... 4 1.12. Charakterystyka ewaluacji:... 5 2. ANALIZA WYPOWIEDZI RODZICÓW... 6 2.1. Czy Pani/Pana dziecko chętnie chodzi do szkoły? Jeśli nie, proszę podać przyczynę.... 6 2.2. Czy Pani/Pana dziecko czuje się w szkole bezpiecznie?... 6 2.3. Jeśli Pani/Pana dziecko czuje się w szkole bezpiecznie to dlatego, że:... 7 2.4. Czy są miejsca w szkole i jej pobliżu, które Pani/Pana dziecko uważa za niebezpieczne? Jeśli tak, proszę wymienić je i podać dlaczego?... 7 2.5. Czy Pana/Pani dziecko czuje się bezpiecznie w drodze do szkoły, na ulicy? Jeśli nie, to dlaczego?... 8 2.6. Jeśli Pani/Pana dziecko ma problem w szkole zwraca się z nim do:... 9 2.8. Z jaką tliwością Pani/Pana dziecko widziało lub uczestniczyło w szkole w wymienionych przejawach przemocy lub agresji?... 10 2.8.1. Opinie ankietowanych rodziców uczniów klas I - III... 10 2.8.2 Opinie ankietowanych rodziców uczniów klas IV VI... 12 2.9. W jakich okolicznościach miała miejsce przemoc wobec Pani/Pana dziecka?... 14 2.10. Jak ocenia Pani/Pan organizację szkoły pod kątem zapewnienia uczniom bezpieczeństwa?... 14 2.11. Jakie działania według Pani/Pana mogą zwiększyć poziom bezpieczeństwa w naszej szkole?... 15 3. ANALIZA WYPOWIEDZI UCZNIÓW... 16 3.1. Czy chętnie chodzisz do szkoły? Jeśli nie, to podaj przyczynę.... 16 3.2. Czy czujesz się w szkole bezpiecznie? Jeśli nie, to podaj przyczynę.... 16 3.3. Jeśli czujesz się w szkole bezpiecznie to, dlatego, że:... 17 3.4. Jeśli w szkole lub wokół niej są miejsca, w których czujesz się mało bezpiecznie, wskaż je na liście poniżej i podaj przyczynę.... 17 3.5. Czy czujesz się bezpiecznie w drodze do szkoły, na ulicy? Które zagrożenia są największe?... 18 3.6. Jeśli masz problem w szkole zwracasz się z nim do:... 19 3.7. Czy Twoim zdaniem pracownicy niepedagogiczni pomagają uczniom w sytuacjach trudnych?... 19 3.8. Z jaką tliwością widziałeś/uczestniczyłeś w przejawach przemocy i agresji? Kto był sprawcą?... 20 3.8.1. Opinie uczniów klas II - III... 20 3.8.3. Opinie uczniów klas IV - VI... 21 3.9. Kiedy miały miejsce wydarzenia opisane powyżej?... 23 3.10. Czy zagadnienia związane z bezpieczeństwem są poruszane przez nauczycieli?... 24 3.11. Czy wiesz, że w szkole podejmowane są działania, których celem jest poprawa bezpieczeństwa uczniów w szkole np. dodatkowe dyżury nauczycieli, dyżur na stołówce, dyżur w szatni?... 24 3.12. Jakie działania mogą zwiększyć poziom bezpieczeństwa w naszej szkole?... 24 4. ANALIZA WYPOWIEDZI NAUCZYCIELI i PRACOWNIKÓW NIEPEDAGOGICZNYCH... 25s 4.1. Czy Pani/Pana zdaniem uczniowie czują się w szkole bezpiecznie?... Podaj przyczynę. W jakim stopniu bezpiecznie?......25 4.2. Jeśli uczniowie czują się w szkole bezpiecznie to, dlatego, że:... 25 4.3. Z jaką tliwością zdarzają się w szkole sytuacje zagrażające bezpieczeństwu uczniów?... 26 4.4. Z jakimi formami przemocy lub agresji wobec uczniów najczęściej spotkał/a się Pani/Pan w szkole?... 26 4.5. Czy Pani/Pana zdaniem nauczyciele pomagają uczniom w sytuacjach zagrożenia?... 27 4.6. Czy Pani/Pana zdaniem pracownicy niepedagogiczni szkoły pomagają uczniom w sytuacjach zagrożenia?... 27 4.7. W jakim stopniu w szkole przestrzegane są prawa ucznia?... 27 4.8. Z jaką tliwością spotyka się Pani/Pan z przejawami przemocy lub agresji, w których uczestniczą uczniowie?... 28 4.8.1. Opinia pracowników pedagogicznych... 28 4.8.2. Opinia pracowników niepedagogicznych... 29 4.9. Gdzie miały miejsce wydarzenia opisane powyżej?... 31 4.10. Kto jest najczęściej sprawcą wymienionych wyżej sytuacji/zdarzeń?... 31 4.11. Czy zagadnienia związane z bezpieczeństwem są poruszane przez Panią/Pana podczas zajęć z uczniami?... 31 4.12. Jak ocenia Pani/Pan organizację szkoły pod kątem zapewnienia uczniom bezpieczeństwa? Jakie działania, których celem jest poprawa bezpieczeństwa uczniów w szkole, były podejmowane?... 32 4.13.Jakie działania według Pani/Pana mogą zwiększyć poziom bezpieczeństwa w naszej szkole?... 32 5. WNIOSKI... 33 6. REKOMENDACJE... 36 2

1. KONCEPCJA BADANIA 1.1 Podstawa prawna: - Rozporządzenie MEN z dnia 7 października 2009 r. w sprawie nadzoru pedagogicznego (Dz. U. Nr 168 poz. 1324 ze zm.), - Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 10 maja 2013 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie nadzoru pedagogicznego (Dz.U. 2013 nr 0 poz. 560). 1.2. Przedmiot ewaluacji: Bezpieczeństwo uczniów w szkole 1.3. Cele ewaluacji: - pozyskanie informacji na temat poczucia bezpieczeństwa w szkole wśród uczniów oraz skali i typu zagrożeń występujących na terenie szkoły i wokół niej, - opracowanie wniosków do działań mających na celu zwiększenie wśród uczniów poczucia bezpieczeństwa i zmniejszenia/wyeliminowania zachowań niezgodnych z normami społecznymi. 1.4. Pytania kluczowe: - Czy szkoła zapewnia uczniom bezpieczeństwo? - Jeśli tak, to w jaki sposób? - Czy uczniowie czują się w szkole bezpiecznie? - Czy są w szkole lub wokół niej miejsca niebezpieczne? Jeśli tak, to które? - Jakich zachowań dotyczą identyfikowane przez uczniów zagrożenia? Z jakich źródeł pochodzą? - Jakie negatywne zachowania występują w szkole najczęściej? 1.5. Metody prowadzonych badań: - ankiety, - obserwacja, - analiza dokumentów. 1.6. Grupa badawcza: - losowo wybrani uczniowie (19 uczniów klas II III, 26 uczniów klas IV VI)); - losowo wybrani rodzice obecni podczas zebrań, na których przeprowadzono badanie (47 rodziców z klas I III, 36 rodziców z klas IV - VI); - dyrektor, pedagog; - nauczyciele (15 osób); - pracownicy niepedagogiczni (7 osób). 3

