Szkolny Program Profilaktyki Zespół Szkół w Rychlikach na lata 2015-2018 1
I. Wstęp Program Profilaktyki Zespołu Szkół w Rychlikach jest nieodłącznym elementem Statutu Szkoły i wspólnie z programem wychowawczym realizuje cele wychowawczo-opiekuńcze oraz profilaktyczne. Głównym założeniem programu profilaktyki jest szeroko rozumiana działalność Szkoły na rzecz zapobiegania zachowaniom ryzykownym oraz interwencja w sytuacjach wymagających zdecydowanej reakcji na niepożądane zjawiska i zachowania uczniów. Program profilaktyki w swoich założeniach ma na celu wspomóc wychowawczą rolę rodziców, dostarczać wiedzy i przykładów na temat przestrzegania norm współżycia społecznego oraz przygotować uczniów do życia w dorosłym świecie ludzi odpowiedzialnych za swoje zachowania. Realizacja programu profilaktyki jest przewidziana na trzy lata, począwszy od roku szkolnego 2015/2018. II. Podstawa prawna: Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. uchwalona przez Zgromadzenie Narodowe w dniu 2 kwietnia 1997 r., przyjęta przez Naród w referendum konstytucyjnym w dniu 25 maja 1997 r., podpisana przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej w dniu 16 lipca 1997 r.(tj. Dz.U. z 1997 r. Nr 78 poz. 483 ze zm.), Ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (tj. Dz.U. z 2004 r. Nr 256 poz. 2572 ze zm.), Ustawa z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta nauczyciela (tj. Dz.U. z 2014 r. poz. 191 ze zm.), Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 27 sierpnia 2012 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół (Dz.U. z 2012 r. poz. 977 ze zm.), Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 31 stycznia 2003 r. w sprawie szczegółowych form działalności wychowawczej i zapobiegawczej wśród dzieci i młodzieży zagrożonych uzależnieniem (Dz.U. z 2003 r. Nr 26 poz. 226), Ustawa z dnia 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego (tj. Dz.U. z 2011 r. Nr 231 poz. 1375 ze zm.), Ustawa z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (tj. Dz.U. z 2012 r. poz. 1356 ze zm.), Ustawa z dnia 24 kwietnia 1997 r. o przeciwdziałaniu narkomanii (tj. Dz.U. z 2012 r. poz. 124), Ustawa z dnia 9 listopada 1995 r. o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych (Dz.U. z 1996 r. Nr 10 poz. 55 ze zm.). Ustawa z dnia 24 kwietnia 2015 r. o zmianie ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii oraz niektórych innych ustaw. 2
Celem tej ustawy, która weszła w życie z dniem 1 lipca 2015r. jest wprowadzenie rozwiązań zmierzających do objęcia większą kontrolą substancji chemicznych, które w roku 2010 były przedmiotem obrotu handlowego w sklepach z tzw. dopalaczami, a w ostatnim czasie również przedmiotem obrotu w sklepach internetowych. Zmiany wprowadzane ustawą mają na celu dostosowanie procedur związanych z profilaktyką oraz zwalczaniem wytwarzania i obrotu substancjami o działaniu psychoaktywnym do procedur obowiązujących i praktykowanych w większości państw Unii Europejskiej. Ustawa dąży do wprowadzenia znaczącej poprawy kontroli instytucji państwowych nad rynkiem dopalaczy, w szczególności nadzoru nad wprowadzaniem na rynek nowych substancji psychoaktywnych, usprawnienia funkcjonowania egzekucji administracyjnej w stosunku do przedsiębiorców, którzy wprowadzają do obrotu