PROGRAM PROFILAKTYKI Warszawa, wrzesień 2016 r.
SPIS TREŚCI 1 PODSTAWA PRAWNA 3 2 ZALOŻENIA OGÓLNE PROGRAMU 4 3 REALIZACJA ZADAŃ WYCHOWAWCZYCH 5 4 REALIZACJA ZADAŃ EDUKACYJNYCH 10 5 REALIZACJA ZADAŃ INFORMACYJNYCH 13 2
1. PODSTAWA PRAWNA Statut Szkoły Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej Konwencja o Prawach Dziecka uchwalona przez Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych 20 listopada 1989 r. ratyfikowana przez Polskę 30 kwietnia 1991r. Ustawa z 7 września 1991r. o systemie oświaty (tekst jedn.: Dz.U. z 2004r. nr 256 poz. 2572) Ustawa z 24 kwietnia 2015r. o zmianie ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2015r. poz. 875) Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z 18 sierpnia 2015r. w sprawie zakresu i form prowadzenia w szkołach i placówkach systemu oświaty działalności wychowawczej, edukacyjnej, informacyjnej i profilaktycznej w celu przeciwdziałania narkomanii (Dz.U. z dnia 28 sierpnia 2015r. poz. 1249) Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 17 czerwca 2016r. zmieniające rozporządzenie w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół (Dz. U. z dnia 23 czerwca 2016 r.) Rozporządzenie Ministra Edukacji i Sportu z dnia 31 stycznia 2002r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie ramowych statutów publicznego przedszkola oraz publicznych szkół (Dz. U. z 2002r. Nr 10, poz. 96) Rozporządzenie Ministra Edukacji i Sportu z dnia 31 stycznia 2003r. w sprawie szczegółowych form działalności wychowawczej wśród dzieci i młodzieży zagrożonych uzależnieniem (Dz. U. z 2003r. Nr 26, poz.226) Ustawa z dnia 26 października 1982 r. o postępowaniu w sprawach nieletnich (Dz. U. z 2002 r. Nr 11, poz.109) Ustawa z dnia 19 sierpnia 1994r. o ochronie zdrowia psychicznego (Dz. U. Nr 111, poz. 535) Ustawa z dnia 26 października 1982r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (Dz. U. Nr 35, poz. 230 z późn. zm.) Ustawa z dnia 24 kwietnia 1997r. o przeciwdziałaniu narkomanii (Dz. U. z 2003r. Nr 24, poz. 198) Ustawa z dnia 9 listopada 1995r. o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych (Dz. U. z 1996r. Nr10, poz. 55) 3
2. ZAŁOŻENIA OGÓLNE PROGRAMU PROFILAKTYKI Program Profilaktyki Szkoły Podstawowej nr 323 im. Polskich Olimpijczyków w Warszawie uzupełnia Program Wychowawczy Szkoły. Został opracowany na bazie obserwacji uczniów, analizy dokumentacji psychologiczno-pedagogicznej, analizy dotychczasowych działań profilaktyczno-wychowawczych prowadzonych w szkole oraz doświadczeń pedagogów i nauczycieli. Cele Programu Profilaktyki: zwiększenie umiejętności ucznia w radzeniu sobie z trudnościami, jakie zagrażają prawidłowemu rozwojowi i zdrowemu życiu, wzmacnianie czynników ochronnych przy jednoczesnej redukcji czynników ryzyka, które zaburzają rozwój ucznia i dezorganizują jego zdrowy styl życia, przeciwdziałanie i zmniejszenie pojawiania się zachowań ryzykownych związanych z zagrożeniem życia i zdrowia, zwiększenie działań prospołecznych i prozdrowotnych. Realizacja celów Programu Profilaktyki jest możliwa dzięki podejmowaniu działań wychowawczych, edukacyjnych i informacyjnych na terenie szkoły. Działania te zostały szczegółowo opisane poniżej. Dla każdego działania określono zadania oraz sposoby ich realizacji wraz z grupą odbiorców i realizatorów. 4
