Narada dyrektorów szkół i placówek oświatowych

Narada dyrektorów szkół i placówek oświatowych dr Janina Arcimowicz Luty 2013 Janina Arcimowicz 1

Po trzech latach obowiązywania Rozporządzenia w sprawie nadzoru pedagogicznego okazało się, że niektóre jego zapisy wymagają zmiany bądź doprecyzowania. 29 czerwca 2012r. Ministerstwo Edukacji Narodowej opublikowało projekt rozporządzenia zmieniającego ten akt prawny. Janina Arcimowicz 2

Rozszerzono dyrektorom szkół i placówek zakres uprawnień i kompetencji w ramach sprawowanego nadzoru pedagogicznego. Janina Arcimowicz 3

to, ważne dokonano zapisu umożliwiającego dyrektorom szkół monitorowanie pracy szkoły lub placówki w zakresie ustalonych przez ministra na dany rok szkolny podstawowych kierunków polityki oświatowej państwa Janina Arcimowicz 4

Pozyskane od dyrektorów szkół informacje z prowadzonego monitoringu mają posłużyć organom sprawującym nadzór pedagogiczny do: analizy i oceny pracy szkół we wskazanym przez państwo na dany rok szkolny priorytetowym obszarze; a także mają ułatwić planowanie pracy na następne lata szkolne oraz służyć ministrowi właściwemu ds. edukacji narodowej do skutecznego prowadzenia polityki oświatowej państwa; Janina Arcimowicz 5

Kierunki polityki oświatowej zadania zadania wnioski dr Janina Arcimowicz 6

Podstawowe kierunki realizacji polityki oświatowej państwa w roku szkolnym 2012/2013. 7 Janina Arcimowicz

Przypomnijmy Janina Arcimowicz 8

1. Wspieranie rozwoju dziecka młodszego, w tym obniżenie wieku szkolnego do 6 lat. 2. Wzmacnianie bezpieczeństwa w szkołach i placówkach oświatowych. 3. Podniesienie jakości kształcenia w szkołach ponadgimnazjalnych. 9 Janina Arcimowicz

przypomnijmy W roku szkolnym 2012/2013 monitorowany jest : Proces wdrażania podstawy programowej kształcenia ogólnego i w zawodach. 10 Janina Arcimowicz

W jaki sposób szkoła/placówka oświatowa wdraża zadania wynikające z kierunków polityki oświatowej państwa? Janina Arcimowicz 11

Określenie zadań szkoły wynikających z kierunków Planowanie zadań szkoły Dyrektor plan nadzoru nauczyciele analiza efektów analiza - wnioski dr Janina Arcimowicz 12

przedstawienie na radzie pedagogicznej kierunków polityki oświatowej państwa - określenie zadań do realizacji; planowanie sposobów realizacji : zespoły nauczycielskie, pedagog, nauczyciele przedmiotów; plan nadzoru pedagogicznego zaplanowanie kontroli, obserwacji, ewaluacji wewnętrznej, form wspomagania nauczycieli; analiza podejmowanych zadań, określanie wniosków i kierunków do dalszej pracy; Janina Arcimowicz 13

przykład: Janina Arcimowicz 14

Zadania dyrektora szkoły w zakresie monitorowania wdrażania podstawy programowej kształcenia ogólnego Janina Arcimowicz 15

Jak rozumieć monitorowanie? Janina Arcimowicz 16

Monitorowanie jest procesem systematycznego zbierania i analizowania informacji ilościowych i jakościowych na temat wdrażanych projektów, programów, przedsięwzięć, procesów. Janina Arcimowicz 17

Monitorowanie to inaczej sprawdzanie, systematyczne i zorganizowane obserwowanie osiąganej jakości pracy, interpretowanie jej oraz wykrywanie nieprawidłowości i ich korygowanie. Janina Arcimowicz 18

Monitorowanie to: zorganizowany sposób obserwacji wybranych zadań, obserwowanie w sposób ciągły i długoterminowy, starannie dokumentowany zakończony wnioskami i kierunkami do dalszej pracy, Janina Arcimowicz 19

Formalnoprawne podstawy stanowiące o obowiązku nadzorowania przez dyrektora szkoły realizacji podstawy programowej: Janina Arcimowicz 20

