Szkolny Program Profilaktyki Zespołu Szkolno-Przedszkolnego w Samborowicach na rok szkolny 2016/2017

Szkolny Program Profilaktyki Zespołu Szkolno-Przedszkolnego w Samborowicach na rok szkolny 2016/2017

WSTĘP Profilaktyka to chronienie człowieka w rozwoju przed zagrożeniami i reagowanie na pojawiające się zagrożenia. Jej celem jest ochrona dziecka, ucznia, wychowanka przed zakłóceniami rozwoju, czyli przed podejmowaniem zachowań hamujących lub niszczących rozwój, określanych jako zachowania ryzykowne. Badania wykazały, że zachowania ryzykowne mogą się również nawzajem zastępować i najczęściej ze sobą współwystępują. Zachowanie młodego człowieka zależy od jego indywidualnych cech oraz od czynników występujących w środowisku (J. Szymańska, 2002). Mogą to być czynniki chroniące lub czynniki ryzyka. Do czynników chroniących należą: silna więź emocjonalna z rodzicami, zainteresowanie nauką szkolną, regularne praktyki religijne, poszanowanie prawa, norm, wartości i autorytetów społecznych, przynależność do pozytywnej grupy (J. Szymańska, 2002). Czynniki ryzyka to cechy, sytuacje, warunki sprzyjające powstawaniu zachowań ryzykownych, takie jak: wysoki poziom lęku i niepokoju, niska samoocena, niedojrzałość emocjonalna i społeczna, słaba kontrola wewnętrzna, nierealistyczne oczekiwania wobec siebie i otoczenia, brak zainteresowania nauką szkolną, zaburzenia więzi z rodzicami, nieprawidłowa struktura rodziny. Wzmocnienie czynników chroniących i eliminowanie lub osłabianie czynników ryzyka to skuteczna profilaktyka. Działania te powinny być adresowane do całego środowiska szkolnego, tj. uczniów, rodziców, nauczycieli oraz innych osób zatrudnionych w szkole. Działania profilaktyczne można realizować na trzech poziomach.

Profilaktyka pierwszorzędowa (grupy niskiego ryzyka). Działaniami obejmuje się szerokie nie zdiagnozowane populacje. Realizatorami działań w polityce pierwszorzędowej są nauczyciele wspierani przez psychologów, pedagogów i innych specjalistów, a terenem działań jest głównie szkoła. Profilaktyka drugorzędowa (grupy podwyższonego ryzyka). Np. poradnictwo rodzinne i indywidualne, socjoterapia. Realizatorami są głównie specjaliści: psychologowie, pedagodzy, socjoterapeuci, trenerzy. Działania prowadzone są najczęściej w formie zajęć specjalistycznych w szkołach, świetlicach terapeutycznych, poradniach psychologiczno pedagogicznych i poradniach specjalistycznych. Profilaktyka trzeciorzędowa (grupy wysokiego ryzyka). Ma na celu przeciwdziałanie pogłębianiu się procesu chorobowego i degradacji społecznej oraz umożliwienie powrotu do normalnego życia w społeczeństwie. Leczenie, rehabilitacja, resocjalizacja.(z. Gaś, 1997). I. PODSTAWA PRAWNA PROGRAMU Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 31 stycznia 2002 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie ramowych statutów publicznego przedszkola oraz publicznych szkół (Dz. U. z 2002 r. Nr 10, poz. 96). Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 23 grudnia 2008 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólne w poszczególnych typach szkół. (Dz. U. z 2009r. Nr 1, poz. 1 ) Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 31 stycznia 2003r. w sprawie szczegółowych form działalności wychowawczej i zapobiegawczej wśród dzieci i młodzieży zagrożonej uzależnieniem (Dz. U. z 2003r. Nr 26, poz. 226). Ustawa z dnia 19 sierpnia 1994r. o ochronie zdrowia psychicznego. (Dz. U. Nr 111, poz. 535,z późn. zm.). Ustawa z dnia 26 października 1982r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (Dz. U. Nr 35, poz. 230 z późn. zm.). Ustawa z dnia 24 kwietnia 1997r. o przeciwdziałaniu narkomanii (Dz. U. z 2003r. Nr 24, poz. 198). Ustawa z dnia 9 listopada 1995r. o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych (Dz. U. z 1996r. Nr 10, poz. 55). Ustawa z dnia 26 października 1982r. o postępowaniu w sprawach nieletnich (Dz.U. z 2003r. Nr 11, poz. 109 z późn. zm.). Konwencja o Prawach Dziecka uchwalona przez Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych z listopada 1989r., ratyfikowana przez Polskę 30 kwietnia 1991r.