3. REALIZACJA DZIAŁAŃ WYCHOWAWCZYCH Działania wychowawcze to działania z zakresu promocji zdrowia oraz wspomagania ucznia w jego rozwoju, ukierunkowanym na osiąganie dojrzałości w sferze fizycznej, psychicznej, aksjologicznej oraz społecznej. ZADANIA FORMA REALIZACJI ODBIORCY REALIZATORZY Współpraca z rodzicami uczniów w zakresie budowania postawy prozdrowotnej i promowania zdrowego stylu życia Prelekcje i warsztaty dla rodziców z zakresu zdrowego stylu życia, profilaktyki uzależnień oraz doskonalenia umiejętności wychowawczych organizowane na terenie szkoły. Spotkania indywidualne z rodzicami. Pedagog, psycholog, specjaliści ds. żywienia, pozarządowe, Policja, Straż Miejska Wychowawca,, pedagog, psycholog Angażowanie rodziców w szkolne akcje promujące zdrowy styl życia m.in. Zdrowe Piątki, Śniadanie daje moc, Wiem co jem, Dzień Mycia Rąk, Piknik Rodzinny oraz w realizację programów profilaktycznych i zdrowotnych (np. antyalkoholowych Domowi Detektywi). pedagog, Kształtowanie hierarchii systemu wartości, w którym zdrowie należy do jednych z najważniejszych wartości w życiu Skierowanie do uczniów oferty zajęć sportowych. Propagowanie aktywnego wypoczynku. Promowanie liderów sportu, jako wzoru do naśladowania. Angażowanie uczniów w akcje prozdrowotne, promujące zdrowy styl życia m.in. Zdrowe Piątki, Dzień Mycia Rąk, Rowerowy maj, Wiem co jem, Śniadanie daje moc, projekty w ramach Budzącej się szkoły., Nauczyciele WF, wychowawcy Wychowawcy Udział nauczycieli w szkoleniach z zakresu profilaktyki uzależnień, przemocy, cyberprzemocy, asertywnego rozwiązywania konfliktów. Nauczyciele Nauczyciele, lider WDN 5
Warsztaty z zakresu profilaktyki uzależnień, przemocy domowej i rówieśniczej oraz cyberprzemocy., Pedagog, psycholog, pozarządowe, Policja, Straż Miejska Warsztaty poświęcone życiowym wartościom i celom - tworzenie Drzew wartości. Pedagog, psycholog, wychowawcy Propagowanie bezpiecznego zachowania oraz przestrzegania norm w szkole oraz poza nią akcje: Uczeń z klasą, Bezpieczny Puchatek, Ja bezpieczny w Internecie. Warsztaty prowadzone przez uczniów dla uczniów dot. bezpiecznych zabaw (w szkole, w czasie ferii i wakacji oraz w Internecie)., pedagog Wzmacnianie wśród uczniów więzi ze szkołą oraz społecznością lokalną Organizacja Kiermaszu Bożonarodzeniowego, Festynu Rodzinnego. Organizacja imprez klasowych (m.in. Mikołajki, Wigilia, Wielkanoc, wieczorki filmowe, dyskoteki).,, Wychowawcy Organizacja wyjazdów na wycieczki szkolne i zielone szkoły. Akcje i działania podejmowane przez uczniów w ramach Szkolnego Klubu Wolontariuszy (SKW) - współpraca z Domem Dziecka, Hospicjum Onkologicznym i schroniskiem dla zwierząt Na Paluchu, zbiórki charytatywne, akcja Pola Nadziei, Góra Grosza, pomoc międzyuczniowska w ramach projektu Starszy Brat, starsza Siostra. Opiekunowie SKW 6
Opiekunowie SU Akcje i działania podejmowane przez uczniów w ramach Samorządu Uczniowskiego (SU) - dyskusje oraz debaty międzyklasowe i szkolne, organizacja imprez szkolnych, prelekcje dla uczniów, współpraca z zaprzyjaźnionymi Przedszkolami, pomoc międzyuczniowska w ramach projektu Starszy Brat, starsza Siostra. Kształtowanie przyjaznego klimatu w szkole, budowanie prawidłowych relacji rówieśniczych oraz relacji uczniów i nauczycieli, a także nauczycieli i rodziców Wybory przedstawicieli uczniów do Samorządu Uczniowskiego oraz Samorządów Klasowych. Działania i inicjatywy Samorządu Uczniowskiego - dyskusje oraz debaty międzyklasowe i szkolne, organizacja imprez szkolnych, prelekcje dla uczniów, współpraca z zaprzyjaźnionymi Przedszkolami, pomoc międzyuczniowska w ramach projektu Starszy Brat, starsza Siostra. opiekunowie SU, opiekunowie SU Udział uczniów w Treningach Umiejętności Społecznych. Psycholog, pedagog, pozarządowe Warsztaty doskonalące umiejętności społeczne, m.in.: rozpoznawanie i nazywanie emocji, skuteczna komunikacja, asertywne rozwiązywanie konfliktów, rozpoznawanie swoich mocnych stron, podnoszenie samooceny, radzenie sobie z porażką, tworzenie Klasowych Centrów Pomocy. Psycholog, pedagog,, wychowawcy Udział w szkoleniach z zakresu budowania więzi społecznych oraz integrowania zespołu klasowego. Lider WDN, ośrodki szkoleniowe, pozarządowe 7