Obowiązki dyrektora wynikające z ustawy o systemie oświaty: nadzór nad uwzględnieniem całości podstawy programowej kształcenia ogólnego w szkolnym zestawie programów nauczania oraz nad jego realizacją w warunkach określonych w ramowych planach nauczania, Janina Arcimowicz 21

ocenianie stanu i warunków realizacji podstaw programowych oraz efektów procesu edukacyjnego wyznaczonego celami ogólnymi i szczegółowymi wymaganiami podstawy programowej, a także udzielanie pomocy nauczycielom, m.in. w: poznaniu istoty reformy programowej, planowaniu pracy edukacyjnej z uczniami, wdrażaniu nowych podstaw programowych, organizacji procesu kształcenia zgodnie wymogami reformy, w doposażeniu pracowni w nowoczesny sprzęt i pomoce dydaktyczne oraz wzbogacaniu zasobów biblioteki szkolnej, Janina Arcimowicz 22

Obowiązki dyrektora wynikające z Rozporządzenia MEN w sprawie nadzoru pedagogicznego: szczegółowe obowiązki w zakresie nadzoru pedagogicznego nad realizacją podstawy programowej wyznacza w 7.1. 21.1 i 22 rozporządzenia MEN z 7 października 2009 r. w sprawie nadzoru pedagogicznego, który nakłada na dyrektora szkoły obowiązek planowego nadzorowania efektywności działalności dydaktycznej szkoły i przedstawiania Radzie Pedagogicznej wyników i wniosków z nadzoru, Janina Arcimowicz 23

Zadania nadzoru pedagogicznego związane pośrednio z realizacją nowej podstawy programowej kształcenia ogólnego zawarte są w załączniku do rozporządzenia MEN w sprawie nadzoru pedagogicznego. Są to wszystkie zagadnienia dotyczące efektywności nauczania, analizy i wnioskowania oraz jakości, ponieważ podstawa programowa została skonstruowana językiem efektów. Janina Arcimowicz 24

Fragmenty załącznika, w których występuje bezpośrednie sformułowanie podstawa programowa i zagadnienia z nią związane: Janina Arcimowicz 25

1. Efekty działalności dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej oraz innej działalności statutowej szkoły lub placówki Wymaganie 1.1. Analizuje się wyniki sprawdzianu, egzaminu gimnazjalnego, egzaminu maturalnego i egzaminu potwierdzającego kwalifikacje zawodowe Charakterystyka wymagania na poziomie D Wyniki sprawdzianu i egzaminu są analizowane w celu poprawy jakości pracy szkoły lub placówki. W szkole lub placówce są wdrażane wnioski z analizy wyników sprawdzianu i egzaminów Charakterystyka wymagania na poziomie B Do analizy wyników sprawdzianu i egzaminów wykorzystuje się różnorodne metody analizy wyników. Wdrażane w szkole lub placówce wnioski z analizy wyników sprawdzianu i egzaminów przyczyniają się do wzrostu efektów kształcenia. Janina Arcimowicz 26

1. Efekty działalności dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej oraz innej działalności statutowej szkoły lub placówki Wymaganie 1.2. Uczniowie nabywają wiadomości i umiejętności Charakterystyka wymagania na poziomie D Uczniowie nabywają wiadomości i umiejętności określone w podstawie programowej. W szkole lub placówce diagnozuje się i analizuje osiągnięcia uczniów, uwzględniając ich możliwości rozwojowe. Charakterystyka wymagania na poziomie B W szkole lub placówce formułuje się i wdraża wnioski z analizy osiągnięć uczniów, dostrzegane są możliwości uzyskiwania przez uczniów lepszych wyników w nauce. Wdrożone wnioski przyczyniają się do poprawy wyników w nauce. Janina Arcimowicz 27

2. Procesy zachodzące w szkole lub placówce Wymaganie 2. 2. Oferta edukacyjna umożliwia realizację podstawy programowej Charakterystyka wymagania na poziomie D Oferta edukacyjna wynika z podstawy programowej. Oferta edukacyjna odpowiada potrzebom uczniów i rynku pracy. Monitoruje się realizację podstawy programowej. Charakterystyka wymagania na poziomie B Oferta edukacyjna jest modyfikowana, wzbogacana i umożliwia rozwój zainteresowań uczniów. Szkoła lub placówka realizuje nowatorskie rozwiązania programowe. Janina Arcimowicz 28

2. Procesy zachodzące w szkole lub placówce Wymaganie Charakterystyka wymagania na poziomie D Charakterystyka wymagania na poziomie B 2. 3. Procesy edukacyjne mają charakter zorganizowany Procesy edukacyjne są realizowane w szkole lub placówce z wykorzystaniem zalecanych warunków i sposobu realizacji podstawy programowej. Procesy edukacyjne przebiegające w szkole lub placówce są planowane. Procesy edukacyjne są zorganizowane w sposób sprzyjający uczeniu się. Procesy edukacyjne przebiegające w szkole lub placówce są monitorowane i doskonalone. Wnioski z monitorowania procesów edukacyjnych są wykorzystywane w planowaniu tych procesów. Nauczyciele pracują wspólnie nad doskonaleniem procesów edukacyjnych. Janina Arcimowicz 29