dopalacze, oraz przyspieszenia i usprawnienia procesu obejmowania nowo rozpoznawanych substancji psychoaktywnych sankcjami karnymi, wynikającymi z kontroli substancji wpisanych do odpowiednich załączników ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii. Ustawa spowoduje zmianę statusu 114 substancji rozpoznawanych do tej pory jako dopalacze, a które po wejściu ustawy w życie uzyskają status narkotyków. III. Założenia programu: 1) główne założenia programu koncentrują się wokół przeciwdziałania zachowaniom ryzykownym i niepożądanym przez skutecznie prowadzoną profilaktykę zachowań, 2) zadaniem szkoły jest wzmacnianie pozytywnych zachowań uczniów oraz promowanie działań, które służą powszechnie akceptowanym normom społecznym, 3) profilaktyka zachowań, stała diagnoza zachowań uczniów będzie prowadzona na bieżąco w ramach godzin do dyspozycji wychowawcy oraz w ramach odrębnych zajęć profilaktyczno-edukacyjnych, w tym w formie przedstawień i scenek z zakresu profilaktyki zachowań, 4) Szkoła będzie kontynuowała współpracę z instytucjami: a. Placówki kulturalno- oświatowe: biblioteki publiczne, kino, teatr, muzea i inne: Uczestnictwo w spektaklach teatralnych o charakterze profilaktycznym, Udział w spotkaniach poświęconych problemom zdrowotnym, Udział w konkursach organizowanych przez placówki kulturalno- oświatowe.b) placówki oświatowo- opiekuńcze (PPP, poradnie uzależnień) : Pomoc uczniom przejawiającym trudności w zachowaniu i nauce Pomoc dzieciom rodzin uzależnionych i patologicznych Udzielanie pomocy rodzinom znajdującym się w trudnej sytuacji materialnej Udział w spotkaniach organizowanych przez psychologów, pedagogów, lekarzy specjalistów c) wymiar sprawiedliwości ( sąd, kuratorzy, policja) 3
* współpraca z kuratorami, sądem rodzinnym, udział w zajęciach prowadzonych przez funkcjonariusza policji IV. Cele główne programu: 1. Zapewnienie bezpiecznych warunków nauki i pracy. Ograniczenie zachowań agresywnych uczniów w szkole. 2. Potrzeba objęcia szczególnym wsparciem dzieci 4 i5 letnie z uwagi na obniżenie wieku szkolnego do lat 6. 3 Podniesienie poziomu kultury osobistej uczniów. 4. Ograniczenie wagarów. 5. Zachęcanie uczniów do prowadzenia zdrowego trybu życia. V. Cele szczegółowe: 1) przestrzeganie przez uczniów szkolnego kodeksu dobrego wychowania, 2) wypromowanie szacunku do języka ojczystego, 3) przeprowadzenie cyklu lekcji wychowawczych poświęconych szkodliwości zachowań ryzykownych, w tym wszelkim przejawom przemocy i agresji, 4) realizacja zajęć poświęconych szkodliwości używek, 5) zorganizowanie zajęć pozalekcyjnych, rozwijających zainteresowania i pasje uczniowskie, przeprowadzenie diagnozy potrzeb, 6) przeprowadzenie zajęć dotyczących cyberprzemocy, szkodliwości nadmiernego spędzania czasu przy komputerze, 7) kształtowanie postaw tolerancji wobec inności, zasad demokracji, sprawiedliwości społecznej i zasad moralnych, 8) doskonalenie umiejętność efektywnej komunikacji, podejmowania decyzji oraz radzenia sobie ze stresem, 9) budowanie własnego wizerunku i wiary we własne możliwości, 10) zdobywanie wiedzy o zdrowym trybie życia, 11) rozwijanie umiejętności interpersonalnych, asertywności, empatii, rozładowania negatywnych emocji, 12) zdobycie przez uczniów wiedzy o zdrowym trybie życia 13) wsparcie rodziców w procesie wychowania uczniów, przeprowadzenie pogadanek, szkoleń, warsztatów, w szczególności dotyczących trudnych zachowań dzieci i młodzieży. 4