1.7. Odbiorcy ewaluacji: - dyrektor, - nauczyciele, - pracownicy niepedagogiczni, - uczniowie, - rodzice. 1.8. Czas przeprowadzenia ewaluacji: - październik 2013 maj 2014 1.9. Sposób upowszechniania wyników raportu: - prezentacja i dyskusja podczas zebrania rady pedagogicznej, - zamieszczenie na stronie internetowej szkoły, - prezentacja uczniom podczas godzin wychowawczych (najważniejsze informacje), - prezentacja rodzicom na zebraniach (najważniejsze informacje). 1.10. Terminy przeprowadzenia czynności ewaluacyjnych: - określenie przedmiotu ewaluacji, kryteriów, pytań kluczowych, wskazania metod, narzędzi i grupy badawczej wrzesień październik 2013, - przygotowanie narzędzi badawczych listopad 2013 luty 2014, - przebieg ewaluacji, zbieranie informacji marzec - maj 2014, - analiza wyników badań kwiecień - maj 2014, - projektowanie wniosków maj 2014, - przygotowanie raportu ewaluacyjnego maj 2014, - przedstawienie wyników ewaluacji na posiedzeniu rady pedagogicznej z udziałem pracowników niepedagogicznych czerwiec 2014 r. - projektowanie sposobu wdrażania wyników i wniosków z prowadzonej ewaluacji wewnętrznej czerwiec/sierpień 2014 1.11. Charakterystyka terenu badań i grupy badawczej: Ewaluację przeprowadzono w Szkole Podstawowej nr 40 w Sosnowcu. Szkoła funkcjonuje w budynkach wspólnie z Zespołem Szkół Ogólnokształcących nr 14 i Przedszkolem nr 45. Badania wśród rodziców uczniów klas I VI przeprowadzono w czasie zebrań z rodzicami Ankiety wypełniło 83 rodziców. Badaniami objęto również grupę 45 uczniów klas II - VI. O wypełnienie ankiet poproszeni zostali również nauczyciele i pracownicy niepedagogiczni szkoły. 4

1.12. Charakterystyka ewaluacji: Niniejszy raport jest rezultatem ewaluacji wewnętrznej przeprowadzonej w Szkole Podstawowe nr 40 w Sosnowcu przez zespół ds. ewaluacji wewnętrznej. Zadaniem zespołu było przeprowadzenie ewaluacji wewnętrznej, która polegała na zaplanowanym i podporządkowanym pewnym rygorom metodologicznym zbieraniu oraz przetwarzaniu informacji o warunkach, przebiegu i skuteczności działań. Jej celem jest uzyskanie zobiektywizowanych wniosków w celu utrzymania, zaniechania bądź modyfikacji podlegających badaniu działań szkoły lub w celu zainicjowania nowych. Zbierane informacje pochodziły z różnych źródeł m.in. z rozmów z dyrektorem szkoły, z ankiet przeprowadzonych wśród uczniów, rodziców, nauczycieli, pracowników niepedagogicznych, z obserwacji zajęć lekcyjnych, pozalekcyjnych. Analizie poddano również dokumentację szkolną, m.in. Statut Szkoły, Program Wychowawczy, Program Profilaktyki, dzienniki lekcyjne, dziennik pedagoga, protokoły zebrań z rodzicami, procedury i regulaminy obowiązujące w szkole dotyczące bezpieczeństwa w różnych miejscach i sytuacjach. Zastosowanie różnorodnych metod badawczych oraz staranne zaplanowanie i przeprowadzenie ewaluacji zapewniły wysoki stopień wiarygodności wyników badań. 5

2. ANALIZA WYPOWIEDZI RODZICÓW 2.1. Czy Pani/Pana dziecko chętnie chodzi do szkoły? Jeśli nie, proszę podać przyczynę. Rodzice uczniów klas II-III zdecydowanie tak Rodzice uczniów klas IV - VI 47% 4% 49% raczej tak raczej nie, bo zdecydowanie nie, bo 53% 11% 36% Zdecydowana większość ankietowanych rodziców uczniów klas I VI uważa, że ich dziecko chętnie chodzi do szkoły. Tylko niewielka część uważa, że ich dziecko niechętnie chodzi do szkoły, gdyż: - nie lubi się uczyć (3 ankietowanych rodziców), - nie lubi wszystkich przedmiotów (1 ankietowany rodzic), - musi wcześnie wstawać i długo iść do szkoły (1 ankietowany rodzic), - przeszkadza mu hałas w szkole (1 ankietowany rodzic). 2.2. Czy Pani/Pana dziecko czuje się w szkole bezpiecznie? Rodzice uczniów klas I - III Rodzice uczniów klas IV - VI 2% 2% 32% zdecydowanie tak raczej tak raczej nie zdecydowanie nie 28% 64% 72% Zdecydowana większość ankietowanych rodziców uczniów klas I VI uważa, że ich dziecko czuje się w szkole bezpiecznie. 6

2.3. Jeśli Pani/Pana dziecko czuje się w szkole bezpiecznie to dlatego, że: e) dzieci wiedzą, do kogo mogą się zwrócić w przypadku zagrożenia d) uczniowie przyjaźnią się ze sobą II etap I etap c) dzieci mają dobry kontakt z wychowawcą b) w szkole jest dobry klimat a) nauczyciele pełnią dyżury na przerwach 0 10 20 30 Według ankietowanych rodziców uczniów I etapu edukacyjnego dzieci czują się w szkole bezpiecznie dlatego, że nauczyciele pełnią dyżury na przerwach, dzieci mają dobry kontakt z wychowawcą i przyjaźnią się ze sobą. Ankietowani rodzice uczniów II etapu edukacyjnego zwracają tu uwagę na to, że uczniowie wiedzą, do kogo mogą się zwrócić w przypadkach zagrożenia oraz podkreślają dobry kontakt uczniów z wychowawcami. 2.4. Czy są miejsca w szkole i jej pobliżu, które Pani/Pana dziecko uważa za niebezpieczne? Jeśli tak, proszę wymienić je i podać dlaczego? Rodzice uczniów I etapu 4 tak nie Rodzice uczniów II etapu 31% tak nie 6 69% Większość ankietowanych rodziców uczniów klas I III uważa, iż nie ma miejsc w szkole lub w jej pobliżu, które ich dziecko uważa za niebezpieczne. Jako niebezpieczne miejsca w szkole i w jej pobliżu niektórzy ankietowani rodzice podają: - ulica od strony liceum (6 ankietowanych rodziców), - róg placu przedszkolnego, gdzie zbierają się grupy pijące alkohol (2 ankietowanych rodziców) - toalety, które nie są zamykane i dzieci boją się, że będą podglądane (1 ankietowany rodzic). 7