2. Procesy zachodzące w szkole lub placówce c d. Wymaganie 2. 3. Procesy edukacyjne mają charakter zorganizowany Charakterystyka wymagania na poziomie D Ocenianie uczniów daje im informację o ich postępach w nauce oraz motywuje ich do dalszej pracy. W szkole lub placówce monitoruje się osiągnięcia uczniów. Charakterystyka wymagania na poziomie B Nauczyciele stosują różnorodne sposoby wspierania i motywowania uczniów w procesie uczenia się. Informacja o postępach w nauce otrzymana w wyniku oceniania uczniów pomaga im uczyć się i planować swój indywidualny proces uczenia się. W szkole lub placówce analizuje się wyniki monitorowania osiągnięć uczniów i wdraża się wnioski z tych analiz Janina Arcimowicz 30

2. Procesy zachodzące w szkole lub placówce c d. Wymaganie 2. 4. Procesy edukacyjne są efektem współdziałania nauczycieli Charakterystyka wymagania na poziomie D Nauczyciele współdziałają w tworzeniu i analizie procesów edukacyjnych. Charakterystyka wymagania na poziomie B Nauczyciele wspomagają siebie nawzajem w organizowaniu i realizacji procesów edukacyjnych. Wprowadzanie zmian dotyczących przebiegu procesów edukacyjnych następuje w wyniku ustaleń między nauczycielami. Janina Arcimowicz 31

2. Procesy zachodzące w szkole lub placówce c d. Wymaganie 2. 5. Kształtuje się postawy uczniów Charakterystyka wymagania na poziomie D Działania wychowawcze podejmowane w szkole lub placówce są spójne i adekwatne do potrzeb uczniów. Uczniowie uczestniczą w działaniach edukacyjnych sprzyjających kształtowaniu i uzyskiwaniu pożądanych postaw. Charakterystyka wymagania na poziomie B Działania wychowawcze podejmowane w szkole lub placówce są planowane i modyfikowane zgodnie z potrzebami uczniów oraz z ich udziałem. Działania wychowawcze podejmowane w szkole lub placówce są analizowane i wdrażane są wnioski z tych analiz. Janina Arcimowicz 32

2. Procesy zachodzące w szkole lub placówce c d. Wymaganie 2. 6. Prowadzone są działania służące wyrównywaniu szans edukacyjnych Charakterystyka wymagania na poziomie D Uczniowie osiągają sukcesy edukacyjne na miarę swoich możliwości. Charakterystyka wymagania na poziomie B W szkole lub placówce są prowadzone działania zwiększające szanse edukacyjne uczniów, uwzględniające indywidualizację procesu edukacji. Janina Arcimowicz 33

Dokładna analiza zadań zawartych w analizowanych wymaganiach ułatwi planowanie działań w zakresie monitorowania wdrażania podstawy programowej Janina Arcimowicz 34

O stopniu wdrażania podstawy programowej decydować będą: Janina Arcimowicz 35

wyniki sprawdzianów, egzaminów; powodzenie edukacyjne uczniów w następnym etapie nauki, jak i motywowanie uczniów do aktywnego udziału w procesie pozyskiwania wiedzy, kształtowania umiejętności i pracy nad określonymi postawami społecznymi, a także współpracy w tym zakresie z rodzicami, Janina Arcimowicz 36

autonomia dyrektora szkoły Janina Arcimowicz 37

Nadzór pedagogiczny wymaga od dyrektora szerokiej wiedzy nie tylko z zakresu zarządzania, ale również pedagogicznej i dydaktycznej, ponieważ nadzór to nie tylko kontrola, sprawdzanie czy egzekwowanie zaleceń. Ważna jest również działalność wspomagająca, pozwalająca na ukierunkowanie działań nauczycieli i określenie oczekiwań. Janina Arcimowicz 38

Ważne obszary nadzoru pedagogicznego nad realizacją podstawy programowej: nadzór nad organizacją procesu edukacyjnego, nadzór nad indywidualizacją procesu edukacyjnego, nadzór nad efektami procesu edukacyjnego, Janina Arcimowicz 39

Jak powinny wyglądać działania dyrektora szkoły, by móc spokojnie stwierdzić, że placówka, którą kieruje i zatrudniony w niej zespół nauczycieli rzetelnie kształcą wśród uczniów określone podstawą programową umiejętności? Janina Arcimowicz 40

nauczyciel nauczyciel nauczyciel Podstawa programowa Nadzór pedagogiczny dyrektora szkoły