VI. Metody i formy pracy: 1) metody aktywizujące: drzewko decyzyjne, rybi szkielet, mapa mentalna, scenki dramowe, debaty, dyskusje, panele dyskusyjne, wykorzystanie literatury, filmów i spektakli profilaktycznych, plakaty, gry dydaktyczne, symulacje, 2) praca w grupach, zespołach, parach, praca indywidualna, apele, fora, happeningi, 3) wycieczki i wyjazdy tematyczne, 4) prezentacje multimedialne. VII. Struktura oddziaływań profilaktycznych 1. Rada Pedagogiczna określa zadania w zakresie profilaktyki, określa zapotrzebowanie na realizację programów profilaktycznych, dokonuje analizy działalności profilaktycznej 2. Nauczyciele współpracują z wychowawcami klas w realizacji zadań profilaktycznych, wykonują zalecenia zawarte w opiniach wydanych przez Poradnię Psychologiczno- Pedagogiczną, doskonalą kwalifikacje i zdobywają nowe umiejętności w zakresie działań profilaktycznych 3. Wychowawcy klasy integrują zespół klasowy, dbają o poczucie bezpieczeństwa i akceptacji ucznia w klasie, wyposażają uczniów w umiejętności radzenia sobie w trudnych sytuacjach, realizują zadania w zakresie profilaktyki we współpracy z rodzicami uczniów. 4. Wicedyrektor monitoruje pracę wychowawców klas i pedagoga w zakresie profilaktyki, diagnozuje oczekiwania uczniów i rodziców w zakresie profilaktyki, współpracuje z podmiotami szkoły oraz instytucjami wspomagającymi działania szkoły z zakresu profilaktyki, inicjuje i organizuje przedsięwzięcia określone w Szkolnym Programie Profilaktyki. 5. Pedagog i psycholog szkolny rozpoznają indywidualne potrzeby uczniów oraz analizują przyczyny niepowodzeń szkolnych, określają formy i sposoby udzielania uczniom, w tym uczniom z wybitnymi uzdolnieniami, udzielają pomocy psychologiczno-pedagogicznej, odpowiednio do rozpoznanych potrzeb, organizują i prowadzą różne formy pomocy psychologiczno-pedagogicznej dla uczniów, rodziców i nauczycieli, podejmuje działania profilaktyczno-wychowawcze wynikające z Szkolnego Programu Wychowawczego i Szkolnego Programu Profilaktyki w stosunku do uczniów z udziałem rodziców i nauczycieli, wspiera działania opiekuńczo-wychowawcze nauczycieli, wynikające z Szkolnego Programu Profilaktyki. 6. Rada Rodziców opiniuje Szkolny Program Profilaktyki, analizuje i diagnozuje opinie rodziców na temat profilaktyki, współpracuje z Radą Pedagogiczną, wicedyrektorem i Samorządem Uczniowskim. 7. Rodzice przedstawiają Radzie Rodziców opinie na temat profilaktyki, korzystają z pomocy i wsparcia ze strony pedagoga, psychologa i szkolnej służby zdrowia w zakresie profilaktyki, wnioskują do odpowiednich organów i instytucji w sporach kształcenia specjalnego, nauczania indywidualnego, zajęć rewalidacyjno-wychowawczych. 5