Według większości ankietowanych rodziców uczniów klas IV VI nie ma w szkole lub w jej pobliżu miejsc, które ich dziecko uważa za niebezpieczne. Jako niebezpieczne miejsca w szkole i w jej pobliżu niektórzy ankietowani rodzice podają: - toalety (4 ankietowanych rodziców), - boisko (3 ankietowanych rodziców), - ulica przed szkołą (2 ankietowanych rodziców), - schody (1 ankietowany rodzic), - sklep z alkoholem (1 ankietowany rodzic). 2.5. Czy Pana/Pani dziecko czuje się bezpiecznie w drodze do szkoły, na ulicy? Jeśli nie, to dlaczego? 38% Rodzice uczniów I etapu a) tak b) nie 11% Rodzice uczniów II etapu a) tak b) nie 62% 89% 38% ankietowanych rodziców uczniów I etapu i 11% ankietowanych rodziców uczniów II etapu stwierdza, że ich dziecko nie czuje się bezpiecznie w drodze do szkoły, na ulicy, gdyż jest: - zagrożenie wypadkiem drogowym (16 ankietowanych rodziców uczniów klas I VI), - narażone na przemoc ze strony młodzieży (3 ankietowanych rodziców uczniów klas I VI), - brak widocznego oznakowania przejścia dla pieszych (1 ankietowany rodzic uczniów klas IV VI). 8

2.6. Jeśli Pani/Pana dziecko ma problem w szkole zwraca się z nim do: e) inne (do kogo?) d) pedagoga szkolnego II etap I etap c) nauczyciela, wychowawcy b) przyjaciela, kolegi (koleżanki) a) rodziców 0 10 20 30 40 50 Według opinii wszystkich ankietowanych rodziców dzieci zwracają się ze swoimi problemami szkolnymi do osób dorosłych (rodziców, nauczyciela, wychowawcy). Tylko nieliczni wymieniają tu rówieśników. Zdaniem ankietowanych rodziców pracownicy niepedagogiczni szkoły w wysokim stopniu pomagają uczniom w sytuacjach trudnych. 2.7. Czy w szkole Pani/Pana dziecka przestrzegane są prawa ucznia? 9 8 7 6 5 4 3 2 1 78% I etap 49% II etap 17% 19% 15% 8% 14% zdecydowanie nie raczej nie raczej tak zdecydowanie tak W tej kwestii zdania rodziców uczniów klas I III są zróżnicowane - 68% ankietowanych rodziców podaje, że prawa ucznia są w szkole przestrzegane, a jak widać na powyższym wykresie rodzice uczniów klas IV VI w 92% potwierdzają fakt przestrzegania praw ucznia w szkole. 9

2.8. Z jaką tliwością Pani/Pana dziecko widziało lub uczestniczyło w szkole w wymienionych przejawach przemocy lub agresji? 2.8.1. Opinie ankietowanych rodziców uczniów klas I - III a) inni uczniowie wyśmiewali się z niego b) słyszało jak inni uczniowie wyśmiewali się z innych 13% 35% 3% 3% 52% 94% c) było obgadywane przez innych, rozpowszechniano o nim plotki d) inni uczniowie obrażali go, używali wobec niego nieprzyjemnych przezwisk, wulgarnych słów, gestów 2% 2% 24% 11% 2% 36% 72% 51% e) słyszało jak inni uczniowie przywają, obrażają innych, używają przezwisk, wulgarnych słów, gestów 15% 2% 13% 4% f) inni uczniowie zmuszali go do kupowania czegoś za swoje pieniądze lub oddawania im swoich rzeczy 19% 7 77% g) było świadkiem wymuszania lub wyłudzania pieniędzy lub innych rzezcy 4% 21% 75% 96% h) inni uczniowie obrażali go za pomocą Internetu lub telefonów komórkowych 2% 2% bardzo c zęsto i) inni uczniowie robili mu kawały, dowcipy, które odbierało jako nieprzyjemne 6% 15% j) inni uczniowie celowo wykluczali go z grupy, nie chcieli się z nim bawić, rozmawiać 23% 3 28% 51% 9% 38% 10

k) widziało jak inni uczniowie wykluczają kogoś z grupy l) zniszczono rzeczy należące do niego 28% 3 4% 11% 19% 8% 34% 66% czę sto k) widziało jak inni uczniowie wykluczają kogoś z grupy l) zniszczono rzeczy należące do niego 28% 3 4% 19% 11% 8% 34% 66% czę sto m) było świadkiem kradzieży n) stosowano wobec niego szantażowanie, zastraszanie, grożenie 4% 13% 96% 4% czę sto 83% o) było świadkiem szantażowania, zastraszania, grożenia p) było świadkiem bójki, kopania, popychania 19% 21% 49% 81% 3 Jak pokazują powyższe wykresy przejawy przemocy lub agresji w opinii ankietowanych rodziców uczniów klas I III przydarzają się uczniom lub. Tylko niektóre z nich: wyśmiewanie; przezywanie, obrażanie innych, wulgarne słowa lub gesty; używanie nieprzyjemnych przezwisk zdarzają się (tak podaje od 5 do 12 ankietowanych rodziców badanej grupy). 11

2.8.2 Opinie ankietowanych rodziców uczniów klas IV VI a) inni uczniowie wyśmiewali się z niego b) słyszało jak inni uczniowie wyśmiewali się z innych 19% 23% 14% 6% 6% 33% 58% 41% c) było obgadywane przez innych, rozpowszechniano o nim plotki d) inni uczniowie obrażali go, używali wobec niego nieprzyjemnych przezwisk, wulgarnych słów, gestów 3% 17% 3% 27% 6% 14% 33% 14% 5 33% e) słyszało jak inni uczniowie przywają, obrażają innych, używają przezwisk, wulgarnych słów, gestów 33% 19% 11% 31% 6% 6% f) inni uczniowie zmuszali go do kupowania czegoś za swoje pieniądze lub oddawania im swoich rzeczy 22% 72% g) było świadkiem wymuszania lub wyłudzania pieniędzy lub innych rzezcy 3% 11% 22% 64% h) inni uczniowie obrażali go za pomocą Internetu lub telefonów komórkowych 17% 11% 72% i) inni uczniowie robili mu kawały, dowcipy, które odbierało jako nieprzyjemne 14% e 11% 39% j) inni uczniowie celowo wykluczali go z grupy, nie chcieli się z nim bawić, rozmawiać 8% 8% 36% 17% 67% 12

k) widziało jak inni uczniowie wykluczają kogoś z grupy 11% 17% 14% 28% 3 l) zniszczono rzeczy należące do niego 3% 21% 3% 73% 3% 25% 5% m) było świadkiem kradzieży 67% n) stosowano wobec niego szantażowanie, zastraszanie, grożenie 81% 11% 8% o) było świadkiem szantażowania, zastraszania, grożenia p) było świadkiem bójki, kopania, popychania 11% 8% 6% 14% 19% 33% 28% 81% Jak pokazują powyższe wykresy przejawy przemocy lub agresji w opinii ankietowanych rodziców uczniów klas IV VI przydarzają się uczniom lub. Niektóre z nich: wyśmiewanie; przezywanie, obrażanie innych, używanie wulgarnych słów lub gestów; bójki, szturchanie, kopanie, popychanie; obgadywanie, plotkowanie oraz wykluczenie z grupy zdarzają się (tak podaje od 6 do 15 ankietowanych rodziców uczniów klas IV - VI). Natomiast w opinii 4 7 ankietowanych rodziców uczniów klas IV VI zdarza się: przezywanie, obrażanie, używanie wulgarnych słów lub gestów; wyśmiewanie i wykluczenie z grupy. 13

