Jestem bezpieczny w szkole"

SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYCZNY dla Szkoły Podstawowej im. AK w Kielanówce Jestem bezpieczny w szkole" Rok szkolny 2016/2017 1

WSTĘP Na terenie szkoły dzieci i młodzież powinny żyć w poczuciu bezpieczeństwa. Przemoc narusza to podstawowe prawo. Aby przeciwdziałać zjawiskom zagrażającym zdrowiu i bezpieczeństwu wprowadzamy działania profilaktyczne. Mamy świadomość, że szkoła nie powinna zaniedbywać lub bagatelizować problemów związanych z funkcjonowaniem dziecka wśród innych. Powinna starać się wskazać drogę, najpierw do bycia człowiekiem w różnych wymiarach i różnych płaszczyznach, polepszać jego więzi z innymi, a potem starać się upowszechniać zdrowy styl życia, w którym mieszczą się różne sposoby spędzania wolnego czasu bez używek i umiejętności radzenia sobie z innymi zagrożeniami współczesności. Z takiego sposobu widzenia problemu wynikają cele i zadania do realizacji naszego programu. Opracowanie programu profilaktyki poprzedziło rozpoznanie sytuacji w szkole za pomocą pomiaru jakości pracy, czyli ankiet, obserwacji, rozmów przeprowadzonych wśród uczniów, nauczycieli i rodziców. są: W wyniku działań diagnozujących uznano, że najważniejszymi zachowaniami ryzykownymi używanie wulgaryzmów, agresja, zaburzony system wartości, nieumiejętność dbania o własne zdrowie i zdrowie innych, zagrożenie dla zdrowia wynikające ze stosowania różnego rodzaju używek, zagrożenia wynikające z korzystania ze stron internetowych. Eliminowanie czynników ryzyka może być skuteczne jedynie wtedy, jeśli wprowadzi się działania wzmacniające czynniki chroniące, czyli profilaktyczne. Podstawy prawne do utworzenia tego programu to ; Rozporządzenie Ministra Edukacji i Sportu z dnia 31.01.2002r o tworzeniu programów profilaktycznych, Ustawa z dnia 19.08.1994r o ochronie zdrowia psychicznego, Ustawa z dnia 24.04.1997r o przeciwdziałaniu narkomanii, Ustawa z dnia 09.11.1995r o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych, Ustawa z dnia 26.10.1982r o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi/ Rozporządzenie MEN z26 lutego 2002 r. 2

ZAŁOŻENIA TEORETYCZNE PROGRAMU Profilaktyka jest działaniem, które ma na celu zapobieganie pojawieniu się i rozwojowi danego, niekorzystnego zjawiska, nabywanie umiejętności przeciwdziałania zagrożeniom. Jest to proces wspierający zdrowie psychiczne i fizyczne poprzez pomoc i towarzyszenie uczniom w zdobywaniu wiedzy o zagrożeniach dla zdrowia. CELE PROGRAMU 1. Tworzenie bezpiecznej, domowej atmosfery w szkole. 2. Wzmacnianie poczucia własnej wartości, poczucia odpowiedzialności za własne i cudze zdrowie. 3. Budowanie wzajemnego zaufania i wzmocnienie więzi ze szkołą. 4. Przeciwdziałanie wszelkim zagrożeniom i odpowiednie reagowanie w przypadku pojawienia się ich na terenie szkoły i w środowisku ucznia. 5. Promowanie alternatywnego sposobu spędzania czasu wolnego. 6. Promowanie zdrowego stylu życia. 7. Ochrona uczniów przed zagrożeniami negatywnego rozwoju cywilizacyjnego. ODBIORCY PROGRAMU Program Profilaktyki w naszej szkole kierowany jest do uczniów, ich rodziców i nauczycieli. 1. Ankietowanie dzieci. 2. Ankietowanie rodziców. 3. Ankietowanie nauczycieli. DIAGNOZA Zachowania problemowe i ich przyczyny Diagnoza stanu wyjściowego Szkolnego Programu Profilaktyki obejmuje analizę wyłonionych problemów i zachowań problemowych dzieci i młodzieży naszej szkoły z punktu widzenia uczniów, nauczycieli i rodziców. Zachowania problemowe to działania zwiększające prawdopodobieństwo pojawienia się u dzieci niekorzystnych konsekwencji psychologicznych, społecznych i zdrowotnych. 3