VIII. Reakcja Szkoły na zjawiska zagrażające bezpieczeństwu dzieci i młodzieży, sytuacje interwencyjne: 1) interwencja w środowisku domowym ucznia prowadzona przez upoważnione osoby lub instytucje (policja, sąd rodzinny, kuratorzy), 2) interwencja w środowisku szkolnym ucznia, 3) interwencja w sytuacji kryzysu rozwojowego (prowadzona przez specjalistę), 4) pomoc psychologiczno-pedagogiczna, 5) terapia specjalistyczna indywidualna, grupowa (prowadzona przez specjalistę). IX. Osoby odpowiedzialne za realizację: Dyrektor/wicedyrektor szkoły, wychowawcy klas, nauczyciele pozostałych przedmiotów, pedagog szkolny, psycholog szkolny, rodzice, pielęgniarka szkolna. X.Ewaluacja programu: ankiety ewaluacyjne skierowane do uczniów, obserwacje, wywiad środowiskowy, w tym wywiad z rodzicami, rozmowy wychowawcze, opinie uczniów i rodziców, analiza dokumentów szkoły. XI. Spodziewane efekty: zmniejszenie liczby zachowań agresywnych w szkole, wzrost poprawności językowej w mowie potocznej (rzadziej używane wulgaryzmy), utrwalenie zachowań asertywnych, empatia, wzrost wiedzy uczniów oraz rodziców na temat uzależnień i przeciwdziałania im, dbanie o zdrowie fizyczne i psychiczne, wzrost poczucia bezpieczeństwa całej społeczności szkolnej umiejętność organizowania czasu wolnego, świadome i umiejętne korzystanie z komputera, Internetu, prawidłowe reakcje w sytuacjach zagrożenia, zachowanie higieny osobistej, 6
XII. Harmonogram działań w roku 2016/17 Cel 1 : Zapewnienie bezpiecznych warunków nauki i pracy. Ograniczenie zachowań agresywnych uczniów w szkole Zadania Forma realizacji Termin Osoby odpowiedzialne 1.Wdrażanie procedur związanych z zapewnieniem bezpiecznego pobytu ucznia w szkole. Zapoznanie uczniów i rodziców z procedurami na lekcjach wychowawczych i zebraniach z rodzicami. IX-X Dyrekcja, wychowawcy 2. Przystosowanie społeczne uczniów w środowisku szkolnym, motywacja do nauki. Zajęcia integracyjne oraz uspołeczniające i motywujące do działania. psycholog 3. Zapoznanie uczniów z prawami i obowiązkami ucznia - Lekcje wychowawcze. - Spotkania z Rzecznikiem Praw Ucznia i pedagogiem. - Spotkanie z policjantem-w miarę możliwości X-XI Rzecznik Praw Ucznia 4. Bezpieczeństwo w trakcie drogi do i ze szkoły 5. Uświadomienie uczniom skutków prawnych związanych z agresją i przemocą oraz uzależnieniami. Spotkanie w klasach 0-3 z policjantem i pedagogiem na lekcjach wychowawczych w ramach akcji Bezpieczna droga do szkoły Spotkanie uczniów z przedstawicielem policji oraz organów sprawiedliwości pogadanka na temat: Nieletni wobec prawa IX X-XII Policja Pedagog. 6.Zapoznanie uczniów z alternatywnymi sposobami spędzania - Zajęcia z biblioterapii. - Filmy edukacyjne - Lekcje wychowawcze. - Wyjazdy, wycieczki edukacyjne. Pedagog. psycholog, bibliotekarz, nauczyciele, 7
czasu wolnego. 7. Działania informacyjno profilaktyczne. - Zajęcia pozaszkolne ( w miarę możliwości) - Umieszczenie na gazetce szkolnej wykazu miejsc i instytucji, do których można się zwrócić z prośbą o pomoc w sytuacji zagrożenia, w tym uzależnienia wychowawcy. Pedagog, psycholog - Kontynuowanie tzw. Poczty zaufania w formie skrzynki na zgłoszenia aktów agresji i przemocy - Tematyczne lekcje wychowawcze, Bibliotekarz, wychowawcy 8. Przeciwdziałanie negatywnym zachowaniom uczniów oraz wspieranie zachowań pozytywnych, - Organizacja konkursu plastycznego pod hasłem Dobry człowiek - Przeprowadzenie zajęć dotyczących rozwiązywania konfliktów i komunikacji interpersonalnej, radzenia sobie z własną złością, - Wzmacnianie zachowań pozytywnych (pochwały na forum klasy i szkoły oraz w dzienniku i karcie wychowawcy). Bibliotekarz, uczniowie, psycholog, pedagog psycholog Nauczyciele, wychowawcy, dyrekcja szkoły 9.Zapobieganie niedostosowaniu społecznego