RAPORT Z EWALUACJI WEWNĘTRZNEJ PRZEPROWADZONEJ W ZESPOLE SZKÓŁ W LIPNICY MUROWANEJ Obszar ewaluacji: Efekty działalności dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej oraz innej działalności statutowej szkoły Przedmiot i cel badania: pozyskanie informacji na temat efektów pracy szkoły poprzez analizę dokumentów wyniku sprawdzianu po klasie VI i egzaminu gimnazjalnego Wymaganie: rokrocznie następuje analiza dokumentów a wnioski służą polepszeniu jakości pracy szkoły Kryteria: użyteczność i trafność sposobów analizy stosowanych przez zespoły przedmiotowe naszej placówki, przekazywanie jej Radzie Pedagogicznej w sposób trwały i ciągły Termin ewaluacji: wrzesień 2011 luty 2012 1
SPIS TREŚCI: I. Cele i zakres ewaluacji wewnętrznej 1. Cele ewaluacji wewnętrznej 2. Zakres ewaluacji wewnętrznej a) Obszar b) Wymaganie 3. Pytania kluczowe 4. Kryteria ewaluacji II. Informacje dotyczące organizacji ewaluacji 1. Wskazywanie źródeł informacji o jakości pracy w obszarach objętych ewaluacją 2. Metody i narzędzia badawcze wykorzystane przy ewaluacji 3. Terminy kolejnych czynności III. Prezentacja wyników ewaluacji 1. Zbiorcze wyniki i analiza ankiety przeprowadzonej wśród uczniów klasy VI, którzy w tym roku przystąpią do sprawdzianu 2. Zbiorcze wyniki i analiza ankiety przeprowadzonej wśród uczniów klas III gimnazjum mających przystąpić do kwietniowego egzaminu gimnazjalnego 3. Analiza arkusza wywiadu z nauczycielem o strategiach wykorzystania wyniku sprawdzianu i egzaminów gimnazjalnych 4. Analiza pracy zespołów przedmiotowych pod kątem wniosków z egzaminu IV. Ostateczne rezultaty ewaluacji wewnętrznej i wnioski do dalszej pracy 1. Sformułowanie odpowiedzi na pytania kluczowe 2. Wnioski z badań 3. Formy upowszechniania raportu V. Załączniki. 2
I. CELE I ZAKRES EWALUACJI WEWNĘTRZNEJ 1. Cele ewaluacji wewnętrznej: Kontrolowanie działań w celu zdiagnozowania wiadomości po I etapie edukacji Sprawdzenie metod analizy wyników sprawdzianu po klasie VIO i egzaminu po III klasie gimnazjum Wdrażanie przez wszystkich nauczycieli wniosków uzyskanych w konkretnych analizach oraz ciągłość pracy nad polepszeniem wyników naszych uczniów na tle gminy, powiatu i województwa 2. Zakres diagnozowania: Obszar: efekty działalności dydaktycznej, wychowawczej oraz innej działalności statutowej szkoły. Wymaganie: Rokrocznie następuje analiza dokumentów a wnioski służą polepszeniu jakości pracy szkoły 3. Pytania kluczowe: Czy szkoła tworzy raporty z analizy wyników egzaminów zewnętrznych? Czy szkoła podejmuje działania w celu zdiagnozowania wiadomości i umiejętności po I etapie edukacji? Czy do analizy wyników sprawdzianu po klasie VI i egzaminu po klasie III wykorzystuje się różnorodne metody analizy wyników? Czy analizy wyników odnoszą się do kontekstu poprzednich lat, mają charakter ciągły, czy tendencję zmian? Czy analizy wyników dokonywane są w zespołach przedmiotowych, a wnioski przedstawiane Radzie Pedagogicznej? Czy szczegółowe opracowania wyników i wnioski przekazywane są do konkretnych nauczycieli przedmiotów wraz z konkretnymi problemami? Czy wdrażane w szkole wnioski z analizy wyników przyczyniają się do wzrostu efektów kształcenia? 4. Kryteria ewaluacji 3