Rodzaj zachowania problemowego Zachowania agresywne Wulgaryzmy Niska kultura osobista Małe zainteresowanie nauką Przyczyny - negatywne wzorce w domu, w grupie rówieśniczej, w mediach, gry komputerowe, - przemoc w rodzinie, - różnice kulturowe, - alkoholizm w rodzinie, - rodzina dysfunkcyjna, - sposób na odreagowanie stresu, - chęć dominowania, zaistnienia w grupie, - zbyt wysokie wymagania stawiane dzieciom, - chęć przypodobania się grupie rówieśniczej, zaimponowania, - nieumiejętność radzenia sobie z problemami, - tolerancja wobec agresji, - odpowiedź na prowokację, - niekontrolowanie swoich zachowań agresywnych, - problemy zdrowotne (autyzm, zespół Aspargera). - nawyki wyniesione z domu rodzinnego, ze środowiska, - chęć zaimponowania innym, - podkreślenie swojej dorosłości, - rozładowanie napięcia, - dostosowanie się do grupy, w której panują wulgaryzmy, - chęć zwrócenia na siebie uwagi, - ubóstwo języka, - wpływ mediów, - brak reakcji ze strony otoczenia, przyzwolenie, - porażki, niskie osiągnięcia w domu, w szkole - brak wzorców, - zachowania wyniesione z domu rodzinnego, - wpływ mediów, - moda na wulgaryzmy, - chęć zaimponowania rówieśnikom, - zwracanie na siebie uwagi, - odreagowywanie niepowodzeń, stresów - niska motywacja do nauki, - brak systematyczności, - negatywny wpływ grupy rówieśniczej, - brak autorytetu, - niechęć do poszukiwania i przyjmowania pomocy, - zła sytuacja materialna, - mentalność środowiska, - dysfunkcyjność rodziny, - brak wiary we własne możliwości 4

SPODZIEWANE EFEKTY 1. Wzrost wiedzy wśród zainteresowanych na temat zagrożeń i przeciwdziałaniu im. 2. Poprawa zachowań uczniów. 3. Przestrzeganie zasad higieny osobistej oraz zdrowego odżywiania się. 4. Dostrzeganie potrzeby pożytecznego spędzania wolnego czasu oraz aktywności sportowej. 5. Przestrzeganie zasad bezpiecznego zachowania się w szkole i poza nią. 6. Radzenie sobie w trudnych sytuacjach, właściwa współpraca w zespole klasowym. 7. Wskazywanie właściwych i niewłaściwych zachowań swoich i kolegów. 8. Reagowanie na sytuacje agresywne i przemoc w szkole i poza szkołą. 9. Świadomość, że palenie, picie alkoholu, zażywanie narkotyków i dopalaczy oraz samodzielne przyjmowanie leków źle wpływa na zdrowie. 10. Dostrzeganie zagrożeń wynikających z niewłaściwego korzystania ze stron internetowych. STRUKTURA ODDZIAŁYWAŃ PROFILAKTYCZNYCH Rada Pedagogiczna: Określa zadania w zakresie profilaktyki. Dokonuje analizy działalności profilaktycznej. Nauczyciele: Współpracują z wychowawcami klas w realizacji zadań profilaktycznych. Wykonują zalecenia zawarte w orzeczeniach wydanych przez PPP. Doskonalą kwalifikacje i zdobywają nowe umiejętności w zakresie działań profilaktycznych. Wychowawca klasy/ nauczyciel: Integruje zespół klasowy. Rozpoznaje indywidualne potrzeby uczniów. Dba o poczucie bezpieczeństwa i akceptacji ucznia w klasie. Wyposaża uczniów w umiejętności radzenia sobie w trudnych sytuacjach. Inicjuje i organizuje przedsięwzięcia określone w Szkolnym Programie Profilaktyki. Informuje rodziców uczniów o możliwości korzystania z pomocy specjalistycznej w przypadku problemów rozwojowych, wychowawczych i edukacyjnych. Monitoruje absencję uczniów. Dyrektor: Podnoszenie kwalifikacji zawodowych pracowników, Dbanie o prawidłowy przebieg informacji, Planowanie i sprawna organizacja, Czuwanie nad spójnością oddziaływań profilaktycznych i wychowawczych wszystkich pracowników. Świetlica szkolna Inicjuje i organizuje działania zapewniające opiekę pozalekcyjną dzieci. Wspiera działania wychowawcze i opiekuńcze szkoły. 5