2.9. W jakich okolicznościach miała miejsce przemoc wobec Pani/Pana dziecka? 40 35 30 I etap 25 II etap 20 15 10 5 0 nigdzie, bo nie doznało przemocy w czasie przerw w czasie imprez szkolnych po zajęciach inne miejsce (jakie?) 68% ankietowanych rodziców uczniów klas I III i 72 % ankietowanych rodziców uczniów klas IV VI podaje, że ich dziecko nie doznało przemocy na terenie szkoły. Pozostali jako miejsce przemocy wymienili tu przerwy szkolne i czas po zajęciach lekcyjnych. 2.10. Jak ocenia Pani/Pan organizację szkoły pod kątem zapewnienia uczniom bezpieczeństwa? 8 72% 7 6 5 6 I etap II etap 4 3 2 1 3 14% 14% 9% 2% bardzo dobrze dobrze ani dobrze ani źle źle bardzo źle 9 ankietowanych rodziców uczniów I etapu i 86% ankietowanych rodziców uczniów II etapu wysoko ocenia organizację szkoły w zakresie bezpieczeństwa. 23% ankietowanych rodziców obu etapów nie potrafi podać jednoznacznej odpowiedzi. 14

2.11. Jakie działania według Pani/Pana mogą zwiększyć poziom bezpieczeństwa w naszej szkole? Według ankietowanych rodziców uczniów klas młodszych działaniami, które mogą podnieść poziom bezpieczeństwa w szkole i wokół niej są: - kamery, - spowalniacz na drodze do szkoły, - przy przejściach, pasach osoby pełniące rolę stopki, - wzmożona czujność pedagogów, - większa kontrola zachowania uczniów. Ankietowani rodzice uczniów klas starszych wśród swoich propozycji odnoszących się do zwiększenia poziomu bezpieczeństwa w szkole wymieniają działania już funkcjonujące w szkole: - reagowanie nauczycieli na drobne prowokacje, - konsekwencja i kary, - dyżury przy toaletach, - pogadanki, rozmowy z wychowawcą, - sprawowanie nadzoru przez nauczycieli. 15

3. ANALIZA WYPOWIEDZI UCZNIÓW 3.1. Czy chętnie chodzisz do szkoły? Jeśli nie, to podaj przyczynę. Uczniowie I etapu Uczniowie II etapu zdecydowanie tak raczej tak raczej nie 8% 4% 19% 32% zdecydowanie nie 68% 69% Ankietowani uczniowie obu etapów chętnie chodzą do szkoły, jedynie 3 uczniów II etapu raczej niechętnie chodzi do szkoły. Jako przyczynę podają: szlaban w domu za złe oceny, dokuczanie przez kolegów, niechęć do wczesnego wstawania. 3.2. Czy czujesz się w szkole bezpiecznie? Jeśli nie, to podaj przyczynę. 20 18 16 14 12 10 8 6 4 2 0 a) zdecydowanie tak b) raczej tak c) raczej nie I etap II etap Obie grupy ankietowanych uczniów czują się w szkole bezpiecznie. Tylko 3 ankietowanych uczniów stwierdza, że raczej nie czuje się bezpiecznie. Jako powód podają: można się potknąć o plecaki na korytarzu, uczniowie rzucają w siebie kulkami aluminiowymi (folia po śniadaniu). 16

3.3. Jeśli czujesz się w szkole bezpiecznie to, dlatego, że: wiem, do kogo mogę się zwrócić w przypadku zagrożenia mam dobry kontakt z wychowawcą II etap I etap nauczyciele pełnią dyżury na przerwach 0 2 4 6 8 10 12 14 16 18 Ankietowani uczniowie czują się w szkole bezpiecznie, bo: - po pierwsze - wiedzą, do kogo mogą się zwrócić w przypadku zagrożenia, - po drugie - uczniowie przyjaźnią się ze sobą, - po trzecie - nauczyciele pełnią dyżury na przerwach, - po czwarte - uczniowie mają dobry kontakt z wychowawcą oraz w szkole jest dobry klimat. Ponadto podają, że są bezpieczni, bo: w szkole jest monitoring, pomagają sobie wzajemnie oraz potrafią sobie radzić, gdy ktoś ich prześladuje. 3.4. Jeśli w szkole lub wokół niej są miejsca, w których czujesz się mało bezpiecznie, wskaż je na liście poniżej i podaj przyczynę. nie ma takiego miejsca schody boisko stołówka szatnia toalety korytarz II etap I etap sala lekcyjna 0 2 4 6 8 10 12 14 17

Ankietowani uczniowie klas II III uważają za mało bezpieczne miejsca w szkole lub wokół niej: toalety, boisko i stołówkę. Ankietowani uczniowie klas IV VI stwierdzają, że są miejsca w szkole lub wokół niej, w których czują się mało bezpiecznie: - boisko - agresywni uczniowie (6 ankietowanych uczniów) - schody zaczepianie przez młodzież ZSO (2 ankietowanych uczniów), możliwość popchnięcia przez innych (1 ankietowany uczeń), można spaść (1 ankietowany uczeń), - toalety uczniowie ZSO palą papierosy (3 ankietowanych uczniów), zaczepianie przez młodzież ZSO (1 ankietowany uczeń), - sklep przed szkołą w pobliżu nietrzeźwi ludzie (1 ankietowany uczeń). 3.5. Czy czujesz się bezpiecznie w drodze do szkoły, na ulicy? Które zagrożenia są największe? 25 20 tak nie 15 10 5 0 Klasy młodsze Klasy starsze Większość ankietowanych uczniów klas II - VI czuje się bezpiecznie w drodze do szkoły i na ulicy. Od 5 do 6 ankietowanych uczniów obu etapów odczuwa zagrożenie. Uczniowie klas II III boją się przemocy ze strony dorosłych i wypadków drogowych, a uczniowie klas IV VI przemocy ze strony młodzieży i wypadków drogowych. 18

3.6. Jeśli masz problem w szkole zwracasz się z nim do: do nikogo inne (do kogo?) Klasy IV - VI Klasy II - III pedagoga szkolnego nauczyciela, wychowawcy przyjaciela, kolegi (koleżanki) rodziców 0 2 4 6 8 10 12 14 16 18 20 Według opinii ankietowanych uczniów klas II VI, ze swoimi problemami szkolnymi zwracają się oni do osób dorosłych (rodziców, nauczyciela, wychowawcy), a co trzecia osoba wymienia tu rówieśników. Ponadto uczniowie 5 ankietowanych uczniów klas IV VI podaje, że ze swoimi problemami w szkole zwraca się do pedagoga szkolnego. 3.7. Czy Twoim zdaniem pracownicy niepedagogiczni pomagają uczniom w sytuacjach trudnych? nie Klasy IV - VI Klasy II - III raczej nie raczej tak tak zawsze 0 2 4 6 8 10 12 14 16 Zdaniem ankietowanych uczniów klas II - III pracownicy niepedagogiczni szkoły w wysokim stopniu pomagają uczniom w sytuacjach trudnych w szkole, natomiast uczniowie klas IV VI nie mają takiego odczucia. 19