Użyteczność i trafność sposobów analizy stosowanych przez zespoły przedmiotowe nauczycieli Ciągłość i trwałość prowadzonych analiz Trafność i skuteczność sposobów i form przekazywania informacji o wynikach Radzie Pedagogicznej i nauczycielom poszczególnych przedmiotów II. INFORMACJE DOTYCZĄCE EWALUACJI WEWNĘTRZNEJ 1. Źródła informacji: Uczniowie klas VI i klas III gimnazjum, którzy w tym roku przystąpią do sprawdzianu i egzaminu Losowo wybrani nauczyciele 2. Opis metod i narzędzi badawczych: Ankiety: uczniowie i nauczyciele Analiza dokumentacji zespołów samokształceniowych Analiza arkusza wywiadu 3. Terminy: Określenie przedmiotu ewaluacji, pytań kluczowych wrzesień 2011 Opracowanie metod i narzędzi badawczych październik 2011 Przeprowadzenie ankiet i wywiadów listopad 2011- styczeń 2012 Opracowanie wniosków styczeń 2012 Sporządzenie raportu luty 2012 III. PREZENTACJA WYNIKÓW EWALUACJI 4
1. Opracowanie zbiorcze wyników ankiety przeprowadzonej wśród 23 uczniów klasy VI, którzy w bieżącym roku przystąpią do tzw. sprawdzianu szóstoklasistów. Uzyskane następujące odpowiedzi: Na pytanie 1, które brzmiało: Czy nauczyciele omawiają wymagania i standardy na sprawdzianie i egzaminie? Tak, wszyscy Tak, niektórzy Nie 1 uczeń 4% 22 uczniów 96% 0 uczniów Na pytanie 2 Czy w toku lekcji nauczyciele wykorzystują zadania, zagadnienia zawarte w arkuszach egzaminacyjnych? 6 uczniów - co stanowi 26% odpowiedziało twierdząco, a 17 uczniów czyli 74% - przecząco. Spośród przedmiotów wymienianych przez uczniów, na których nauczyciele wykorzystują zadania podobne do egzaminacyjnych, padły odpowiedzi: matematyka, język angielski i język polski. 5
Na pytanie 3 Czy nauczyciele informują o stopniu trudności zadania egzaminacyjnego? 20 osób, co stanowi 87% odpowiedziało tak, 3 osoby, co stanowi 13% odpowiedziało nie. Na pytanie 4 6
Czy w pracach pisemnych (sprawdziany, testy) wykorzystywane są zadania z arkuszy egzaminacyjnych? uzyskano odpowiedzi: tak nie nie wiem 3 osoby 13% 0 20 osób 87% Na pytanie 5 Czy nauczyciele na lekcjach zwracają uwagę na umiejętności, jakie uczeń powinien opanować, aby zdać sprawdzian, egzamin? 21 odpowiedzi było twierdzących, co stanowi 91%, a 2 osoby odpowiedziały przecząco, jest to 9%. 7
PODSUMOWANIE Ankieta wykazała, że uczniowie klas VI potwierdzają znajomość wymagań i standardów egzaminacyjnych, ale ich odpowiedzi wykazały również, że nie wszyscy nauczyciele omawiają je na swoich zajęciach. Aż 74% ankietowanych stwierdziło, że nauczyciele nie wykorzystują zadań zawierających wymagania egzaminacyjne. Może to wynikać z tego, że szóstoklasiści nie pisali jeszcze sprawdzianu próbnego, stad niewiedza na temat zagadnień egzaminacyjnych i brak możliwości porównania z zadaniami wykorzystywanymi na lekcjach. Prawie wszyscy ankietowani uczniowie potwierdzili, iż nauczyciele na lekcjach zwracają uwagę na umiejętności niezbędne do uzyskania zadowalającego wyniku. 2. Opracowanie zbiorcze wyników ankiety przeprowadzonej wśród 31 uczniów klasy III, którzy w bieżącym roku przystąpią do końcowego egzaminu gimnazjalnego. Na pytanie 1 Czy nauczyciele omawiają wymagania i standardy na sprawdzianie i egzaminie? Uzyskano następujące odpowiedzi: Tak, wszyscy Tak, niektórzy Nie 18 osób 58% 13 osób 42% 0 8