Rodzice: Opiniują Szkolny Program Profilaktyki. Współpracują z dyrektorem, Radą Pedagogiczną, wychowawcami, nauczycielami, higienistką szkolną. Wnioskują do odpowiednich organów i instytucji w sprawach kształcenia specjalnego i nauczania indywidualnego oraz o pomoc socjalną i stypendialną w ramach programu wyrównywania szans. Środowisko lokalne: Pomaga w diagnozowaniu potrzeb. Wspiera oddziaływania profilaktyczne i wychowawcze. Działania profilaktyczne: 1. Pogadanki na lekcjach wychowawczych. 2. Pedagogizacja rodziców. 3. Spotkanie uczniów klas IV - VI z policjantem. 4. Spotkanie uczniów klas młodszych z policjantem z "drogówki". 5. Spotkania w klasach z przedstawicielami straży pożarnej. 6. Spotkanie uczniów klas I - VI z higienistką szkolną. 7. Spotkanie uczniów klas IV - VI z ratownikiem wodnym na temat bezpieczeństwa w czasie wakacyjnych kąpieli. 8. Zorganizowanie konkursów związanych z tematyką bezpieczeństwa i zdrowego stylu życia. 9. Przygotowanie przez Samorząd Uczniowski apeli tematycznych i gazetek ściennych. 10. Powołanie przy Samorządzie Uczniowskim - kolegium ds. rozwiązywania problemów i pomocy uczniom. DZIAŁANIA PROFILAKTYCZNE: Lp. Działanie 1 2 Pogadanki na lekcjach wychowawczych kl. IV VI i na zajęciach w kl. I - III Tematyka Co zrobić, by miejsca niebezpieczne stały się bezpieczne? Jak zachowujemy się w miejscach takich jak: schody, szatnia, ubikacje, a jak powinniśmy się tam zachowywać? Do kogo zwrócić się o pomoc w sytuacji niebezpiecznej i jak to zrobić? Co to jest złość? Jak radzić sobie ze złością, emocjami? Co to jest tolerancja? Co to jest asertywność? Subkultury młodzieżowe - ich miejsce w społeczeństwie. Komputer i Internet - pomagają czy szkodzą? Książka moim przyjacielem - pogadanka na temat wartości wynikających z treści czytanych książek. Jak rodzice i nauczyciele wspólnie mogą poprawić bezpieczeństwo dzieci w drodze do i ze szkoły? Pedagogizacja rodziców. Jak pracować, aby dzieci poprawiały swoje Tematy spotkań z zachowanie w szkole? rodzicami. Wymagania stawiane dzieciom przez rodziców a możliwości intelektualne ich pociech. Termin realizacji wrzesień Odpowiedzialny Wychowawcy klas październik Wychowawcy klas I półrocze II półrocze listopad styczeń Wychowawcy klas Wychowawcy klas IV - VI, nauczyciel j. polskiego Wychowawcy klas Dyrektor, Spotkania uczniów z Spotkanie uczniów klas IV - VI z policjantem. maj nauczyciel techniki 3 przedstawicielami Spotkanie uczniów klas młodszych z policjantem z policji. październik Dyrektor "drogówki". 4 Spotkanie uczniów klas I - VI z higienistką. marzec - maj Wychowawcy klas 6