3.8. Z jaką tliwością widziałeś/uczestniczyłeś w przejawach przemocy i agresji? Kto był sprawcą? 3.8.1. Opinie uczniów klas II - III a) inni uczniowie wyśmiewali się z Ciebie 22% b) byłaś/eś obgadywana/y przez innych, rozpowszechniano o Tobie plotki 44% 78% 56% c) inni uczniowie obrażali Cię, używali wobec Ciebie nieprzyjemnych przezwisk, wulgarnych słów, gestów d) inni uczniowie zmuszali Cię do kupowania czegoś za swoje pieniądze lub oddawania im swoich rzeczy 11% 11% 45% 44% 89% e) inni uczniowie obrażali Cię za pomocą Internetu lub telefonów komórkowych f) inni uczniowie robili Ci kawały, dowcipy, które odbierałaś/eś jako nieprzyjemne 22% 22% 22% 11% 67% 11% 45% g) inni uczniowie odsuwali się od Ciebie, nie chcieli się z Tobą bawić, rozmawiać 22% 11% h) zniszczono rzeczy należące do Ciebie 11% 67% 89% ł) ukradziono Ci jakiś przedmiot lub pieniądze n) stosowano wobec Ciebie szantażowanie, zastraszanie, grożenie 33% 11% 11% 67% 78% 20

j) byłaś/eś świadkiem szantażowania, zastraszania, grożenia k) pobito Cię, szturchano, kopano, popychano 11% 11% 33% 34% 78% 33% Jak pokazują powyższe wykresy przejawy przemocy lub agresji przydarzają się ankietowanym uczniom klas II III lub. Pojedyncze osoby podają, że zdarzyło się im: obgadywanie przez innych (4 ankietowanych uczniów); pobicie, popychanie, kopanie, szturchanie (3 ankietowanych uczniów); wyśmiewanie (2 uczniów). 2 ankietowanych uczniów podaje, że inni uczniowie robili im kawały, dowcipy, które odbierali jako nieprzyjemne. 3.8.3. Opinie uczniów klas IV - VI a) inni uczniowie wyśmiewali się z Ciebie b) słyszałaś/eś jak inni uczniowie wyśmiewają się z innych 19% 4% 31% 19% 4% 39% 46% 38% c) byłaś/eś obgadywana/y przez innych, rozpowszechniano o Tobie plotki 19% d) inni uczniowie obrażali Cię, używali wobec Ciebie nieprzyjemnych przezwisk, wulgarnych słów, gestów 12% 8% 42% 19% 62% 38% e) słyszałaś/eś jak inni uczniowie przezywają, obrażają innych, używają wulgarnych słów, gestów f) inni uczniowie zmuszali Cię do kupowania czegoś za swoje pieniądze lub oddawania im swoich rzeczy 27% 12% 19% 23% 38% 81% 21

g) byłaś/eś świadkiem wymuszania lub wyłudzania pieniędzy lub rzeczy 8% 4% h) inni uczniowie obrażali Cię za pomocą Internetu lub telefonów komórkowych 23% 4% 88% 73% i) inni uczniowie robili Ci kawały, dowcipy, które odbierałaś/eś jako nieprzyjemne j) inni uczniowie celowo wykluczali Cię z grupy/nie zadawali się z Tobą 8% 4% 8% 8% 46% 46% 42% 38% k) widziałaś/eś jak inni uczniowie wykluczają kogoś z grupy/nie zadają się z nim l) zniszczono rzeczy należące do Ciebie 19% 27% 19% 19% 35% 81% ł) ukradziono Ci jakiś przedmiot lub pieniądze m) byłaś/eś świadkiem kradzieży lub zniszczenia cudzej rzeczy 27% 12% 4% 73% 23% 61% n) stosowano wobec Ciebie szantażowanie, zastraszanie, grożenie o) byłaś/eś świadkiem szantażowania, zastraszania, grożenia 15% 4% 8% 8% 81% 23% 61% 22

p) pobito Cię, szturchano, kopano, popychano r) byłaś/eś świadkiem bójki, szturchania, kopania, popychania 19% 11% 8% 4% 54% 34% 35% 35% Jak pokazują powyższe wykresy przejawy przemocy lub agresji przydarzają się ankietowanym uczniom klas IV VI lub. Co trzeci ankietowany uczeń tej grupy podaje, że lub był świadkiem przezywania, obrażania innych, używania wulgarnych słów, gestów; wyśmiewania się z innych, oraz bójki, szturchania, popychania, kopania. Również wykluczenie z grupy według niektórych ma miejsce lub (5 ankietowanych uczniów). Co piąty ankietowany uczeń stwierdza również, że był obgadywany przez innych lub rozpowszechniano o nim plotki. Według opinii obu ankietowanych grup uczniów sprawcami tych wydarzeń najczęściej są: koleżanki/koledzy z klasy, uczniowie klasy starszej niż ankietowany uczeń oraz uczniowie ZSO. 3.9. Kiedy miały miejsce wydarzenia opisane powyżej? 18 16 14 12 10 8 6 4 2 0 w czasie przerw w czasie imprez szkolnychpo zajęciach Klasy II - III Klasy IV - VI inne miejsce Według ankietowanych uczniów klas II III przejawy przemocy lub agresji opisane wyżej najczęściej mają miejsce w czasie przerw szkolnych. Natomiast uczniowie klas IV VI podają tu przerwy szkolne i czas po zajęciach lekcyjnych. 23

3.10. Czy zagadnienia związane z bezpieczeństwem są poruszane przez nauczycieli? Zdecydowana większość ankietowanych uczniów obu etapów edukacyjnych stwierdza, że nauczyciele poruszają sprawy związane z bezpieczeństwem. Odbywa się to: ; gdy jest konieczność; regularnie w formie pogadanek na lekcjach lub spotkaniach na przerwach. 3.11. Czy wiesz, że w szkole podejmowane są działania, których celem jest poprawa bezpieczeństwa uczniów w szkole np. dodatkowe dyżury nauczycieli, dyżur na stołówce, dyżur w szatni? tak nie nie w iem 23% 12% 65% Większość ankietowanych uczniów klas starszych ma świadomość podejmowania przez szkołę działań, których celem jest poprawa bezpieczeństwa uczniów w szkole np. dodatkowe dyżury nauczycieli, dyżur na stołówce, dyżur w szatni. Jednak, co czwarty uczeń przyznaje, że nie wie o tych działaniach. 3.12. Jakie działania mogą zwiększyć poziom bezpieczeństwa w naszej szkole? Ankietowani uczniowie klas IV VI proponują w zakresie poprawy bezpieczeństwa w naszej szkole: - wprowadzenie monitoringu, - więcej nauczycieli na dyżurach, - większą spostrzegawczość nauczycieli na dyżurach, - kary dla uczniów. 24