Na pytanie 2 Czy w toku lekcji nauczyciele wykorzystują zadania, zagadnienia zawarte w arkuszach egzaminacyjnych? 30 uczniów (97%) udzieliło odpowiedzi twierdzącej, a tylko 1 osoba (3%) przeczącej. Spośród przedmiotów wymienianych przez uczniów, podczas których nauczyciele często wykorzystują zadania podobne do egzaminacyjnych, padały w kolejności: Matematyka: 25 Język polski: 24 Geografia: 17 Fizyka: 12 Język angielski: 12 Historia: 4 Chemia: 2 Wos: 2 9
Na pytanie 3, które brzmiało: Czy nauczyciele informują o stopniu trudności zadania egzaminacyjnego? 27 uczniów, czyli 81% uczniów udzieliło odpowiedzi tak, 3 (9%) odpowiedziało nie. 10
Na pytanie 4 Czy w pracach pisemnych (sprawdziany, testy) wykorzystywane są zadania z arkuszy egzaminacyjnych? pojawiły się dwie wersje odpowiedzi: 17 osób (55%) osób odpowiedziało tak, ale aż 14 osób (45%) odpowiedziało nie wiem. Na pytanie 5 Czy nauczyciele na lekcjach zwracają uwagę na umiejętności, jakie uczeń powinien opanować, aby zdać sprawdzian, egzamin? 31 odpowiedzi (100%) było twierdzących. 11
PODSUMOWANIE Z ankiety jasno wynika, iż trzecioklasiści wyraźnie potwierdzają znajomość wymagań i standardów egzaminacyjnych. na większości przedmiotów są wdrażani w techniki opanowania rozwiązań egzaminacyjnych, ćwiczą i zaznajamiają się z arkuszami zadań. Odpowiedzi nie wiem- 14 osób na pytanie 4 mogą świadczyć o tym, iż uczniowie nie znają jeszcze nowej formuły, ani nie byli uczestnikami próbnego egzaminu gimnazjalnego, stąd niepewność jak ostatecznie będą wyglądać poszczególne jego części i polecenia. 100% uczniów biorących udział w ankiecie dało odpowiedź potwierdzającą, iż nauczyciele na lekcjach zwracają uwagę na umiejętności niezbędne do uzyskania zadowalającego wyniku. 3. Zbiorcza analiza arkusza wywiadu z nauczycielem, którego celem była ewaluacja (zarówno w szkole podstawowej jak i gimnazjum) Podejmowanych działań zwiększających efektywność nauczania oraz uczenia się Doskonalenia specyficznych umiejętności związanych z nauczanym przedmiotem, od których zależy sukces ucznia na egzaminie Działań przygotowujących do egzaminów Arkusz wywiadu zawierał następujące zagadnienia: L.p. Zagadnienia Tak 1. Wprowadzam większą indywidualizację nauczania 6 2. Stosuję metody aktywizujące 11 3. Częściej sprawdzam wiedzę i umiejętności uczniów 8 4. Uczę uczniów planować czas 6 5. Zadania egzaminacyjne (lub podobne) włączam do prac klasowych 8 6. Więcej uwagi poświęcam na czytanie ze zrozumieniem 9 7. Realizuję to, co zostało zapisane w programie naprawczym opracowanym po 6 analizie wyników w szkole 8. Doskonalę umiejętności, które słabo wypadły 12 9. Wyniki egzaminów potwierdziły skuteczność stosowanych przeze mnie metod 4 12