Spotkania uczniów z ludźmi mogącymi zmienić ich pogląd na sprawy bezpieczeństwa 5 Konkursy 6 7 8 Apele zorganizowane przez Samorząd Uczniowski na temat: "Co to znaczy bezpieczna szkoła", Zdrowy styl życia itp. Powołanie przy Samorządzie Uczniowskim kolegium ds. rozwiązywania problemów i pomocy uczniom. Działania promujące zdrowy styl życia, wolny od uzależnień. Spotkanie uczniów klas IV - VI z ratownikiem wodnym na temat bezpieczeństwa w czasie wakacyjnych kąpieli. Spotkania w klasach z przedstawicielami straży pożarnej. Przeprowadzenie próbnej akcji przeciwpożarowej. Konkurs plastyczny dla kl. I VI: Pomóżmy bezdomnym zwierzętom. Konkurs plastyczny dla klas I - III:" Bezpieczne ferie zimowe". Konkurs plastyczny dla kl. IV VI: Aktywność sportowa-to klucz do zdrowia. czerwiec październik kwiecień II półrocze grudzień - styczeń styczeń kwiecień Konkurs dla klas I - III: "Bezpieczne wakacje" maj czerwiec Kiermasz ozdób i kartek świątecznych. grudzień Konkurs na najpiękniejszą świąteczną dekorację sali. kwiecień cały rok Zbiórka baterii. październik Zbiórka makulatury. cały rok Zbiórka plastikowych nakrętek. Gazetki tematyczne wykonywane przez przedstawicieli SU. Pogadanki na apelu. Plakaty tematycznie wykonane przez uczniów. Zorganizowanie konkursów promujących zdrowy styl życia. Szukamy konstruktywnych sposobów na rozwiązywanie problemów występujących wśród uczniów. Na bieżąco marzec - kwiecień w razie potrzeby Przeciwdziałanie alkoholizmowi, narkomanii, paleniu Cały rok papierosów, zażywaniu dopalaczy i lekarstw. Nauczyciel w-f Wychowawcy klas, dyrektor opiekun KPK Nauczyciele Nauczyciel plastyki Wychowawcy klas Nauczyciele Naucz. przyrody, wychowawcy Opiekun Samorządu Uczniowskiego nauczyciel plastyki Opiekun Samorządu Uczniowskiego K.Danys- Wolańczyk DZIAŁANIA ZAPOBIEGAJACE 1. Wzmacnianie czynników chroniących : a) budowanie silnej więzi emocjonalnej z rodzicami, b) rozbudzanie zainteresowania nauką szkolną, c) poszanowanie prawa, norm, wartości i autorytetów, d) zachęcanie przynależenia do pozytywnych grup młodzieżowych. 2. Eliminacja czynników ryzyka: a) zapobieganiu palenia tytoniu, picia alkoholu, b) zapobieganie używania środków psychotropowych ( narkotyków, środków wziewnych, lekarstw, dopalaczy), c) likwidowanie zachowań agresywnych i przestępczych, d) zapobieganie niekontrolowanemu użytkowaniu komputera i Internetu. 7