4. ANALIZA WYPOWIEDZI NAUCZYCIELI i PRACOWNIKÓW NIEPEDAGOGICZNYCH 4.1. Czy Pani/Pana zdaniem uczniowie czują się w szkole bezpiecznie? Podaj przyczynę. W jakim stopniu bezpiecznie? 33% Opinia nauczycieli zdecydowanie tak raczej tak raczej nie Opinia pracowników zdecydowanie tak raczej tak raczej nie 67% 10 Zdaniem ankietowanych pracowników pedagogicznych i niepedagogicznych szkoły uczniowie czują się w szkole bezpiecznie. Obie grupy wybrały czwórkę i piątkę na pięciostopniowej skali poczucia bezpieczeństwa. Jako atuty bezpieczeństwa w naszej szkole pracownicy podają: monitoring, osobny budynek dla klas młodszych, życzliwa atmosfera, zaangażowanie nauczycieli podczas pełnienia dyżurów, sąsiedztwo ZSO, dobre warunki lokalowe. 4.2. Jeśli uczniowie czują się w szkole bezpiecznie to, dlatego, że: uczniowie wiedzą, do kogo mogą się zwrócić w przypadku zagrożenia uczniowie przyjaźnią się ze sobą uczniowie mają dobry kontakt z wychowawcą OBSŁUGA PEDAG. w szkole jest dobry klimat nauczyciele pełnią dyżury na przerwach 0 2 4 6 8 10 12 14 16 Według ankietowanych nauczycieli uczniowie czują się w szkole bezpiecznie dlatego, że; - po pierwsze - wiedzą do kogo mogą się zwrócić w przypadkach zagrożenia, - po drugie - nauczyciele pełnią dyżury na przerwach, - po trzecie - w szkole panuje dobry klimat i uczniowie mają dobry kontakt z wychowawcą. Pracownicy niepedagogiczni nadają jednakową rangę wszystkim wymienionym przyczynom poczucia bezpieczeństwa uczniów w szkole. 25

4.3. Z jaką tliwością zdarzają się w szkole sytuacje zagrażające bezpieczeństwu uczniów? 9 8 7 6 5 4 3 2 1 bardzo czasami Pedag. Obsługa Obie grupy pracowników stwierdzają, że sytuacje zagrażające bezpieczeństwu uczniów zdarzają się w szkole. 4.4. Z jakimi formami przemocy lub agresji wobec uczniów najczęściej spotkał/a się Pani/Pan w szkole? nie spotkałem się słowna psychiczna Obsługa Pedag. fizyczna 0 2 4 6 8 10 12 14 16 Wszyscy pracownicy stwierdzają, że najczęściej spotykają się w szkole z przemocą lub agresją słowną. 3 ankietowanych nauczycieli spotkało się z przemocą lub agresją fizyczną. Większość pracowników niepedagogicznych podaje, że nie spotkała się z żadnymi formami przemocy lub agresji. 26

4.5. Czy Pani/Pana zdaniem nauczyciele pomagają uczniom w sytuacjach zagrożenia? 10 8 6 4 2 tak zawsze raczej tak raczej nie nie Pedag. Obsługa Ankietowani nauczyciele stwierdzają, że uczniowie zawsze mogą liczyć na ich pomoc w sytuacjach zagrożenia. Potwierdzają to pracownicy niepedagogiczni. 4.6. Czy Pani/Pana zdaniem pracownicy niepedagogiczni szkoły pomagają uczniom w sytuacjach zagrożenia? 10 8 6 4 2 tak zawsze raczej tak raczej nie nie Pedag. Obsługa Pracownicy niepedagogiczni stwierdzają, że uczniowie zawsze mogą liczyć na ich pomoc w sytuacjach zagrożenia. Potwierdzają to ankietowani nauczyciele. 4.7. W jakim stopniu w szkole przestrzegane są prawa ucznia? Obie grupy ankietowanych pracowników wybrały piątkę lub szóstkę na sześciostopniowej skali poziomu przestrzegania praw ucznia w szkole. 27

4.8. Z jaką tliwością spotyka się Pani/Pan z przejawami przemocy lub agresji, w których uczestniczą uczniowie? 4.8.1. Opinia pracowników pedagogicznych wyśmiewanie obgadywanie 33% 7% 29% 6 71% 33% obrażanie 13% 7% zmuszanie do kupowania 54% 93% wymuszanie wyłudzanie pieniędzy, rzeczy obrażanie za pomocą Internetu telefonów komórkowych 14% 7% 16% 15% 79% 69% kawały, dowcipy, które są odbierane jako nieprzyjemne celowe wykluczanie z grupy 8% 14% 8% 14% 84% 72% 28

niszczenie rzeczy kradzież 38% 23% 62% 77% szantażowanie, zastraszanie, grożenie bójki, szturchanie, kopanie, poychanie 23% 23% 8% 77% 69% Ponad połowa ankietowanych nauczycieli podaje, że wśród uczniów ma miejsce: obgadywanie, plotki; kawały, dowcipy, które odbierane są jako nieprzyjemne; celowe wykluczanie z grupy; wyśmiewanie; bójki, szturchanie, kopanie, popychanie; obrażanie, używanie nieprzyjemnych przezwisk, wulgarnych słów, gestów oraz zniszczenie rzeczy. Od 3 do 5 ankietowanych nauczycieli stwierdza, że spotkało z wyśmiewaniem; obrażaniem, używaniem nieprzyjemnych przezwisk, wulgarnych słów, gestów; obgadywaniem, plotkami oraz bójkami, szturchaniem, kopaniem, popychaniem. 4.8.2. Opinia pracowników niepedagogicznych wyśmiewanie obgadywanie 14% 14% 10 72% 25% obrażanie 25% zmuszanie do kupowania 5 10 29

wymuszanie wyłudzanie pieniędzy, rzeczy 10 10 obrażanie za pomocą Internetu telefonów komórkowych kawały, dowcipy, które sa odbierane jako nieprzyjemne 8 celowe wykluczanie z grupy 10 2 niszczenie rzeczy 33% kradzież 33% 67% 67% szantazowanie, zastraszanie, grożenie bójki, szturchanie, kopanie, poychanie 17% 10 83% Ponad połowa ankietowanych pracowników niepedagogicznych podaje, że wśród uczniów ma miejsce: wyśmiewanie; obgadywanie, plotki; bójki, szturchanie, kopanie, popychanie; zniszczenie rzeczy; kawały, dowcipy, które odbierane są jako nieprzyjemne oraz celowe wykluczanie z grupy. Nie o wszystkich przejawach przemocy lub agresji pracownicy niepedagogiczni mają wiedzę. 30