II. DIAGNOZA PROBLEMÓW Nauczyciele, pedagog szkolny, dokonali diagnozy problemów dydaktyczno - wychowawczych szkoły na podstawie: obserwacji zachowań uczniów, wywiadów z nauczycielami i pracownikami szkoły, rozmów z rodzicami, wywiadów środowiskowych, analizy dokumentacji szkolnej, informacji z instytucji wspomagających szkołę, na podstawie ankiet ewaluacyjnych, uczniów i nauczycieli przeprowadzonych w ramach ewaluacji wewnętrznej. W oparciu o informacje uzyskane z w/w źródeł wyłoniono następujące obszary działań objęte programem: 1. Bezpieczeństwo w szkole i w środowisku poza szkolnym. 2. Wulgaryzmy, przemoc i agresja w szkole. 3. Spóźnienia uczniów i frekwencja na zajęciach. 4. Motywowanie uczniów do nauki, wdrażanie do samodzielności. 5. Zachowania ryzykowne wśród dzieci i młodzieży: palenie papierosów, spożywanie alkoholu i używanie narkotyków. 6. Wyrabianie krytycznego stosunku do środków masowego przekazu. Aby zapobiec tego typu zjawiskom i tworzyć bezpieczną szkołę, szkołę wolną od nałogów i przemocy obecny Szkolny Program Profilaktyki koncentrować się będzie na eliminowaniu lub osłabianiu zachowań problemowych wśród uczniów. Działania adresowane są również do rodziców, nauczycieli i wszystkich pracowników szkoły w celu ścisłej współpracy owocującej pozytywnymi efektami działań. III. PROFILAKTYKA W SZKOLE Szkolny program profilaktyki adresowany do uczniów, nauczycieli i rodziców jest spójny z treściami zawartymi w podstawie programowej kształcenia ogólnego i Programem Wychowawczym Szkoły i dostosowany do potrzeb rozwojowych uczniów oraz potrzeb środowiska.

W szkole prowadzona będzie profilaktyka pierwszorzędowa, a wobec niektórych uczniów działania z obszaru profilaktyki drugorzędowej i trzecirzędowej Profilaktyka pierwszorzędowa skierowana będzie do grup niskiego ryzyka, czyli do wszystkich uczniów i rodziców. Jej celem jest promocja zdrowego stylu życia oraz opóźnienie wieku inicjacji. Profilaktyka drugorzędowa i trzeciorzędowa skierowana będzie do grup podwyższonego ryzyka. Celem działań jest ograniczenie dysfunkcji, umożliwienie wycofania się z zachowań ryzykownych. W przypadku zarejestrowania przez dyrektora lub pedagoga negatywnych i aspołecznych zachowań podejmowane będą w szkole działania w celu wyeliminowania skutków tych zachowań: 1. Dyrektor lub pedagog podejmuje systematyczne rozmowy z uczniem, a następnie z włączeniem opiekunów; 2. Dyrektor lub pedagog kieruje ucznia do specjalistycznych poradni lub lekarzy specjalistów; 3. Dyrektor lub pedagog obejmuje opieką uczniów będących w trudnej sytuacji materialnej (zwolnienie z opłat PZU, dyskretne akcje charytatywne na rzecz ucznia itp.); 4. Dyrektor lub pedagog systematycznie współpracuje z Policją, dyrektorem Ośrodka Terapeutyczno Wychowawczego w Samborowicach; 5. Pedagog sprawuje opiekę nad uczniami posiadającymi opinię z poradni PPP. Stosowane będą również procedury postępowania nauczycieli w sytuacjach zagrożenia dzieci i młodzieży przestępczością i demoralizacją. W ramach programu podjęte zostaną: działania informacyjne (z zakresu podnoszenia świadomości w przestrzeganiu zasad bezpieczeństwa i dostarczenia adekwatnych informacji na temat skutków zachowań ryzykownych w celu umożliwienia dokonania racjonalnych wyborów), działania edukacyjne (pomoc w rozwijaniu np. umiejętności nawiązywania kontaktów z ludźmi, radzenia sobie ze stresem, rozwiązywania konfliktów, opierania się naciskom otoczenia), działania alternatywne (pomoc w zaspokojeniu potrzeb np. sukcesu, przynależności oraz satysfakcji życiowej z zaangażowania się w działalność artystyczną, społeczną, sportową), działania interwencyjne (pomoc w rozwiązywaniu problemów i wsparcie w sytuacjach kryzysowych). Treści programu realizowane będą podczas: lekcji, godzin do dyspozycji wychowawcy, zajęć z pedagogiem lub psychologiem szkolnym, zajęć warsztatowych prowadzonych przez specjalistów, zajęć pozalekcyjnych,