Podstawa programowa zadania nauczycieli Janina Arcimowicz 42

Obowiązkiem nauczyciela jest między innymi: Janina Arcimowicz 43

Planowanie realizacji podstawy programowej: opracowanie autorskiego programu samodzielnie lub we współpracy z innymi nauczycielami, wybór programu innego autora, autorów lub wybór programu innego autora, autorów wraz z dokonanymi zmianami, Janina Arcimowicz 44

wybór podręcznika, opracowanie/modyfikacja PZO, planowanie dydaktyczne, modyfikacja programu wychowawczego i programu profilaktyki w kontekście zgodności z podstawą programową, Janina Arcimowicz 45

Realizacja podstawy programowej: realizacja treści programowych na lekcjach, organizowanie procesów edukacyjnych zgodnie z zalecanymi warunkami i sposobami realizacji podstawy programowej, badanie osiągnięć uczniowskich, Janina Arcimowicz 46

Analiza zakresu wdrażania podstawy programowej: zakres realizacji podstawy programowej analiza roczna : ilościowa, treściowa, efektywna sprawozdania nauczycieli Janina Arcimowicz 47

Analiza ilościowa przykład: zgodność liczby godzin prowadzonych zajęć z ramowymi planami nauczania, liczba godzin realizowanych na poszczególnych przedmiotach i edukacjach, frekwencja uczniów, liczba imprez i uroczystości szkolnych, które służą realizacji celów edukacyjnych lub wychowawczych, liczba wycieczek, liczba uczniów w konkursach i olimpiadach, liczba zajęć pozalekcyjnych, kół zainteresowań Janina Arcimowicz 48

Analiza jakościowa przykład: analiza funkcjonowania wybranego programu nauczania: analiza realizacji zaplanowanych treści kształcenia z uwzględnieniem zalecanych warunków i sposobów realizacji oraz kompetencji kluczowych, analiza osiągnięć edukacyjnych uczniów: wyniki egzaminów zewnętrznych, wyniki badań wewnętrznych, Janina Arcimowicz 49

Analiza jakościowa przykład: ocena materiału znajdującego się w podręczniku pod kątem efektywności realizacji podstawy programowej, sposób uporządkowania treści programowych, liczba godzin poświęconych na realizację treści kształcenia, Janina Arcimowicz 50

ocenianie ocenianie Janina Arcimowicz 51

Dostosowanie szkolnych i przedmiotowych zasad oceniania do nowej podstawy programowej. Janina Arcimowicz 52

( ) Właściwie stosowana bieżąca ocena uzyskiwanych postępów pomaga uczniowi się uczyć, gdyż jest formą informacji zwrotnej przekazywanej mu przez nauczyciela. Powinna ona informować ucznia o tym co zrobił dobrze, co i w jaki sposób powinien jeszcze poprawić oraz jak ma dalej pracować. ( ) Ocenianie bieżące powinno być poprzedzone przekazaniem uczniowi kryteriów oceniania, czyli informacji, co będzie podlegało ocenie i w jaki sposób ocenianie będzie prowadzone. Janina Arcimowicz 53

Dostosowanie szkolnych i przedmiotowych zasad oceniania do nowej podstawy programowej. Janina Arcimowicz 54

Przedmiotowe zasady oceniania wymagania edukacyjne, zasady dostosowania wymagań, kryteria oceny, obszary aktywności podlegające ocenie, formy sprawdzania, kryteria oceniania różnych form i obszarów aktywności, opis założonych osiągnięć, zasady oceniania, organizowania oceniania, sposoby informowania o postępach uczniów i ich rodziców Janina Arcimowicz 55

Jak w praktyce dyrektor szkoły powinien monitorować wdrażanie podstawy programowej kształcenia ogólnego? Janina Arcimowicz 56

Wiedząc, że główne etapy pracy dydaktycznej to: planowanie pracy dydaktycznej realizacja planu dydaktycznego ocena efektów pracy dydaktycznej trzeba planować i realizować nadzór: na etapie planowania pracy dydaktycznej, na etapie realizacji planów dydaktycznych, na etapie oceny wyników (efektów) pracy dydaktycznej Janina Arcimowicz 57

przykład: Janina Arcimowicz 58

Dyrektor szkoły: 1. Kontroluje zgodność programów nauczania z podstawą programową. Janina Arcimowicz 59

Na co zwrócić uwagę: sprawdzić przed dopuszczeniem programu nauczania do użytku szkolnego, jego zgodność z podstawą programową, Janina Arcimowicz 60

Dokumentowanie tych działań: pisemne wnioski nauczycieli kryteria programu i podręcznika opinia zespołu nauczycieli o programie Janina Arcimowicz 61