4.9. Gdzie miały miejsce wydarzenia opisane powyżej? plac zabaw boisko stołówka szatnia toalety korytarz sala lekcyjna Obsługa Pedag. 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Według ankietowanych pracowników szkoły najczęściej do przejawów przemocy lub agresji dochodzi w czasie przerw szkolnych i po zajęciach pozalekcyjnych. Najczęściej miejscem tych wydarzeń jest: boisko, korytarz, szatnia, toaleta, stołówka oraz plac zabaw. 4.10. Kto jest najczęściej sprawcą wymienionych wyżej sytuacji/zdarzeń? W opinii ankietowanych pracowników szkoły najczęściej sprawcami tych wydarzeń są chłopcy, a rzadziej dziewczynki; częściej dzieci z klas IV VI, a rzadziej dzieci z klas I III. 4.11. Czy zagadnienia związane z bezpieczeństwem są poruszane przez Panią/Pana podczas zajęć z uczniami? 9 ankietowanych nauczycieli stwierdza, że podczas zajęć z uczniami porusza zagadnienia związane z bezpieczeństwem uczniów. Odbywa się to na lekcjach, na przerwach, w czasie wycieczek, zajęciach pozalekcyjnych, z tliwością dostosowaną do sytuacji. 31

4.12. Jak ocenia Pani/Pan organizację szkoły pod kątem zapewnienia uczniom bezpieczeństwa? Jakie działania, których celem jest poprawa bezpieczeństwa uczniów w szkole, były podejmowane? 0 2 4 6 8 10 12 14 bardzo dobrze dobrze ani dobrze ani źle źle bardzo źle Pedag. Obsługa Pracownicy szkoły wysoko oceniają organizację szkoły pod względem bezpieczeństwa. Według ankietowanych pracowników, działaniami, których celem jest poprawa bezpieczeństwa w szkole są: - aktywne dyżury nauczycieli na stołówce, korytarzach i w szatni; - realizacja programów profilaktycznych (EPSILON, Bezpieczna Szkoła); - rozmowy z wychowawcą; - lekcje wychowawcze; - apele, plan lekcji; - rozmowy z pedagogiem; - pomoc obsługi w wydawaniu obiadów. 4.13.Jakie działania według Pani/Pana mogą zwiększyć poziom bezpieczeństwa w naszej szkole? Działania proponowane w tym zakresie przez ankietowanych nauczycieli to: - zamykanie drzwi wejściowych do budynku w segmencie klas młodszych, - reorganizacja przerwy obiadowej wydawanie obiadów dla klas I III, - spotkania z pracownikami służb bezpieczeństwa, - ciekawe filmy poruszające bezpieczeństwo, - kontynuacja kontroli zachowań uczniów dotyczących bezpieczeństwa, 32

- współpraca z ZSO w sprawie zasad użytkowania parkingu przez uczniów ZSO dojeżdżających własnymi pojazdami. 5. WNIOSKI 1. W Statucie Szkoły określono obowiązki wszystkich podmiotów szkoły: uczniów, nauczycieli, pracowników obsługi i administracji. 2. W szkole powołany jest koordynator ds. bezpieczeństwa. Jego obowiązki zawarte są w Statucie Szkoły. 3. Dyrektor szkoły na bieżąco wprowadza zarządzenia dotyczące przestrzegania zasad bezpieczeństwa kierowane do wszystkich podmiotów szkoły. 4. W regulaminach wewnątrzszkolnych określone są zasady bezpieczeństwa obowiązujące w różnych miejscach przebywania uczniów np. w czasie przerwy międzylekcyjnej, podczas wycieczek. 5. Określone zostały procedury postępowania w różnych sytuacjach zagrożenia. 6. Szkoła przekazuje informacje społeczności szkolnej na temat sytuacji związanych z bezpieczeństwem poprzez: stronę internetową, apele, tablice informacyjne oraz podczas zebrań z rodzicami, posiedzeń rady pedagogicznej i zebrań z pracownikami obsługi. 7. W planach pracy wychowawczej zostały zapisane treści związane z bezpieczeństwem uwzględniające różne aspekty i sytuacje. 8. Analiza zapisów w dziennikach lekcyjnych wykazała, że zasady bezpieczeństwa w szkole, regulaminy pracowni i zasady BHP zostały omówione z uczniami. 9. W szkole podejmuje się szereg skutecznych działań wychowawczych mających na celu zmniejszanie zagrożeń oraz wzmacnianie pożądanych zachowań. 10. W szkole ocenia się także skuteczność tych działań oraz modyfikuje je w razie potrzeb. Zespół wychowawczy na bieżąco analizuje poszczególne przypadki zachowań uczniów, ustala indywidualne sposoby pracy z wychowankami i ich rodzicami, czuwa nad ich wprowadzaniem oraz przebiegiem. Wnioski przekazywane są dyrektorowi szkoły oraz całemu gronu pedagogicznemu. Analizy działań zmierzających do eliminacji zagrożeń i wzmacniania pozytywnych zachowań dokonują również wychowawcy poszczególnych klas. 11. Zespół wychowawczy na cyklicznych spotkaniach analizuje zachowanie uczniów i tu podejmowane są decyzje o ocenach z zachowania (śródsemestralna, semestralna, roczna). 33

12. Pedagog szkolny prowadzi zajęcia dla uczniów z problemami wychowawczymi i edukacyjnymi, zakłada indywidualne teczki, w których gromadzi dokumentację zawierającą diagnozę sytuacji i problemów dziecka oraz dokumentację udzielonej mu pomocy. Pozostali nauczyciele również starają się czuwać nad prawidłowym zachowaniem uczniów. 13. Rada pedagogiczna dwa razy w roku szkolnym dokonuje analizy ocen zachowania uczniów (podczas klasyfikacyjnych posiedzeń rady pedagogicznej) oraz sytuacji wychowawczej w szkole (podczas posiedzeń rady pedagogicznej podsumowujących pracę szkoły). 14. Większość uczniów chętnie chodzi do szkoły i czuje się w niej bezpiecznie. 15. Uczniowie czują się w szkole bezpiecznie dlatego, że: wiedzą, do kogo mogą się zwrócić w przypadkach zagrożenia, dzieci przyjaźnią się ze sobą, nauczyciele pełnią dyżury na przerwach, mają dobry kontakt z wychowawcą. Uczniowie ponad to podkreślają, że w szkole jest dobry klimat, monitoring oraz że pomagają sobie wzajemnie i potrafią sobie radzić, gdy ktoś ich prześladuje. 16. Ze swoimi problemami szkolnymi dzieci zwracają się do osób dorosłych (rodziców, nauczycieli, pedagoga), tylko nieliczni wymieniają tu rówieśników. 17. W opinii większości ankietowanych prawa ucznia są w szkole przestrzegane. 18. Uczniowie w większości przypadków nie dopuszczają się rażącego naruszania norm społecznych (zarówno podczas zajęć, przerw oraz wyjść i wycieczek szkolnych). Zdarzają się jednak jednostkowe przypadki niewłaściwych zachowań, w odniesieniu do których stosuje się kary wynikające ze Statutu Szkoły. 19. Przejawy przemocy lub agresji przydarzają się uczniom lub. Najczęściej wskazywana jest przemoc lub agresja słowna, fizyczna. 20. Sprawcami przemocy lub agresji najczęściej są: chłopcy, rzadziej dziewczynki; koleżanki/koledzy z klasy, uczniowie klasy starszej niż ankietowany uczeń oraz uczniowie ZSO. 21. Najczęściej do przejawów przemocy lub agresji dochodzi w czasie przerw szkolnych i po zajęciach pozalekcyjnych. Najczęściej miejscem tych wydarzeń jest: boisko, korytarz, szatnia, toaleta, stołówka oraz plac zabaw. 22. Pracownicy niepedagogiczni szkoły w wysokim stopniu wspierają nauczycieli w działaniach zmierzających do zapewnienia bezpieczeństwa oraz pomagają uczniom w sytuacjach trudnych w szkole, tylko uczniowie klas IV VI nie mają takiego odczucia. 34