konkursów, wycieczek, biwaków szkolnych. Instytucje wspierające szkołę w działaniach profilaktycznych 1. Poradnia Psychologiczno Pedagogiczna w Raciborzu 3. Komenda Policji 5. Urząd Gminy 7. Straż Pożarna. IV. Cele ogólne: CELE PROGRAMU PROFILAKTYKI 1. Podejmowanie działań związanych z edukacją dla bezpieczeństwa i zapobiegania zachowaniom problemowym wśród uczniów. 2. Działania wzmacniające czynniki chroniące uczniów przed patologią. 3. Zintegrowanie działań szkoły z działaniami prowadzonymi w tym zakresie w środowisku lokalnym. 4. Wsparcie rodziny w jej funkcji wychowawczej (psychoedukacja, pedagogizacja), ewentualnie interwencje z włączeniem instytucji działających na rzecz dziecka i rodziny. 5. Wypracowanie i konsekwentna realizacja jednolitych systemów: reagowania na przemoc i agresję, zapobiegania wagarowaniu i uzależnieniom. Cele szczegółowe: 1. Zapobieganie absencji uczniów z ośrodka terapeutycznego w szkole. 2. Wdrażanie programów interwencyjnych wobec uczniów o niskiej obecności w szkole. 3. Wdrażanie jednolitych zasad postępowania w przypadku spóźnień uczniów. 4. Eliminowanie agresywnych zachowań uczniów i stosowanej przez nich przemocy. 5. Pomoc psychologiczno pedagogiczna uczniom mającym problemy wychowawcze (udział w zajęciach specjalistycznych, socjoterapeutycznych, psychoedukacyjnych). 6. Wdrażanie uczniów do przestrzegania zasad i norm zachowań obowiązujących w życiu każdego człowieka. 7. Rozwijanie możliwości podejmowania działań alternatywnych poprzez zaangażowanie uczniów w działalność pozytywną. 8. Przybliżenie negatywnych konsekwencji zachowań agresywnych.