Wykorzystywanie metody NVC (komunikacji bez przemocy) oraz Metody Wspólnej Sprawy (MWS) w rozmowach z uczniami, rodzicami i nauczycielami., pedagog, psycholog, Doskonalenie umiejętności nauczycieli w zakresie budowania podmiotowych relacji z uczniami oraz ich rodzicami Udział nauczycieli w szkoleniowych Radach Pedagogicznych oraz szkoleniach i warsztatach zewnętrznych oraz organizowanych na terenie szkoły z zakresu doskonalenia umiejętności wychowawczych. Wykorzystywanie metody NVC (komunikacji bez przemocy) oraz Metody Wspólnej Sprawy w rozmowach z uczniami, rodzicami i nauczycielami. Nauczyciele, Dyrektor, lider WDN, ośrodki szkoleniowe, pedagog, psycholog pedagog, psycholog, Wzmacnianie kompetencji wychowawczych nauczycieli i wychowawców oraz rodziców Prelekcje, warsztaty i szkolenia dla rodziców oraz nauczycieli z zakresu profilaktyki społecznej i doskonalenia umiejętności wychowawczych organizowane na terenie szkoły., Psycholog, pedagog, pozarządowe, ośrodki szkoleniowe Indywidualne konsultacje psychologiczno-pedagogiczne, wspólne projektowanie oddziaływań wychowawczych, wskazywanie miejsc pomocy., Psycholog, pedagog Rozwijanie i wspieranie działalności wolontarystycznej oraz zaangażowania w działalność stowarzyszeń i innych organizacji, o których mowa w art. 2a ust. 1 oraz art. 56 ust. 1 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty Akcje i działania podejmowane przez uczniów w ramach Szkolnego Klubu Wolontariuszy (SKW). Akcja charytatywne: Góra Grosza, zbiórka paczek bożonarodzeniowych dla dzieci z Domu Dziecka, zbiórka darów dla zwierząt ze schroniska Na Paluchu, sadzenie żonkili w ramach akcji Pola Nadziei., społeczność lokalna, społeczność lokalna, podopieczni placówek Opiekunowie SKW, wychowawcy, pedagog, psycholog pedagog, psycholog 8
Warsztaty prowadzone przez uczniów dla uczniów dot. bezpiecznych zabaw (w szkole, w czasie ferii i wakacji oraz w Internecie)., przedszkolaki pedagog, psycholog Pomoc międzyuczniowska w ramach projektu Starszy Brat, starsza Siostra. Współpraca z Domem Dziecka - warsztaty i działania integracyjne., podopieczni Domu Dziecka, pedagog, opiekunowie SKW Wspieranie edukacji rówieśniczej i programów rówieśniczych mających na celu modelowanie postaw prozdrowotnych i prospołecznych Udział w Treningach Umiejętności Społecznych. Indywidualne wsparcie i konsultacje dla uczniów. Warsztaty i prelekcje dla uczniów z zakresu profilaktyki zdrowotnej, doskonalenia kompetencji społecznych, tworzenia sieci samopomocowych (projekt Starszy Brat, starsza Siostra ). Pedagog, psycholog Pedagog, psycholog Pedagog, psycholog Oferta zajęć dodatkowych wspierająca edukację prozdrowotną oraz prospołeczną. Angażowanie uczniów w działaność akceptowaną społecznie (społeczną, artystyczną, sportową). Nauczyciele, pozarządowe, placówki wspierające rozwój dzieci i młodzieży 9
4. REALIZACJA DZIAŁAŃ EDUKACYJNYCH Działania edukacyjne polegają na poszerzaniu i ugruntowywaniu wiedzy oraz doskonaleniu umiejętności u uczniów, ich rodziców lub opiekunów, nauczycieli i wychowawców z zakresu promocji zdrowia oraz zdrowego stylu życia. ZADANIA FORMY REALIZACJI ODBIORCY REALIZATORZY Prelekcje dla rodziców i nauczycieli nt. rozwoju i zaburzeń zdrowia, Psycholog psychicznego dzieci i młodzieży. Poszerzanie wiedzy rodziców oraz nauczycieli na temat prawidłowości rozwoju i zaburzeń zdrowia psychicznego dzieci i młodzieży, rozpoznawania wczesnych objawów używania środków i substancji, o których mowa w 1 ust. 2, a także suplementów diet i leków w celach innych