23. Nie o wszystkich przejawach przemocy lub agresji pracownicy niepedagogiczni mają wiedzę. 24. Znaczna większość rodziców stwierdza, że ich dziecko nie doznało przemocy na terenie szkoły. 25. Uczniowie mają świadomość podejmowania przez szkołę działań, których celem jest poprawa ich bezpieczeństwa w szkole. 26. Nauczyciele regularnie poruszają sprawy związane z bezpieczeństwem. 27. Wysoko została oceniona organizacja szkoły w zakresie bezpieczeństwa. 28. Atutami bezpieczeństwa w naszej szkole w roku szkolnym 2013/2014 są: a) udział uczniów, nauczycieli i rodziców w zajęciach komplementarnego programu profilaktyki społecznej EPSILON; b) udział w akcji ogólnopolskiej Bezpieczny mieszkaniec - promowanie bezpiecznego korzystania z gazu poprzez pogadanki, konkurs plastyczny; c) zorganizowanie zajęć z inicjatywy rodziców Sznupek uczy najmłodszych dzięki programowi Bezpieczny Pierwszak uczniowie klas I utrwalili zasady ruchu drogowego i praktycznego ich stosowania oraz uświadomili sobie na jakie zagrożenia ze strony innych ludzi mogą być narażeni; d) realizowanie projektu wychowawczo edukacyjnego Szkoła w Ruchu ; e) zajęcia z pierwszej pomocy dla uczniów klasy III zakończone egzaminem praktycznym w ramach programu Ratujemy i uczymy ratować innych wykorzystaniem fantomów pozyskanych z WOŚP; f) zajęcia wychowania komunikacyjnego dla uczniów klasy IV - utrwalanie prawidłowych nawyków zachowań na drodze, kształtowanie postaw zgodnych z kryteriami ruchu drogowego, kształtowanie umiejętności obserwacji i oceny sytuacji na drodze oraz podejmowania właściwych decyzji; g) Dzień Bezpiecznego Internetu - przypomnienie i uświadomienie uczniom jakie zagrożenia mogą być konsekwencją niewłaściwego korzystania z komputera i Internetu; h) Igrzyska szkolne konkurencje związane z tematyką bezpieczeństwa i prawidłowych zachowań; 35

i) Bezpieczne Ferie, Bezpieczne wakacje apele edukacyjne mające na celu uświadomienie jak należy bawić się, aby zachować bezpieczeństwo własne i kolegów, wskazanie miejsc, które są niebezpieczne podczas zabawy; j) monitoring; k) bieżące modyfikowanie dyżurów oraz aktywny w nich udział nauczycieli; l) osobny budynek dla klas młodszych; m) jesteśmy małą, przyjazną szkołą (mała liczba oddziałów, niewielkie grono, wszyscy się dobrze znają) n) życzliwa atmosfera i dobry klimat. 6. REKOMENDACJE 1. Zwiększenie uwagi nauczycieli na miejsca szczególnie niebezpieczne w szkole: toalety (teren klas I III i IV VI), schody (teren klas IV VI) oraz stołówka (uczniowie klas I III). 2. Podjęcie działań usprawniających korzystanie z szatni i toalet (teren klas IV VI) - współpraca w tym zakresie z dyrekcją i nauczycielami ZSO. 3. Podjęcie działań zmniejszających/eliminujących poczucie zagrożenia uczniów w miejscach poza szkołą: ulica, boisko, róg placu przedszkolnego, parking przed szkołą, sklepy wokół szkoły. 4. Dążenie do skutecznego rozwiązywania problemów związanych z nieprzestrzeganiem norm społecznych (np. poprzez spotkania mediacyjne z uczniami i rodzicami, zwiększenie współpracy z przedstawicielami PPP oraz policji). 5. Rodziców (szczególnie uczniów klas I III) ponownie zapoznać z prawami i obowiązkami ucznia. 6. Przypominanie/uświadamianie rodzicom roli, jaką odgrywają zebrania klasowe oraz jak ważne jest przekazywanie przez rodziców wychowawcom i nauczycielom informacji dotyczących przypadków naruszania i łamania zasad bezpieczeństwa w szkole i poza szkołą 7. Przypominanie/uświadamianie rodzicom o konieczności częstego rozmawiania z dziećmi na tematy związane z bezpieczeństwem. 8. Podkreślanie roli rodziców w zapewnieniu bezpieczeństwa i bezpiecznym zachowywaniu się dziecka na co dzień w szkole i poza szkołą. 9. Na bieżąco informować rodziców o łamanych regulaminach przez ich dzieci. 36

10. Zachęcać rodziców do współpracy ze szkołą w celu modyfikacji i pozytywnego modelowania właściwych postaw i zachowań ich dzieci. 11. Kontynuacja uwzględniania tematyki bezpieczeństwa w planach pracy na rok szkolny 2014/2015. 12. Umieszczenie w pracowniach i pomieszczeniach brakujących regulaminów i informacji dotyczących ewakuacji budynku szkolnego w momencie stanu zagrożenia np. pożarem. 13. Umieszczenie numerów alarmowych w widocznym miejscu w salach lekcyjnych. 14. Kształtowanie u uczniów właściwych postaw i wskazywanie wzorców zachowań. 15. Podjęcie działań zmniejszających/eliminujących przejawy przemocy lub agresji występującej wśród uczniów. 16. Systematyczne przypominanie uczniom o zasadach bezpiecznego zachowywania się w szkole i respektowaniu ustalonych norm społecznych. 17. Systematyczne przypominanie/uświadamianie uczniom, jakie skutki może przynosić dla nich samych i innych nieprzestrzeganie zasad bezpieczeństwa. 18. Wszyscy nauczyciele powinni zwracać uwagę na łamanie regulaminów i nieodpowiednie zachowanie uczniów każdorazowe wykroczenie należy odnotować w dzienniku. 19. Systematyczne przeprowadzanie próbnych ewakuacji (na skutek np. alarmu pożarowego). 20. W miarę możliwości szkoły realizacja wniosków, sugestii oraz propozycji rodziców, uczniów oraz pracowników w celu zapewnienia jak największego bezpieczeństwa uczniów w szkole i wokół niej. 37