Talerz zdrowia skuteczne narzędzie zdrowego odżywiania PSSE Chełm Kierownik Sekcji OZiPZ Alicja Bork
PRAWIDŁOWE ŻYWIENIE Gwarancją właściwego rozwoju fizycznego, sprawności umysłu oraz dobrego zdrowia jest odpowiednio ułożona dieta i prawidłowo wykształcone nawyki żywieniowe.
CENTRUM BADANIA OPINII SPOŁECZNEJ 63 % nie je warzyw 62 % nie je owoców 23 % je ryby częściej niż 1 x w tygodniu 55 % za często je słodycze 20 % przesadza ze słodzonymi napojami 54 % nie ogranicza się w jedzeniu
NATURALNA ŻYWNOŚĆ PROZDROWOTNA Produkt Herbata zielona i czarna Warzywa i owoce Ryby Dawka 4-6 filiżanek 5-9 porcji 180g/tydzień Obniżenie ryzyka Nowotwory przewodu pokarmowego Nowotwory prostaty i jelita grubego; nadciśnienie Choroba niedokrwienna serca Czosnek 1 ząbek LDL; nadciśnienie Białko sojowe 25g LDL
NATURALNA ŻYWNOŚĆ PROZDROWOTNA Produkty pełnoziarniste (pieczywo, mąka, makaron, brązowy ryż) ograniczają nowotwory i choroby układu krążenia. Produkty owsiane ograniczają zawartość cholesterolu. Brokuły ograniczają nowotwory, zawały.
TALERZ ZDROWIA Sposobem prezentowania zasad prawidłowego żywienia jest Talerz Zdrowia, opracowany przez Radę ds. Diety, Aktywności Fizycznej i Zdrowia przy Ministrze Zdrowia.
TALERZ ZDROWIA Wielkość wycinków koła odnoszących się do poszczególnych grup produktów żywnościowych odpowiada ich udziałowi w zdrowym żywieniu
WODA Najważniejszy składnik organizmu stanowi 60% masy ciała. Niezbędny do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Dziennie należy spożywać ok. 1,5 do 2 litrów wody.
PRODUKTY ZBOŻOWE - węglowodanowe Główne źródło energii. Powinny występować w każdym posiłku w ciągu dnia. Zaleca się pieczywo z mą gruboziarnistych, razowych jako źródło węglowodanów złożonych (skrobi) i błonnika. W jadłospisie należy stosować: pieczywo (ciemne, razowe), kasze, płatki zbożowe, musli, makarony.
WARZYWA / OWOCE Zalecane są w każdym posiłku. Są bogatym źródłem: witamin, soli mineralnych, błonnika, w dużej ilości warzyw występuje potas, który obniża ciśnienie. Według talerza zdrowia owoce powinny stanowić 19% diety, warzywa 25%. Owoce są bardziej kaloryczne, ponieważ zawierają spore ilości cukrów prostych.
PRODUKTY MLECZNE Mleko i przetwory mleczne to źródło: łatwoprzyswajalnego wapnia, wysokowartościowego białka, witamin z grupy B, witamin A i D. Zaleca się mleko i przetwory mleczne o obniżonej zawartości tłuszczu. Dorośli powinni spożywać 2 porcje dziennie, młodzież 3 4 porcje.
PRODUKTY BIAŁKOWE Mięso (czerwone, drób) i przetwory, ryby, jaja powinny być spożywane w dwóch porcjach w ciągu dnia. Produkty białkowe bogate są w: łatwoprzyswajalne żelazo, pełnowartościowe białko, witaminy z grupy B. Należy wybierać gatunki chude i spożywać z umiarem. Wysokie spożycie mięsa czerwonego jest związane z ryzykiem rozwoju miażdżycy.
PRODUKTY BIAŁKOWE Korzystniejsze dla zdrowia jest spożywanie ryb i drobiu niż mięsa czerwonego. Ryby i drób zawierają mniej tłuszczów nasyconych. Ryby i drób zawierają nienasycone kwasy tłuszczowe z grupy omega 3, które niezbędne są do prawidłowego wzrostu i rozwoju dziecka, w tym mózgu i procesów widzenia.
PRODUKTY BIAŁKOWE Dobrym źródłem białka są nasiona roślin strączkowych, szczególnie soja.
TŁUSZCZE Źródło energii. W prawidłowej diecie duże znaczenie mają tłuszcze roślinne, zawierające nienasycone kwasy tłuszczowe, niezbędne do prawidłowego wzrostu i rozwoju. Tłuszcze zwierzęce powinny być spożywane w umiarkowanych ilościach.