10. Kładę nacisk na tworzenie i realizowanie planu rozwiązania zadań 4 11. Ćwiczę różne strategie rozwiązywania zadań 5 12. Zwracam szczególną uwagę na poprawność rachunkową (w tym stosowanie 2 jednostek) 13. Organizuję egzaminy próbne i analizuję ich wyniki 7 14. Prowadzę dodatkowe zajęcia przygotowujące do egzaminu 7 15. Systematycznie powtarzam materiał 8 Proszę wskazać, jakie Pani/Pan stosuje metody: odpowiedź zaznacz x Wykres obrazujący analizę arkusza wywiadu z nauczycielem. PODSUMOWANIE Wszyscy nauczyciele stwierdzili, że doskonalą umiejętności, które słabo wypadły. 92% nauczycieli stosuje metody aktywizujące. Na zagadnienie: Zwracam szczególną uwagę na poprawność rachunkową (w tym stosowanie jednostek) jedynie dwóch nauczycieli odpowiedziało pozytywnie. Ogółem uznano, iż w szkole więcej uwagi poświęca się na czytanie ze zrozumieniem a także częściej nauczyciele sprawdzają wiedzę i umiejętności 13
uczniów. Tyleż samo nauczycieli, bo 8 spośród 12 zadania egzaminacyjne włącza do prac klasowych i systematycznie powtarza materiał. 58% ankietowanych organizuje egzaminy próbne i analizuje ich wyniki, prowadzi dodatkowe zajęcia przygotowujące do egzaminów. 50% nauczycieli uczy uczniów planować czas oraz wprowadza większą indywidualizację nauczania, ponadto realizuje to, co zostało zapisane w programie naprawczym opracowanym po analizie wyników szkoły. Wśród 33% ankietowanych nauczycieli wyniki egzaminów potwierdziły skuteczność stosowanych przez nich metod, kładąc nacisk na tworzenie i realizowanie planu rozwiązywanie zadań. Na podstawie analizy arkusza wywiadu z nauczycielem można stwierdzić, że Nauczyciele dokonują analizy nabywanych przez uczniów wiadomości i umiejętności określonych w podstawie programowej Nauczyciele wdrażają wnioski z analizy osiągnięć uczniów Nauczyciele wykorzystują wnioski z analizy osiągnięć uczniów w planowaniu swojej pracy na zajęciach Nauczyciele prowadza dodatkowe zajęcia przygotowujące do egzaminów Nauczyciele wykorzystują na zajęciach różne metody nauczania, aby wspierać prawidłową realizację podstawy programowej. 4. Analiza dokumentacji szkolnej pod kątem formułowania raportów z wyników egzaminów zewnętrznych. WNIOSKI Działające w ZS w Lipnicy Murowanej zespoły samokształceniowe (humanistyczny i matematyczno przyrodniczy) rokrocznie przeprowadzają analizy i sporządzają raporty dotyczące analiz wyników przeprowadzonych egzaminów. Potwierdzeniem tego są protokoły posiedzeń w/w zespołów samokształceniowych. Analiza tego typu testów ma ogromne znaczenie dla dalszej pracy w klasie, w której przeprowadzane są badania. Pod uwagę brana jest wiedza uczniów, zdolność logicznego myślenia, tworzenie samodzielnej wypowiedzi, tekstu, analiza i synteza zadań. 14
Praktyka stało się, że próbne egzaminy przeprowadza się na tyle wcześnie, by móc jeszcze długo pracować nad obszarem sprawiającym uczniom kłopoty. W każdym zespole samokształceniowym omawiane są wyniki egzaminów, a spośród nauczycieli uczących każdy omawia swój obszar i dokonuje analizy wyników porównując je ze średnimi wynikami kraju (jeśli były w ramach ogólnopolskiego egzaminu) oraz zdobywanymi przez ucznia ocenami. Każdy z zespołów w formie protokołów dokumentuje podjęte działania mające na celu dopracowanie słabych stron, a później następuje