Dyrektor szkoły: 2. Sprawdza, czy nauczyciele posiadają rozpisane na trzyletni cykl kształcenia treści podstawy programowej. Janina Arcimowicz 62

Formy dotyczące rozpisania treści podstawy programowej, mogą być różne. Są to najczęściej plany wynikowe. Janina Arcimowicz 63

Dokumentowanie tych działań: oświadczenia nauczycieli dotyczące planu wynikowego arkusze kontroli planów wynikowych przez dyrektora Janina Arcimowicz 64

W środowisku nauczycielskim toczy się dyskusja nad obowiązkiem sporządzenia przez nauczycieli planów wynikowych. Podstawowym obowiązkiem każdego nauczyciela określonego przedmiotu jest pełna realizacja podstawy programowej kształcenia ogólnego. Trudno sobie wyobrazić pełną i poprawną realizację podstawy programowej bez dobrze przygotowanego rozkładu materiału nauczania. Janina Arcimowicz 65

Plany wynikowe pozwalają dyrektorowi szkoły w każdym momencie kontrolować stopień realizacji podstawy programowej przez danego nauczyciela. Janina Arcimowicz 66

Jak to zrobić? Janina Arcimowicz 67

podczas monitorowania realizacji obowiązkowej liczby godzin przewidzianej podstawą programową dla danej edukacji, podczas obserwacji zajęć prowadzonych przez nauczyciela, podczas analizy stopnia realizacji planów wynikowych w trakcie posiedzeń zespołów przedmiotowych Janina Arcimowicz 68

Dyrektor szkoły: 3. Planuje i przeprowadza obserwacje zajęć prowadzonych przez nauczycieli. Janina Arcimowicz 69

Obserwacja zajęć prowadzonych przez nauczycieli jest kolejną formą sprawdzenia, czy nauczyciele realizują podstawę programową. Janina Arcimowicz 70

W czasie rozmowy poprzedzającej obserwację lub po przeprowadzonej obserwacji - możemy zapytać nauczyciela między innymi o takie kwestie jak: diagnoza, rozpoznanie przez nauczyciela poziomu dotychczasowych umiejętności uczniów określonych w podstawie programowej (w ujęciu na przykład procentowym lub wyrażone oceną), założone cele lekcji i umiejętności, które będzie kształcił w trakcie obserwowanej lekcji, wynikające z podstawy programowej, sposób realizacji, wdrażania nowej podstawy programowej, Janina Arcimowicz 71

W czasie obserwacji mamy okazję dokonać oceny skuteczności kształcenia przez nauczyciela wybranych umiejętności przedmiotowych opisanych w podstawie programowej według kryteriów: umiejętności opanowane, umiejętności opanowane częściowo (których kształcenia nie zakończono), umiejętności nieopanowane (których kształcenie rozpoczął nauczyciel). Janina Arcimowicz 72

Obserwacja również powinna dać nam odpowiedź na następujące pytania: Janina Arcimowicz 73

1. Czy nauczyciel zna podstawę programową swojego przedmiotu? 2. Czy potrafi określić zależności między podstawą programową a programem nauczania? 3. Czy zna treści i osiągnięcia z podstawy programowej niższego etapu edukacyjnego? Janina Arcimowicz 74

4. Czy potrafi przyporządkować zadaniom osiągnięcia z podstawy programowej? 5. Czy kształci umiejętności ponadprzedmiotowe zapisane w podstawie programowej? 6. Czy sprawdzając osiągnięcia edukacyjne uczniów, nauczyciel uwzględnia osiągnięcia z podstawy programowej? Janina Arcimowicz 75

Obserwacja służy również kontroli dokumentacji prowadzonej przez nauczyciela dziennika lekcyjnego. Wpisy tematów lekcyjnych przez nauczycieli w dziennikach są również dla nas potwierdzeniem realizacji podstawy programowej w zakresie danego przedmiotu. Janina Arcimowicz 76

Dokumentowanie tych działań: arkusz obserwacji zajęć prowadzonych przez nauczycieli arkusze do kontroli dzienników lekcyjnych ankiety do uczniów Janina Arcimowicz 77

Dyrektor szkoły: 4. Monitoruje realizację minimalnej liczby godzin przewidzianych dla danej edukacji. Janina Arcimowicz 78

Propozycja! Warto wypracować w szkole narzędzie, za pomocą którego każdy nauczyciel w ramach realizowanego przedmiotu wskaże w poszczególnych miesiącach proporcję pomiędzy planowaną liczbą godzin z przedmiotu, wyliczoną zgodnie z kalendarzem, w stosunku do faktycznie zrealizowanej. Janina Arcimowicz 79

