Nazwa przedmiotu Metody badań społecznych Nazwa jednostki prowadzącej przedmiot Instytut Socjologii Kod przedmiotu P1S[2]O_0 Studia Kierunek studiów Poziom kształcenia Forma studiów Praca socjalna Studia I st. Stacjonarne Rodzaj przedmiotu Podstawowy Rok i semestr studiów I / 2 Cykl kształcenia 201/2015-2016/2017 Imię i nazwisko koordynatora przedmiotu Hubert Kotarski Imiona i nazwiska konsultantów Krzysztof Piróg Krzysztof Malicki Imię i nazwisko osoby prowadzącej (osób Hubert Kotarski prowadzących) zajęcia z przedmiotu Krzysztof Malicki Cele zajęć z przedmiotu Celem zajęć jest: dostarczenie wiedzy o metodach i technikach badań społecznych oraz ich praktycznego zastosowania; zapoznanie studenta z etapami procesu badawczego w naukach społecznych; wykształcenie umiejętności projektowania i prowadzenia badań społecznych; wykształcenie umiejętności pozyskiwania danych do analizy i diagnozowania zjawisk społecznych. Wymagania wstępne Efekty kształcenia Brak wymagań wstępnych. Wiedza: W01: Ma elementarną wiedzę o człowieku jako uczestniku życia społecznego, a w szczególności o jego funkcjonowaniu w strukturach społecznych i instytucjach życia publicznego (K_W08) W02: Zna sposoby pozyskiwania danych do analizy zjawisk z obszaru pracy socjalnej i identyfikowania rządzących nimi prawidłowości (K_W09) W03: Ma elementarną wiedzę w zakresie stosowanych metod, technik i narzędzi badawczych. Zna podstawowe tradycje paradygmatyczne badań społecznych. Ma wiedzę o projektowaniu i prowadzeniu badań w naukach społecznych (K_W10) Umiejętności: U01: Posiada umiejętności wykorzystywania wiedzy wynikającej z diagnozowania procesów i zjawisk społecznych w praktyce pracy socjalnej (K_U06) U02: Potrafi prognozować procesy i zjawiska społeczne (kulturowe, polityczne, prawne, ekonomiczne) zachodzące w społeczeństwie i prowadzące do zagrożeń ubóstwem i wykluczeniem społecznym, wykorzystując do realizacji tego celu standardowe metody i narzędzia stosowane w obszarze pracy socjalnej (K_U07) Kompetencje społeczne: K01: Jest przygotowany do aktywnego uczestnictwa w
Wykład: 15 godzin Ćwiczenia: 30 godzin grupach oraz rozumie procesy zachodzące w grupie/pracy zespołowej (K_K03) K02: Potrafi sumiennie przygotować się do realizacji powierzonych zadań i brać za nie odpowiedzialność (K_K06) K03: Potrafi posługiwać się podstawowymi podejściami teoretycznymi w analizowaniu różnych aspektów ludzkich zachowań w celu diagnozowania, prognozowania oraz formułowania programów działań socjalnych (K_K09). Forma(y) zajęć, liczba realizowanych godzin Treści programowe L.p Liczba Treści programowe wykład godzin 1. Metodologiczna specyfika nauk społecznych zagadnienia ogólne. 1 2. Badania jakościowe i ilościowe. 1 3. Pojęcia teoretyczne i obserwacyjne w badaniach społecznych. 1. Typologie i klasyfikacje. 1 5. Wskaźniki: empiryczne, definicyjne, inferencyjne. Moc wskaźników. 2 6. Definicje operacyjne i empiryczne. 1 7. Pomiar. Trafność i rzetelność pomiaru. 1 8. Skale pomiarowe a poziom pomiaru. Konstruowanie różnych typów skal. 1 9. Budowa kwestionariusza. Kwestionariusz ankiety a kwestionariusz wywiadu. 1 Rodzaje pytań kwestionariuszowych. Błędy w formułowaniu pytań. 10. Dobór próby. Rodzaje prób stosowanych w badaniach społecznych. 1 11. Metody badań jakościowych: obserwacja, eksperyment, wywiad, zogniskowany wywiad grupowy, metoda socjometryczna. Razem 15 Treści programowe ćwiczenia audytoryjne 1. Podstawowe informacje z zakresu badań społecznych 1. Przedmiot badań społecznych, 2. Cele badań społecznych (badania eksploracyjne, opisowe, eksplanacyjne) 3. Rodzaje metod i technik badań społecznych (np. obserwacja, wywiady, analiza dokumentów, monografia, eksperyment) 2. Wybrane etapy procesu badawczego 1. Problem badawczy i cel badania, 2. Eksplikacja problematyki badawczej, hipotezy, 3. Operacjonalizacja problematyki badawczej, Wybór zbiorowości do badania, zmienne i wskaźniki, wybór metod i technik, techniki analizy wyników badań, 3. Kwestionariusz ankiety i wywiadu budowa narzędzia 1. Kwestionariusz ankiety i wywiadu podobieństwa i różnice 2. Elementy budowy kwestionariuszy: część formalno-ewidencyjna, pytania kwestionariuszowe, Zakończenie 3. Materiały pomocnicze przy kwestionariuszach. Różne techniki badań ilościowych: CATI, PAPI, CAWI, CAPI Liczba godzin 6