Talerz zdrowia stanowi ogólne wytyczne, które należy indywidualizować, bowiem kaloryczność diety oraz ilość zalecanych produktów zależy od płci, wieku, masy ciała i aktywności fizycznej.
ZASADY PRAWIDŁOWEGO ODŻYWIANIA 1. Codzienna aktywność fizyczna i odpowiednia dieta jest kluczem do zdrowia. Strzeż się nadwagi i aktywności. 2. Podstawą prawidłowej diety jest różnorodność spożywanych produktów. Jedz 3 5 posiłków dziennie, w tym koniecznie śniadanie. Przerwy między posiłkami nie powinny być dłuższe niż 4 godz. 3. Znaczną cześć diety powinny stanowić warzywa. Codziennie jedz owoce. 4. Głównym źródłem energii powinny być produkty zbożowe pełnoziarniste. 5. Każdego dnia co najmniej dwa razy dziennie spożywaj mleko i jego przetwory.
ZASADY PRAWIDŁOWEGO ODŻYWIANIA c.d. 6. Spożywaj mniej tłuszczów zwierzęcych, więcej roślinnych. 7. Spożywaj głównie mięso drobiowe, ryby oraz nasiona roślin strączkowych, ograniczaj spożycie tłustego mięsa czerwonego. 8. W codziennej diecie ograniczaj spożycie cukru i soli. 9. Dostarczaj organizmowi wystarczającą ilość płynów (głównie wody) minimum 2 litry dziennie. 10. Unikaj alkoholu.
REGULARNOŚĆ POSIŁKÓW Prawidłowe żywienie to także regularność posiłków ich liczba i rozkład w ciągu dnia. Dzieci i młodzież powinni spożywać 4 5 posiłków dziennie, najlepiej w stałych porach dnia.
ZABURZENIA STANU ZDROWIA Zaburzenia stanu zdrowia z wiązane z nieprawidłowym żywieniem: nadwaga, otyłość, niedobór masy ciała.
BMI Wskaźnikiem masy ciała jest tzw. wskaźnik BMI (Body Mass Index). Na podstawie wskaźnika oceniamy: niedowagę jeżeli wartość wskaźnika jest poniżej 18,8; prawidłową wagę ciała jeżeli wartość wskaźnika mieści się w granicach 18,5 25; nadwagę jeżeli wartość wskaźnika mieści się w granicach 25 30; otyłość jeżeli wartość wskaźnika mieści się w granicach 30 40; otyłość olbrzymią jeżeli wartość wskaźnika wynosi powyżej 40.
Nadwaga i otyłość u dzieci i młodzieży w Polsce Na podstawie badań nastolatków w wieku 13 15 lat, stwierdzono częstość występowania nadwagi i otyłości u młodzieży: otyłość występowała u 4,5% ogółu badanych, częściej u dziewcząt niż u chłopców nadwaga występowała u 9% młodzieży największy odsetek młodzieży z nadwagą i otyłością stwierdzono w grupie 14-latków: 12% u chłopców 16% u dziewcząt
ZABURZENIA STANU ZDROWIA Anoreksja Jadłowstręt psychiczny. Największa liczba zachorowań występuje między: 13-14 rokiem życia 17-25 rokiem życia Leczenie anoreksji jest trudne i długotrwałe.
ZABURZENIA STANU ZDROWIA Bulimia Zaburzenie odżywania charakteryzujące się napadami objadania się, a następnie występują zachowania kompensacyjne (wywoływanie wymiotów, głodówki). Zaburzenie występują najczęściej u licealistek lub studentek, dot. ono od 4% do 15% dziewcząt.
RUCH TO PODSTAWOWY BODZIEĆ ROZWOJOWY Codzienna aktywność fizyczna i odpowiednia dieta to klucz do zachowania zdrowia. Ruch: rozwija mięśnie, wpływa na prawidłowy wzrost, wpływa na kształt kości, rozwija układ krążeniowo oddechowy, podnosi sprawność i wydolność fizyczną, wpływa na dobre samopoczucie. Wskazane jest 30 60 minut dziennie aktywności fizycznej.
AKTYWNOŚĆ FIZYCZNA W obecnych czasach zarówno u młodzieży, jak i u dorosłych występuje tendencja do ograniczania aktywności fizycznej. Powodem jest rozwój cywilizacji: samochody windy TV komputery pozwalające unikać wysiłku wygodna, nie męcząca rozrywka
Dziękuję za uwagę