Dokumentowanie tych działań: arkusze do analizy realizacji minimalnej liczby godzin przewidzianych dla danej edukacji zestawienia semestralne i roczne Janina Arcimowicz 80

Dyrektor szkoły: 5. Analizuje oświadczenia nauczycieli uczących w klasach kończących etap edukacyjny, dotyczące zrealizowania podstawy programowej kształcenia ogólnego. Janina Arcimowicz 81

Oświadczenia nauczycieli (forma sprawozdania), są podstawą do zapisania w protokole Rady pedagogicznej, dotyczącej ewaluacji i zdiagnozowania pracy szkoły za dany rok szkolny, że cele i umiejętności finalne określone w podstawie programowej kształcenia ogólnego i planach wynikowych, w poszczególnych klasach, w trzyletnim cyklu kształcenia, zostały przez nauczycieli zrealizowane w ramach nauczanego przedmiotu. Janina Arcimowicz 82

Dokumentowanie tych działań: sprawozdania nauczycieli uczących w klasach kończących etap edukacyjny, dotyczące zrealizowania podstawy programowej kształcenia ogólnego Janina Arcimowicz 83

Dyrektor szkoły: 6. Diagnozuje osiągnięcia uczniów. Janina Arcimowicz 84

Próbny sprawdzian po klasie szóstej szkoły podstawowej, próbny egzamin gimnazjalny oraz wszelkiego rodzaju badania kompetencji uczniowskich na różnych poziomach kształcenia, dokonywanie analizy wyników (opracowywanie programów naprawczych, wspomagających) to kolejny sposób monitorowania przez dyrektora szkoły podstawy programowej kształcenia ogólnego. Janina Arcimowicz 85

Dokumentowanie tych działań: analizy zbiorcze próbnego sprawdzianu po klasie szóstej szkoły podstawowej, próbnego egzaminu gimnazjalnego oraz wszelkiego rodzaju badania kompetencji uczniowskich na różnych poziomach kształcenia programy działań naprawczych, wspomagających oraz analizy uzyskanych efektów Janina Arcimowicz 86

Dyrektor szkoły: 7. Kontroluje, czy zalecane przez ministerstwo warunki i sposób realizacji podstawy programowej są przez nauczycieli respektowane. Janina Arcimowicz 87

Integralną częścią nowej podstawy programowej są zamieszczone w jej treści Zalecane warunki i sposób realizacji. Podczas monitorowania wdrażania nowej podstawy programowej, dyrektor szkoły powinien zwrócić uwagę, czy te wskazania są przez nauczycieli respektowane. Janina Arcimowicz 88

Szczególną uwagę należałoby zwrócić na: Janina Arcimowicz 89

czy nauczyciele stosują elementy oceniania kształtującego podają cele lekcji w języku ucznia, określają na jakie wiadomości i umiejętności po lekcji będą zwracać szczególną uwagę, czy przekazują uczniowi informację zwrotną dotycząca posiadanych umiejętności, Janina Arcimowicz 90

Warto również przyjrzeć się przedmiotowym systemom oceniania oraz sformułowanym przez nauczycieli wymaganiom edukacyjnym na daną ocenę, w tym ustalonym kryteriom oceniania co będzie podlegało ocenie i w jaki sposób ocenianie będzie prowadzone oraz na podstawie jakich kryteriów będą nauczyciele oceniać uczniów na koniec roku szkolnego. Janina Arcimowicz 91

Dokumentowanie tych działań: arkusze do obserwacji zajęć prowadzonych przez nauczycieli arkusze do kontroli dokumentacji dydaktycznej nauczyciela (plany wynikowe, dzienniki lekcyjne, prace pisemne uczniów, zeszyty uczniowskie, ankieta do uczniów i rodziców dotycząca przestrzegania szkolnych zasad oceniania) Janina Arcimowicz 92

To ważne! Wnioski wynikające z monitorowania wdrażania podstawy programowej powinny znaleźć swoje odbicie w planie doskonalenia wewnętrznego nauczycieli. Janina Arcimowicz 93

uporządkujmy

Obszary monitorowania podstawy programowej

1 Analiza struktury programu nauczania i podręcznika w kontekście zgodności z podstawą programową. 2 Analiza planu wynikowego rozpisanie przez nauczycieli, na trzyletni cykl kształcenia treści podstawy programowej. 3 Analiza rocznego planu nauczania, jako etapu realizacji trzyletniego planu wynikowego. 4 Analiza założeń systemu oceniania uwzględniającego wymagania określone w nowej podstawie programowej 5 Kontrola przeprowadzenia diagnozy potrzeb i możliwości uczniów oraz analiza jej wyników przed realizacją nowej podstawy programowej 6 Zakres realizacji podstawy programowej analiza roczna (ilościowa, treściowa, efektywna) wdrażania podstawy programowej sprawozdania nauczycieli