9. Uwrażliwienie uczniów na poszanowanie godności innych. 10. Motywowanie uczniów do nauki, wskazywanie wartości jakie niesie właściwe wykształcenie. 11. Przestrzeganie zasad bezpieczeństwa w szkole i poza nią. 12. Przybliżenie negatywnego wpływu uzależnień od telewizji i komputera. 13. Reagowanie na próby sięgania przez uczniów po substancje uzależniające i udzielanie pomocy w poradniach specjalistycznych. 14. Wzmacnianie postaw asertywnych w sytuacjach zachowań ryzykownych wśród dzieci i młodzieży. 15. Wykształcenie właściwej postawy wobec problemów uzależnień. 16. Prowadzenie edukacji prozdrowotnej wśród uczniów, rodziców, nauczycieli. 17. Dostarczenie wiedzy o szkodliwości spożywania napojów alkoholowych, palenia papierosów i stosowania narkotyków. 18. Dostarczanie wiedzy o prawie karnym stosowanym wobec nieletnich i uświadamianie konsekwencji życiowych wchodzenia w konflikt z prawem. W ramach Szkolnego Programu Profilaktyki w szkole realizowane są: programy współfinansowane ze środków Ministerstwa Sportu Umiem pływać dla uczniów klas III. program MEN Wyprawka szkolna, program Owoce i warzywa w szkole, program Szklanka mleka, V. PLANOWANE EFEKTY Spodziewane efekty podejmowanych działań w zakresie profilaktyki pierwszorzędowej: Wyeliminowanie nieusprawiedliwionych nieobecności uczniów z Ośrodka Terapeutyczno Wychowawczego w zajęciach szkolnych. Zmniejszenie przypadków zachowań agresywnych, łamania Statutu Szkoły, ulegania negatywnym wpływom rówieśników. Wzrost poczucia bezpieczeństwa w szkole i poza nią. Umiejętność radzenia sobie w sytuacjach zetknięcia z agresją i przemocą. Nauczenie się pozytywnych zachowań oraz właściwego postrzegania i rozumienia innych. Posiadanie przez nauczycieli umiejętności postępowania w sytuacjach problemowych i stosowania form pomocy. Identyfikacja uczniów ze środowiskiem szkolnym. Uzyskanie pomocy psychologiczno pedagogicznej. Wzrost motywacji do nauki, umiejętność właściwego planowania nauki. Nabycie przez uczniów, rodziców wiedzy o negatywnym wpływie środków masowego przekazu.

Nabycie przez uczniów, rodziców wiedzy o szkodliwości używek i środków odurzających. Zaangażowanie i udział rodziców w oferowanych szkoleniach, warsztatach. Dostrzeganie korzyści płynących z prowadzenia zdrowego stylu życia. Spodziewane efekty podejmowanych działań w zakresie profilaktyki drugorzędowej: Zdobycie przez nauczycieli i rodziców wiedzy w zakresie profilaktyki drugorzędowej. Korzystanie przez rodziców ze wsparcia instytucji profesjonalnych (Poradnia Psychologiczno Pedagogiczna, Policja, Poradnie Specjalistyczne). Wycofanie się uczniów z ryzykownych zachowań. Uczestnictwo dzieci i młodzieży w zajęciach socjoterapeutycznych na terenie szkoły i placówek specjalistycznych. V. PLAN ZADAŃ I DZIAŁAŃ PROFILAKTYCZNYCH Zadania Szkolnego Programu Profilaktyki do realizacji w roku szkolnym 2016/2017 1. Działania zmierzające do wyeliminowania nieporadności wychowawczej rodziców. Zadania Formy realizacji Wykonawcy Cele ogólne - indywidualne rozmowy, - kształcenie umiejętności - spotkania z rodzicami (klasowe i wychowawczych rodziców ogólnoszkolne) Udzielanie pomocy psychologiczno-pedagogicznej rodzicom - indywidualne rozmowy, - spotkania z rodzicami (klasowe i ogólnoszkolne) - dyrekcja Angażowanie rodziców do ścisłej współpracy wychowawczej ze szkołą. - rozwiązywanie indywidualnych problemów, - nauczyciele, - wzbudzanie świadomości, odpowiedzialności rodzicielskiej oraz ciągłości i jednolitości oddziaływań wychowawczych