STRATEGIA POSTEPOWANIA W PRZYPADKU ŁAMANIA NORM ZACHOWANIA W SZKOLE 1. Wyjaśnianie problemów i udzielanie pomocy w przezwyciężaniu trudności z dostosowaniem się do zasad zachowania się w szkole : a) rozmowa z wychowawcą, nauczycielem, dyrektorem szkoły, b) rozmowa z rodzicami w celu ustalenia wspólnych działań, c) spowodowanie zadośćuczynienia lub naprawienia szkody, d) ustalenie sposobu zachowania się ucznia i sprawdzanie go czy przestrzega tych ustaleń. 2. Zastosowanie kary: a) upomnienie, uwaga w dzienniku elektronicznym, b) zlecenie prac dodatkowych o walorach wychowawczych np.: napisanie referatu o szkodliwości agresji, paleniu papierosów, itp. c) pozbawienie przywilejów: zakaz uczestniczenia w dyskotece, wycieczce... d) udzielenie pisemnej nagany( z podpisem rodzica)w dzienniczku ucznia i zeszycie uwag. SYSTEM PRZECIWDZIAŁANIA AGRESJI I PRZEMOCY 1. Określenie jasnych form zachowania w szkole ( zgodnie z Programem Wychowawczym Szkoły i Szkolnym Systemem Oceniania). 2. Gruntowna i rzetelna diagnoza stopnia i zakresu agresji i przemocy. 3. Stała i systematyczna edukacja dzieci i rodziców. 4. Długofalowe działania wobec dzieci sprawców, uczących ich zastępowania agresji konstruktywnymi działaniami: a) piętnowanie niegroźnych form przemocy ( wyśmiewanie, przezywanie, popychanie) powodując, że uczeń agresor wie, że tak nie można postępować, a poszkodowany, że może liczyć na pomoc. b) wspólne, zespołowe rozwiązywanie problemu( wszyscy nauczyciele uczący danego ucznia- wychowawca nie może sam zostać z problemem). c) dobra komunikacja między nauczycielami- ustalenie spójnej strategii postępowania wszystkich nauczycieli wobec ucznia agresywnego. d) eliminowanie przemocy słownej w postępowaniu nauczyciel- uczeń, wyśmiewania, upokarzanie ucznia. e) konsekwentne działanie nauczycieli- nadzorowanie ucznia do skutku. f) indywidualizowanie kar uwagi, nagany, obniżanie, ocen, rozmowy z rodzicami, naprawienie wyrządzonej krzywdy. Program profilaktyki realizowany jest przy współpracy z: - Radą Rodziców, - Samorządem Uczniowskim, - Centrum Terapii Uzależnień w Rzeszowie, - Komisariatem Policji w Boguchwale, - Gminną Komisją Przeciwdziałania Alkoholizmowi w Boguchwale, 8

- Samorządem lokalnym, - Gminnym Ośrodkiem Kultury i Wypoczynku w Boguchwale, - Parafią Rzymskokatolicką w Kielanówce, - Urzędem Miasta i Gminy w Boguchwale, - Szkolne Koło Caritas Ewaluacja programu Szkolny program profilaktyki podlega ewaluacji zgodnie z przyjętymi na początku roku szkolnego priorytetami. Sposoby ewaluacji programu: - stała obserwacja, - analiza dokumentów klasowych i ogólnoszkolnych, - analiza wytworów dzieci, - ankiety przeprowadzone wśród uczniów, rodziców, nauczycieli, - sondaże i wywiady, - rozmowy kierowane. Program profilaktyczny zatwierdzono uchwałą Rady Pedagogicznej nr... w dniu r., po zaopiniowaniu przez Radę Rodziców w dniu r. oraz Samorząd Uczniowski w dniu r. 9

MONITORING SKUTECZNOŚCI PODJĘTYCH DZIAŁAŃ: 1. Ankiety (dla uczniów i rodziców) - termin realizacji: czerwiec, odpowiedzialna mgr B. Żyracka 2. Analiza niebezpiecznych wypadków - termin realizacji: czerwiec, odpowiedzialna Rada Pedagogiczna Ad 1. Ankieta dla uczniów będzie powtórzeniem ankiety wrześniowej (porównanie wyników). Ankieta dla rodziców ma ukazać, czy rodzice doceniają wysiłki szkoły włożone w poprawę bezpieczeństwa ich dzieci oraz czy widzą ich efekty. 10