Monitorowanie rocznego planu nauczania:

1 Realizacja podstawy programowej pod kątem systematyczności i rytmiczności (plan dydaktyczny, dzienniki lekcyjne). 2 Narzędzia diagnostyczne nauczyciela, sprawdzające wiedzę i umiejętności z podstawy programowej ( analizy zbiorcze prowadzonych badań, informacja zwrotna do ucznia). 3 Osiągnięcia edukacyjne dzieci zgodnie z przyjętymi celami, treściami i założeniami programowymi, udział uczniów w konkursach (analiza dokumentów). 4 Formy i metody pracy nauczyciela pod kątem analizowania i modyfikowania w zależności od potrzeb i rozwoju dzieci (obserwacja zajęć, ankieta ). 5 Systematyczne sprawdzanie stosowania przyjętych zasad oceniania.

Kontrola zakresu realizacji nowej podstawy programowej pod koniec roku szkolnego:

Kontrola zakresu realizacji nowej podstawy programowej pod koniec roku szkolnego: 1 Zakres realizacji podstawy programowej analiza roczna (ilościowa, treściowa, efektywna) wdrażania podstawy programowej sprawozdania nauczycieli

Propozycje do planu nadzoru Janina Arcimowicz 101

Przykładowe obszary kontroli wewnętrznej: Systematyczność prowadzenia dokumentacji nauczania - zgodność dokonywanych wpisów z rozporządzeniem w sprawie sposobu prowadzenia dokumentacji przebiegu nauczania, działalności wychowawczej i opiekuńczej. Rytmiczność i stopień realizacji programowej kształcenia ogólnego. Janina Arcimowicz 102

Kontrola realizacji obowiązkowej, minimalnej liczby godzin przeznaczonych na wdrożenie podstawy programowej w ramach poszczególnych edukacji. Kontrola stosowania przez nauczycieli PZO ze szczególnym uwzględnieniem zagadnień z podstawy programowej oraz wykorzystaniem elementów oceniania kształtującego. Janina Arcimowicz 103

Kontrola wdrażania rekomendacji dotyczących podnoszenia poziomu umiejętności uznanych w wyniku diagnoz wewnętrznych i zewnętrznych badań, za niewystarczające. Kontrola przestrzegania PZO, ze szczególnym zwróceniem uwagi na ocenę różnych obszarów aktywności uczniowskiej oraz przekazywanie uczniowi informacji zwrotnej dotyczącej posiadanych umiejętności. Janina Arcimowicz 104

Co możemy zrobić dalej? Janina Arcimowicz 105

Przykładowy arkusz: Podsumujmy wyniki monitorowania podstawy programowej Janina Arcimowicz 106

Monitorowanie podstawy programowej Nazwy przedmiotów, których podstawę programową monitorowano Nauczyciel - przedmiot Klasa Ilość godzin przewidzianych na realizację podstawy programowej Ilość zrealizowanych godzin Stosowane metody monitorowania: kontrola dokumentacji, obserwacje zajęć, rozmowy, badanie ankietowe Analizowane dokumenty: Programy i podręczniki szkolne nauczyciele rozpoczynający nowy cykl edukacyjny Plany wynikowe Dzienniki lekcyjne Plany dydaktyczne Dzienniki zajęć pozalekcyjnych Zeszyty uczniowskie Janina Arcimowicz 107

Obszar monitorowania: Programy i podręczniki szkolne (nauczyciele rozpoczynający nowy cykl edukacyjny) Wnioski: Obszar monitorowania: Plany pracy nauczycieli pod kątem zawartości treści programowych. Wnioski: Obszar monitorowania: Dzienniki zajęć lekcyjnych Wnioski: Obszar monitorowania: Dzienniki zajęć pozalekcyjnych Wnioski: Janina Arcimowicz 108

Obszar monitorowania: Współpraca z rodzicami zapoznanie rodziców z wymaganiami i zasadami oceniania uczniów, informacje o wynikach w nauce. Wnioski: Obszar monitorowania: Narzędzia diagnostyczne nauczyciela, sprawdzające wiedzę i umiejętności z podstawy programowej. Wnioski: Obszar monitorowania: Realizacja podstawy programowej pod kątem systematyczności i rytmiczności. Wnioski: Janina Arcimowicz 109