- organizacja uroczystości, imprez z udziałem rodziców i przy ich pomocy, Zapoznanie rodziców z zapisami prawa dotyczącymi opieki nad dzieckiem, realizacji obowiązku szkolnego. - indywidualne rozmowy, - spotkania z rodzicami (klasowe i ogólnoszkolne) - dyrekcja - kształtowanie świadomości prawnej rodziców 2. Działania zmierzające do podniesienia motywacji do nauki. Zadania Formy realizacji Wykonawcy Cele ogólne - indywidualne rozmowy, - współpraca z pracownikami PPP Wzmacnianie motywacji uczniów do nauki - nauczyciele, - wzbudzanie chęci do wysiłku intelektualnego u dzieci Wzmacnianie poczucia własnej wartości - indywidualne rozmowy, ćwiczenia - współpraca z pracownikami PPP - nauczyciele, - rozwój samoświadomości, realnej samooceny, Odrabianie zadań domowych jako ważny element samooceny i samorealizacji. - lekcje wychowawcze poświęcone tematyce zadań domowych, indywidualne rozmowy, ćwiczenia - nauczyciele, - wzbudzanie chęci do wysiłku intelektualnego - rozwój samoświadomości, realnej samooceny 3. Działania zmierzające do przeciwdziałania zachowaniom agresywnym.

Zadania Formy realizacji Wykonawcy Cele ogólne - zajęcia na temat agresji na lekcjach wychowawczych, Uświadomienie uczniów, na czym polegają zachowania agresywne. - zaproszeni goście - wzbudzanie świadomości różnych zachowań i ich konsekwencji Wzbudzanie szacunku dla drugiego człowieka oraz poszanowania jego godności. - rozmowy i dyskusje przy realizacji tematów na lekcjach wychowawczych, katechezy, wychowania do życia w rodzinie i innych przedmiotów - katecheci, - nauczyciele poszczególnych przedmiotów, - uświadamianie potrzeby godnego traktowania drugiego człowieka Uczenie alternatywnych sposobów rozwiązywania konfliktów, radzenia sobie z negatywnymi emocjami. - zajęcia warsztatowe, - lekcje wychowawcze, - rozmowy - nauczyciele, - zaproszeni goście - kształtowania umiejętności interpersonalnych, 4. Działania zmierzające do kształtowania właściwych postaw i zachowań. Zadania Formy realizacji Wykonawcy Cele ogólne

Uświadomienie uczniom stosowania właściwego stroju w szkole. Rozmowy na lekcjach wychowawczych - pozostali pracownicy szkoły - dobór właściwego stroju przez uczniów Propagowanie właściwego korzystania z telefonów komórkowych i sprzętu elektronicznego. - rozmowy na lekcjach wychowawczych, - zajęcia informatyki. - pozostali nauczyciele - kulturalne korzystanie z telefonów komórkowych i sprzętu elektronicznego - bezpieczeństwo w sieci Wyeliminowanie wulgaryzmów u uczniów. - rozmowy na lekcjach, - zajęcia pedagogiem szkolnym, - pozostali nauczyciele i pracownicy szkoły Dbałość o kulturę słowa Utrwalenie szacunku do godła państwa polskiego i symboli narodowych - rozmowy na lekcjach wychowawczych, - udział uczniów w apelach okolicznościowych na terenie szkoły i poza nią - nauczyciele poszczególnych przedmiotów, - pozostali pracownicy szkoły - kształtowanie patriotycznej postawy, szacunku do godła państwa i symboli narodowych 5. Działania zmierzające do przeciwdziałania spóźnieniom i wagarom. Zadania Formy realizacji Wykonawcy Cele ogólne - lekcje wychowawcze, - lekcje z pedagogiem szkolnym Uświadomienie uczniom konsekwencji wagarów. - wychowawcy klas, - pedagog szkolny - pozostali nauczyciele - wzbudzanie świadomości różnych zachowań i ich konsekwencji