. Pytania kwestionariuszowe: 1. Podział pytań ze względu na cel 2. Podział pytań ze względu na ich budowę 3. Pytania otwarte a zamknięte wady i zalety,. Pytania w formie altertantyw a pytania wieloalternatywne 5. Pytania ze skalami i rangowaniem, 6. Pytania filtrujące i projekcyjne 7. Roszczenie zupełności w pytaniach 8. Kafeteria odpowiedzi 5. Główne błędy w formułowaniu pytań kwestionariuszowych Błąd multiplikacji, pytania sugerujące, brak pytań filtrujących, błąd 2 fałszywego założenia znawstwa, złe skalowanie, itp. 6. Wybrane techniki badań jakościowych 1. Metody ilościowe a jakościowe 2. Zogniskowany wywiad grupowy zalety, wady, zasady stosowania, etapy badania techniką FGI, scenariusz jako narzędzie badań fokusowych, grupa fokusowa, rola moderatora 3. Indywidualny wywiad pogłębiony - zalety, wady, zasady stosowania, scenariusz indywidualnego wywiadu grupowego. Transkrypcja materiału badawczego 7. Wspólna analiza przygotowanych przez studentów narzędzi badawczych 6 Razem 30 Metody dydaktyczne Wykład: wykład z prezentacją multimedialną Ćwiczenia: analiza i interpretacja tekstów źródłowych, praca w grupach (opracowanie szkicu narzędzia badawczego na wybrany temat, analiza przypadków, dyskusja kierowana. Sposób(y) i forma(y) zaliczenia Wykład: egzamin pisemny: testowy (z pytaniami otwartymi) Ćwiczenia: Zaliczenie z oceną (ustalenie oceny zaliczeniowej na podstawie ocen cząstkowych z: kolokwium, przygotowania narzędzia badawczego oraz przygotowania do zajęć i aktywności na zajęciach). Metody i kryteria oceny Całkowity nakład pracy studenta potrzebny do osiągnięcia założonych efektów w godzinach oraz punktach ECTS Efekt kształceni a Egzami n ustny W01 X X W02 X X W03 X X U01 Sposoby weryfikacji Kolokwiu m Praca pisemn a Inne X U02 X K01 X X K02 X X K03 X X Aktywność Liczba godzin/ nakład pracy
studenta wykład 15 godz. ćwiczenia 30 godz. przygotowanie do ćwiczeń 20 godz. udział w konsultacjach 1 godz. czas na przygotowanie szkicu 10 godz. narzędzia w grupie przygotowanie do egzaminu 30 udział w egzaminie 2 SUMA GODZIN 108 LICZBA PUNKTÓW ECTS Język wykładowy Polski Praktyki zawodowe w ramach przedmiotu --- Literatura Literatura podstawowa: Babbie E., Podstawy badań społecznych, Warszawa 2009. Babbie E., Badania społeczne w praktyce, Warszawa 2005. Gruszczyński L., Kwestionariusze w socjologii. Budowa narzędzi do badań surveyowych, Katowice 2005. Malikowski M., Niezgoda M., Badania empiryczne w socjologii: wybór tekstów. T. 1 i 2, Tyczyn 1997. Nachmias D., Frankfort-Nachmias Ch., Metody badawcze w naukach społecznych, Poznań 2001. Nowak S., Metodologia badań społecznych, PWN, Warszawa1985. Nowak S., (red.), Studia z metodologii nauk społecznych, PWN, Warszawa 1965. Literatura uzupełniająca: Babiński G., Wybrane zagadnienia z metodologii socjologicznych badań empirycznych, Kraków 1980. Barbour R., Badania fokusowe, Warszawa 2011. Hammersley M., Atkinson P., Metody badań terenowych, Zysk i S-ka, Poznań 1995. Lisek-Michalska J., Daniłowicz P. (red.), Zogniskowany wywiad grupowy. Studia nad metodą. Łódź 2007. Mayntz R., K., Holm, P., Hübner, Wprowadzenie do metod socjologii empirycznej, PWN, Warszawa 1985. Silverman D., Prowadzenie badań jakościowych, PWN, Warszawa 2008.
Podpis koordynatora przedmiotu Podpis kierownika jednostki Sztabiński P. B., Sawiński Z., Sztabiński F., Fieldwork Jest Sztuką, Warszawa 2005. Sztumski J., Wstęp do metod i technik badań społecznych, Katowice 2010.