niż medyczne oraz postępowania w tego typu przypadkach Rozwijanie i wzmacnianie umiejętności psychologicznych i społecznych uczniów Prelekcje dla rodziców i nauczycieli z zakresu rozpoznawania wczesnych objawów używania środków i substancji psychoaktywnych, papierosów, alkoholu oraz skutków zachowań ryzykownych. Udział nauczycieli w szkoleniach z zakresu rozpoznawania wczesnych objawów używania środków i substancji psychoaktywnych, profilaktyki uzależnień, rozwoju i zaburzeń zdrowia psychicznego dzieci i młodzieży. Angażowanie rodziców w realizację programów profilaktycznych (np. antyalkoholowych). Udział uczniów w Treningach Umiejętności Społecznych. Warsztaty dla klas z zakresu rozwiązywania konfliktów, radzenia sobie ze stresem i porażką, a także z zakresu rozpoznawania i radzenia sobie z emocjami. Warsztaty dla klas rozwijające kompetencje społeczne (np. nawiązywanie pozytywnych kontaktów z ludźmi, opieranie się naciskom ze strony otoczenia)., Nauczyciele Specjalista ds. uzależnień Lider WDN, ośrodki szkoleniowe, pozarządowe pedagog, Psycholog, pedagog Psycholog, pedagog Psycholog, pedagog, pozarządowe pedagog, psycholog 10
Prowadzenie godzin wychowawczych i profilaktycznych, mających na celu kształtowanie właściwych postaw społecznych uczniów. Pedagog, WF Warsztaty tematyczne dotyczące pomagania i zasady fair play w codziennym życiu. Zajęcia integracyjne w klasach, do których doszli nowi uczniowie. Pedagog Pedagog, pedagog Warsztaty tematyczne doskonalące kompetencje społeczne: Savoir-vivre na co dzień Warsztaty prowadzone przez uczniów dla uczniów dot. bezpiecznych zabaw (w szkole, w czasie ferii i wakacji oraz w Internecie). pedagog, Kształtowanie u uczniów umiejętności życiowych, w szczególności samokontroli, radzenia sobie ze stresem, rozpoznawania i wyrażania własnych emocji Realizowanie programów profilaktycznych (m.in. antynikotynowych, antyalkoholowych). Udział uczniów w Treningach Umiejętności Społecznych. Warsztaty dla klas z zakresu rozwiązywania konfliktów, radzenia sobie ze stresem i porażką, a także z zakresu rozpoznawania i radzenia sobie z emocjami. Współpraca z placówkami, prowadzącymi specjalistyczne zajęcia dla dzieci i młodzieży w zakresie kształtowania umiejętności życiowych i społecznych - kierowanie na zajęcia i warsztaty, organizowanie zajęć i warsztatów na terenie szkoły. Psycholog, pedagog Psycholog, pedagog, wychowawcy, Psycholog, pedagog, pozarządowe, Poradnia Psychologiczno- Pedagogoiczna (PPP) 11
Kształtowanie krytycznego myślenia i wspomaganie uczniów w konstruktywnym podejmowaniu decyzji w sytuacjach trudnych, zagrażających prawidłowemu rozwojowi i zdrowemu życiu Organizowanie klasowych i szkolnych debat uczniowskich. Uwzględnianie w celach realizowanych podczas wszystkich przedmiotów oceny koleżeńskiej i samooceny oraz oceny zjawisk historycznych, społecznych i przyrodniczych. Wspólne podejmowanie decyzji przy organizowaniu imprez klasowych, odpowiedzialność za wykonanie zadań.,, wychowawcy,, wychowawcy Prowadzenie wewnątrzszkolnego doskonalenia kompetencji nauczycieli w zakresie rozpoznawania wczesnych objawów używania środków i substancji, o których mowa w 1 ust. 2 oraz podejmowania szkolnej interwencji profilaktycznej Warsztaty rozwijające asertywną postawę, sztukę argumentacji, umiejętność odmawiania i opierania się naciskom otoczenia oraz komunikację umożliwiającą dokonywanie racjonalnych wyborów. Realizowanie programów profilaktycznych (m.in. antynikotynowych, antyalkoholowych). Prelekcje dla nauczycieli z zakresu rozpoznawania wczesnych objawów używania środków i substancji psychoaktywnych. Udział w szkoleniach doskonalących kompetencje z zakresu