wymiana opinii na temat poziomu umiejętności danej klasy. W czerwcu przeprowadzana jest bardzo wnikliwa analiza wyników końcowych testów. Zespół humanistyczny analizuje je w następujących obszarach: Tworzenie własnego tekstu Zadania zamknięte Zespół matematyczno przyrodniczy : Wyszukiwanie i odczytywanie informacji Zastosowanie informacji w sytuacjach typowych i nietypowych Stosowanie zintegrowanej wiedzy Wyniki porównywane są z obrazem wiedzy i umiejętności uczniów na tle gminy, powiatu i kraju. Następuje ocena osiągniętego poziomu uczniów, porównanie z egzaminami próbnymi, uzyskanymi ocenami oraz ustalenie, czy plan naprawczy po próbnym egzaminie przyniósł oczekiwane skutki. Kolejnym krokiem zespołów jest porównanie z tzw. testem na wejście w klasach I. Daje to obraz czy i na ile zmienił się poziom badanej klasy, czy sprawdziły się oczekiwania, czy nastąpił regres. Podejmowane są wnioski do dalszej pracy. Wszystkie zagadnienia są protokołowane i przedstawiane podczas zebrań Rady Pedagogicznej. Powstają raporty w formie zestawień liczbowych, wykresów i komentarzy słownych IV. OSTATECZNE REZULTATY EWALUACJI WEWNĘTRZNEJ I WNIOSKI DO DALSZEJ PRACY 15
Z podanych badań wynika, że nasza placówka wykonuje wszystkie działania, by rokrocznie udokumentować przebieg prac związanych z analizą wyników egzaminów. Tworzone raporty są podstawą dalszych działań w dziedzinach, które sprawiają uczniom najwięcej kłopotów. Praktyką stało się omawianie na zebraniach Rady Pedagogicznej najpierw próbnych, a później ostatecznych punktowych osiągnięć naszych uczniów, by następnie skonfrontować te wyniki z latami poprzednimi, a także ze zdiagnozowanymi testem na wejście wiadomościami i umiejętnościami uczniów po I etapie edukacyjnym. Niebagatelną rolę odgrywają tutaj zespoły samokształceniowe, gdyż to one zajmują się szczegółowym opracowaniem wszelkich analiz, a następnie konkretni nauczyciele otrzymują wskazówki do dalszej pracy z grupą egzaminacyjną. Zarówno humaniści jak i nauczyciele przedmiotów ścisłych potwierdzają, że ich praca w klasach przygotowujących się do egzaminu, polega na częstym rozwiazywaniu przykładowych testów, a uczniowie (w większości) są tego świadomi. Cieszy fakt, że uczniowie naszej szkoły potwierdzają w ankietach, iż na większości przedmiotów są systematycznie i konsekwentnie wdrażani w techniki i metody radzenia sobie z zadaniami egzaminacyjnymi. Większość odpowiedzi udzielonych przez uczniów potwierdza to, co w podobnych ankietach stwierdzili nauczyciele. Z przeprowadzonej ewaluacji jasno wynika, że w naszym Zespole Szkół istnieje pełna i rzetelnie wykonywana dokumentacja analiz i raportów poegzaminacyjnych, która ułatwia pracę nauczycielom prowadzącym klasy egzaminacyjne. Niestety wdrażane wnioski niejednokrotnie nie wystarczają, by efekt kształcenia był zgodny z oczekiwaniami. Na końcowy wynik egzaminu ma wpływ wiele czynników, choć przypuszczalny jego wynik można przewidzieć analizując wnioski po jego części próbnej. Dlatego ważnym jest, by odstępować od utartej drogi analiz, konsekwentnie i systematycznie dokumentować raporty w kolejnych latach. 16