Obszar monitorowania: Osiągnięcia edukacyjne dzieci zgodne z przyjętymi celami, treściami i założeniami programowymi: udział w konkursach, zawodach i olimpiadach. Wnioski: Obszar monitorowania: Formy i metody pracy nauczyciela z uczniami. Wnioski: Kierunki do dalszej pracy: Janina Arcimowicz 110

Przykład: Janina Arcimowicz 111

Obszar monitorowania: Formy i metody pracy nauczyciela z uczniami. Wnioski: niektórzy nauczyciele mają problemy z zaplanowaniem faz lekcji, występowały dość często przejawy złego planowania zajęć w postaci braku czasu na podsumowanie, sprawdzenie stopnia realizacji celów, ocenianie oraz zadawanie pracy domowej. Pośpieszne wykonywanie tych czynności, wiąże się z przedłużaniem czasu lekcji, jest postępowaniem mało efektywnym, często wręcz bezcelowym, niektórzy nauczyciele mają problemy z jasnym, zrozumiałym dla uczniów prezentowaniem celów lekcji, obserwuje się sporadyczne wykorzystywanie środków audiowizualnych w prowadzonych lekcjach, nie wszyscy nauczyciele różnicują zadania na lekcji i zadawana prace domową, dostosowując stopień trudności do indywidualnych możliwości ucznia, Janina Arcimowicz 112

c d. Wnioski: dość poważnym problemem są trudności nauczycieli z rzeczywista aktywizacją uczniów, brakuje im umiejętności utrzymywania na wysokim poziomie aktywności młodzieży przez całą lekcję. Źle służyło aktywizacji adresowanie pytań do konkretnego ucznia, niektórzy nauczyciele nie zachowują właściwych proporcji czasu przeznaczonego na aktywność ucznia. Wydaje się panować przekonanie o słuszności organizowania procesu dydaktycznego przy dużej aktywności nauczyciela (nadawcy) i ograniczonej ucznia (odbiorcy), niektórzy nauczyciele na lekcjach zbyt rzadko wykorzystują aktywność uczniowską do pracy w grupach zadaniowych Janina Arcimowicz 113

Kierunki do dalszej pracy: Doskonalić umiejętności nauczycieli w zakresie organizacji procesu lekcyjnego, zwracając szczególną uwagę na: formułowanie celów lekcji, właściwy dobór metod do celów, stwarzanie na lekcji sytuacji sprzyjających zdobywaniu przez uczniów umiejętności wykorzystywania posiadanych wiadomości podczas wykonywania zadań i rozwiązywania problemów, ocenianie różnych form aktywności uczniów oraz przekazywanie uczniowi informacji zwrotnej dotyczącej posiadanych umiejętności. Janina Arcimowicz 114

Kierunki do dalszej pracy: Zwiększyć udział nauczycieli w formach doskonalenia zewnętrznego w zakresie stosowania technologii informacyjnej i komunikacyjnej na lekcji. W szerszym zakresie indywidualizować pracę z uczniem w czasie lekcji i przy formułowaniu pracy domowej. Organizować lekcje otwarte. Janina Arcimowicz 115

uporządkujmy Janina Arcimowicz 116

Dyrektor szkoły musi pamiętać o: dokładnym przeanalizowaniu z nauczycielami rozporządzenia dotyczącego nowej podstawy programowej, dopuszczeniu do użytkowania programów zgodnych z nową podstawą programową, zachęceniu nauczycieli do ewaluacji realizowanych programów nauczania, Janina Arcimowicz 117

poinformowaniu rodziców przez nauczycieli o kształconych umiejętnościach z podstawy programowej, uwzględnianiu możliwości i potrzeb rozwojowych danej grupy wiekowej, w której nauczyciel pracuje, przy tworzeniu narzędzi przez nauczyciela, niekorzystaniu bezkrytycznie przez nauczyciela z gotowych narzędzi przygotowanych przez innych, a dokonywaniu ich weryfikacji i dostosowaniu do swoich potrzeb, Janina Arcimowicz 118

przygotowaniu arkuszy obserwacji dotyczących całego zakresu podstawy programowej, a nie jej wycinka, dokonywaniu obserwacji uczniów i nauczycieli umożliwiającej wytyczenie kierunków do dalszej pracy, cyklicznym monitorowaniu podstawy programowej wdrażanej przez nauczycieli, Janina Arcimowicz 119

kontrolowaniu dokumentacji przebiegu nauczania ze szczególnym uwzględnieniem realizacji podstawy programowej i przyjętych programów nauczania, kontrolowaniu realizacji zadań wynikających z zapewniania pomocy psychologiczno-pedagogicznej Janina Arcimowicz 120

Dziękuję za uwagę. Janina Arcimowicz 121