rozpoznawania wczesnych objawów używania środków i substancji psychoaktywnych oraz podejmowania szkolnej interwencji profilaktycznej. Nauczyciele Nauczyciele pedagog, Lider WDN, specjalista ds. uzależnień Lider WDN, ośrodki szkoleniowe, pozarządowe Doskonalenie kompetencji nauczycieli w zakresie norm rozwojowych i zaburzeń zdrowia psychicznego wieku rozwojowego Prelekcje dla nauczycieli nt. rozwoju i zaburzeń zdrowia psychicznego dzieci i młodzieży. Udział w szkoleniach doskonalących kompetecje z zakresu norm rozwojowych i zaburzeń zdrowia psychicznego dzieci i młodzieży. Nauczyciele Nauczyciele Lider WDN, psycholog Lider WDN, ośrodki szkoleniowe, pozarządowe 12
5. REALIZACJA DZIAŁAŃ INFORMACYJNYCH Działania informacyjne rozumiane jako dostarczanie rzetelnych i aktualnych informacji, dostosowanych do wieku oraz możliwości psychofizycznych odbiorców na temat zagrożeń i rozwiązywania problemów związanych z używaniem środków i substancji, o których mowa w 1 ust. 2, skierowanych do uczniów i wychowanków oraz ich rodziców lub opiekunów, a także nauczycieli i wychowawców oraz innych pracowników szkoły. ZADANIA FORMY REALIZACJI ODBIORCY REALIZATORZY Dostarczanie aktualnych informacji nauczycielom, wychowawcom oraz rodzicom na temat skutecznych sposobów prowadzenia działań wychowawczych i profilaktycznych związanych z przeciwdziałaniem używania środków odurzających, substancji psychotropowych, środków zastępczych oraz nowych substancji psychoaktywnych charakteryzujących się nieprzestrzeganiem przyjętych dla danego wieku zwyczajowych norm i wymagań, niosących ryzyko negatywnych konsekwencji dla zdrowia fizycznego i psychicznego ucznia oraz jego otoczenia społecznego Rozmowy indywidualne z rodzicami. Prelekcje i warsztaty organizowane na terenie szkoły nt. skutków zachowań ryzykownych oraz skutecznych sposobów oddziaływania wychowawczego i profilaktycznego. Informowanie o odbywających się na zewnątrz seminariach, warsztatach, kursach i szkoleniach wychowawczych i profilaktycznych. Pedagog, psycholog, wychowawcy Specjalista ds. uzależnień, psycholog, pedagog Psycholog, pedagog, wychowawcy, PPP, pozarządowe, ośrodki szkoleniowe 13
Udostępnianie informacji o ofercie pomocy specjalistycznej dla uczniów oraz ich rodziców Prowadzenie tablicy informacyjnej pedagoga i psychologa. Informowanie o bazie instytucji pomocowych, specjalistycznej ofercie pomocowej, fachowej literaturze dla rodziców, rozwijającej ich kompetencje wychowawcze i rodzicielskie., Pedagog, psycholog Indywidualne kierowanie uczniów do specjalistycznych placówek., Pedagog, psycholog Przekazywanie informacji uczniom i ich rodzicom oraz nauczycielom na temat konsekwencji prawnych związanych z naruszeniem przepisów ustawy z dnia 29 lipca 2005 roku o przeciwdziałaniu narkomanii Prelekcje nt. odpowiedzialności karnej nieletnich., Policja, Straż Miejska, pedagog 14
Informowanie uczniów i ich rodziców o obowiązujących procedurach postępowania nauczycieli oraz o metodach współpracy szkół i placówek z Policją w sytuacjach zagrożenia Udostępnienie dokumentów szkolnych na stronie internetowej szkoły: Statut, Program Profilaktyki, Program Wychowawczy. Godziny wychowawcze poświęcone zasadom życia społecznego obowiązującym w szkole, zapisom w Statucie szkolnym., Dyrektor pedagog Informowanie rodziców o zasadach życia społecznego obowiązujących w szkole, zapisach w Statucie szkolnym. pedagog Prelekcje dla uczniów nt. procedur postępowania nauczycieli i współpracy z Policją w sytuacjach zagrożenia. Pedagog, psycholog, Policja Prelekcje dla rodziców nt. procedur postępowania nauczycieli i współpracy z Policją w sytuacjach zagrożenia. Dyrektor, pedagog, psycholog, Policja 15