uczniów - Realizacja zajęć pod tytułem Słup soli czyli jak pokonać szkolnych agresorów.,,tajemnica zaginionej skarbonki - Opracowanie scenariuszy zajęć dla wychowawców. - Rozpoznawanie warunków życia i nauki uczniów sprawiającymi problemy wychowawcze, - Przeprowadzanie indywidualnych rozmów wychowawczych z uczniami i ich rodzicami, - Organizacja apeli dyscyplinującoporządkowych, - Współpraca z policją, sądem dla nieletnich, kuratorami sądowymi. - Pochwały, uwagi, upomnienia, Rok szkolny Bibliotekarz, psycholog Bibliotekarz Dyrektor, wychowawcy, psycholog 8
nagany, listy, telefony do rodzicówkonsekwencja w działaniach 10.Podejmowanie działań mających na celu integrację grupy klasowej i całej społeczności szkolnej - Organizowanie zajęć warsztatowych np.; zabawy integracyjne, wzmacnianie poczucia własnej wartości, rozwijanie empatii i zrozumienia, właściwych relacji z innymi, uczenie zachowań asertywnych, tolerancji, komunikacji interpersonalnej, uświadamianie uczniom mechanizmu nacisku grupowego, - Wspólne, klasowe i szkolne wyjazdy oraz wycieczki psycholog, bibliotekarz psycholog 9
Cel 2. Podniesienie poziomu kultury osobistej uczniów Zadania Forma realizacji Termin Osoby odpowiedzialne 1.Dbanie o kulturę słowa, wzajemny szacunek, higienę osobistą i stosowny ubiór. W zależności od potrzeb 2. Poszanowanie norm społecznych, kultywowanie świat, tradycji - Dyscyplinowanie uczniów używających wulgaryzmy - Zwracanie uwagi na odpowiedni strój w szkole Organizowanie spotkań okolicznościowych szkolnych i klasowych np. wspólna Wigilia, Andrzejki, Mikołajki itp Wszyscy nauczyciele szczególnie nauczyciele przyrody, biologii wdżwr, wf, Wychowawcy klas, wszyscy nauczyciele 4. Nauka kulturalnego odmawiania- czyli jak być asertywnym. 5.Dbałosc o posługiwanie się poprawną polszczyzną 6.Kształtowanie postaw szeroko rozumianej tolerancji wśród dzieci i młodzieży 7.Podniesienie kultury osobistej i obycia uczniów w nowym środowisku. Pogadanki na godzinach wychowawczych Lekcje biblioteczne z wykorzystaniem słowników poprawnej polszczyzny. Dbałość o kulturę języka na terenie szkoły. - Lekcje wychowawcze - Filmy edukacyjne, - Spotkania z pedagogiem i psychologiem - Spotkanie z policjantem oraz przedstawicielami instytucji wspomagających Wyjazdy do kina, teatru, muzeum, wyjście do biblioteki gminnej itp. W zależności od potrzeb Psycholog, pedagog szkolny Bibliotekarz, nauczyciele j. polskiego, historii, wos-u, i j. obcego Psycholog, bibliotekarz Wychowawcy 10
Cel 3. Ograniczenie wagarów Zadania Formy realizacji Termin Odpowiedzialni 1. Diagnoza występowania wagarów oraz nadmiernej absencji na zajęciach lekcyjnych Gromadzenie i opracowanie informacji przez wychowawców, analiza pedagoga, psychologa szkolnego Analizy wychowawcy - miesięczne - semestralne - roczne Wychowawcy klas, dyrektor 2.Współpraca z rodzicami Pedagogizacja rodziców w czasie zebrań z rodzicami: - uświadomienie przyczyn oraz zagrożeń wynikających z wagarowania, zagrożeniem uzależnieniem Zebrania śródroczne, spotkania indywidualne, Dyrekcja, psycholog, wychowawcy klas 3.Stworzenie w szkole życzliwej atmosfery, budowanie wzajemnego zaufania. 4. Kontrola frekwencji uczniów. - Współpraca rodziców ze szkołą w przeciwdziałaniu nadmiernej absencji - Konsultacje z pedagogiem - Konsultacje z psychologiem - Warsztaty dla rodziców Podmiotowe i życzliwe traktowanie uczniów w szkole przez wszystkich pracowników szkoły. - Kontrola dzienników, - Informowanie rodziców o nieobecności uczniów w szkole. - Wysyłanie stosownych pism do rodziców uczniów z wysoką absencją. - Konkurs Uczeń na 100% Raz w miesiącu Pedagog, psycholog, wychowawcy klas, Pedagog, psycholog, wychowawcy PPP oraz inne instytucje Wszyscy pracownicy szkoły. Wychowawcy klas, dyrektor, przedstawiciel SU 11