Ankieta, o wypełnienie której prosimy ma na celu zapewnienie Wam poczucia bezpieczeństwa i wyeliminowanie ewentualnych zagrożeń A N K I E T A J E S T A N O N I M O W A Data badania..., płeć: dziewczyna/ chłopiec, wiek... Zaznacz właściwą odpowiedź, podkreślając lub wpisując w wolne miejsce 1. Czy w szkole czujesz się bezpiecznie: TAK NIE Jeśli odpowiedziałeś NIE, to napisz dlaczego... 2. Określ za pomocą wymienionych przymiotników swój przeciętny nastrój w szkole: Wspaniały, bardzo dobry, dobry, zadowalający, taki sobie, niedobry, napięty, pełen niepokoju, zły (możesz wybrać tylko jedną odpowiedź) 3. Szkoła jest dla mnie miejscem, w którym:... 4. Czy kiedykolwiek zdarzyło Ci się zrobić komuś w szkole jakąś przykrość: TAK - 1-2 razy TAK - kilka razy TAK - kilkanaście razy NIE - nigdy 5. Jakie Twoim zdaniem miejsce w szkole jest najbardziej niebezpieczne:... 6. Aby w mojej szkole była lepiej proponuję:... 11

Ankietowanie rodziców w styczniu i kwietniu przeprowadzą wychowawcy klas. Oto wzór ankiety: ANONIMOWA ANKIETA DLA RODZICÓW DOTYCZĄCA BEZPIECZEŃSTWA DZIECI W SZKOLE I W DRODZE DO SZKOŁY. 1. Czy uważa Pan/i, że dziecko w drodze do szkoły jest bezpieczne? a) tak b) nie c) nie wiem 2. Jak dziecko dociera do szkoły: a) pieszo b) autobusem c) na rowerze d) odwożę je samochodem e) inne możliwości (jakie?)... 3. Co Pana/i zdaniem można zrobić by poprawić bezpieczeństwo dziecka w drodze do i ze szkoły?... 4. Czy uważa Pan/i, że wasze dziecko jest bezpieczne w szkole? a) tak b) nie c) nie wiem 5. Czy Państwa dziecko boi się chodzić do szkoły? a) tak b) nie c) nie wiem 6. Jeśli tak, to dlaczego?... 7. Czy macie Państwo jakieś propozycje dotyczące poprawy bezpieczeństwa waszego dziecka w szkole?... DZIĘKUJEMY! 12

ANONIMOWA ANKIETA DLA RODZICÓW DOTYCZĄCA BEZPIECZEŃSTWA DZIECI 1. Czy wiecie Państwo, jakie działania miały miejsce w szkole dla podniesienia bezpieczeństwa Waszych dzieci? a) tak b) nie c) częściowo 2. Które z nich Waszym zdaniem miały największy wpływ na dzieci?... 3. Czy Waszym zdaniem poprawiło się bezpieczeństwo Waszych dzieci? a) tak b) nie c) nie wiem 4. Czy szkoła potrzebnie podejmowała działania mające na celu poprawę bezpieczeństwa? a) tak b) nie c) nie mam zdania 5. Jakie inne działania proponujecie Państwo na przyszły rok?... Mimo iż w naszej szkole nie występują jaskrawe przypadki zagrożeń dla uczniów, jednak w ankietach zdarzyły się opinie wyrażające pewne obawy uczniów (zwłaszcza uczniów klas młodszych). Aby w naszej szkole oraz w drodze do i ze szkoły wszyscy uczniowie czuli się bezpiecznie postanowiliśmy podjąć szereg kroków, których efektem ma być pomoc w pokonaniu lęków oraz uświadomienie uczniom, że sami maja duży wpływ na swoje bezpieczeństwo. 13