Propagowanie punktualnego przychodzenia na zajęcia i nie opuszczania zajęć w szkole - lekcje wychowawcze, - pozostałe lekcje i zajęcia, - dyrekcja - rozwój samoświadomości 6. Działania zmierzające do przeciwdziałania alkoholizmowi. Zadania Formy realizacji Wykonawcy Cele ogólne Uświadomienie uczniom zagrożeń wynikających z nadużywania alkoholu. lekcje wychowawcze, - gazetki ścienne, - pogadanki, - apele porządkowe - pedagog i psycholog szkolny, - pielęgniarka szkolna - propagowanie życia w trzeźwości Kształcenie nawyku zdrowego stylu życia. - lekcje wychowawcze, - osobisty przykład, - zajęcia z pedagogiem szkolnym, - konkursy - pielęgniarka szkolna - kształtowanie odpowiedzialności za swoje zdrowie, 7. Działania zmierzające do przeciwdziałania nikotynizmowi. Zadania Formy realizacji Wykonawcy Cele ogólne - informowanie poprzez materiały umieszczone w gablotce ściennej, - lekcje wychowawcze - pielęgniarka szkolna Poszerzenie wiedzy na temat skutków palenia papierosów. - uświadamianie uczniom szkodliwości palenia papierosów i wpływu na ich stan zdrowia Uświadomienie uczniom, że nikotyna powoduje uzależnienie. - lekcje wychowawcze, - lekcje prowadzone przez pedagoga szkolnego, - dyrekcja - wzbudzanie świadomości, że stałe palenie papierosów jest uzależnieniem.

8. Działania zmierzające do przeciwdziałania narkomanii. Zadania Formy realizacji Wykonawcy Cele ogólne - lekcje wychowawcze, - przeprowadzanie pogadanek, - przygotowanie gazetek ściennych, Zapoznanie uczniów ze skutkami zażywania środków odurzających. - wzbudzanie świadomości konsekwencji z używania środków odurzających u dzieci Zapoznanie rodziców uczniów ze skutkami zażywania środków odurzających. - prelekcje na ogólnych zebraniach z rodzicami, - indywidualne rozmowy - dyrekcja szkoły, - pedagog i psycholog szkolny - zbudzanie świadomości konsekwencji z używania środków odurzających u rodziców. VI. DZIAŁANIA ALTERNATYWNE

1. Organizacja zajęć pozalekcyjnych: Koła przedmiotowe Koła zainteresowań Zajęcia sportowe 2. Praca w organizacjach działających w szkole Działalność Samorządu Uczniowskiego 3. Udział w przedsięwzięciach: Apele Filmy edukacyjne Spektakle teatralne Gazetki tematyczne Konkursy plastyczne, artystyczne 4. Propagowanie i organizacja konkursów i zawodów Udział w konkursach wiedzy Udział w zawodach sportowych 5. Akcje charytatywne Włączanie uczniów w akcję Święty Marcin pomaga naszym kolegom Udział w akcji Zbieramy nakrętki Udział w akcji I Ty możesz zostać Świętym Mikołajem 6. Organizacja imprez i wycieczek Dyskoteki szkolne Wycieczki klasowe

Seanse filmowe Akademie i uroczystości szkolne. VII. MONITOROWANIE I EWALUACJA VIII. Informacje niezbędne do ewaluacji uzyskane zostaną poprzez: Analizowanie pracy profilaktycznej na bieżąco, zgodnie z potrzebami. Rozmowy z rodzicami uczniów o efektach realizacji programu profilaktycznego. Wymianę uwag, spostrzeżeń i własnych doświadczeń podczas spotkań szkolnego zespołu wychowawczego, zespołów przedmiotowych.. Obserwację zachowań uczniów (wpisy do zeszytów uwag, dokumentacja wychowawcy i pedagoga). Analizę dokumentów szkolnych (dzienniki, protokoły, plany pracy). Analizę sprawozdań z realizacji działań profilaktycznych, wychowawczych, zdrowotnych na posiedzeniach Rad Pedagogicznych. Badania ankietowe wśród uczniów, rodziców, nauczycieli. Pr ogram opracowały Agnieszka Opolony i Dorota Śliwińska Program opracowano na podstawie ewaluacji programu za rok szkolny2015/2016 Zaopiniowany przez Radę Rodziców i Samorząd Uczniowski Zatwierdzony na posiedzeniu Rady Pedagogicznej w dniu 12września 2016r.