5. Dostarczanie uczniom wiedzy na temat konsekwencji opuszczania zajęć szkolnych. - Zapoznanie uczniów z konsekwencjami wagarów i wysokiej absencji. - Zapoznanie z regulaminem klasyfikowania i oceniania. - Organizacja apeli porządkowo - dyscyplinujących. IX- X W ciągu roku. Wychowawcy klas, pedagog Dyrektor. 6. Zapobieganie niepowodzeniom szkolnym. - Rozpoznanie przyczyn problemów dydaktycznych uczniów. - Otoczenie opieką uczniów z deficytami rozwojowymi, - Włączenie do zkk, zdw, IX- X Wychowawcy klas, psycholog. 7.Wzmacnianie zainteresowania uczniów nauką. 8.Zaangażowanie uczniów w sprawy szkoły. - Dbanie o atrakcyjność dydaktyczną lekcji ( stosowanie aktywnych metod pracy, systematyczne ocenianie osiągnięć uczniów, indywidualizacja pracy), - Organizacja Ogólnopolskiego Tygodnia Kariery - Udział uczniów w przedsięwzięciach szkolnych oraz reprezentowanie szkoły X Wszyscy nauczyciele, Pedagog, psycholog, nauczyciele Nauczyciele, wychowawcy, opiekun SU, 12
Cel 5:Zachęcanie uczniów do prowadzenia zdrowego trybu życia. Cele szczegółowe: - Zapobieganie uzależnieniom - Prowadzenie działań związanych z rozwiązywaniem problemów z uzależnieniami. - Wykształcenie właściwej postawy wobec problemów uzależnień. - Propagowanie świadomego wyboru programów TV i racjonalnego korzystania z nośników masowego przekazu. Zadania Formy realizacji Termin Osoby odpowiedzialne 1.Dostarczenie wiedzy o szkodliwości palenia papierosów, picia alkoholu, zażywania narkotyków i dopalaczy W ciągu całego roku Wychowawcy pielęgniarka szkolna, pedagog - Projekcje filmów - Spotkania z pielęgniarką szkolną - Plakaty na temat zdrowego trybu życia - Rozmowy z wychowawcą - godz. wychowawcze - Gromadzenie literatury w bibliotece dotyczące tego tematu - Prowadzenie zajęć warsztatowych z profilaktyki zdrowego trybu życia. - Zaproszenie osoby z zakresu profilaktyki uzależnień zagrożenia wynikające ze spożywania dopalaczy - Pozyskiwanie do współpracy w walce z nałogiem rodziców, policji i innych instytucji wspierających. Pedagog, wychowawcy, bibliotekarz, instytucje wspierające szkołę 2.Zapoznanie z zagrożeniami jakie niosą środki masowego przekazu oraz cyberprzestrzeni. 3. Propagowanie zdrowego stylu życia. - Zajęcia komputerowe, wskazywanie korzystnych i nie korzystnych stron komputera - Pogadanki - warsztaty na lekcjach wychowawczych. - Rozmowy z dziećmi na temat oglądanych programów w tym cyberprzemoc. - Kontynuacja zajęć Sieciakowe zasady w klasach SP - Organizacja zawodów sportowych, wycieczek, biwaków, kampanii propagujących zdrowy tryb życia - Realizacja programów Cała polska czyta dzieciom, Książka naszych marzeń nauczyciele informatyki, pedagog, psycholog, przedstawiciel GKRPA. Bibliotekarz Nauczyciele w-f Bibliotekarz 13
Opracowali: M. Mazur - B. Naumczyk - A. Wiżyn - A. Bubrowiecki - 14